R. Alan Brooks: When the world is burning, is art a waste of time? | TED

Transcriber:

Çeviri: Haktan Can Bayram Gözden geçirme: Ebrar Batmaz

Atlanta, Georgia’da büyüdüm ve fazla beyaz insan tanımıyordum,

beyaz üstünlüğünün gölgesinde olan,

I grew up in Atlanta, Georgia, and I didn't know very many white people,

birçok yönden kendilerinden nefret etmeleri öğretilen

ve siyahi insanların yönettiği

bir güney siyahi kilisesinde yetiştim.

but I was raised in a Southern Black church

that was under the shadow of white supremacy

Beni yetiştiren kuşak hâlâ linçlere alışkındı.

and run by Black people

who in many ways were taught to hate themselves.

Öyle ki benden önceki nesildeki bazı siyahlar,

The generation that raised me was still familiar with lynchings.

ırkçılar tarafından öldürülmemek için

kendilerini küçültmeyi öğrendiler.

So in order to not be murdered by racists,

Biz çok yüksek sesli,

some of the Black people in the generation before me

çok zeki, çok çekici, çok cesur olamazdık.

learned to make themselves smaller.

Bir noktada,

yaptığımız her şeyin bizi öne çıkaracağını ve bizi öldürebileceğini düşündüler.

We couldn't be too loud,

too smart, too attractive, too bold.

On some level, they felt

Bunların arasından rap yapan,

like anything that we did that made us stand out

“Weird Al” Yankovic seven,

might get us murdered.

çizgi roman okuyan,

hep “A” not alan ben çıktım.

In the midst of that, I emerged,

this straight-A student who rapped,

Öne çıkmamak için çok fazla.

loved "Weird Al" Yankovic

Öyle ki etrafımdaki yetişkinler sürekli becerim konusunda hevesimi kırdı.

and read comic books.

So much for not standing out.

Onlara göre, çizgi romanlar dünyayı anlamayan

bir çocuğun meşguliyetiydi.

So the grownups around me regularly discouraged my artistry.

Bana sanatın saçma olduğunu

ve gerçek dünyayla ilgili zor dersler aldığımı söylediler.

To them, comic books were the pursuit of a kid

who didn't really understand the world.

They told me that art was silly

O zamanlar çizgi romanlarla ilgilenen bir arkadaşım daha vardı,

and I was in for some hard lessons about the real world.

o da başka bir okula gitti.

Ben 11 yaşındayken,

ilk kez çizgi roman konferansına gittik.

Back then, I only had one other friend who was into comic books

Siyahi çocukları orada görmeye alışkın değillerdi,

and he went to a different school.

yetişkin bir beyaz adam beni güvenlik sandı

So when I was around 11,

he and I went to our very first comic book convention.

ve içeri girebilmek için bana yaka kartını gösterdi.

They were so unused to seeing Black kids there,

Unutmayın, 11 yaşındaydım.

that one grown white man mistook me for security

Ama ben ve arkadaşım, bu konferansları sevdik.

and showed me his convention badge in order to get in.

Sonunda, “Hulk neden hep mor pantolon giyer?” gibi önemli sorular

Remember, I was 11.

hakkında konuşacak başka insanlar bulduk.

But me and my friend loved these conventions.

Yaklaşık bir yıl sonra, arkadaşım ve ben her boş anımızda

Finally, we had other people to talk to about the important questions,

bilfiil çizgi roman çiziyorduk.

like, why does the Hulk always wear purple pants?

Arkadaşımın babası bunu fark etti ve bizi salona oturttu.

About a year or so later with every free moment that we had

me and that same friend were actively drawing comic books.

İkimizi de seviyordu, bizi hizaya getirmenin vakti geldiğine karar vermişti.

His father took notice of this and he sat us down in the living room.

“İkinizin de bu çizgi romanları sevmesi güzel fakat kendinizin

He loved us both, and he decided it was time to set us straight.

ve ailenizin geçimini sağlayacak

gerçek bir meslek seçmelisiniz.” dedi.

He said, "It's great that you two love these comic books,

“Geçiminizi sağlamayı bu çizgi romanlarla yapamazsınız.”

but you need to pick a serious profession,

Arkadaşımın babası bizim canımızı acıtmaya çalışmıyordu.

something that's going to take care of you and your families.

O, bizi dünyaya hazırlamaya çalışıyordu

And you’re not going to be able to do that with comic books.”

ve bunun altında benim ailemin de paylaştığı bir korku vardı.

My friend's father wasn't trying to hurt us.

Siyahi bir sanatçı olmak beni öne çıkarabilirdi

He was trying to prepare us for the world

ve ırkçılar tarafından öldürülebilirdim.

and underneath that was this fear that was shared by my own parents.

Üstelik bu mümkün bir şeydi.

That being a Black artist would make me stand out

Anne ve babam 50′li yılların başında doğdu.

and that I might be murdered by racists.

And it's not like that was a far jump.

1955′te beyaz bir kadın, 14 yaşındaki bir çocuğu kendisine ıslık çalmakla suçladı.

My parents were born in the early 50s.

Çocuk siyahiydi

ve iki yetişkin beyaz adam, bu suçlamadan yola çıkarak

In 1955, a white woman accused a 14-year-old boy of whistling at her.

o çocuğu acımasızca öldürdü.

Bu adamlar ceza evine hiç girmedi.

He was Black

Çocuğun ismi Emmett Till idi.

and two grown white men brutally murdered him

just for her accusation.

Yani benim ailem,

beyaz bir kadına ıslık çalma suçlamasından dolayı siyahi bir çocuğun

These men never went to prison.

The boy's name was Emmett Till.

vahşice öldürüldüğü bir yerde büyüdüler.

So my parents grew up in a time

where just the accusation of whistling at a white woman

Öyleyse neden bohem, sanatsal bir adam olarak öne çıkmamla ilgilenmesinler ki?

could get a Black boy brutally murdered.

Siyahi bir sanatçı olarak kendime şunu sormak zorundaydım:

So why wouldn't they be concerned about me standing out as some bohemian artsy dude?

Dünya yanıyor gibi göründüğünde gerçekten sanat yapmaya değer mi?

So as a Black artist, I've had to ask myself:

when the world seems like it's burning, is art really worth it?

Büyüdüm, ciddi işlerde çalıştım ve bir yandan da sanatı devam ettirdim.

Daha önce çalıştığım en ciddi iş ile ilgili bir şey söyleyeyim.

I grew up and I worked serious jobs and did art on the side.

Bir sigorta acentesi işlettim

ve hakkımda şu ana kadar öğrendiğin tek şeyin sigorta

Let me tell you about the most serious job that I ever worked.

acentesi olduğunu biliyorum.

Tahmin edildiği üzere, işten nefret ettim.

I ran an insurance agency

and I know everything that you've learned about me so far

Birkaç yıl sonra ve hayatımda duyduğum tüm öğütlere rağmen,

screams insurance agent.

Predictably, I hated that job.

acentemi kapatmaya ve grafik roman yazma konusunda şansımı denemeye karar verdim.

So after a few years and against all the wise advice I heard in my life,

Tutkulu olduğum sosyal konulara değinmek istedim.

I decided to close my insurance agency and try my hand at writing graphic novels.

Polis şiddeti, cinsiyetçilik, ırkçılık tarzı şeyler.

I wanted to address the social issues that I was passionate about.

Açıkçası, çizgi roman yazmaya devam etmek için

Police brutality, sexism, racism, that kind of thing.

ciddi bir sigorta işinden ayrılıyordum.

But to make it clear,

I was leaving the serious insurance job

Bilirsiniz sanat,

aptalcadır,

in order to pursue writing comic books.

özellikle de beni öldürmeye kendini adamış bir dünya karşısında.

You know, art,

which is silly,

2016 yılıydı,

especially in the face of a world that seemed dedicated to murdering me.

başkanlığa aday bir realite şov programı sunucusu vardı.

Muhtemelen onu hiç duymadınız

fakat dünyada ortaya çıkan rahatsız edici şeyler vardı.

This was 2016

and there was this reality show host running for president.

Naziler daha cesur hissediyorlardı.

You guys probably never heard of him,

İnsanlar ırkçılıklarından daha az utanıyorlardı,

nefret suçu artıyordu.

but there were all these disturbing things arising in the world.

Cevap olarak,

Nazis were feeling bolder.

benim siyahi arkadaşlarım toplu protesto ve boykotlar düzenlediler.

People were feeling less shame about their racism,

hate crimes arising.

Birçok beyaz, liberal arkadaşım her hafta sonu kongre merkezine yürüyordu.

In response,

my Black and Brown friends organize public protest and boycotts.

Ben ise çizgi roman yazmayı istiyordum.

A lot of my liberal white friends were marching on the Capitol every weekend.

Aptal mı oluyordum?

Ya da faydasız?

And I wanted to write a comic book.

Daha önce sanattan hiç gelir elde etmedim

ve şimdi dünya parçalanıyor gibiyken

Was I being silly?

işimden ayrıldım.

Vain?

I never made a living off of art before

Sanat aptalca, değil mi?

Bununla bir süre mücadele ettim.

and now I just quit my job

Böylece, ilk kez İngiltere’de seyahat etmem bir ay sürdü.

when it seemed like the world was falling apart.

Bu gezi için endişeliydim çünkü yalnız seyahat ediyordum.

Art is silly, right?

I struggled with this for a while.

Bu ülkelerdeki insanların siyahiler hakkındaki

So I took a month to travel in the UK for the first time.

düşüncelerini bilmiyordum.

Fakat Berlin’e, Prag’a, Budapeşte’ye

I was nervous about this trip because I was traveling alone.

And I didn't know how people in these countries

ve bu küçük İngiliz kasabası Melksham’a gittim.

felt about Black people,

Berlin’de, oradaki en büyük

but I went to Berlin, Prague, Budapest,

çizgi roman mağaza zincirinin sahibiyle oturdum.

and this tiny British town called Melksham.

Çocukluk kahramanının neden Kaptan Amerika olduğunu fakat bazı meselelerden dolayı

In Berlin, I sat down with the owner

of the biggest comic book store chain there.

bu çizgi romanın bazılarını bir çocuk olarak okuyamadığını konuştuk.

And we talked about how as a kid, his favorite hero was Captain America,

Çünkü Kaptan Amerika o kitaplarda Nazilerle savaşıyordu.

Nazileri dövmüş olsanız bile onlarla ilgili hiçbir şeye

but certain issues of that comic book he never got to read as a kid

Almanya’da izin verilmiyordu.

because Captain America was fighting Nazis in those books.

Öyleyse, bunun hakkında biraz düşünelim.

And nothing with Nazis was allowed in Germany,

Almanya’da,

Naziler her yerde yasaklanmışken

even if they were getting beat up.

So let's think about that for a moment.

Birleşik Devletler’de

ülkemize ihanet eden Konfederelerin heykellerini diktik.

In Germany,

Nazis were banished from everything

Neyse, bu Almanya’da büyümüş

ama bir Amerikan ikonuna sevgi besleyen

while here in the States,

we've erected statues to Confederates who betrayed our country.

çizgi roman hayranı adamı düşündüm.

Anyway, I thought about this man,

Fark ettim ki iyi yazılmış bir çizgi roman ve grafik roman

this comic book fan who grew up in Germany,

but fell in love with the story of an American icon.

dünyanın her yerinde olan insanlara ulaşabilir.

And I realized a well-written comic book or graphic novel

Devrim hakkında düşündüğümde,

toplumun değişmesi gerektiğinde,

could reach someone all the way across the world.

bu değişimin bir kısmı sanatçıdan ilham alınıyor.

And I thought about revolution,

how whenever society needs to change,

Diktatörlerin ve despotların sanatçıları nasıl öldürdüğünü, kötülediğini düşündüm.

that change is inspired at least in part by the artist.

Hitler’in adamları, özellikle sanatçıları itibarsızlaştırmak için bir terim buldu:

I thought about how dictators and despots regularly murder and discredit artists.

Yozlaşmış sanat.

Kitapları ve tabloları yakıyorlardı.

Hitler's people came up with a term specifically to discredit artists:

Fakat niçin,

niçin Nazi partinin liderleri bütün dikkatlerini

degenerate art.

They were burning books and paintings.

sanatı yok etmeye vermişlerdi?

But why,

Eğer sanatın gerçekten bir gücü yoksa,

why were the leaders of the Nazi party

eğer sanat gerçekten saçma bir zaman kaybı ise

dedicating their attention to destroying art?

neden diktatörler ondan korkuyordu?

If art really has no power,

Neden Naziler kitapları ve tabloları yakıyordu?

if it's really a silly waste of time,

Neden McCharty 1950′lerde sanatçıları kara listeye ekleme çabasındaydı?

then why are dictators afraid of it?

Neden Stalin hükümeti Rusya’da sanatçıları sansürlemeye odaklanmıştı?

Why were Nazis burning books and paintings?

Why was McCarthy so dedicated to blacklisting artists in the 1950s?

Çünkü sanat diktatörleri korkutur.

Why was Stalin's government so focused on censoring artists in Russia?

Çünkü hayatım boyunca

anlamakta zorlandığım bir şeyi anladılar.

Sanat güçlüdür. Sanat önemlidir.

Because art scares dictators.

Sanat, tüm dünyadaki kalpleri ve beyinleri değiştirebilir.

Because they understood something

that I've been struggling to understand my entire life.

1894′te, Rus yazar Lev Tolstoy, ”Tanrı’nın Egemenliği İçinizdedir” kitabını yazdı.

Art is powerful. Art is important.

Art can change hearts and minds all the way across the world.

Bu, pasif direnişi savunan bir kitaptı.

In 1894, Russian author, Leo Tolstoy wrote "The Kingdom of God Is Within You".

1920′lerde Mahatma Gandhi bu kitabı,

It's a book that advocates for nonviolence.

hayatını en çok etkileyen üç kitaptan biri olarak listeledi.

In the 1920s, Mahatma Gandhi listed Tolstoy's book

Yani Tolstoy Gandhi’ye ilham oldu.

as one of the three most important influences in his life.

Peki, Gandhi kime ilham oldu?

So Tolstoy inspired Gandhi.

Dr. Martin Luther King, Jr.

Eğer Tolstoy bu kitabı hiç yazmamış olsaydı,

And you know who Gandhi inspired?

Amerika’daki sivil hakları hareketi nasıl değişirdi?

Dr. Martin Luther King, Jr.

Burada sizinle konuşuyor olabilir miydim?

So how would the civil rights movement in America have changed

Tolstoy’un kitabı insanlara ilham vererek dünyada gerçek değişiklikler yaptı.

if Tolstoy had never written his book?

Would I even be here talking to you now?

Sivil haklar mücadelesi sırasında,

Tolstoy's book made real changes in the world by inspiring people.

polisler ve köpekler bize saldırırken

siyahlar el ele tutuşur

During the civil rights struggle,

ve ilahiler söylerdik.

Black people would stand hand in hand

as police and dogs attacked us

Bu şarkılar,

insanları etkileyen bir sanattı ve her şeyin üstesinden gelmeye

and we'd sing gospel songs.

yardımcı oldu.

Those songs,

Eylemcilik, dünyayı nasıl değiştirdiğimizdir.

that art inspired these people

Eylemciliğe katılmanın farklı yolları vardır.

and it helped them make it through.

Benim için, bu yol sanattır.

Activism is how we change the world.

And there are different ways to engage in activism.

Böylece, ABD’ye geri döndüm

And for me, that way is art.

ve önceden bahsettiğim polis şiddeti, cinsiyetçilik, ırkçılık

gibi konular üzerine yazdım.

So I came back to the States

and I wrote about all those issues that I mentioned before:

Dürüst olmak gerekirse, dünyanın onu benden nasıl alacağını bilmiyordum.

the police brutality, the sexism, the racism.

Umursamadığım şeylere hayatımı vermekten

yorulduğumu biliyordum.

Honestly, I didn't know how the world was going to receive it from me.

O yüzden bir çizgi romancı işe aldım.

I just knew that I was tired of giving my life

Kickstarter girişimi başlattım

to things that I didn't care about.

ve grafik romanım “Yanan Metronom” ortaya çıktı.

So I hired a comic book artist,

Büyü gücünü insan zulmünden alan dünya dışı varlıklar hakkında

I ran a Kickstarter campaign

doğaüstü bir cinayet gizemi.

and my graphic novel became "The Burning Metronome."

It's a supernatural murder mystery about otherworldly creatures

Bizi izliyorlar ve bize

merhamet ve zalimlik arasında bir seçim yapma şansı veriyorlar.

who absorb magical power from human cruelty.

They watch human beings

Hikayelerin birinde, bir polis memurunun birisine gereksiz yere

and they give us the chance to choose between compassion and cruelty.

şiddet uyguladığı bir zamana geri gitme ve telafi etme fırsatı vardır.

In one of the stories a police officer has an opportunity to go back

Peki, bu romanı yazmam sonucunda ne oldu?

and undo a time when he was unnecessarily violent to someone.

Televizyon haberlerine, gazetelere röportaj verdim.

Üniversite beni yüksek lisans programında yazım öğretmem için davet etti.

So what happened as a result of me writing this book?

I was interviewed on TV news, newspapers.

Şimdi bir profesörüm.

Fakat daha önemlisi,

The university invited me to teach writing in their master's program.

kalbime ulaşıp ruhumun en hakiki bölümlerini çıkarttım

I'm a professor now.

ve diğer insanların yaşamları için olumlu bir etkisi olduğunu görebildim.

But more importantly,

I was able to reach into my heart,

pull out the truest parts of my soul

and see it have a positive impact on other people's lives.

Çizgi roman dükkanında kitap imzalıyordum

ve bir adam benimle yaklaşık 20 dakikalık kısa bir muhabbet etti.

En sonunda kitabımın ona işini nasıl yaptığını düşündürdüğünü söyledi.

I was signing books in this comic book store

and this man made small talk with me for about 20 minutes.

Tabii ki ben de ona mesleğini sordum.

Eventually he said that my book made him think about how he does his job.

Bir polis memuruydu.

Yani benim kitabım, bir polise mesleğini nasıl yaptığını düşündürmüştü.

So of course I asked, what do you do for a living?

He was a police officer.

So my book made a police officer think about how he does his job.

Bu, birini sigortalarken hiç başıma gelmemişti.

Geçinmek için çizgi ve grafik romanlar yazıyorum.

Şimdi tam zamanlı bir sanatçıyım.

That never happened when I sold insurance.

Eğer bu kitabı yazmasaydım,

şu an hiçbiriniz beni dinleyemeyecekti.

I write comic books and graphic novels for a living.

Yalnız, ebeveynlerim bu ülkedeki ölümcül tehlikelerle ilgili

Now I'm a full-time artist.

If I hadn't written that book,

beni uyarmakta haksız değillerdi.

none of you would be listening to me right now.

Geçen sene beyaz üstünlüğünü savunan bir ırkçı,

And listen, my parents weren't wrong to warn me

daha bitirmediğim bir kitap için ölüm tehditleri gönderdi.

about the lethal tendencies of this country.

Kesinlikle bu tehdit edilmenin tek nedeni,

Just last year,

sanatın dünyanın her yerinde kalpleri ve zihinleri

a white supremacist sent me death threats

over a book that I hadn't even finished writing yet.

değiştirme gücü olduğunu fark etmesiydi.

But obviously the only reason he was threatened

Şimdi size söylüyorum,

is because he recognized the power of art

eğer yaratmak istediğiniz bir sanat varsa,

to change hearts and minds all the way across the world.

eğer kalbinizde bir şey varsa, eğer bir şey söylemek istiyorsanız

size şimdi ihtiyacımız var.

So I say to you now,

if there's any art you want to create,

Sizin sanatınız eylemci olabilir.

if there's something in your heart, if you have something to say,

İnsanlara ilham verebilir ve dünyayı değiştirir.

we need you now.

Korkuyorsanız, mesele değil.

Yeter ki korku sizi durdurmasın.

Your art can be activism.

Sanatınızı icra edin, diktatörü korkutun.

It can inspire people and change the world.

If you're afraid, that's OK.

Sanat buna değer mi?

Just don't let it stop you.

Kesinlikle.

Go make art and scare a dictator.

Teşekkürler.

Is art worth it?

Hell yeah.

Thank you.