R. Alan Brooks: When the world is burning, is art a waste of time? | TED

Transcriber:

Translator: Kiệm Phan Reviewer: Thu Ha Tran

Tôi lớn lên ở Atlanta, Georgia và không quen biết nhiều người da trắng,

nhưng tôi lớn lên ở nhà thờ cho người da đen phía Nam

I grew up in Atlanta, Georgia, and I didn't know very many white people,

dưới cái bóng của chủ nghĩa da trắng thượng đẳng

điều hành bởi người da đen

người mà được dạy dỗ để tự ghét chính họ.

but I was raised in a Southern Black church

that was under the shadow of white supremacy

Thế hệ nuôi tôi lớn đã quen với việc giết hại người da đen.

and run by Black people

who in many ways were taught to hate themselves.

Để không bị giết bởi người phân biệt chủng tộc,

The generation that raised me was still familiar with lynchings.

vài người da đen ở thế hệ trước tôi

đã học cách tự trở nên nhỏ bé.

So in order to not be murdered by racists,

Chúng tôi không được quá ồn ào,

some of the Black people in the generation before me

quá thông minh, hấp dẫn hay dũng cảm.

learned to make themselves smaller.

Ở mức nào đó, họ cảm thấy

như là bất cứ những gì chúng tôi làm khiến mình nổi bật

We couldn't be too loud,

too smart, too attractive, too bold.

đều có thể khiến mình bị giết hại.

On some level, they felt

Giữa lúc đó, tôi nổi lên,

like anything that we did that made us stand out

người sinh viên toàn điểm A này đã rap,

might get us murdered.

yêu thích “Weird Al” Yankovic

và đọc truyện tranh,

In the midst of that, I emerged,

this straight-A student who rapped,

không thể không nổi bật.

loved "Weird Al" Yankovic

Vì vậy, những người lớn quanh tôi thường xuyên làm tôi nhụt chí nghệ thuật.

and read comic books.

So much for not standing out.

Đối với họ, truyện tranh chỉ dành cho con nít

mà chúng thì chưa hiểu về thế giới này.

So the grownups around me regularly discouraged my artistry.

Họ bảo tôi nghệ thuật là thứ ngớ ngẩn

và tôi lại phải nghe những lời dạy bảo khó nghe về thế giới thực này.

To them, comic books were the pursuit of a kid

who didn't really understand the world.

They told me that art was silly

Hồi đó, tôi chỉ có một người bạn duy nhất cũng mê truyện tranh

and I was in for some hard lessons about the real world.

và nó học ở một trường khác.

Khi tôi khoảng 11 tuổi,

nó và tôi lần đầu dự hội nghị truyện tranh.

Back then, I only had one other friend who was into comic books

Người ta không quen thấy trẻ da đen ở đó,

and he went to a different school.

nên một người đàn ông da trắng đã tóm tôi

So when I was around 11,

he and I went to our very first comic book convention.

và cho tôi thấy huy hiệu hội nghị của ông để được qua cửa.

They were so unused to seeing Black kids there,

Nhớ nhé, tôi mới 11 tuổi.

that one grown white man mistook me for security

Nhưng tôi và bạn tôi yêu những hội nghị này.

and showed me his convention badge in order to get in.

Cuối cùng, chúng tôi có người để nói về những câu hỏi quan trọng,

Remember, I was 11.

như, vì sao gã Hulk luôn mặc quần màu tím?

But me and my friend loved these conventions.

Khoảng một năm sau, bất cứ khi nào chúng tôi rảnh rỗi

Finally, we had other people to talk to about the important questions,

tôi và người bạn đó đều chủ động vẽ truyện tranh.

like, why does the Hulk always wear purple pants?

Bố của nó nhận thấy điều này và bảo chúng tôi ngồi ở phòng khách.

About a year or so later with every free moment that we had

me and that same friend were actively drawing comic books.

Ông yêu quý chúng tôi và quyết định đã đến lúc cần phải thẳng thắn.

His father took notice of this and he sat us down in the living room.

Ông nói: “Thật tuyệt khi hai đứa thích những cuốn truyện tranh như vậy,

He loved us both, and he decided it was time to set us straight.

nhưng các con cần phải chọn một nghề nghiệp nghiêm túc,

nghề mà sẽ nuôi sống các con và gia đình.

He said, "It's great that you two love these comic books,

Và các con không thể đạt được điều đó với truyện tranh.”

but you need to pick a serious profession,

Bố của người bạn tôi cố để không làm tổn thương chúng tôi.

something that's going to take care of you and your families.

Ông chỉ muốn giúp chúng tôi đối mặt với thế giới

And you’re not going to be able to do that with comic books.”

và ẩn sâu bên trong là nỗi sợ cũng như bố mẹ tôi vậy.

My friend's father wasn't trying to hurt us.

Việc trở thành nghệ sĩ da đen sẽ khiến chúng tôi nổi bật

He was trying to prepare us for the world

tôi có thể bị giết bởi những kẻ phân biệt chủng tộc.

and underneath that was this fear that was shared by my own parents.

Và đó không phải là một bước tiến xa.

That being a Black artist would make me stand out

Bố mẹ tôi sinh ra vào đầu những năm thập niên 50.

and that I might be murdered by racists.

And it's not like that was a far jump.

Năm 1955 người phụ nữ da trắng đã buộc tội cậu bé 14 tuổi vì huýt sáo trước mặt.

My parents were born in the early 50s.

Cậu là người da đen

và hai người đàn ông da trắng đã giết cậu một cách dã man

In 1955, a white woman accused a 14-year-old boy of whistling at her.

chỉ vì lời buộc tội kia.

Những người này không phải ngồi tù.

He was Black

Tên cậu bé là Emmett Till.

and two grown white men brutally murdered him

just for her accusation.

Vì bố mẹ tôi lớn lên vào thời đó

khi mà chỉ cần một lời buộc tội vì huýt sáo với một phụ nữ da trắng

These men never went to prison.

The boy's name was Emmett Till.

đã khiến cậu bé da đen bị giết dã man.

So my parents grew up in a time

where just the accusation of whistling at a white woman

Vì vậy bố mẹ lo tôi sẽ nổi bật khi trở thành một nghệ sĩ phóng túng.

could get a Black boy brutally murdered.

Vì là một nghệ sĩ da đen, tôi đã tự hỏi bản thân mình:

So why wouldn't they be concerned about me standing out as some bohemian artsy dude?

khi thế giới trở nên hỗn loạn, liệu nghệ thuật còn thực sự đáng giá?

So as a Black artist, I've had to ask myself:

when the world seems like it's burning, is art really worth it?

Tôi lớn lên và tôi làm những công việc nghiêm túc và làm nghệ thuật là phụ.

Để tôi kể bạn nghe về công việc nghiêm túc nhất mà tôi đã làm.

I grew up and I worked serious jobs and did art on the side.

Tôi điều hành một đại lý bảo hiểm

và tôi biết mọi thứ bạn biết về tôi

Let me tell you about the most serious job that I ever worked.

đều thể hiện về đại lý bảo hiểm.

Có thể đoán được rằng tôi ghét nó thế nào.

I ran an insurance agency

and I know everything that you've learned about me so far

Vì thế sau vài năm và bỏ ngoài tai tất thảy lời khuyên khôn ngoan trong đời,

screams insurance agent.

Predictably, I hated that job.

tôi quyết định đóng cửa đại lý bảo hiểm và thử sức viết tiểu thuyết bằng tranh.

So after a few years and against all the wise advice I heard in my life,

Tôi muốn giải quyết các vấn đề xã hội mà tôi đam mê.

I decided to close my insurance agency and try my hand at writing graphic novels.

Sự tàn bạo của cảnh sát, phân biệt chủng tộc, giới tính, kiểu như vậy.

I wanted to address the social issues that I was passionate about.

Nhưng để khiến ý định rõ ràng,

tôi rời khỏi ngành bảo hiểm nghiêm túc

Police brutality, sexism, racism, that kind of thing.

để theo đuổi nghiệp viết truyện tranh.

But to make it clear,

I was leaving the serious insurance job

Bạn biết đấy, nghệ thuật,

thứ được coi là ngớ ngẩn,

in order to pursue writing comic books.

đặc biệt khi đối mặt với thế giới dường như có thể giết tôi.

You know, art,

which is silly,

Năm đó là 2016,

especially in the face of a world that seemed dedicated to murdering me.

có người nọ dẫn chương trình thực tế tranh cử tổng thống.

Các bạn có thể chưa nghe về ông ấy,

nhưng đã có tất cả những điều lo ngại này phát sinh trên thế giới.

This was 2016

and there was this reality show host running for president.

Đức Quốc xã trở nên trơ tráo hơn.

You guys probably never heard of him,

Người ta thấy ít xấu hổ hơn về phân biệt chủng tộc

tội ác thù ghét gia tăng.

but there were all these disturbing things arising in the world.

Đáp lại,

Nazis were feeling bolder.

những người bạn da nâu, da đen của tôi tổ chức biểu tình và tẩy chay công khai.

People were feeling less shame about their racism,

hate crimes arising.

Nhiều người bạn da trắng tự do của tôi đã diễu hành ở Capitol mỗi cuối tuần.

In response,

my Black and Brown friends organize public protest and boycotts.

Và tôi muốn viết truyện tranh.

A lot of my liberal white friends were marching on the Capitol every weekend.

Tôi có ngớ ngẩn không chứ?

Vô ích ư?

And I wanted to write a comic book.

Tôi chưa bao giờ kiếm sống bằng nghệ thuật trước đây

và bây giờ tôi vừa thôi việc

Was I being silly?

khi thế giới dường như đang bị chia rẽ.

Vain?

I never made a living off of art before

Nghệ thuật ngớ ngẩn, nhỉ?

Tôi mất một thời gian đấu tranh với điều này.

and now I just quit my job

Tôi đã dành cả tháng để du lịch ở vương quốc Anh lần đầu tiên.

when it seemed like the world was falling apart.

Tôi đã lo lắng về chuyến đi bởi vì tôi đi một mình.

Art is silly, right?

I struggled with this for a while.

Và tôi không biết con người ở những đất nước đó

So I took a month to travel in the UK for the first time.

thấy sao về người da đen.

Nhưng tôi đến Berlin, Prague, Budapest,

I was nervous about this trip because I was traveling alone.

And I didn't know how people in these countries

và một thị trấn nhỏ bé nước Anh tên là Melksham.

felt about Black people,

Ở Berlin tôi đã ngồi cùng ông chủ của

but I went to Berlin, Prague, Budapest,

chuỗi cửa hàng truyện tranh lớn nhất ở đó

and this tiny British town called Melksham.

và chúng tôi nói về những đứa trẻ, anh hùng ông thích là Captain America,

In Berlin, I sat down with the owner

of the biggest comic book store chain there.

nhưng có những tập của truyện tranh đó ông đã không được đọc khi còn nhỏ

And we talked about how as a kid, his favorite hero was Captain America,

vì Captain America đã chống lại Đức Quốc Xã trong những truyện đó.

Và không điều gì về Đức Quốc Xã được cho phép ở Đức,

but certain issues of that comic book he never got to read as a kid

thậm chí cả khi họ bị đánh bại.

because Captain America was fighting Nazis in those books.

Hãy nghĩ về điều đó một lúc.

And nothing with Nazis was allowed in Germany,

Ở Đức,

Đức Quốc Xã bị cấm khỏi mọi thứ

even if they were getting beat up.

So let's think about that for a moment.

trong khi ở nước Mỹ này,

chúng ta đã dựng tượng cho những lính Liên Minh đã phản bội quốc gia.

In Germany,

Nazis were banished from everything

Dù sao, tôi đã nghĩ về người đàn ông này,

người yêu truyện tranh này lớn lên ở Đức

while here in the States,

we've erected statues to Confederates who betrayed our country.

nhưng lại yêu mến truyện về biểu tượng Mỹ.

Anyway, I thought about this man,

Và tôi nhận ra một người giỏi viết truyện tranh hay tiểu thuyết bằng tranh

this comic book fan who grew up in Germany,

but fell in love with the story of an American icon.

có thể chạm tới độc giả ở khắp nẻo trên thế giới.

And I realized a well-written comic book or graphic novel

Và tôi nghĩ về cuộc cách mạng,

bất cứ khi nào xã hội cần thay đổi,

could reach someone all the way across the world.

thì sự thay đổi đó được truyền cảm hứng ít nhất một phần bởi nghệ sĩ.

And I thought about revolution,

how whenever society needs to change,

Tôi nghĩ về cách kẻ độc tài và đê tiện thường giết và làm mất uy tín của nghệ sĩ.

that change is inspired at least in part by the artist.

Người của Hitler đã nghĩ ra thuật ngữ đặc biệt để làm mất uy tín của nghệ sĩ:

I thought about how dictators and despots regularly murder and discredit artists.

nghệ thuật suy đồi.

Chúng đốt sách và tranh.

Hitler's people came up with a term specifically to discredit artists:

Nhưng tại sao,

tại sao những kẻ cầm đầu đảng Đức Quốc Xã

degenerate art.

They were burning books and paintings.

dành sự chú ý tới việc phá hủy nghệ thuật?

But why,

Nếu nghệ thuật không có sức mạnh,

why were the leaders of the Nazi party

nếu nó thực sự ngớ ngẩn và tốn thời gian,

dedicating their attention to destroying art?

vậy tại sao những tên độc tài lại sợ nó?

If art really has no power,

Tại sao Đức Quốc Xã đốt sách và tranh?

if it's really a silly waste of time,

Tại sao McCarthy bị cho vào danh sách đen vào những năm 1950?

then why are dictators afraid of it?

Tại sao chính phủ Stalin quá tập trung vào việc kiểm duyệt các nghệ sĩ ở Nga?

Why were Nazis burning books and paintings?

Why was McCarthy so dedicated to blacklisting artists in the 1950s?

Bởi vì nghệ thuật làm lũ độc tài sợ hãi.

Why was Stalin's government so focused on censoring artists in Russia?

Vì chúng hiểu được vài điều

mà tôi đang đấu tranh cả đời mình để hiểu.

Nghệ thuật có sức mạnh. Nghệ thuật quan trọng.

Because art scares dictators.

Nghệ thuật có thể thay đổi trái tim và khối óc khắp thế giới.

Because they understood something

that I've been struggling to understand my entire life.

Năm 1894, nhà văn Nga Leo Tolstoy đã viết ”Vương quốc của Chúa ở trong bạn”.

Art is powerful. Art is important.

Art can change hearts and minds all the way across the world.

Nó là cuốn sách ủng hộ bất bạo động.

In 1894, Russian author, Leo Tolstoy wrote "The Kingdom of God Is Within You".

Những năm 1920, Mahatma Gandhi liệt kê sách của Tolstoy

It's a book that advocates for nonviolence.

là một trong ba ảnh hưởng quan trọng nhất đời ông.

In the 1920s, Mahatma Gandhi listed Tolstoy's book

Vậy là Tolstoy đã truyền cảm hứng cho Gandhi

as one of the three most important influences in his life.

và Gandhi truyền cảm hứng cho ai?

So Tolstoy inspired Gandhi.

Ngài Martin Luther King Jr.

Vậy phong trào dân quyền ở Mỹ sẽ thay đổi như thế nào

And you know who Gandhi inspired?

nếu Tolstoy không viết quyển sách đó?

Dr. Martin Luther King, Jr.

Tôi thậm chí có được ở đây nói chuyện với các bạn không?

So how would the civil rights movement in America have changed

Sách của Tolstoy đã làm thay đổi thế giới bằng cách truyền cảm hứng cho người khác.

if Tolstoy had never written his book?

Would I even be here talking to you now?

Trong cuộc đấu tranh dân quyền,

Tolstoy's book made real changes in the world by inspiring people.

người da đen nắm tay nhau

khi cảnh sát và chó tấn công chúng tôi

During the civil rights struggle,

và chúng tôi hát bài phúc âm.

Black people would stand hand in hand

as police and dogs attacked us

Những bài hát ấy,

nghệ thuật ấy cổ vũ mọi người

and we'd sing gospel songs.

và giúp họ vượt qua.

Those songs,

Chủ nghĩa tích cực là cách chúng ta thay đổi thế giới.

that art inspired these people

Và có nhiều cách để tham gia vào hoạt động tích cực.

and it helped them make it through.

Đối với tôi, con đường đó là nghệ thuật.

Activism is how we change the world.

And there are different ways to engage in activism.

Vì vậy tôi trở lại Mỹ

And for me, that way is art.

và tôi viết về tất cả những vấn đề mà tôi đề cập trước đó:

sự tàn bạo của cảnh sát, phân biệt chủng tộc, giới tính.

So I came back to the States

and I wrote about all those issues that I mentioned before:

Thành thực, tôi không biết thế giới sẽ đón nhận nó từ tôi như thế nào.

the police brutality, the sexism, the racism.

Tôi chỉ biết rằng tôi đã quá mệt mỏi khi phải dành cuộc sống của mình

cho những thứ tôi không quan tâm.

Honestly, I didn't know how the world was going to receive it from me.

Do đó tôi thuê nghệ sĩ truyện tranh,

I just knew that I was tired of giving my life

chạy chiến dịch Kickstarter

to things that I didn't care about.

và tiểu thuyết bằng tranh của tôi trở thành ”The Buring Metronome.”

So I hired a comic book artist,

Đó là một cuốn trinh thám giết người siêu nhiên về các sinh vật ở thế giới khác

I ran a Kickstarter campaign

chúng hấp thụ sức mạnh ma thuật từ sự tàn ác của con người.

and my graphic novel became "The Burning Metronome."

It's a supernatural murder mystery about otherworldly creatures

Chúng quan sát con người

và chúng cho chúng ta cơ hội lựa chọn giữa lòng trắc ẩn và sự tàn ác.

who absorb magical power from human cruelty.

They watch human beings

Trong một câu chuyện, một sĩ quan cảnh sát có cơ hội về quá khứ

and they give us the chance to choose between compassion and cruelty.

và sửa sai vào thời điểm anh ấy sử dụng bạo lực một cách không cần thiết.

In one of the stories a police officer has an opportunity to go back

Vậy điều gì đã xảy ra khi tôi viết cuốn sách này?

and undo a time when he was unnecessarily violent to someone.

Tôi đã được phỏng vấn trên các bản tin ti vi, báo chí.

Trường đại học đã mời tôi dạy viết trong chương trình thạc sĩ của họ.

So what happened as a result of me writing this book?

I was interviewed on TV news, newspapers.

Bây giờ tôi là một giáo sư.

Nhưng quan trọng hơn,

The university invited me to teach writing in their master's program.

tôi đã có thể chạm tới trái tim mình,

rút ra những phần chân thật nhất tâm hồn

I'm a professor now.

và thấy nó có tác động tích cực đến cuộc sống của người khác.

But more importantly,

I was able to reach into my heart,

pull out the truest parts of my soul

and see it have a positive impact on other people's lives.

Tôi đã ký sách trong cửa hàng truyện tranh nọ

và một người đàn ông đã nói chuyện với tôi trong khoảng 20 phút.

Cuối cùng ông nói sách của tôi đã khiến ông nghĩ lại về cách làm việc của mình.

I was signing books in this comic book store

and this man made small talk with me for about 20 minutes.

Vì vậy tất nhiên tôi hỏi ông làm gì để kiếm sống?

Eventually he said that my book made him think about how he does his job.

Ông là một cảnh sát.

Như vậy, cuốn sách đã khiến một cảnh sát suy nghĩ về cách ông ấy làm việc.

So of course I asked, what do you do for a living?

He was a police officer.

So my book made a police officer think about how he does his job.

Điều đó không xảy ra khi tôi bán bảo hiểm.

Tôi viết truyện và tiểu thuyết tranh để kiếm sống

Bây giờ tôi là một nghệ sĩ toàn thời gian.

That never happened when I sold insurance.

Nếu tôi không viết cuốn sách đó,

tôi đã không ở đây lúc này.

I write comic books and graphic novels for a living.

Và chú ý rằng, bố mẹ tôi không sai khi cảnh báo tôi

Now I'm a full-time artist.

về xu hướng chết người của đất nước này.

If I hadn't written that book,

none of you would be listening to me right now.

Chỉ mới năm ngoái,

một người da trắng thượng đẳng dọa giết tôi

And listen, my parents weren't wrong to warn me

vì một cuốn sách mà tôi thậm chí chưa viết xong.

about the lethal tendencies of this country.

Nhưng hiển nhiên lý do duy nhất khiến hắn thấy bị đe dọa

Just last year,

là vì hắn nhận ra sức mạnh của nghệ thuật

a white supremacist sent me death threats

over a book that I hadn't even finished writing yet.

trong việc thay đổi trái tim và trí óc khắp thế giới.

But obviously the only reason he was threatened

Vì vậy bây giờ tôi nói với bạn,

is because he recognized the power of art

nếu bạn muốn sáng tạo nghệ thuật,

to change hearts and minds all the way across the world.

nếu điều đó có trong trái tim bạn, nếu bạn có điều muốn nói,

chúng tôi cần bạn bây giờ.

So I say to you now,

if there's any art you want to create,

Nghệ thuật của bạn có thể là điều tích cực.

if there's something in your heart, if you have something to say,

Nó có thể truyền cảm hứng cho mọi người và thay đổi thế giới.

we need you now.

Nếu bạn sợ hãi, không sao cả.

Chỉ cần đừng để nó ngăn cản bạn.

Your art can be activism.

Hãy cứ làm nghệ thuật đi và dọa chết khiếp những kẻ độc tài.

It can inspire people and change the world.

If you're afraid, that's OK.

Nghệ thuật xứng đáng chứ?

Just don't let it stop you.

Hoàn toàn xứng đáng.

Go make art and scare a dictator.

Cảm ơn các bạn.

Is art worth it?

Hell yeah.

Thank you.