An AI smartwatch that detects seizures | Rosalind Picard

Çeviri: selma dogan Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Bu Henry,

This is Henry,

a cute boy,

sevimli bir erkek çocuğu,

and when Henry was three,

Henry üç yaşındayken

his mom found him having some febrile seizures.

annesi onu febril nöbet geçirirken buldu.

Febrile seizures are seizures that occur when you also have a fever,

Febril nöbet, aynı zamanda ateşiniz varken geçirdiğiniz nöbetlerdir.

and the doctor said,

Doktoru şöyle dedi:

"Don't worry too much. Kids usually outgrow these."

"Çok endişelenmeyin. Çocuklar genellikle bunları geçirir."

When he was four, he had a convulsive seizure,

Dört yaşına geldiğinde konvülsif bir nöbet geçirdi,

the kind that you lose consciousness and shake --

bilincinizin kaybolduğu ve titrediğiniz türden --

a generalized tonic-clonic seizure --

bir jeneralize tonik klonik nöbet --

and while the diagnosis of epilepsy was in the mail,

ve epilepsi teşhisi yolda iken

Henry's mom went to get him out of bed one morning,

Henry'nin annesi bir sabah onu yataktan kaldırmak için

and as she went in his room,

odasına girdi

she found his cold, lifeless body.

ve çocuğun soğuk, cansız vücudunu buldu.

Henry died of SUDEP,

Henry, SUDEP nedeniyle ölmüştü,

sudden unexpected death in epilepsy.

epilepside ani beklenmeyen ölüm.

I'm curious how many of you have heard of SUDEP.

Kaçınızın SUDEP kelimesini duymuş olduğunu merak ediyorum.

This is a very well-educated audience, and I see only a few hands.

Bu iyi eğitimli bir seyirci topluluğu ve sadece birkaç el görüyorum.

SUDEP is when an otherwise healthy person with epilepsy

SUDEP diğer bakımlardan sağlıklı olan epilepsili bir kişinin ölmesi

dies and they can't attribute it to anything they can find in an autopsy.

ve bunun otopside bulunabilen herhangi bir şeye dayandırılamamasıdır.

There is a SUDEP every seven to nine minutes.

Her yedi ile dokuz dakikada bir SUDEP meydana gelmektedir.

That's on average two per TED Talk.

Yani, her TED konuşması başına ortalama iki adet.

Now, a normal brain has electrical activity.

Normal bir beynin elektriksel aktivitesi vardır.

You can see some of the electrical waves

Burada bazı elektriksel dalgaların

coming out of this picture of a brain here.

bu beyin görselinden dışarı doğru çıktığını görebilirsiniz.

And these should look like typical electrical activity

Bunlar, yüzeyde EEG'nin okuyabileceği

that an EEG could read on the surface.

tipik elektriksel aktivite gibi görünmelidir.

When you have a seizure, it's a bit of unusual electrical activity,

Bir nöbet geçirdiğinizde, bu biraz olağan dışı bir elektriksel aktivitedir

and it can be focal.

ve fokal olabilir.

It can take place in just a small part of your brain.

Beyninizin sadece küçük bir kısmında gerçekleşebilir.

When that happens, you might have a strange sensation.

Bu gerçekleştiğinde, tuhaf bir his duyabilirsiniz.

Several could be happening here in the audience right now,

Şu anda burada seyircilerde gerçekleşiyor olabilir

and the person next to you might not even know.

ve yanınızdaki kişinin bundan haberi bile olmayabilir.

However, if you have a seizure where that little brush fire spreads

Ancak bir nöbet geçirdiğinizde, beyindeki bir çalılık yangını

like a forest fire over the brain,

bir orman yangını gibi yayılır

then it generalizes,

ve sonra genelleşir,

and that generalized seizure takes your consciousness away

genelleşmiş nöbet bilincinizin kaybolmasına yol açar

and causes you to convulse.

ve havale geçirmenize neden olur.

There are more SUDEPs in the United States every year

Amerika Birleşik Devletleri'nde her yıl meydana gelen SUDEP sayısı

than sudden infant death syndrome.

ani bebek ölümü sendromundan daha fazladır.

Now, how many of you have heard of sudden infant death syndrome?

İçinizden kaçı ani bebek ölümü sendromunu duydu?

Right? Pretty much every hand goes up.

Evet? Oldukça fazla el kalkıyor.

So what's going on here?

Peki, burada neler oluyor?

Why is this so much more common and yet people haven't heard of it?

Neden SUDEP, bu kadar yaygınken insanlar bundan habersiz?

And what can you do to prevent it?

Bunu önlemek için ne yapabilirsiniz?

Well, there are two things, scientifically shown,

Bilimsel olarak gösterilen iki yol var,

that prevent or reduce the risk of SUDEP.

SUDEP'i önlemeye veya riskini azaltmaya yarayan.

The first is: "Follow your doctor's instructions,

İlki: "Doktorunuzun talimatlarna uyun,

take your medications."

ilaçlarınızı alın."

Two-thirds of people who have epilepsy

Epilepsili bireylerin üçte ikisi

bu rahatsızlığı ilaçlarla kontrol altında tutabiliyor.

get it under control with their medications.

The second thing that reduces the risk of SUDEP is companionship.

SUDEP riskini azaltan ikinci şey refakat.

It's having somebody there at the time that you have a seizure.

Nöbet geçirdiğiniz esnada orada bir kişinin bulunmasıdır.

Now, SUDEP, even though most of you have never heard of it,

SUDEP, çoğunuz haberdar olmasanız da

is actually the number two cause of years of potential life lost

aslında tüm nörolojik rahatsızlıklar arasında ikinci sıradaki

of all neurological disorders.

potansiyel yaşam yılı kaybı sebebidir.

The vertical axis is the number of deaths

Dikey eksen ölüm sayısı

times the remaining life span,

çarpı kalan yaşam süresidir;

so higher is much worse impact.

yani ne kadar yüksek olursa o kadar kötü etkisi olur.

SUDEP, however, unlike these others,

Bununla birlikte, SUDEP diğer rahatsızlıkların aksine

is something that people right here could do something to push that down.

şu anda buradaki insanların bu rakamları aşağıya çekebileceği bir şeydir.

Now, what is Roz Picard, an AI researcher, doing here telling you about SUDEP, right?

Roz Picard, bir Yapay Zekâ araştırmacısı, burada size SUDEP'i anlatarak ne yapıyor?

I'm not a neurologist.

Ben bir nörolog değilim.

When I was working at the Media Lab on measurement of emotion,

Media Lab'da duyguların ölçülmesi hakkında çalışırken,

trying to make our machines more intelligent about our emotions,

makinelerimizi duygularımız konusunda daha zeki yapmayı denerken

we started doing a lot of work measuring stress.

stresi ölçen birçok iş yapmaya başladık.

We built lots of sensors

Bunu birçok farklı yolla ölçebilen

that measured it in lots of different ways.

çok sayıda sensör oluşturduk.

But one of them in particular

Fakat özellikle bunlardan biri

grew out of some of this very old work with measuring sweaty palms

çok eski bir yolla, terli avuç içlerini bir elektrik sinyali ile

with an electrical signal.

ölçerek ortaya çıktı.

This is a signal of skin conductance

Bu bir cilt iletkenlik sinyalidir,

that's known to go up when you get nervous,

sinirlendiğinizde yükseldiği bilinir;

but it turns out it also goes up with a lot of other interesting conditions.

ancak başka pek çok ilginç durumda da yükseldiği ortaya çıktı.

Fakat bunun ellerinizin üzerinde kablolar ile ölçülmesi gerçekten rahatsız edici.

But measuring it with wires on your hand is really inconvenient.

So we invented a bunch of other ways of doing this at the MIT Media Lab.

Bu nedenle MIT Media Lab'da bunu yapmanın bir dizi başka yolunu icat ettik.

And with these wearables,

Bu giyilebilir ürünlerle,

we started to collect the first-ever clinical quality data 24-7.

şimdiye dek ilk kez 7/24 klinik kalitede veri toplamaya başladık.

Here's a picture of what that looked like

İşte bunun neye benzediğine dair bir görsel,

the first time an MIT student collected skin conductance on the wrist 24-7.

ilk kez bir MIT öğrencisi 7-24 boyunca bilekten cilt iletkenliğini topladı.

Let's zoom in a little bit here.

Gelin buna biraz daha yakından bakalım.

What you see is 24 hours from left to right,

Gördüğünüz şey soldan sağa 24 saat

and here is two days of data.

ve işte verilerin iki günü.

And first, what surprised us

İlk önce, bizi şaşırtan şey

was sleep was the biggest peak of the day.

günün en büyük pikinin uykuda olmasıydı.

Now, that sounds broken, right?

Şimdi bu bozuk görünüyor, değil mi?

You're calm when you're asleep, so what's going on here?

Uykudayken sakinsinizdir, peki burada neler oluyor?

Well, it turns out that our physiology during sleep

Uyku esnasındaki fizyolojimizin

uyanıkken olan fizyolojimizden çok farklı olduğu ortaya çıkıyor

is very different than our physiology during wake,

and while there's still a bit of a mystery

ve hâlâ bu piklerin neden genellikle uykudayken

why these peaks are usually the biggest of the day during sleep,

günün en büyük değeri olduğu hakkında bir parça gizem olsa da

we now believe they're related to memory consolidation

bunların uyku esnasında hafızanın pekişmesi

and memory formation during sleep.

ve oluşması ile ilişkili olduğuna inanıyoruz.

We also saw things that were exactly what we expected.

Ayrıca tam olarak beklediğimiz şeylerin gerçekleştiğini gördük.

When an MIT student is working hard in the lab

Bir MIT öğrencisi laboratuvarda

or on homeworks,

veya ev ödevleri için yoğun şekilde çalışırken

there is not only emotional stress, but there's cognitive load,

sadece duygusal stres yoktur, ayrıca bilişsel yük de bulunur

and it turns out that cognitive load, cognitive effort, mental engagement,

ve bilişsel yük, bilişsel efor, zihinsel bağlılık,

excitement about learning something --

bir şeyler öğrenmeye dair duyulan heyecan --

those things also make the signal go up.

bunlar da sinyali yükselten şeylerdir.

Unfortunately, to the embarrassment of we MIT professors,

Maalesef biz MIT profesörlerine bir utanç kaynağı olarak

(Laughter)

(Kahkahalar)

the low point every day is classroom activity.

her gün elde edilen en düşük nokta sınıf içi aktiviteydi.

Now, I am just showing you one person's data here,

Size sadece bir kişinin verilerini gösteriyorum

but this, unfortunately, is true in general.

ancak bu, maalesef genelde de doğrudur.

This sweatband has inside it a homebuilt skin-conductance sensor,

Bu bilek bandının içinde bir ev yapımı cilt iletkenlik sensörü bulunmaktadır.

and one day, one of our undergrads knocked on my door

Bir gün öğrencilerimizden biri kapımı çaldı.

right at the end of the December semester,

Tam olarak Aralık sömestir sonuydu

and he said, "Professor Picard,

ve bana, "Profesör Picard,

can I please borrow one of your wristband sensors?

bilek bandı sensörlerinizden birini ödünç alabilir miyim?

My little brother has autism, he can't talk,

Küçük erkek kardeşim otizmli, konuşamıyor

ve ben onu neyin strese soktuğunu anlamak istiyorum" dedi.

and I want to see what's stressing him out."

And I said, "Sure, in fact, don't just take one, take two,"

Ben de "Tabii ki olur, aslında bir değil iki tane al" dedim

because they broke easily back then.

çünkü kolayca bozulabiliyorlar.

So he took them home, he put them on his little brother.

Böylece sensörleri eve götürdü, küçük kardeşine taktı.

Now, I was back in MIT, looking at the data on my laptop,

Ben yine MIT'ye döndüm ve bilgisayarımdaki verilere bakıyordum.

and the first day, I thought, "Hmm, that's odd,

İlk gün şöyle düşündüm; "Hmm bu sıra dışı, birinin bozulmasını

he put them on both wrists instead of waiting for one to break.

beklemeden, onları kardeşinin iki bileğine de taktı.

OK, fine, don't follow my instructions."

Pekâlâ, tamam, benim talimatlarıma uyma bakalım"

I'm glad he didn't.

İyi ki de uymadı.

Second day -- chill. Looked like classroom activity.

İkinci gün -- soğuk. Sınıf içi aktiviteye benziyordu.

(Laughter)

(Kahkahalar)

A few more days ahead.

Birkaç gün daha geçti.

The next day, one wrist signal was flat

Sonraki gün, bir bilekteki sinyal düzdü

and the other had the biggest peak I've ever seen,

ve diğer bilekte şimdiye dek gördüğüm en büyük pik vardı.

and I thought, "What's going on?

"Neler oluyor?

We've stressed people out at MIT every way imaginable.

MIT'de insanları akla gelebilecek her yolla strese soktuk.

I've never seen a peak this big."

Böyle büyük bir pik görmedim" dedim.

And it was only on one side.

Ayrıca bu sadece tek taraftaydı.

How can you be stressed on one side of your body and not the other?

Nasıl olup da vücudunuzun bir yanı stresliyken diğer yanı olmaz?

So I thought one or both sensors must be broken.

Sensörlerden biri ya da ikisi bozulmuş olmalı diye düşündüm.

Now, I'm an electroengineer by training,

Ben, elektromühendislik eğitimi aldım.

so I started a whole bunch of stuff to try to debug this,

Bu nedenle bu hatayı çözmek için bir dizi işe başladım

and long story short, I could not reproduce this.

ve uzun lafın kısası, bunu çözemedim.

So I resorted to old-fashioned debugging.

Bu yüzden eski moda problem çözümüne başvurdum.

I called the student at home on vacation.

O öğrenciyi tatilde evindeyken aradım.

"Hi, how's your little brother? How's your Christmas?

"Merhaba, küçük kardeşin nasıl? Noel nasıl geçiyor?

Hey, do you have any idea what happened to him?"

Hey, ona ne olduğu hakkında bir fikrin var mı?"

And I gave this particular date and time,

Ona bu belirli tarihi, saati

and the data.

ve verileri verdim.

And he said, "I don't know, I'll check the diary."

Bana "Bilmiyorum, günlüğe bir bakayım" dedi.

Diary? An MIT student keeps a diary?

Günlük mü? Bir MIT öğrencisi günlük mü tutuyor?

So I waited and he came back.

Bekledim ve geri döndü.

He had the exact date and time,

Tam tarihi ve saati belirtti

and he says, "That was right before he had a grand mal seizure."

ve "Bu, tam olarak kardeşim bir grand mal nöbeti geçirmeden hemen öncesi" dedi.

Now, at the time, I didn't know anything about epilepsy,

O sırada epilepsi hakkında hiçbir şey bilmiyordum.

and did a bunch of research,

Bir parça araştırma yaptım,

realized that another student's dad is chief of neurosurgery

bir başka öğrencinin babasının Children's Hospital, Boston'da

at Children's Hospital Boston,

nörocerrahinin başında olduğunu gördüm.

screwed up my courage and called Dr. Joe Madsen.

Cesaretimi topladım ve Dr. Joe Madsen'i aradım.

"Hi, Dr. Madsen, my name's Rosalind Picard.

"Merhaba, Dr. Madsen, benim adım Rosalind Picard.

Is it possible somebody could have

Bir kişinin bir nöbetten 20 dakika önce

a huge sympathetic nervous system surge" --

dev bir sempatik sinir sistemi dalgalanması geçirmesi"

that's what drives the skin conductance --

-- cilt iletkenliğini harekete geçiren şey budur --

"20 minutes before a seizure?"

mümkün müdür?"

And he says, "Probably not."

Doktor, "Muhtemelen mümkün değil" dedi.

He says, "It's interesting.

"Bu ilginç" dedi.

We've had people whose hair stands on end on one arm

''Nöbetten 20 dakika önce yalnızca bir kolunda

20 minutes before a seizure."

tüyleri diken diken olan kişiler oldu."

And I'm like, "On one arm?"

"Yalnızca bir kol mu?"

I didn't want to tell him that, initially,

Başlangıçta ona bunu anlatmak istemedim

because I thought this was too ridiculous.

çünkü bunun çok saçma olduğunu düşünmüştüm.

He explained how this could happen in the brain,

Bunun beyinde nasıl olabileceğini açıkladı ve ilgi gösterdi.

and he got interested. I showed him the data.

Ona verileri gösterdim.

We made a whole bunch more devices, got them safety certified.

Bir dizi araç daha yaptık ve güvenlik sertifikalarını aldık.

90 families were being enrolled in a study,

90 aile çalışmaya katılmaktaydı;

all with children who were going to be monitored 24-7

hepsinin çocukları 7 gün 24 saat izlenecekti.

with gold-standard EEG on their scalp

Bunun için kafalarının üzerinde altın standartta bir EEG kullandık,

for reading the brain activity,

beyin aktivitelerini ölçtük

video to watch the behavior,

ve davranışlarını videoya aldık,

electrocardiogram -- ECG -- and now EDA, electrodermal activity,

elektrokardiyogram --EKG -- ve EDA, elektrodermal aktiviteye baktık.

to see if there was something in this periphery

Amacımız bu alanda nöbetlerle ilgili

kolayca bulabileceğimiz bir şey olup olmadığını görmekti.

that we could easily pick up, related to a seizure.

We found, in 100 percent of the first batch of grand mal seizures,

İlk grand mal nöbetleri serisinde yüzde 100 olarak

this whopper of responses in the skin conductance.

cilt iletkenliğinde bu kocaman yanıtları bulduk.

The blue in the middle, the boy's sleep,

Ortada yer alan mavi, yani çocuğun uykusu,

is usually the biggest peak of the day.

genellikle günün en büyük pikidir.

These three seizures you see here are popping out of the forest

Burada gördüğünüz üç nöbet ormandaki ulu çamlar gibi

like redwood trees.

yukarı doğru uzanmaktadır.

Furthermore, when you couple the skin conductance at the top

Üstelik, üstteki cilt iletkenliğini

with the movement from the wrist

bilekten elde edilen hareketlerle eşleştirdiğinizde

and you get lots of data and train machine learning and AI on it,

ve çokça veri elde edip makine öğrenmesi ve yapay zekâyı bu konuda eğittiğinizde

you can build an automated AI that detects these patterns

bu kalıpları sadece bir titreme dedektöründen

much better than just a shake detector can do.

daha iyi tespit edebilen otomatik bir yapay zekâ inşa edebilirsiniz.

So we realized that we needed to get this out,

Bunu açığa çıkarmamız gerektiğini fark ettik

and with the PhD work of Ming-Zher Poh

ve Ming-Zher Poh'un doktora çalışması

and later great improvements by Empatica,

ve Empatica tarafından daha sonra elde edilen büyük gelişmelerle

this has made progress and the seizure detection is much more accurate.

ilerleme sağlandı ve nöbet tespiti artık çok daha doğru biçimde yapılıyor.

But we also learned some other things about SUDEP during this.

Ayrıca, bu arada SUDEP hakkında başka şeyler öğrendik.

One thing we learned is that SUDEP,

Öğrendiğimize göre, SUDEP

jeneralize tonik-klonik nöbetten sonra nadiren gerçekleşiyor olsa da

while it's rare after a generalized tonic-clonic seizure,

gerçekleşmesinin en muhtemel olduğu zaman -- bu tür bir nöbetin sonrasıdır.

that's when it's most likely to happen -- after that type.

And when it happens, it doesn't happen during the seizure,

Gerçekleştiğinde, nöbet esnasında gerçekleşmez

and it doesn't usually happen immediately afterwards,

ve genellikle hemen ardından gerçekleşmez

but immediately afterwards,

fakat hemen ardından

when the person just seems very still and quiet,

kişi sadece çok sakin ve sessiz görünürken

they may go into another phase, where the breathing stops,

farklı bir faza girebilir ve nefes alıp verme durur.

and then after the breathing stops, later the heart stops.

Nefes alıp verme durduktan sonra ardından kalp de durur.

Yani oraya birinin ulaşması için vakit bulunur.

So there's some time to get somebody there.

We also learned that there is a region deep in the brain called the amygdala,

Ayrıca beynin derinliklerinde amigdala denilen bir bölge olduğunu da öğrendik.

which we had been studying in our emotion research a lot.

Kendi duygu araştırmamızda bunun üzerinde çokça çalışmıştık.

We have two amygdalas,

İki adet amigdalamız var,

and if you stimulate the right one,

sağ taraftakini uyarırsanız

you get a big right skin conductance response.

sağda büyük bir cilt iletkenliği yanıtı alırsınız.

Now, you have to sign up right now for a craniotomy to get this done,

Bunu yapabilmek için şimdi bir kraniotomi için kaydolmanız gerekir.

not exactly something we're going to volunteer to do,

Pek de yapmaya gönüllü olmayacağımız bir şey

ancak bu sağda büyük bir cilt iletkenlik yanıtına yol açar.

but it causes a big right skin conductance response.

Stimulate the left one, big left skin conductance response on the palm.

Soldakini uyarın, solda avuç içinde büyük bir cilt iletkenlik yanıtı oluşur.

And furthermore, when somebody stimulates your amygdala

Üstelik biri amigdalanızı uyardığında

while you're sitting there and you might just be working,

siz hâlâ orada oturup çalışıyor olabilirsiniz,

you don't show any signs of distress,

hiçbir stres işareti göstermezsiniz

but you stop breathing,

ancak nefes almazsınız

and you don't start again until somebody stimulates you.

ve tekrar nefes almaya başlamazsınız ta ki biri sizi uyarana dek.

"Hey, Roz, are you there?"

"Hey Roz, orada mısın?"

And you open your mouth to talk.

Konuşmak için ağzınızı açarsınız.

As you take that breath to speak,

Konuşmak için nefes alırsınız

you start breathing again.

ve tekrar nefes almaya başlarsınız.

So we had started with work on stress,

Böylece stres üzerinde çalışmaya başladık.

which had enabled us to build lots of sensors

Bu da birçok sensör inşa etmemizi sağladı,

that were gathering high quality enough data

yüksek kalitede yeterli veriyi topladılar

that we could leave the lab and start to get this in the wild;

ve laboratuvarı terk edip yerinde çalışmamızı sağladılar.

accidentally found a whopper of a response with the seizure,

Kazara nöbete dair kocaman bir yanıtı bulduk,

neurological activation that can cause a much bigger response

geleneksel stres etkenlerine göre daha büyük bir yanıt veren

than traditional stressors;

nörolojik aktivasyonu.

lots of partnership with hospitals and an epilepsy monitoring unit,

Hastanelerle ve bir epilepsi izleme ünitesiyle,

özellikle Children's Hospital Boston

especially Children's Hospital Boston

and the Brigham;

ve Brigham ile ortaklıklar kurduk

and machine learning and AI on top of this

ve en önemlisi makine öğrenmesi ve yapay zekâ,

to take and collect lots more data

daha fazla veri alma ve toplama ile

in service of trying to understand these events

bu olayları ve SUDEP'i önleyip önleyemeyeceğimizi

and if we could prevent SUDEP.

anlama çabamıza yardımcı oldu.

This is now commercialized by Empatica,

Bu şimdi Empatica ile ticarileştirildi.

a start-up that I had the privilege to cofound,

Kurucularından biri olma ayrıcalığını taşıdığım bu girişim

and the team there has done an amazing job improving the technology

ve buradaki ekip teknolojiyi geliştirmede harika bir iş çıkardı

to make a very beautiful sensor

ve çok güzel bir sensör üretti.

that not only tells time and does steps and sleep and all that good stuff,

Sensör sadece saati söylemiyor ve adım sayma, uyuma ve diğer işleri yapmıyor.

but this is running real-time AI and machine learning

Eğer bir nöbet geçirirsem ve bilincimi kaybedersem,

to detect generalized tonic-clonic seizures

bu gerçek zamanlı yapay zekâ ve makine öğrenmesi

and send an alert for help

jeneralize tonik-klonik nöbetleri tespit edip

if I were to have a seizure and lose consciousness.

yardım için bir alarm gönderiyor.

This just got FDA-approved

Bu saat şimdi FDA tarafından da

as the first smartwatch to get approved in neurology.

nörolojide onay alan ilk akıllı saat olarak onaylandı.

(Applause)

(Alkışlar)

Now, the next slide is what made my skin conductance go up.

Sonraki slayt benim cilt iletkenliğimi neyin yükselttiğini gösteriyor.

One morning, I'm checking my email

Bir sabah, e-postalarıma bakıyordum

and I see a story from a mom

ve bir anneden gelen bir hikâyeyi gördüm.

who said she was in the shower,

Söylediğine göre duştayken

and her phone was on the counter by the shower,

ve telefonu duşun yanında tezgahın üzerindeyken

and it said her daughter might need her help.

kızının yardıma ihtiyacı olabileceğini haber verdi.

So she interrupts her shower and goes running to her daughter's bedroom,

O da duştan çıktı ve koşarak kızının yatak odasına gitti,

and she finds her daughter facedown in bed, blue and not breathing.

kızını yatağında yüzüstü konumda, morarmış ve nefes almıyorken buldu.

She flips her over -- human stimulation --

Onu ters çevirdi -- insan uyarısı--

and her daughter takes a breath, and another breath,

ve kızı nefes aldı ve bir nefes daha aldı.

and her daughter turns pink and is fine.

Kızının rengi pembeye döndü ve artık iyiydi.

I think I turned white reading this email.

Sanırım bu e-postayı okurken benim rengim de beyaza döndü.

My first response is, "Oh no, it's not perfect.

İlk tepkim," Yo hayır, bu mükemmel değil.

The Bluetooth could break, the battery could die.

Bluetooth bozulabilirdi, pil bitebilirdi.

All these things could go wrong. Don't rely on this."

Bütün bunlar yanlış gidebilirdi. Buna güvenmeyin." idi.

And she said, "It's OK. I know no technology is perfect.

Ve o anne dedi ki: " Tamam. Hiçbir teknoloji mükemmel değil, biliyorum.

None of us can always be there all the time.

Hiçbirimiz daima orada olamayız.

But this, this device plus AI

Ama bu, bu cihaz artı yapay zekâ

enabled me to get there in time to save my daughter's life."

oraya zamanında gitmemi ve kızımın hayatını kurtarmamı sağladı."

Now, I've been mentioning children,

Burada çocuklardan bahsettim;

but SUDEP peaks, actually, among people in their 20s, 30s and 40s,

ancak SUDEP gerçekte 20, 30 ve 40'lı yaşlardaki insanlarda daha çok görülür

and the next line I'm going to put up

ve şimdi açıklayacağım şey ile

is probably going to make some people uncomfortable,

bazıları rahatsız hissedebilir ama bu hepimiz için

but it's less uncomfortable than we'll all be

bu listenin tanıdıklarımıza uzanması hâline göre

if this list is extended to somebody you know.

daha az rahatsızlık verici olacaktır.

Could this happen to somebody you know?

Bu tanıdığınız birinin başına gelebilir miydi?

And the reason I bring up this uncomfortable question

Bu rahatsız edici soruyu sormamın sebebi

is because one in 26 of you will have epilepsy at some point,

içinizden 26 kişiden birinde bir noktada epilepsi olacağı gerçeğidir.

and from what I've been learning,

Öğrendiğim kadarıyla

people with epilepsy often don't tell their friends and their neighbors

epilepsili kimseler arkadaşlarına ve komşularına

that they have it.

bundan bahsetmezler.

So if you're willing to let them use an AI or whatever

Bir yapay zekâ veya her neyse onu kullanarak

to summon you in a moment of possible need,

olası bir ihtiyaç durumunda size ulaşmalarını sağlamada

if you would let them know that,

istekli olup bunu bildirirseniz

you could make a difference in their life.

onların hayatında bir fark yarabilirsiniz.

Why do all this hard work to build AIs?

Yapay zekâları inşa etmek için neden bu zorlu çalışmayı yapalım?

A couple of reasons here:

Birkaç yanıt işte burada:

one is Natasha, the girl who lived,

Biri Natasha, hayatta kalan kız çocuğu,

and her family wanted me to tell you her name.

ailesi size adını söylememi istedi.

Another is her family

Diğeri de onun ailesi

and the wonderful people out there

ve dışarıdaki harika insanlar,

who want to be there to support people who have conditions

geçmişte başkalarına bahsetmekten rahatsızlık duydukları durumları olan

that they've felt uncomfortable in the past mentioning to others.

insanları desteklemek için orada olmak isteyen insanlar.

And the other reason is all of you,

Diğer neden ise sizlersiniz,

because we have the opportunity to shape the future of AI.

çünkü biz yapay zekânın geleceğini şekillendirme fırsatına sahibiz.

We can actually change it,

Bunu gerçekten değiştirebiliriz,

because we are the ones building it.

çünkü onu inşa edenler biziz.

So let's build AI

O hâlde gelin yapay zekâyı

that makes everybody's lives better.

herkesin hayatını daha iyi hâle getirecek şekilde inşa edelim.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)