A Firework Ladder to the Sky — and the Magic of Explosive Art | Cai Guo-Qiang | TED

Çeviri: Elif Usta Gözden geçirme: Eren Gokce

Chris Anderson: Cai is incredible, Cai's language is Mandarin.

Chris Anderson: Cai inanılmaz, Cai’nin dili Mandarin Çincesi.

Many of us do not speak Mandarin.

Çoğumuz Çince konuşmuyoruz.

But Cai agreed to do a wild experiment.

Ama Cai çılgınca bir deney yapmayı kabul etti.

For this talk,

Bu konuşma için,

we collaborated with another TED speaker, Tom Graham,

başka bir TED konuşmacısı olan Tom Graham

and his team at Metaphysic,

ve Metaphysic’teki ekibiyle işbirliği yaptık.

who built an AI model

Cai’nin çevirmeninin sesini

to make Cai's translator's voice sound just like Cai speaking --

tıpkı Cai’ın İngilizce konuştuğu gibi çıkarmak için

just like he is speaking in English.

bir yapay zekâ modeli oluşturdular.

So Sang is in a sound booth now.

Yani Sang şimdi bir ses kabininde.

Sang, Hello.

Sang, merhaba.

Sang: Hi, everyone.

Sang: Merhaba millet.

CA: OK, so it's great to see you.

CA: Tamam, seni görmek harika.

Now let's hear you sounding as if you were Cai.

Şimdi Cai gibiymişsin gibi sesini duyalım.

Sang: My name is Cai Guo-Qiang.

Sang: Benim adım Cai Guo-Qiang.

CA: (Laughs)

CA: (Gülüyor)

OK, nothing's going to go wrong here.

Tamam, burada hiçbir şey ters gitmeyecek.

Nothing's going to go wrong.

Hiçbir şey ters gitmeyecek.

(Laughter)

(Kahkahalar)

The stage is yours.

Sahne senin.

Cai Guo-Qiang: Thank you.

Cai Guo-Qiang: Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)

(Speaking Mandarin)

(Çince konuşuyor)

More than 1,000 years ago,

1000 yıldan fazla bir süre önce,

when Chinese alchemists were developing elixir of immortality,

Çinli simyacılar ölümsüzlük iksiri geliştirirken,

one recipe caused an explosion.

bir tarif patlamaya neden oldu.

Boom.

Bum.

Boom.

Bum.

(Laughter)

(Kahkahalar)

They named their discovery “fire medicine,”

Keşiflerine Çince “barut” anlamına gelen

the Chinese word for gunpowder.

“ateş ilacı” adını verdiler.

From the very beginning, gunpowder has been about accidents,

En başından beri barut kazalar, kontrol kaybı

loss of control and destruction.

ve yıkımla ilgiliydi.

But it's also been about the healing power and unseen energies.

Ama aynı zamanda iyileştirici güç ve görünmeyen enerjilerle de ilgiliydi.

I dreamed of becoming an artist when I was little, but like my father,

Küçükken hayalim sanatçı olmaktı ama hevesli bir ressam olan

who was an avid painter himself, I was cautious and timid.

babam gibi ihtiyatlı ve çekingendim.

Caution is a fine quality in life, but not so in art.

Dikkat, yaşamda iyi bir özelliktir, ancak sanatta öyle değildir.

And Chinese society was also very controlling when I was young,

Ve ben gençken Çin toplumu da çok kontrolcüydü,

so I longed for an artistic medium that could help me free myself

bu yüzden kendimi özgürleştirmemi ve kontrolü kaybetmemi sağlayacak

and lose control.

sanatsal bir araç arzuluyordum.

I came from an ancient city in southeast China called Quanzhou.

Çin'in güneydoğusunda Quanzhou adında antik bir şehirden geldim.

The city had many firecracker factories when I was young,

Ben küçükken şehirde çok sayıda kestane fişeği fabrikası vardı,

so it was easy to get gunpowder.

bu yüzden barut almak kolaydı.

When I first began using gunpowder to create art,

Sanat yaratmak için ilk defa barut kullanmaya başladığımda,

I would lay out a canvas in the living room

oturma odasına bir tuval yerleştirip

and set up small explosions on it.

üzerine küçük patlamalar düzenlerdim.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Seeing the canvas on fire one day,

Bir gün tuvalin yandığını gören büyükannem,

my grandmother threw a linen rag over the flame

alevlerin üzerine keten bir bez fırlattı

and put it out with a small puff.

ve küçük bir puf ile söndürdü.

It was my grandma who taught me that while it's important to light fires,

Bana ateş yakmanın önemli olmasına rağmen, onları nasıl söndürüleceğini

it's more important to know how to put them out.

bilmenin daha önemli olduğunu öğreten büyükannemdi.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Over the decades,

On yıllar boyunca

I've grown closer to gunpowder and mastered more techniques.

baruta gittikçe yakınlaştım ve daha fazla teknikte ustalaştım.

(Explosions)

(Patlamalar)

My creations forever oscillate between destruction and construction,

Yaratımlarım sonsuza dek yıkım ve inşaat,

control and freedom, dictatorship and democracy.

kontrol ve özgürlük, diktatörlük ve demokrasi arasında dalgalanıyor.

For example, here I first painted my imagination of Paradise,

Örneğin, burada ilk önce baştan çıkarıcı bir serap olan

a mirage of temptations.

Cennet hayalimi resmettim.

I exploded colored gunpowder

Şehvetli ve göz kamaştırıcı bir bahçe

to create a sensual and dazzling garden,

yaratmak için renkli barutu patlattım,

so beautiful that I didn't want to lay a finger on it.

o kadar güzel ki elimi sürmek istemedim.

However, I picked up my courage

Ancak cesaretimi topladım

and scattered black powder all over this beauty.

ve bu güzelliğin her yerine kara barutu serptim.

Covered it with a blank canvas and ignited again.

Boş bir tuvalle üstünü kapattım ve tekrar ateşledim.

Bang!

Güm!

(Explosion)

(Patlama)

When I removed the canvas on top,

Üstteki tuvali kaldırdığımda, bir zamanların büyüleyici bahçesi

the once enchanting garden was now forever sealed beneath the black.

artık sonsuza dek karanlığın altında mühürlenmişti.

However, what shocked me the most was the canvas on top,

Ancak beni en çok şok eden şey, şimdi o cennet bahçesinin

which now looked like an apparition of that heavenly garden.

bir görüntüsüne benzeyen üstteki tuvaldi.

At the end of 1986,

1986′nın sonunda

I moved to Japan.

Japonya’ya taşındım.

My cosmology,

O zamana kadar

which till then was a simple one,

basit düzeyde olan kozmoloji bilgim,

developed by stargazing and studying feng shui in Quanzhou,

Quanzhou’da yıldız gözlemi ve feng shui çalışmasıyla arttı,

suddenly expanded to include the latest developments in modern astrophysics.

aniden modern astrofizikteki en son gelişmeleri içerecek şekilde genişledi.

As a young artist from China,

Çinli genç bir sanatçı olarak,

my grueling experiences with getting visas around the world

dünya çapında vize alma konusundaki yorucu deneyimlerim,

inspired me to explode a chain of big footprints

Dünya’yı dolaşan büyük ayak izleri zincirini patlatmam için

that traversed the Earth.

bana ilham verdi.

The footprints would evoke extraterrestrials

Ayak izleri, kilometrelerce mesafeyi

racing across several kilometers,

sadece birkaç adımda koşarak geçen,

bam bam bam, in only a few strides,

yapay sınırları görmezden gelen ve uzaklarda kaybolan

ignoring artificial borders and disappearing into the distance.

dünya dışı varlıkları çağrıştıracaktı.

(Explosion)

(Patlama)

After decades of attempts around the world,

Dünya çapında onlarca yıllık girişimlerden sonra,

this concept was finally realized

bu konsept nihayet

as 29 footprint fireworks

2008 Pekin Olimpiyatları’nın açılış töreninde

at the opening ceremony of the 2008 Beijing Olympics.

29 adet ayak izi havai fişeği ile gerçekleştirildi.

The big footprints

Büyük ayak izleri,

walked across the 15-kilometer central axis of Beijing,

gökyüzündeki görünmez bir dev gibi

like an invisible giant in the sky.

Pekin’in 15 kilometrelik merkez ekseninde yürüdü.

Witnessed by 1.5 ...

1,5 tanık oldu...

(Applause)

(Alkışlar)

Witnessed by 1.5 billion people in person and through live broadcasts,

1,5 milyar insanın şahsen ve canlı yayınlarla tanık olduğu

this work symbolized the era's idealistic delusion of globalization.

bu eser, çağın idealist küreselleşme yanılsamasını simgeliyordu.

In the early '90s, I conceived a work titled Sky ladder,

90′ların başında, gökyüzü ve yeryüzünü birbirine bağlayacak

a ladder made of fireworks that would connect heaven and Earth.

havai fişeklerden yapılmış bir merdiven olan Sky Ladder adlı bir eser tasarladım.

I made many failed attempts to realize the idea over 21 years.

21 yıl boyunca bu fikri gerçekleştirmek için birçok başarısız girişimde bulundum.

The difficulty of the project lay in its technical requirements.

Projenin zorluğu teknik gereksinimlerinde yatıyordu.

We needed a helium balloon of over 6,000 cubic meters

Dünya Ticaret Merkezi kadar yükseğe bir merdiveni yükseltmek için

in order to raise a ladder

6.000 metreküpün üzerinde

as high as the World Trade Center.

bir helyum balonuna ihtiyacımız vardı.

Once up, the balloon could easily be blown away.

Bir kez havalandıktan sonra, balon artık kolayca uçabilir.

And because it would carry lots of dangerous materials,

Ve bol miktarda tehlikeli madde taşıyacağı için

we had to acquire numerous permits for land, sea and air.

kara, deniz ve hava için çok sayıda izin almak zorunda kaldık.

In my hometown,

Memleketimde,

it's said that 500 meters is the height of the clouds,

bulutların yüksekliğinin 500 metre olduğu söylenir,

so the ladder symbolized a useful dream

bu nedenle merdiven yıldızlara ulaşmak ve bulutlara dokunmak gibi

of reaching for the stars and touching the clouds.

anlamlı bir hayali simgeliyordu.

I've created so much art around the world,

Dünya çapında çok fazla sanat eseri ortaya çıkardım,

but my grandma has never seen any of them in person,

ama büyükannem hiçbirini şahsen görmedi,

so I was determined to do something awesome for her to see.

bu yüzden onun görmesi için harika bir şey yapmaya kararlıydım.

(Video) One!

(Video) Bir!

Fire!

Ateş!

(Music)

(Müzik)

Cai Guo-Qiang: One morning in 2015,

Cai Guo-Qiang: 2015′te bir sabah,

at the crack of dawn,

şafak sökümünde,

a golden ladder rose into the sky.

altın bir merdiven gökyüzüne yükseldi.

It was a birthday present for my grandmother,

O yıl 100 yaşına giren büyükannem için

who turned 100 that year.

doğum günü hediyesiydi.

(Applause)

(Alkış)

(Laughter)

(Kahkahalar)

She passed away one month later.

Bir ay sonra vefat etti.

In 1995, I moved from Japan to New York with my wife and daughter.

1995'te eşim ve kızımla birlikte Japonya'dan New York'a taşındım.

After I came to New York, my work became more site-specific,

New York’a geldikten sonra çalışmalarım daha mekâna özgü,

addressing more socio-political themes

daha sosyo-politik temaları ele alan

and reflecting the changes I've developed from living in the West.

ve Batı’da yaşamanın bende yarattığı değişiklikleri yansıtan bir hâl aldı.

This transition also allowed me to better thrive

Bu geçiş aynı zamanda dünyadaki farklı kültürlerde

in different cultures around the world.

daha iyi gelişme göstermemi sağladı.

Some have asked why I never deal with the subject of sex.

Bazıları neden seks konusuyla hiç ilgilenmediğimi sordu.

I would often say, "Isn't explosion sexy in itself?"

Sık sık derdim ki, “Patlama kendi içinde seksi değil mi?”

(Laughter)

(Kahkahalar)

Ten years ago, I was invited to create an artwork in Paris.

On yıl önce Paris’te bir sanat eseri yapmak için davet edildim.

I decided to invite 50 couples from around the world

Dünyanın dört bir yanından 50 çifti Sen Nehri’ndeki bir gezi teknesine

to a sightseeing boat on the Seine,

davet etmeye karar verdim

where they would first enjoy a 12-minute firework display

ve burada ilk önce sevişme sürecini simüle eden

that simulates the process of lovemaking.

12 dakikalık bir havai fişek gösterisinin tadını çıkaracaklardı.

Why 12 minutes?

Neden 12 dakika?

Because that seems to be the average duration of French lovemaking.

Çünkü bu Fransız sevişmenin ortalama süresi gibi görünüyor.

(Laughter)

(Kahkahalar)

According to the internet.

İnternete göre.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Excited by the passionate climax of the fireworks,

Havai fişeklerin tutkulu doruk noktasından heyecanlanan çiftler

the couples then entered individual tents to do whatever they wanted.

daha sonra istediklerini yapmak için bireysel çadırlara girdiler.

When satisfied,

Memnun olduklarında,

they could press a button

bir düğmeye basabilir

and trigger fireworks from a small boat nearby.

ve yakındaki küçük bir tekneden havai fişekleri tetikleyebilirlerdi.

(Laughter)

(Kahkahalar)

I had prepared 300 shots of fireworks.

300 adet havai fişek hazırlamıştım.

However, the couples didn't use them all.

Ancak çiftler hepsini kullanmadı.

In the end, the fireworks spelled out the words:

Sonunda, havai fişekler şu kelimeleri dile getirdi:

"Sorry, gotta go."

“Üzgünüm, gitmeliyim.”

(Laughter)

(Kahkahalar)

Nighttime fireworks are visible because of light

Gece havai fişekleri ışık yüzünden görülebilir

and are more focused on the explosions themselves.

ve daha çok patlamaların kendisine odaklanır.

Daytime fireworks rely on smoke.

Gündüz havai fişekleri ise dumana bel bağlar.

They are like a painter's brush moving across the sunlit sky in real time.

Güneşli gökyüzünde gerçek zamanlı olarak hareket eden bir ressamın fırçası gibiler.

In Shanghai, I realized the daytime fireworks "Elegy,"

Şangay’da, Çin’in karşı karşıya olduğu ciddi çevre sorunlarına ağıt yakan

lamenting the severe environmental problems China faces.

“Elegy (Ağıt) ” adlı gündüz havai fişeklerini patlattım.

On the day,

O gün,

clouds loomed low over the Huangpu River,

bulutlar Huangpu Nehri üzerinde alçalıyordu

and the firework smoke lingered in the air long afterwards,

ve havai fişek dumanı uzun süre sonra,

like an ink painting with its gentle sorrow.

hafif kederli bir mürekkep tablosu gibi havada kalıyordu.

For my solo exhibition at Uffizi Galleries,

Uffizi Galeriler’deki kişisel sergim için

I created fireworks in the shapes of flowers and plants

Rönesans resimlerinden esinle çiçek ve bitki şeklinde

from Renaissance paintings.

havai fişekler oluşturdum.

People from across the city could see the fireworks

Şehrin dört bir yanından insanlar,

as they launched from the Michelangelo Square,

Michelangelo Meydanı’ndan fırlatılan

reigniting the spirit of the Renaissance.

Rönesans ruhunu yeniden canlandıran havai fişekleri görebiliyorlardı.

Last year I realized the project "When the Sky Blooms with Sakura"

Geçen yıl 12 yıl önce deprem ve tsunamiden zarar gören

in Fukushima,

Fukushima’da

which suffered the earthquake and tsunami 12 years ago.

“Gökyüzü Sakura ile Çiçek Açtığında” projesini hayata geçirdim.

On the June day,

O Haziran gününde,

we had a rare collaboration of the wind and the waves

bu gündüz havai fişeklerini

to realize these daytime fireworks

doğaya saygı senfonisi gibi gerçekleştirmek için

like a symphony of reverence for nature.

rüzgâr ve dalgalarla nadir bir işbirliği yaptık.

(Applause)

(Alkışlar)

I've realized over 600 solo exhibitions and projects worldwide,

Dünya çapında 600′den fazla kişisel sergi ve proje gerçekleştirdim

often facing numerous challenges

ve genellikle hava koşulları, yasal düzenlemeler

such as weather conditions, legal regulations

ve sosyal ve siyasi engeller gibi

and social-political hurdles.

sayısız zorluklarla karşı karşıya kaldım.

But such is the nature of my art.

Ama sanatımın doğası bu.

Behind the momentary magic lies countless unknown factors.

Anlık büyünün arkasında sayısız bilinmeyen faktör yatıyor.

Gunpowder and I have been travel companions

Barut ve ben 40 yıllık fantastik bir yolculukta

on a 40-year-long, fantastical journey.

seyahat arkadaşıyız.

Yet, I have never grown tired of it,

Yine de belirsizliği ve kontrol edilemezliği sayesinde

thanks to its uncertainty and uncontrollability.

bundan hiç bıkmadım.

And it's the same fascination with the unforeseeable

Ve 2017′de başlayan

that led to my research in artificial intelligence

yapay zekâ araştırmamı yönlendiren de

that began in 2017.

öngörülmeyene olan aynı hayranlıktır.

This led to the launch of my AI Cai,

Bu, özel YZ modelim olan

my custom AI model.

AI Cai’nin piyasaya sürülmesine yol açtı.

AI Cai deep learns from my artworks, archives and areas of interest.

AI Cai sanat eserlerimden, arşivlerimden ve ilgi alanlarımdan

derin öğrenme gerçekleştiriyor.

It also mimics contemporary and historical figures I admire

Aynı zamanda, bağımsız ve özgür bir topluluk oluşturarak

developing distinct personas

birbirleriyle tartışabilen

that can debate with each other,

farklı kişilikler geliştirerek

forming an independent and free community.

hayranı olduğum çağdaş ve tarihi figürleri taklit ediyor.

AI Cai is my artwork,

AI Cai benim sanat eserim,

but it's also a partner for dialogue and collaboration.

ama aynı zamanda diyalog ve işbirliği için bir ortak.

In the future, it may even create art by itself.

Gelecekte, kendi başına sanat bile yaratabilir.

Recently, we also enabled AI Cai

Son zamanlarda, AI Cai’nin tuvallerin üzerine

to sprinkle and ignite gunpowder on canvases.

barut serpmesini ve tutuşturmasını sağladık.

Nowadays, if I burn through a canvas,

Bugünlerde, bir tuvali yakarsam,

it's usually an intentional loss of control for effect.

bu genellikle etki oluşturmak için kasıtlı bir kontrol kaybıdır.

But when AI Cai burns something, it's a genuine accident.

Ama AI Cai bir şeyi yaktığında, bu gerçek bir kazadır.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Perhaps AI Cai is that rash, clumsy boy Cai.

Belki de AI Cai o aceleci, sakar çocuk Cai’dir.

People often assume that I like fireworks,

İnsanlar genellikle havai fişekleri sevdiğimi varsayarlar,

but what I really like are explosions.

ama gerçekten sevdiğim şey patlamalardır.

(Laughter)

(Kahkahalar)

I like their energy and magic.

Enerjilerini ve büyülerini seviyorum.

Over the years,

Yıllar boyu,

the goal of my gunpowder creations has never been political,

baruttan eserlerimin amacı hiçbir zaman politik olmamıştı,

but their results do carry political significance.

ancak sonuçları siyasi önem taşıyor.

At a recent Nobel Prize event, I said,

Yakın zamandaki bir Nobel Ödülü etkinliğinde dedim ki,

"Using explosions to create beauty rather than warfare and violence

“Savaş ve şiddetten ziyade güzellik yaratmak için patlamaları kullanmak,

provides a sliver of hope for our shared human future."

ortak insani geleceğimiz için bir umut parçası sağlar.”

(Applause)

(Alkışlar)

Gunpowder helped me set my timid personality

Barut çekingen kişiliğimi düzenlememi

and liberate myself in a repressive society.

ve baskıcı bir toplumda kendimi özgürleştirmemi sağladı.

Its uncertainty makes me both uneasy and exhilarated.

Belirsizliği beni hem tedirgin ediyor hem de heyecanlandırıyor.

That's similar to my interactions with AI.

Bu, yapay zekâ ile etkileşimlerime benzer.

The unknown and uncontrollable aspects of AI are indeed unsettling.

Yapay zekânın bilinmeyen ve kontrol edilemeyen yönleri

gerçekten rahatsız edici.

But today, as contemporary art seems weak and conservative,

Ancak bugün, çağdaş sanat zayıf ve muhafazakâr göründüğü için,

I hope that AI can help me unleash creativity,

umarım yapay zekâ insan bilişinin mevcut boyutlarını aşarak

transcending the current dimensions of human cognition.

yaratıcılığı ortaya çıkarmama yardımcı olabilir.

Can AI reveal heavenly secrets

Yapay zekâ kutsal sırları açığa çıkarabilir

and open a door to interspecies civilizations for us?

ve türler arası medeniyetlere bizim için bir kapı açabilir mi?

If the disruptive nature of gunpowder can bring hope to people

Barutun yıkıcı doğası, patlamaların güzelliği sayesinde

through the beauty of explosions,

insanlara umut getirebiliyorsa,

then can the unsettling power of AI do the same,

o hâlde YZ’nin rahatsız edici gücü de aynı şeyi yapabilir

bringing hope to mankind's future by expanding the unknown world?

ve bilinmeyen dünyayı genişleterek insanlığın geleceğine umut getirebilir mi?

(Explosions)

(Patlamalar)

I'm always at the beginning of the next great journey.

Her zaman bir sonraki harika yolculuğun başlangıcındayım.

Thank you everyone, and thank you AI.

Herkese teşekkürler ve teşekkürler YZ.

(Applause and cheers)

(Alkış ve tezahürat)

CA: Lütfen kalın.

(Alkışlar)

Sang, ayrıca teşekkür ederim.

Teşekkür ederim.

Az önce olanlardan öylesine şaşkınım ki,

daha önce hiç böyle bir şey yapmadık.

Bunu mümkün kılmak için

kelimenin tam anlamıyla birkaç düzine kişiden oluşan bir ekip var.

Tom'a, Metaphysic ekibine ve tüm ekibimize çok teşekkürler.

Bu çok özel.

Bize sihir getirdin dostum.

CGQ: Teşekkür ederim.

CA: Çok teşekkür ederim.

CGQ: Teşekkür ederim, herkese.

(Alkışlar)