Emma Marris: Are wild animals really "wild"? | TED

Transcriber:

Çeviri: Begüm Değer Soy Gözden geçirme: Emel Çırakoğlu

İnsan ve hayvanların ilişkisi oldukça tuhaf olabilir.

Onları nasıl gördüğümüze bağlı olarak kategorilere ayırırız.

So, human relationships with animals can be pretty weird.

Evcil hayvanlar var, onlar tıpkı ailemizin bir üyesi gibi.

Ve çiftlik hayvanları var

We put them in categories based on how we see them.

onlar genelde kavrama ve duygusal yetenek bakımından

So there's pets and they're, like, members of the family.

evcil hayvanlara çok benzerler.

Ama tabii ki, onları yeriz.

And then there's farm animals

and they're often very similar to pets in terms of their cognitive abilities

Sonra vahşi hayvanlar var.

Vahşi hayvanın artık ne anlama geldiğini merak ediyorum.

and their emotional abilities.

But of course, we eat them.

Mesela, vahşi yaşam yönetimi diploması alabilirsin,

And then there's wild animals.

And I've been wondering what wild animals even are anymore.

ama eğer onları yönetiyorsan, gerçekten vahşiler mi?

Like, you can get a degree in wildlife management,

Bunu kurtların yeniden tanıtılması bağlamında düşünmeye başladım.

but if you're managing them, are they really wild?

Kurtlar Batı Amerika’ya 1990′lı yıllarda ilk geri getirildiklerinde

sıkı biçimde kontrol ediliyorlardı, bugün de durum aynı.

I started thinking about this in the context of wolf reintroduction.

Birçoğu tasma takıyor,

GPS ile izleniyorlar,

So when wolves were first brought back to the American West in the 1990s,

DNA’ları dosyalarda var, isimleri ve numaraları var.

they were pretty heavily managed and they still are today.

Çiftlik hayvanı yemeye başlarlarsa

A lot of them wear collars,

plastik mermiler ya da kornalar ya da bazen ikinci el araba pazarlarındaki

they have GPS trackers,

they have their DNA on file, they have names and numbers.

rüzgarla dalgalanan adamlar gibi şeylerle onları caydırmaya çalışıyoruz.

And if they get a taste for livestock,

then we haze them with rubber bullets or air horns,

Tabii ki, eğer mesajı almazlarsa vurulabilirler.

or sometimes those, like, floaty guys that you see in used-car lots.

Peki bu kadar dikkatli yönetiliyorsa

gerçekte ne kadar vahşiler?

And of course, if they don't get the message, they can be shot.

Aklıma şu geldi, bir tarla sincabı ya da

So how wild are they really

şehir kızılgerdanı bazı bakımlardan kurtlardan daha vahşi,

if they're being this carefully managed?

çünkü şehirde yaşamalarına rağmen

It's occurred to me that a ground squirrel or a city robin

kimse onların gündelik yaşamını yönetmiyor.

is in some ways wilder than these wolves,

Ama tabii ki, insan dünyasında yaşıyorlar.

because although they might live in a city,

Arsaların tarım arazisine çevrilmesi,

hayvanların neslinin tükenmesi, evcilleştirilmesi,

no one is managing their day-to-day life.

türlerin kıtalar arası seyahati gibi büyük etkilerle şekillenmiş bir dünya.

But of course, they are living in a human world.

A world that's been shaped by massive influences

like conversion of land to agriculture,

Bir de nehirlerin yönünü değiştirdik.

extinctions, domestications, movement of species across continent.

Tabii ki, iklim değişikliği var, ki bu demek ki her hayvan,

insan yerleşkesine ne kadar uzak olursa olsun,

And we've rerouted rivers.

insan dünyasından bazı etkiler taşır.

And of course, there's climate change, which means that every animal,

Yani eğer her hayvan insan dünyasında yaşarsa,

no matter how distant from a human settlement,

bu onlara düşündüğümüzden daha fazlasını borçlu olduğumuz anlamına mı gelir?

has some influence of the human world.

Bence öyle.

So if every animal lives in a human world,

Mesela kutup ayılarını ele alalım.

does that mean that we somehow owe them more than we used to?

Kutup ayılarının bir kısmı yazın deniz buzunda

I think it does.

yaşamakta zorluk çekiyor.

So take polar bears, for instance.

Fok avlamaları için yeterli deniz buzu yok,

Some populations of polar bears are struggling to live on the sea ice

ki bu onların normalde yediği şey.

Bu nedenle bence en azından yılın bir kısmında onları beslemeyi düşünmeliyiz.

in the summer.

There's just not enough sea ice for them to go hunting for seals,

Bu durum, çözmemiz gereken birçok lojistik zorluk yaratacaktır.

which is what they'd normally eat.

So I think we should consider feeding them for at least part of the year.

Tabii ki, bin yıldır bu ayılarla yaşayan

Now, there'd be a lot of logistical challenges with this

ve onları avlayan Inuitlerin

bu plana katılması gerekir.

we'd have to work out.

Ayılara bakım verme zorunluluğumuzu

And certainly we would want to make sure

that the Inuit who have lived with these bears

geçersiz kılan diğer etik zorunluluklar da olabilir,

and hunted them for millennia

örneğin, onları besleyecek eti nasıl bulacağımızı ciddi olarak

would be on board with any plan.

There might be other ethical obligations

düşünmemiz gerekir,

that supersede our obligation to care for the bears,

ya da onları bütün ihtiyaçlarını karşılayacak bitki bazlı bir mama

ile besleme imkanı olup olmadığını.

like, we'd have to think pretty hard about where we get the meat

Yani bunlar kolay sorular değil,

that we feed them,

ama bence bunlar hakkında düşünmemiz gerekiyor.

or if it'd be possible to feed them some kind of plant-based polar bear chow

Diğer taraftan, hayvanları mutlu görmek istiyorsak,

that would meet all their requirements.

So these are not easy questions,

tam mutluluğun nasıl gözüktüğünü, onlar için tam bir refahın

but I think we should be thinking about them.

ne anlama geldiğini sormaya başlamamız lazım.

On the other hand, if we really want to see animals happy,

Bu durum sadece iyi beslenmiş ve sağlıklı olmanın ötesine geçecektir

we need to start asking what that full happiness looks like,

ve özgürlüğe benzer bir şey

what does it mean for an animal to really flourish?

ya da en azından gündelik seçimleri kendilerinin yapabilmesini içerebilir.

So this would go beyond just being well-fed and healthy

Washington’da birkaç yıl önce,

and it might include something like freedom

evinden kaçan ve iki kurda katılan

or at least the ability to make your own choices day-to-day.

bir köpek vardı

ve ufak bir sürü olmuşlardı.

Vahşi yaşam yöneticileri oldukça endişeliydi

A few years back in Washington State,

there was this dog that ran away from his home

çünkü köpeğin kurtlardan birini hamile bırakmasını istemiyorlardı

and joined up with two wolves

çünkü bu durumda yavrular melez olurdu.

and they formed a little pack.

And wildlife managers were very nervous about this

Ne evcil ne de vahşi olurlardı.

because they didn't want the dog impregnating either of the wolves

Bu iki kategoriye de uymazlardı.

Yönetilmeleri ve onlarla ne yapılacağına karar verilmesi kabus gibi olurdu.

because any puppies would be hybrids.

They would be neither domestic nor wild.

Bu nedenle sürünün izini sürdüler

ve kurtlardan birinin gerçekten de köpekten hamile olduğunu buldular

They wouldn't fit into either category.

Regulating them or figuring out what to do with them would be a nightmare.

ve hamileliği sonlandırdılar.

Bu durumda, kurdun bir nevi safkanlığının

So they tracked the pack down

and when they found that one of the wolves was indeed pregnant by the dog,

ya da genetik olarak vahşiliğinin

kendi bağımsızlığından daha önemli olduğuna karar verildi.

they ended her pregnancy.

So in that case, the sort of purity of the wolf,

Size verebileceğim bir çeşit algoritma olduğunu söylemek isterdim,

or the genetic wildness of the wolf,

was deemed to be more important than its actual autonomy.

vahşi hayvanlara dair her durumda karar vermemize yardımcı olacak bir algoritma.

I'd like to say that there's some sort of algorithm

Ama eminim, size kolay bir cevap olmadığını

that I could give you

söyleyeceğimi tahmin etmişsinizdir.

that would always help you decide what to do in any given case

with wild animals.

Gerçekten karmaşık olan şey şu ki, bazen aynı cinste olmayan şeyleri

But I bet you saw this coming

karşılaştırmak zorunda kalıyoruz, değil mi?

when I tell you that there aren't really any easy answers to this.

Yani gerçekten zorlandığım şey,

hayvan refahı ya da tekil hayvanların sağlığının

The tricky thing is that sometimes we're having to compare things

that are not in the same currency, so to speak, right?

biyoçeşitlilik için feda edildiği durumlar.

So what I really struggle with

Yani aslında düşündüğünüzden çok daha fazla ikilem var.

are situations where biodiversity trades off against animal welfare

Örneğin, Yeni Zelanda’da,

or the well-being of individual animals.

Kiwi gibi birçok simgesel hayvan, ufak tüylü bir gelincik olan aslar da dahil,

So there's actually a lot more of these conundrums than you might think.

tanıtılan yırtıcılar tarafından tehdit ediliyor.

Like in New Zealand, for example,

O zaman tehlikedeki türleri kurtarmak için yırtıcıları öldürür müsünüz?

tons of iconic animals like the Kiwi are threatened by introduced predators,

including stoats, which are, like, this cute furry little weasel.

Bunun gibi sorularda,

gerçekten ‘doğru’ cevabın olduğunu düşünmüyorum.

So do you kill the introduced predators to save the endangered species?

Elmaları ve portakalları, birçok hayvanın sağlığına karşı bir türü karşılaştırırken

In questions like these,

sadece elimizden gelenin en iyisini yapmalıyız.

I don't think there really are "right" answers.

Yapabileceğimiz en iyi şey elimizden geleni yapmak,

I think we just have to do the best when we're comparing apples and oranges,

beraber çalışmak ve alçakgönüllü davranmayı denemek.

a species versus the welfare of many individuals.

Dünyayı gerçekten değiştirdik

All we can do is our best,

ve dünyada yaşayan tüm hayvanlar aslında bizim dünyamızda yaşıyor.

working together and trying to act with humility.

Bence bu bize yeni sorumluluklar verir.

We've really changed the world

Yarattığımız bu dünyada,

and all of the animals that live in it now are basically living in our world.

diğer türlere karşı olan sorumluluklarımızı

ciddiye almamızın zamanı geldi.

I think this gives us new responsibilities.

Çok teşekkürler.

David Biello: Bu mükemmeldi.

In this world we've created,

Teşekkürler.

it's time for us to take those responsibilities

Biliyorum bu kısa bir konuşmaydı,

to other species seriously.

bu yüzden sizden biraz detaylandırmanızı istiyorum.

Thanks so much.

David Biello: That was excellent.

Vahşi hayvanlara olan etik yükümlülüklerimizden bahsettiniz.

Thank you.

And I know it was a short talk,

so I want you to expand upon it a little bit.

Bu kitabı yazma yolculuğunuzdan sonra, bu sorumlulukların spesifik olarak

You talked about our ethical obligations to these wild animals.

neler olduğunu düşünüyorsunuz?

Emma Marris: Pekala, bu dünyayı biz yarattığımız için

What do you think those specifically are,

ve çok fazla insan etkisi olduğu için,

after the journey of writing this book?

bir çeşit ortak sorumluluk taşıdığımızı düşünüyorum,

Emma Marris: Well, I do think that because we have created this world,

özellikle de hayvanların bizim etkimiz nedeniyle acı çektiğini veya

that because there's so much human influence,

sağlıksız olduğunu gördüğümüz durumlarda.

that we do bear some kind of collective responsibility,

Yani burada çok içgüdüsel, etik bir ilişki var.

especially in situations where we can clearly see that animals are suffering

Kalabalıkta birine çarpıp düşürseniz,

or not doing well because of our influence.

onları kaldırmanın sizin sorumluluğunuz olduğunu düşünürsünüz.

So there's a sort of a very intuitive ethical relationship there.

Bence burada bir tür paralellik var.

If you actually knock someone over in a crowd,

Aynı zamanda vahşi hayvanlara karşı doğanın yolunu bulmasına

you feel like you have the responsibility to pick them back up.

izin vermenin ötesinde bir sorumluluğumuz varsa,

So I think there's a kind of a parallel there.

o zaman bence onlara nasıl daha iyi yardım edeceğimizi anlamak için,

But I also think that if we have obligations to wild animals

onlar hakkında daha çok şey öğrenmeliyiz.

that go beyond just letting nature take its course,

Bence, bu onların serpilmesini sağlayan şeyleri anlamayı içeriyor.

then I think we have to learn more about them

Bence bu çeşit bir serpilme --

to figure out how to best serve them.

bu, Aristoteles hakkındaki tartışmalarda gördüğümüz bir kelime,

And I think that includes figuring out what really makes them flourish.

yani, insanın serpilmesi gibi --

ama bir hayvanın serpilmesi hakkında düşünmek biraz daha karmaşık.

And I do think that that kind of flourishing --

And this is the word that you see in discussions about Aristotle, right,

Ama bence hayvanların birçoğu için,

özellikle de şempanze ve diğer memeliler gibi

like, the flourishing of a human --

But to think about a flourishing of an animal is a little more complicated.

yaşam ağacında bize yakın olan hayvanlar için,

But I do think that for many animals,

kendi seçimlerini yapabilmek bu serpilmenin bir parçası.

especially animals that are close to us on the taxonomic tree of life,

Bu da demek oluyor ki, yaptığımız müdahaleleri

like chimpanzees and other large mammals,

onların bağımsızlığına saygı ile dengelememiz gerekiyor.

that being able to make your own choices is part of that flourishing.

Bence bu bazen gerçekten zorlayıcı oluyor.

DB: O zaman seyircilerin sorularına dönelim.

So that means we want to balance our intervention

Kim’le başlayalım,

with our respect for their autonomy.

ki onun yakın zamanda New York Times’da çıkan yazını okuduğunu düşünüyorum.

And I think that's really tricky sometimes.

DB: So let's turn to some audience questions.

“Hayvanat bahçeleri veya vahşi hayvan sığınakları hakkında ne hissediyorsunuz?”

Starting with Kim,

who I feel may have read your recent op-ed in "The New York Times."

Onları korumanın daha iyi bir yolu var mı?

Onlarla vakit geçirme imkanı bulurken -

"How do you feel about zoos or sanctuaries for wild animals?"

ki hayvanat bahçelerinin sağladığı da bu, erişilebilirlik -

hayvanların serpilmesini ilk sıraya koymanın daha iyi bir yolu var mı?

Is there a better way to protect them?

And is there a better way to spend time with animals,

which is what zoos offer, and have them accessible to humans,

EM: Teşekkürler, Kim.

Yakın zamanda bu konuda bir yazı yazdım

but also be sure that the animals' kind of flourishing comes first?

ve yazı bir anlamda kitaptan alınmıştı.

Eğer o yazı hoşuna gittiyse, kitapta daha bir çok hoşuna gidecek şey var.

EM: Right. Thanks, Kim.

I did write a piece about this recently,

Ama bence--

and the piece is sort of drawn from the book.

Hayvanat bahçelerini, oradaki hayvanların mutluluk seviyelerini araştırdığımda

So if you enjoyed that piece, there's more goodness in the book.

hayvanat bahçelerinin iş modellerinde bir sorun olduğunu fark ettim,

But I do think --

After researching zoos and the sort of happiness level of animals in zoos,

insanları oraya çekme ihtimali

en yüksek olan hayvanlar, aynı zamanda

I came to realize that there's a sort of a problem with the business model of zoos,

tutsaklıktan en kötü etkilenen hayvanlar.

Burada gerçek bir sorun var,

eğer hayvanat bahçeleri volta atma, ileri geri sallanma

which is that the very animals

that are most likely to get people in the door,

ya da tekrarlayıcı davranışlarla mutsuzluklarını gösterme eğiliminde olan

are the ones that do the worst in captivity.

So there's a real problem there,

ya da davranış problemleri sergileyen hayvanları gönderirse,

which is that if zoos got rid of all of the animals

that tend to show kind of behaviors that show they're unhappy,

ellerinde çok da ilgi çekmeyecek hayvanlar kalmış olur.

like pacing or rocking or repetitive behaviors

Bunun onları garip bir duruma sokacağını düşünüyorum.

or other kinds of behavioral problems,

Bence hayvanat bahçeleri, yasal ve

they'd be left with animals that aren't as much of a draw.

koruma amaçlı yetiştirme programları dışında, günün birinde yabana geri dönme

So I think that puts them in an awkward position.

I do think that zoos should stop breeding animals

şansı olmayan hayvanların çoğalmasını durdurmalı.

that aren't a part of a sort of a legitimate conservation breeding program

Bence kendileri ya da torunları bir gün tekrar özgürlüğü tadacak olan hayvanların

that has a real chance of going back out into the wild someday.

tutsakken çoğaltılmasını etik olarak temize çıkarmak çok daha kolay.

Ama eğer kaplanları ve filleri sadece sergilemek için

So I think it's a lot easier to ethically justify breeding animals in captivity

tekrar tekrar çoğaltıyorsan

if they or their grandchildren are someday going to taste freedom again.

bence bu iyi bir şey değil.

But if you're just breeding tigers and elephants over and over again

Yeni tatlı bir goril bebeğinin doğduğu anonsunu her duyduğumda,

just for display in captivity,

kalbim biraz kırılıyor,

çünkü o gorilin hiç dışarı çıkamayacağını biliyorum.

I don't think that's great.

Bu şey değil, bilirsiniz,

Every time I see the birth announcement of some new adorable gorilla baby,

bu goril gelişim yıllarını bir hayvanat bahçesinde geçirecek

ve sonra ormana geri dönecek.

my heart breaks a little bit

because I know this gorilla baby is never getting out.

Böyle bir şey olmuyor.

That's not like, you know,

Hayvan sığınakları ise başka bir durum.

this gorilla is going to spend its formative years at the such-and-such zoo

Sığınaklar hayvanlarını çoğaltmıyor.

sadece şu ya da bu sebepten yabana geri dönemeyen

and then it's going to return to the jungle.

hayvanlara bakım veriyor.

That's not happening.

Yani etik olarak daha iyi bir konumdalar bence.

Sanctuaries are a different proposition.

So sanctuaries don't breed their animals.

O zaman hayvanları nasıl göreceğimiz sorusunu da yanıtlayayım,

They just take care of animals that can't return to the wild

yani eğer bu çoğalan eğlenceli hayvanları hayvanat bahçelerinden gönderirsek

for one reason or another.

So I think that they're at a much better place ethically.

Oh, but let me address the question of how you then see animals, right,

bu deneyimi nasıl yaşayacaksınız?

İlk olarak, hayvanlarla sanal yolla

if we remove these breeding populations of fun animals from zoos,

etkileşim kurmamızı sağlayan doğa belgeselleri var,

how do you have that experience?

ki şu an her zamankinden iyiler.

Yakın zamanda bu konuda bir yazı yazdım aslında,

Well, first of all, there is an amazing ability

çekimleri sizi vahşi bir hayvana, gerçek hayatta asla

for us to virtually interact with animals through nature documentaries,

yaklaşamayacağınız kadar yaklaştırıyor.

which are better than ever.

I actually wrote about them recently, too,

Aynı zamanda kendi ekosistemimizde kendi şehir ekosistemimizde bile

but their filming can get you closer to a wild animal

yaşayan hayvanlara dair düşünce biçimimizi

than you would ever be wise to do in the real world.

biraz değiştirmemiz gerektiğini düşünüyorum,

But I also think that we need to sort of reshift our thinking a little bit

Yoğun şehirlerde bile kuş, bazen böcek ve memeli yaşamlarında

around the animals that exist in our own ecosystems,

şaşırtıcı bir çeşitlilik görebilirsiniz.

even in our city ecosystems, right?

Bu hayvanların da gerçekten müthiş olduğunu,

You can see a surprising diversity of bird life, insect life in some case,

ve sadece fil olmadıkları için,

and mammal life inside even very busy cities.

onları görmekten zevk almayı unuttuğumuzu fark edebilirsiniz.

And realizing that those animals are really awesome, too,

Bence bakış açısını değiştirmek bu anlamda çok faydalı olabilir.

and just because they aren't elephants,

DB: Şimdi, Catherine ve Gordon konuyu denizlere taşımak istiyor.

we've forgotten to take pleasure in encountering them.

Bu durum, kara canlılarından kuşkusuz

I think a perspective shift there can be really helpful.

çok farklı bir konumda olan deniz canlılarına nasıl uygulanabilir?

DB: Now, Catherine and Gordon want us to take this to the sea.

Kara canlılarına göre daha çoklar, değil mi?

How does this all apply to sea creatures,

EM: Evet, güzel soru.

which are obviously in a far different position than the land animals?

İlk olarak, hayvanat bahçelerine dair eleştirilerim

bence akvaryumlar için de geçerli.

Biliyorsunuz, balina ve diğer deniz memelilerinin tutsaklığı ile ilgili

But there are more of them, right?

EM: Yes, great question.

First of all, I think that many of my critiques of zoos

çok fazla halka açık tartışma oldu.

apply to aquaria as well.

And, you know, certainly there has been a real public discussion

Bence burada gidişat tersine dönüyor.

Bu kitabı araştırırken,

about the captivity of whales and other marine mammals.

balıkların gizli hayatı hakkında, Jonathan Balcombe tarafından yazılmış

So I think the tide is turning on that.

önerebileceğim bir kitap okudum.

balıkların bilişsel yetenekleri

I did read, while I was researching this book,

gerçekten aklımı başımdan aldı.

I read a book that I recommend by Jonathan Balcombe

Bence bir çoğumuz, balıkların bir şekilde kara canlılarından

about the secret lives of fish,

which really did blow my mind

daha aptal olduğunu düşünerek büyüdük,

in terms of the cognitive abilities of fish.

ya da biliyorsunuz, balıklar hakkında insanların sıklıkla

And I think that many of us have grown up with this idea

söylediği bir şey de acı hissetmedikleri.

that fish are somehow dumber than land animals

Bu doğru değil.

Bence bunların birçoğu deniz yaşamı için de geçerli.

or that they don't, you know, that they don't feel pain,

is a common thing that people have said about fish.

Kitapta şundan bahsediyorum, vahşi hayvanlar için ne yapabiliriz?

This is not true.

So I think that much of this applies to, you know,

Doğrusu, yapılabilecek

en önemli şeylerden biri iklim değişikli ve yaşam alanlarının

to the marine world as well.

kaybına çözüm aramak.

And in the book, I talk about, you know, what can we do for wild animals?

Bu gerçekten önemli,

Çünkü böylece, böyle karmaşık yollarla müdahale edip etmeme

And honestly,

one of the biggest things we can do is try to address climate change

kararları almamızı gerektiren

and habitat destruction.

daha az ikilem kalır.

That's really the biggie,

Yeterli alanları ve tutarlı bir iklimleri olursa

because then we'd have fewer of these confusing conundrums

kendi kendilerine de serpilebilirler

where we have to decide whether or not to intervene

ve biz de bu kadar çok ahlaki ikilemde kalmayız.

in these complicated ways.

If they have more space and they have a more stable climate,

Yani doğrusu, eğer bu etik zorluklardan rahatsız oluyorsanız,

they can do a lot of flourishing on their own

onlardan kaçınmanın en iyi yolu

and we don't have to get into as many moral dilemmas.

insan dışında canlılar için birçok tutarlı yaşam alanı yaratmak.

So honestly, if you find these ethical pickles uncomfortable,

DB: Daha önce İnuitlerden ve

the best way to avoid the ethical pickle

kutup ayılarıyla olan özel ilişkilerinden bahsettiniz.

is to create a lot of stable habitat for non-humans.

Yabanıl bölgeleri daha iyi yönetmemizi sağlayacak bir yol var mı?

DB: So you mentioned the Inuit earlier

and their special relationship with the polar bear.

Lynn bilmek istiyor.

Ya da belki bu vahşi hayvanların yanında en uzun süredir yaşayan insanlara,

Is there a way that we could better, kind of, steward wild areas,

bu vahşi ortamın koruyucuları olmaları için

Lynn wants to know,

and perhaps the folks who have been living alongside those wild animals the longest

ödeme yapılması ya da iş verilmesi mümkün mü?

EM: Evet, bence koruma hareketinin gidişatı bu yönde,

could be paid or hired in some way

doğrusu, yerliler tarafından korunan alanlar

to be caretakers of that wild environment?

koruma alanında sıcak bir gündem maddesi.

EM: Yeah, I think that is kind of how the conservation movement is trending,

Dünyanın farklı bölgelerinde yerleşim kuruyorlar.

Kanada, geçtiğimiz 5 yıl içerisinde bunlardan birçoğunu bildirdi.

honestly, I think indigenous protected areas

are the sort of hot new topic in conservation.

Yakın zamanda çıkan, oldukça da dikkat çeken bir makale vardı,

They're getting set up in different parts around the world.

Avustralya, Brezilya ve Kanada’daki yerliler tarafından korunan

Canada has just announced quite a few of them over the last five years.

alanlardaki biyoçeşitliliğin parklardan daha yüksek olduğunu gösteriyor.

There was a paper that came out recently that got a lot of attention,

Bu da, evet,

showing that in Australia, Brazil and Canada,

bu bin yıllık yönetim yaklaşımlarının

indigenous protected areas have higher levels of biodiversity than parks,

çok-türlü toplulukları sürdürmede gerçekten etkili olduğunu gösteriyor.

suggesting that, yes,

Bu alana çok fazla ilgi ve

those management approaches that are millennia-old

gidilecek yolun bu olduğuna dair çok fazla umut var.

are really effective in keeping a kind of a multi-species-community going.

Kitapta Peru Amazonlarına gitmekten bahsediyorum,

So I think there's a lot of interest in that,

ki orada Manu adı verilen büyük bir park var

a lot of hope that could be a way forward.

ve bu muhtemelen Dünya’da biyoçeşitliliğin en fazla olduğu parklardan

In the book, I talk about going to the Peruvian Amazon,

ve içinde yaşayan insanlar da var-

where there's a big park called Manu,

Machiguenga,

which is one of the highest biodiversity parks probably on Earth,

Onların parktaki varlığının bir sorun olduğunu yönünde

eski moda doğacı bir tutum da var,

and they have people living inside of it,

çünkü orada avlanıyorlar.

the Machiguenga,

and some more sort of old-fashioned conservationists feel

Ama okuduğum araştırmalar ve

parkta geçirdiğim sürenin açıkça gösterdiği,

that the presence of the Machiguenga in the park is a problem

bu insanlar gerçekte oranın biyoçeşitlilik yöneticileri ve koruyucuları konumundalar.

because they hunt there.

But it seems pretty clear from the research I read

and from my time that I spent in the park

Evet, onlar avlanıyorlar, ama sürdürülebilir yollarla.

that they're actually acting as de facto biodiversity managers and guards.

Bence bu gerçekten de ilerlemek için en doğru yol,

çünkü bu yol, yerli egemenliğine dair adaletin sağlanması amacı ve

And yes, they're hunting, but they're hunting in a sustainable way.

So, yeah, I think that this is honestly the best way forward, right,

tabiatı yönetme işine en uygun kişileri bulma

pragmatik amacını bir araya geliyor.

because it marries the sort of justice cause of indigenous sovereignty

Yani, evet, Lynn’e tamamen katılıyorum.

with the pragmatic cause of getting the people

DB: İnanılmaz.

Bu muhteşem konuşma ve sohbet için tekrar teşekkürler.

who are best qualified to manage landscapes on the job.

Gerçekten güzel bir kitap.

So, yes, I agree with Lynn completely.

Her şey için bol şans.

DB: Amazing.

EM: Çok teşekkürler.

Well, thank you again for this wonderful talk and conversation.

DB: Görüşürüz ve teşekkürler.

[Kaçırmak istemeyeceğin, düşündürücü konuşmalara erişim sağla.]

And it truly is a great book.

Best of luck with with everything.

ted.com/membership sitesinden TED üyesi ol.]

EM: Great. Thanks so much.

DB: Goodbye and thank you.

[Get access to thought-provoking events you won't want to miss.]

[Become a TED member at ted.com/membership]