Emma Marris: Are wild animals really "wild"? | TED

Transcriber:

Translator: Jenny Phan Reviewer: Thu Ha Tran

Mối quan hệ giữa con người và động vật có thể khá lạ lùng.

Ta phân loại động vật dựa theo cách ta nhận dạng chúng.

So, human relationships with animals can be pretty weird.

Có những thú cưng như thành viên trong gia đình.

Có những con thú nông trại,

We put them in categories based on how we see them.

rất giống với thú cưng về mặt nhận thức

So there's pets and they're, like, members of the family.

và năng lực cảm xúc.

Nhưng đương nhiên, ta ăn thịt chúng.

And then there's farm animals

and they're often very similar to pets in terms of their cognitive abilities

Và tồn tại các động vật hoang dã.

Và tôi tự hỏi động vật hoang dã là gì nữa đây?

and their emotional abilities.

But of course, we eat them.

Ví dụ, bạn sở hữu một bằng cấp về quản lý động vật hoang dã,

And then there's wild animals.

And I've been wondering what wild animals even are anymore.

nhưng nếu bạn quản lý chúng, chúng có còn là hoang dã?

Like, you can get a degree in wildlife management,

Tôi bắt đầu nghĩ về điều này trong bối cảnh tái du nhập loài sói.

but if you're managing them, are they really wild?

Khi những con sói được mang về miền tây nước Mỹ vào những năm 1990,

chúng được quản lý khá chặt chẽ và đến ngày nay vẫn thế.

I started thinking about this in the context of wolf reintroduction.

Rất nhiều con mang vòng cổ

mang bộ theo dõi GPS,

So when wolves were first brought back to the American West in the 1990s,

chúng có DNA được lưu trữ, có tên và số của chúng nữa.

they were pretty heavily managed and they still are today.

Và nếu chúng muốn ăn thịt thú nuôi,

A lot of them wear collars,

ta làm chúng hoảng bằng đạn cao su hay còi hơi

they have GPS trackers,

they have their DNA on file, they have names and numbers.

hoặc đôi khi bằng các con rối hơi mà bạn thấy trong các bãi xe cũ.

And if they get a taste for livestock,

then we haze them with rubber bullets or air horns,

Và dĩ nhiên nếu chúng không hiểu tín hiệu, chúng có thể bị bắn.

or sometimes those, like, floaty guys that you see in used-car lots.

Thật sự thì chúng hoang dã ra sao

khi bị kiểm soát chặt chẽ như vậy?

And of course, if they don't get the message, they can be shot.

Tự dưng tôi nghĩ rằng một con sóc đất hay một tên trộm thành phố

So how wild are they really

đôi lúc còn hoang dã hơn những con sói kia

if they're being this carefully managed?

vì mặc dù chúng sống trong thành phố,

It's occurred to me that a ground squirrel or a city robin

không ai cai quản cuộc sống của chúng cả.

is in some ways wilder than these wolves,

Dĩ nhiên, chúng sống trong thế giới loài người.

because although they might live in a city,

Một thế giới được định hình bởi những ảnh hưởng lớn

như chuyển đổi đất thường thành đất nông nghiệp,

no one is managing their day-to-day life.

sự tuyệt chủng, thuần hóa, sự di chuyển các loài qua các lục địa.

But of course, they are living in a human world.

A world that's been shaped by massive influences

like conversion of land to agriculture,

Và chúng ta định tuyến các con sông.

extinctions, domestications, movement of species across continent.

Tất nhiên, khí hậu thay đổi, điều này có nghĩa mọi sinh vật,

dù có cách xa nơi ở con người đến đâu

And we've rerouted rivers.

đều có ảnh hưởng nhất định đến thế giới loài người.

And of course, there's climate change, which means that every animal,

Vậy nên nếu động vật sống trong thế giới con người,

no matter how distant from a human settlement,

có phải là ta nợ chúng nhiều hơn so với quá khứ?

has some influence of the human world.

Tôi nghĩ đúng là như vậy.

So if every animal lives in a human world,

Lấy gấu bắc cực làm ví dụ.

does that mean that we somehow owe them more than we used to?

Một số quần thể gấu bắc cực cố gắng sống trên biển băng

I think it does.

vào mùa hè.

So take polar bears, for instance.

Không có đủ băng để chúng săn hải cẩu,

Some populations of polar bears are struggling to live on the sea ice

là món mà chúng thường ăn.

Vậy nên tôi nghĩ ta nên cho chúng ăn tối thiểu vào một thời điểm trong năm.

in the summer.

There's just not enough sea ice for them to go hunting for seals,

Giờ thì có rất nhiều thách thức về hậu cần cho chuyện này

which is what they'd normally eat.

mà ta sẽ phải thực hiện.

So I think we should consider feeding them for at least part of the year.

Và chúng ta muốn đảm bảo

rằng người Inuit đã sống với những con gấu này

Now, there'd be a lot of logistical challenges with this

và săn chúng qua ngàn năm nay

sẽ đồng ý với bất kỳ kế hoạch nào.

we'd have to work out.

Có thể có những nghĩa vụ đạo đức khác

And certainly we would want to make sure

that the Inuit who have lived with these bears

thay cho nghĩa vụ chăm sóc gấu của chúng ta

and hunted them for millennia

như là ta sẽ phải suy nghĩ kĩ về nơi lấy thịt

would be on board with any plan.

There might be other ethical obligations

để cho chúng ăn,

that supersede our obligation to care for the bears,

hoặc nếu có thể cho gấu bắc cực ăn một số thứ từ thực vật

mà đáp ứng hết được yêu cầu của chúng.

like, we'd have to think pretty hard about where we get the meat

Vì vậy, đây không là các câu hỏi dễ dàng,

that we feed them,

nhưng tôi nghĩ chúng ta nên nghĩ về chúng.

or if it'd be possible to feed them some kind of plant-based polar bear chow

Mặt khác, nếu ta thật sự muốn động vật vui vẻ

that would meet all their requirements.

So these are not easy questions,

ta cần đặt câu hỏi hạnh phúc trọn vẹn là như thế nào,

but I think we should be thinking about them.

một con vật thực sự được phát triển nghĩa là sao?

On the other hand, if we really want to see animals happy,

Vì vậy, điều này sẽ vượt xa việc được ăn uống đầy đủ và khỏe mạnh

we need to start asking what that full happiness looks like,

và có lẽ bao gồm những thứ như sự tự do

what does it mean for an animal to really flourish?

hoặc ít nhất là khả năng tự ra quyết định ngày qua ngày.

So this would go beyond just being well-fed and healthy

Vài năm trước ở bang Washington,

and it might include something like freedom

có chú chó chạy khỏi nhà

or at least the ability to make your own choices day-to-day.

và nhập đàn với hai con sói

và tạo thành một đàn nhỏ.

Và các nhà quản lý hoang dã rất lo lắng về điều này

A few years back in Washington State,

there was this dog that ran away from his home

bởi vì họ không muốn con chó có thai với một trong hai con sói

and joined up with two wolves

bởi vì bất kỳ con chó con nào cũng sẽ là con lai.

and they formed a little pack.

And wildlife managers were very nervous about this

Chúng không phải thuần hóa cũng không phải hoang dã

because they didn't want the dog impregnating either of the wolves

Chúng sẽ không hợp với loài nào trong hai.

Điều chỉnh hay muốn làm gì với chúng sẽ là một cơn ác mộng.

because any puppies would be hybrids.

They would be neither domestic nor wild.

Vì vậy, họ đã lần theo dấu đàn sói

và khi biết được một trong các con sói thực sự đã mang thai với con chó,

They wouldn't fit into either category.

Regulating them or figuring out what to do with them would be a nightmare.

họ đã phá đi bào thai.

Vì vậy, trong trường hợp đó, loài sói thuần chủng

So they tracked the pack down

and when they found that one of the wolves was indeed pregnant by the dog,

hay sói hoang di truyền

được coi là quan trọng hơn hơn quyền tự chủ thực sự của nó.

they ended her pregnancy.

So in that case, the sort of purity of the wolf,

Tôi muốn nói rằng có một số loại thuật toán

or the genetic wildness of the wolf,

tôi có thể cho bạn

was deemed to be more important than its actual autonomy.

để giúp bạn quyết định phải làm gì trong mọi trường hợp nào đó

với động vật hoang dã.

I'd like to say that there's some sort of algorithm

Nhưng tôi cá bạn đã thấy điều này xảy ra

that I could give you

khi tôi nói với bạn rằng không hề có câu trả lời dễ dàng cho điều này.

that would always help you decide what to do in any given case

with wild animals.

Điều khó khăn là đôi khi chúng ta đang phải so sánh những thứ

But I bet you saw this coming

không cùng một nền tảng, để nói chuyện, phải không?

when I tell you that there aren't really any easy answers to this.

Thế nên, điều tôi thực sự đấu tranh

là những trường hợp mà đa dạng sinh học giúp cân bằng lại quyền lợi động vật

The tricky thing is that sometimes we're having to compare things

that are not in the same currency, so to speak, right?

hay thịnh vượng của từng cá thể động vật.

So what I really struggle with

Vì vậy, thực sự có rất nhiều câu hỏi hóc búa hơn bạn nghĩ.

are situations where biodiversity trades off against animal welfare

Ví dụ như ở New Zealand,

or the well-being of individual animals.

rất nhiều động vật biểu trưng như Kiwi bị thú săn mồi du nhập đe dọa,

So there's actually a lot more of these conundrums than you might think.

bao gồm cả chồn như con chồn nhỏ rậm lông dễ thương này.

Like in New Zealand, for example,

Vậy bạn có giết thú săn mồi du nhập để cứu các loài có nguy cơ tuyệt chủng?

tons of iconic animals like the Kiwi are threatened by introduced predators,

including stoats, which are, like, this cute furry little weasel.

Với các câu hỏi như thế,

tôi không nghĩ có câu trả lời “thỏa đáng”.

So do you kill the introduced predators to save the endangered species?

Tôi nghĩ chúng ta phải làm điều tốt nhất khi so sánh táo và cam,

In questions like these,

một loài so với phúc lợi của nhiều cá nhân.

I don't think there really are "right" answers.

Tất cả điều ta có thể làm là cố hết sức

I think we just have to do the best when we're comparing apples and oranges,

làm việc cùng nhau và cố gắng hành động bằng khiêm tốn.

a species versus the welfare of many individuals.

Chúng ta thực sự thay đổi thế giới

All we can do is our best,

và tất cả động vật hiện nay về cơ bản đang sống trong thế giới của chúng ta.

working together and trying to act with humility.

Tôi nghĩ điều này mang lại cho ta những trách nhiệm mới.

We've really changed the world

Trong thế giới ta đã tạo ra,

and all of the animals that live in it now are basically living in our world.

đã đến lúc chúng ta phải chịu trách nhiệm

đối với các loài khác một cách nghiêm túc.

I think this gives us new responsibilities.

Xin cảm ơn rất nhiều.

David Biello: Thật xuất sắc.

In this world we've created,

Cảm ơn bạn.

it's time for us to take those responsibilities

Đó là một bài diễn thuyết ngắn gọn,

to other species seriously.

vì vậy tôi muốn bạn mở rộng thêm một chút.

Thanks so much.

David Biello: That was excellent.

Bạn đã nói về các nghĩa vụ đạo đức đối với những động vật hoang dã này.

Thank you.

And I know it was a short talk,

so I want you to expand upon it a little bit.

Bạn nghĩ chúng cụ thể là gì,

You talked about our ethical obligations to these wild animals.

sau hành trình viết cuốn sách này?

Emma Marris: Vâng, tôi nghĩ vậy bởi vì chúng ta đã tạo ra thế giới này,

What do you think those specifically are,

bởi vì có rất nhiều ảnh hưởng từ con người,

after the journey of writing this book?

rằng chúng ta phải chịu trách nhiệm tập thể nào đó,

Emma Marris: Well, I do think that because we have created this world,

đặc biệt trong các tình huống ta có thể thấy rõ rằng động vật đang chịu đựng

that because there's so much human influence,

hoặc không ổn vì ảnh hưởng của chúng ta.

that we do bear some kind of collective responsibility,

Vì vậy, thực sự có tồn tại một mối quan hệ đạo đức trực quan.

especially in situations where we can clearly see that animals are suffering

Nếu bạn có va phải ai đó trong một đám đông,

or not doing well because of our influence.

bạn cảm thấy như mình có trách nhiệm đỡ họ dậy.

So there's a sort of a very intuitive ethical relationship there.

Vì vậy, tôi nghĩ rằng có sự tương tự như vậy.

If you actually knock someone over in a crowd,

Nhưng tôi cũng nghĩ rằng nếu chúng ta có trách nhiệm với động vật hoang

you feel like you have the responsibility to pick them back up.

điều đó vượt xa việc để cho thiên nhiên tự vận hành

So I think there's a kind of a parallel there.

mà tôi nghĩ chúng ta phải tìm hiểu thêm về chúng

But I also think that if we have obligations to wild animals

để tìm ra cách phục vụ chúng tốt nhất.

that go beyond just letting nature take its course,

Và tôi nghĩ là bao gồm luôn việc tìm ra những gì thực sự làm chúng phát triển.

then I think we have to learn more about them

Và tôi nghĩ rằng kiểu hưng thịnh đó -

to figure out how to best serve them.

đây là từ bạn thấy ở các cuộc thảo luận về Aristotle, phải không,

And I think that includes figuring out what really makes them flourish.

như sự hưng thịnh của một con người.

Nhưng để nghĩ về một sự hưng thịnh của một con vật phức tạp hơn một chút.

And I do think that that kind of flourishing --

And this is the word that you see in discussions about Aristotle, right,

Nhưng tôi cho rằng với nhiều con vật,

nhất là những con vật gần gũi với chúng ta trên cây sự sống phân loài,

like, the flourishing of a human --

But to think about a flourishing of an animal is a little more complicated.

như tinh tinh và thú có vú lớn khác,

But I do think that for many animals,

có thể đưa ra lựa chọn của riêng bạn là một phần của sự hưng thịnh đó.

especially animals that are close to us on the taxonomic tree of life,

Như vậy có nghĩa là chúng tôi muốn cân bằng sự can thiệp của mình

like chimpanzees and other large mammals,

cùng sự tôn trọng đối với quyền tự chủ của động vật.

that being able to make your own choices is part of that flourishing.

Và tôi nghĩ đó là đôi khi thực sự khó khăn.

DB: Vậy hãy chuyển sang một số câu hỏi của khán giả.

So that means we want to balance our intervention

Cùng bắt đầu với Kim,

with our respect for their autonomy.

hình như tôi đã đọc bài đăng gần đây của cô trên “The New York Times”.

And I think that's really tricky sometimes.

DB: So let's turn to some audience questions.

“Bạn cảm thấy thế nào về các vườn thú hay khu bảo tồn động vật hoang dã?”

Starting with Kim,

who I feel may have read your recent op-ed in "The New York Times."

Có cách nào tốt hơn để bảo vệ chúng không?

Có cách nào tốt hơn để dành thời gian cho động vật,

"How do you feel about zoos or sanctuaries for wild animals?"

như những gì sở thú đem lại, và giúp con người tiếp cận được

nhưng vẫn đảm bảo ưu tiên cho sự hưng thịnh của động vật?

Is there a better way to protect them?

And is there a better way to spend time with animals,

which is what zoos offer, and have them accessible to humans,

EM: Vâng. Cảm ơn, Kim.

Tôi đã viết một bài về điều này gần đây,

but also be sure that the animals' kind of flourishing comes first?

và bài viết được rút ra từ quyển sách.

Vì vậy, nếu bạn thích tác phẩm đó, có nhiều điều tốt đẹp hơn trong đó.

EM: Right. Thanks, Kim.

I did write a piece about this recently,

Nhưng tôi nghĩ -

and the piece is sort of drawn from the book.

sau khi nghiên cứu các vườn thú và mức độ hạnh phúc của động vật trong đó,

So if you enjoyed that piece, there's more goodness in the book.

tôi nhận ra một vấn đề liên quan đến mô hình kinh doanh của vườn thú,

But I do think --

After researching zoos and the sort of happiness level of animals in zoos,

là chính những con vật

thu hút con người vào xem

lại sinh tồn tệ nhất ở điều kiện nuôi nhốt.

I came to realize that there's a sort of a problem with the business model of zoos,

Thế nên nơi đó có một vấn đề thực sự

đó là nếu sở thú bỏ đi tất cả các loài vật

which is that the very animals

that are most likely to get people in the door,

mà có xu hướng thể hiện hành vi không vui,

are the ones that do the worst in captivity.

So there's a real problem there,

như đi tới đi lui, lúc lắc hay các hành vi lặp đi lặp lại

which is that if zoos got rid of all of the animals

hoặc các vấn đề hành vi khác,

that tend to show kind of behaviors that show they're unhappy,

họ sẽ chỉ còn những con không hấp dẫn lắm.

like pacing or rocking or repetitive behaviors

Vì vậy, tôi nghĩ rằng việc đó đặt họ vào một tình thế bất tiện.

or other kinds of behavioral problems,

Tôi nghĩ rằng các vườn thú nên dừng nhân giống vật nuôi,

they'd be left with animals that aren't as much of a draw.

đó không phải là một phần của chương trình nhân giống bảo tồn hợp pháp

So I think that puts them in an awkward position.

I do think that zoos should stop breeding animals

để tạo cơ hội thực sự để trở về tự nhiên vào một ngày nào đó.

that aren't a part of a sort of a legitimate conservation breeding program

Thì dễ hơn khi biện minh đạo đức cho việc nhân giống động vật ở điều kiện nuôi nhốt

that has a real chance of going back out into the wild someday.

nếu chúng hay đời cháu một ngày nào đó nếm trải tự do một lần nữa.

Nhưng nếu như nhân giống hổ và voi qua nhiều lần

So I think it's a lot easier to ethically justify breeding animals in captivity

chỉ để trưng bày ở điều kiện nuôi nhốt,

if they or their grandchildren are someday going to taste freedom again.

tôi không nghĩ điều đó hay ho.

But if you're just breeding tigers and elephants over and over again

Mỗi khi tôi thấy thông báo về bé khỉ đột đáng yêu mới nào đó ra đời,

just for display in captivity,

tim tôi lại có chút tan vỡ

vì tôi biết bé khỉ này không bao giờ được ra ngoài.

I don't think that's great.

Điều đó không phải là

Every time I see the birth announcement of some new adorable gorilla baby,

chú khỉ đột này sẽ dành những năm đầu ở sở thú đó

my heart breaks a little bit

và sau đó nó sẽ trở lại rừng rậm.

because I know this gorilla baby is never getting out.

Điều đó không xảy ra.

That's not like, you know,

Các khu bảo tồn là một đề xuất khác.

this gorilla is going to spend its formative years at the such-and-such zoo

Các khu bảo tồn không nhân giống động vật

mà chỉ chăm sóc những con không thể trở lại được tự nhiên

and then it's going to return to the jungle.

vì lý do này hay khác.

That's not happening.

Sanctuaries are a different proposition.

Tôi cho rằng về đạo đức, chúng đang ở nơi tốt hơn nhiều.

So sanctuaries don't breed their animals.

Nhưng hãy để tôi giải quyết câu hỏi làm sao ta thấy được động vật,

They just take care of animals that can't return to the wild

nếu ta loại bỏ những quần thể sinh sản động vật vui nhộn này khỏi vườn thú,

for one reason or another.

So I think that they're at a much better place ethically.

Oh, but let me address the question of how you then see animals, right,

thì sao ta có được trải nghiệm đó?

Trước hết, có một khả năng tuyệt vời

if we remove these breeding populations of fun animals from zoos,

để tương tác ảo với động vật qua các bộ phim tài liệu về tự nhiên,

how do you have that experience?

tốt hơn bao giờ hết.

Tôi thực sự đã viết về chúng gần đây,

Well, first of all, there is an amazing ability

nhưng quay phim của họ có thể giúp bạn gần hơn với động vật hoang dã

for us to virtually interact with animals through nature documentaries,

hơn bất cứ cách nào trong thế giới thực.

which are better than ever.

I actually wrote about them recently, too,

Nhưng tôi cũng nghĩ rằng chúng ta cần thay đổi suy nghĩ của mình một chút

but their filming can get you closer to a wild animal

về các con vật tồn tại trong hệ sinh thái của chúng ta,

than you would ever be wise to do in the real world.

cả trong hệ sinh thái đô thị, phải không?

But I also think that we need to sort of reshift our thinking a little bit

Có thể thấy sự đa dạng đến ngạc nhiên ở chim, côn trùng trong một số trường hợp,

around the animals that exist in our own ecosystems,

và cuộc sống động vật có vú bên trong cả những thành phố rất sầm uất.

even in our city ecosystems, right?

Và nhận ra rằng những con vật đó cũng thực sự tuyệt vời,

You can see a surprising diversity of bird life, insect life in some case,

và chỉ vì chúng không phải là voi,

and mammal life inside even very busy cities.

chúng ta đã quên mất niềm vui khi chạm trán với chúng.

And realizing that those animals are really awesome, too,

Tôi nghĩ là một sự thay đổi quan điểm ở đó có thể thực sự hữu ích.

and just because they aren't elephants,

DB: Bây giờ, Catherine và Gordon muốn áp dụng điều này ra biển.

we've forgotten to take pleasure in encountering them.

Làm sao để tất cả điều này áp dụng cho các sinh vật biển,

I think a perspective shift there can be really helpful.

rõ ràng là khác xa vị trí so với động vật trên cạn,

DB: Now, Catherine and Gordon want us to take this to the sea.

nhưng số lượng lại nhiều hơn, phải không?

How does this all apply to sea creatures,

EM: Vâng, câu hỏi rất hay.

which are obviously in a far different position than the land animals?

Một là, tôi nghĩ nhiều lời phê bình của tôi

về sở thú cũng áp dụng cho hồ thủy sinh.

Và, bạn biết đấy, chắc chắn đã có một cuộc thảo luận công khai thực sự

But there are more of them, right?

EM: Yes, great question.

First of all, I think that many of my critiques of zoos

về việc nuôi nhốt cá voi và các loài động vật biển có vú khác.

apply to aquaria as well.

And, you know, certainly there has been a real public discussion

Tôi cho là thủy triều đang chống trả.

Tôi đã đọc, trong khi tôi nghiên cứu cuốn sách này,

about the captivity of whales and other marine mammals.

tôi đọc một cuốn sách mà tôi giới thiệu được viết bởi Jonathan Balcombe

So I think the tide is turning on that.

về cuộc sống bí mật của cá, điều mà thực sự thổi bay tâm trí của tôi

I did read, while I was researching this book,

xét về khả năng nhận thức của cá.

I read a book that I recommend by Jonathan Balcombe

Và tôi nghĩ là số nhiều trong chúng ta đã lớn lên với ý nghĩ

about the secret lives of fish,

which really did blow my mind

loài cá bằng cách nào đó ngu ngốc hơn động vật trên cạn

in terms of the cognitive abilities of fish.

hoặc chúng không cảm thấy đau,

And I think that many of us have grown up with this idea

là một điều phổ biến mà mọi người nói về cá.

that fish are somehow dumber than land animals

Điều này không đúng.

Vì vậy, tôi nghĩ rằng phần lớn điều này áp dụng cho, bạn biết đấy,

or that they don't, you know, that they don't feel pain,

cả thế giới đại dương.

is a common thing that people have said about fish.

Và trong cuốn sách mà tôi nhắc tới, chúng ta có thể làm gì cho thú hoang dã?

This is not true.

So I think that much of this applies to, you know,

Và thành thật mà nói,

trong các thứ lớn nhất ta làm được là cố giải quyết biến đổi khí hậu

to the marine world as well.

và mất môi trường sống.

And in the book, I talk about, you know, what can we do for wild animals?

Đó thực sự là vấn đề lớn,

bởi vì khi đó chúng ta sẽ có ít các câu đố hóc búa dạng này hơn

And honestly,

one of the biggest things we can do is try to address climate change

nơi chúng ta phải quyết định có can thiệp hay không

and habitat destruction.

theo những cách phức tạp.

That's really the biggie,

Nếu chúng có nhiều không gian hơn và có khí hậu ổn định hơn,

because then we'd have fewer of these confusing conundrums

chúng có thể phát triển rất nhiều

where we have to decide whether or not to intervene

và ta không phải mắc vào nhiều tình thế khó xử về đạo đức.

in these complicated ways.

If they have more space and they have a more stable climate,

Thật sự thì, nếu bạn thấy những tình thế đạo đức này khó chịu,

they can do a lot of flourishing on their own

cách tốt nhất để tránh vướng vào đạo đức

and we don't have to get into as many moral dilemmas.

là tạo ra nhiều môi trường sống ổn định cho các sinh vật không phải con người.

So honestly, if you find these ethical pickles uncomfortable,

DB: Bạn đã đề cập đến người Inuit trước đó

the best way to avoid the ethical pickle

và mối quan hệ đặc biệt của họ với gấu bắc cực.

is to create a lot of stable habitat for non-humans.

Có cách nào để chúng ta cải thiện việc quản lý các khu vực hoang dã,

DB: So you mentioned the Inuit earlier

and their special relationship with the polar bear.

Lynn muốn biết,

và có lẽ những người đã và đang sống cùng với những động vật hoang dã lâu nhất

Is there a way that we could better, kind of, steward wild areas,

có thể được trả hoặc thuê theo cách nào đó

Lynn wants to know,

and perhaps the folks who have been living alongside those wild animals the longest

để chăm sóc môi trường hoang dã đó?

EM: Vâng, tôi nghĩ đó là cách phong trào bảo tồn trở nên thịnh hành,

could be paid or hired in some way

thật ra thì, tôi nghĩ bảo vệ khu vực bản địa

to be caretakers of that wild environment?

là một loại chủ đề mới nóng trong lĩnh vực bảo tồn.

EM: Yeah, I think that is kind of how the conservation movement is trending,

Họ đang thiết lập ở các vùng khác nhau trên thế giới.

Canada vừa công bố khá nhiều trong số đó hơn năm năm qua.

honestly, I think indigenous protected areas

are the sort of hot new topic in conservation.

Có một tờ báo đã xuất hiện gần đây đã nhận được rất nhiều sự chú ý,

They're getting set up in different parts around the world.

cho thấy rằng ở Úc, Brazil và Canada,

Canada has just announced quite a few of them over the last five years.

các khu bảo tồn bản địa có mức độ đa dạng sinh học cao hơn công viên,

There was a paper that came out recently that got a lot of attention,

gợi ý rằng,

showing that in Australia, Brazil and Canada,

những cách thức quản lý đó mà tuổi đời hàng thiên niên kỷ

indigenous protected areas have higher levels of biodiversity than parks,

thực sự hiệu quả trong việc giữ một cộng đồng đa loài phát triển.

suggesting that, yes,

Tôi nghĩ là có rất nhiều mối quan tâm,

those management approaches that are millennia-old

rất nhiều hy vọng có thể mở ra một con đường mới.

are really effective in keeping a kind of a multi-species-community going.

Trong cuốn sách, tôi nói về việc đi đến Peruvian Amazon,

So I think there's a lot of interest in that,

nơi có một công viên lớn gọi là Manu,

a lot of hope that could be a way forward.

có thể là một trong những công viên có đa dạng sinh học cao nhất trên Trái đất,

In the book, I talk about going to the Peruvian Amazon,

và có con người sống bên trong đó,

where there's a big park called Manu,

người Machiguenga,

which is one of the highest biodiversity parks probably on Earth,

và một số các nhà bảo tồn lỗi thời cảm thấy rằng

sự hiện diện của người Machiguenga ở công viên là một vấn đề

and they have people living inside of it,

bởi vì họ săn bắt ở đó.

the Machiguenga,

and some more sort of old-fashioned conservationists feel

Nhưng nó có vẻ rất rõ ràng từ nghiên cứu tôi đã đọc

và kể từ khi tôi dành thời gian trong công viên

that the presence of the Machiguenga in the park is a problem

thực sự là họ đang hành động như những người quản lý

because they hunt there.

But it seems pretty clear from the research I read

và người bảo vệ đa dạng sinh học thực thụ.

and from my time that I spent in the park

Và vâng, họ đang săn bắn, nhưng họ đang săn bắn một cách bền vững.

that they're actually acting as de facto biodiversity managers and guards.

Vì vậy, tôi nghĩ điều này thật sự là cách tốt nhất để tiến lên, phải không,

bởi vì nó gắn kết công lý mà tạo ra chủ nghĩa bản địa

And yes, they're hunting, but they're hunting in a sustainable way.

So, yeah, I think that this is honestly the best way forward, right,

với chủ nghĩa thực dụng mà thu hút những người

có trình độ tốt nhất để quản lý cảnh quan công việc.

because it marries the sort of justice cause of indigenous sovereignty

Thế nên, vâng, tôi hoàn toàn đồng ý với Lynn.

with the pragmatic cause of getting the people

DB: Thật tuyệt vời.

Vâng, cảm ơn bạn một lần nữa vì cuộc nói chuyện tuyệt vời này.

who are best qualified to manage landscapes on the job.

Và đây quả là một cuốn sách hay.

So, yes, I agree with Lynn completely.

Chúc bạn may mắn với mọi điều.

DB: Amazing.

EM: Tuyệt! Cảm ơn rất nhiều.

Well, thank you again for this wonderful talk and conversation.

DB: Tạm biệt và xin cảm ơn.

[Truy cập các sự kiện kích thích tư duy mà bạn không muốn bỏ lỡ]

And it truly is a great book.

[Trở thành thành viên TED tại ted.com/membership]

Best of luck with with everything.

EM: Great. Thanks so much.

DB: Goodbye and thank you.

[Get access to thought-provoking events you won't want to miss.]

[Become a TED member at ted.com/membership]