The surprising ingredient that makes businesses work better | Marco Alverà

Tłumaczenie: Maciek Dmytrow Korekta: Rysia Wand

For me, it was not being invited to a friend's wedding.

Dla mnie to było wtedy, gdy przyjaciel nie zaprosił mnie na ślub.

At first, I didn't really mind.

Początkowo się tym nie przejmowałem.

I thought he was having a small reception.

Myślałem, że organizuje małe przyjęcie.

But then I kept meeting people who were going to the same wedding,

Ale później ciągle spotykałem osoby, które wybierały się na ślub,

and they weren't as close to the groom as I was ...

chociaż nie znały pana młodego tak dobrze jak ja

and I felt left out.

i poczułem się pominięty.

That really sucked.

To było do bani.

It felt really unfair.

Miałem poczucie krzywdy.

For my daughters, Lipsi and Greta, it was last week.

Dla moich córek, Lipsi i Grety, to był zeszły tydzień.

They were taking turns massaging their mom's back

Masowały na zmianę plecy mamy

with a toy for back rubs,

zabawką do masażu

and then one of the girls felt that the other girl had a longer go.

i jedna uważała, że dostała mniej czasu niż druga.

That's when I walk into the room

Gdy wszedłem do pokoju,

to find Greta in a rage, shouting, "That's not fair!"

Greta krzyczała z wściekłością: "To niesprawiedliwe!",

and Lipsi in tears,

Lipsi miała łzy w oczach,

and my wife holding a stopwatch

a żona trzymała stoper,

to make sure that each girl had precisely one minute on the toy.

pilnując, żeby każda miała zabawkę dokładnie przez minutę.

So if you're anything like me or my girls,

Jeśli choć trochę przypominasz mnie lub moje córki,

the last thing that upset you

to pewnie to, co cię ostatnio przygnębiło,

probably also had to do with unfairness.

wiązało się z niesprawiedliwością.

That's because unfairness triggers us so strongly

Niesprawiedliwość razi nas tak mocno,

że nie potrafimy trzeźwo myśleć.

that we can't think straight.

We become afraid and suspicious.

Stajemy się lękliwi i podejrzliwi.

Our unfairness antennae stick up.

Włączamy radar niesprawiedliwości.

We feel pain, and we walk away.

Czujemy ból i odsuwamy się.

Unfairness is one of the defining issues of our society,

Niesprawiedliwość to jeden z kluczowych problemów naszego społeczeństwa,

it's one of the root causes of polarization,

to jedna z głównych przyczyn polaryzacji,

and it's bad news for business.

i szkodzi biznesowi.

At work, unfairness makes people defensive and disengaged.

Niesprawiedliwość w pracy powoduje bierność i brak zaangażowania.

A study shows that 70 percent of workers in the US are disengaged,

Badania dowiodły brak zaangażowania u 70% pracowników w USA,

and this is costing the companies

co kosztuje firmy

550 billion dollars a year every year.

550 miliardów dolarów rocznie.

This is, like, half the total spent on education in the US.

To jak połowa wydatków na edukację w USA

This is the size of the GDP of a country like Austria.

albo PKB kraju jak Austria.

So removing unfairness and promoting fairness

Dlatego walka z niesprawiedliwością i promowanie sprawiedliwości

should be our priority.

powinny być naszym priorytetem.

But what does it mean in practice?

Ale co to oznacza w praktyce?

Is it about more rules? Is it about systems?

Czy chodzi o dodatkowe zasady? O systemy?

Is it about equality?

Czy może o równość?

Well, partly, but fairness is more interesting than rules and equality.

Częściowo tak, ale sprawiedliwość, to coś więcej niż zasady i równość.

Fairness works in surprising ways.

Sprawiedliwość działa w zaskakujący sposób.

15 years ago, I left a US investment bank

15 lat temu opuściłem amerykański bank inwestycyjny

to join a large Italian state-owned oil company.

i zacząłem pracę w dużym włoskim państwowym koncernie naftowym.

It was a different world.

To był inny świat.

I thought the key to getting the best performance

Myślałem, że kluczem do uzyskania najlepszych wyników

was a risk-reward system

jest system wynagradzania,

where you could give the high performers bonuses and promotions

w którym najlepsi dostają premie i awansy,

and give the underperformers something to worry about.

a najgorsi powód do zmartwień.

But in this company, we had fixed salaries

Ale w tej korporacji mieliśmy stałe pensje

and lifelong jobs.

i pracę na całe życie.

Careers were set,

Ścieżki kariery były ustalone,

so my toolkit wasn't very effective,

więc moje metody okazały się mało skuteczne,

and I was frustrated.

co mnie irytowało.

But then I saw that this company was producing some pockets of excellence,

Później dostrzegłem jednak znakomity dorobek tej korporacji,

dziedziny, w których zostawiała konkurencję w tyle,

areas in which they beat the competition

in very tough, competitive sectors.

na bardzo trudnych, konkurencyjnych rynkach.

This was true in trading,

Dotyczyło to handlu,

in project management --

zarządzania projektami,

it was very true in exploration.

a przede wszystkim poszukiwania surowców.

Our exploration team was finding more oil and gas

Nasz zespół poszukiwawczy odnajdywał więcej złóż ropy i gazu

than any other company in the world.

niż jakakolwiek inna firma na świecie.

It was a phenomenon.

To był fenomen.

Everyone was trying to figure out how this was possible.

Wszyscy się głowili, jak to w ogóle możliwe.

I thought it was luck,

Myślałem, że to szczęście,

but after each new discovery, that became less and less likely.

ale po każdym nowym odkryciu

takie wyjaśnienie było coraz bardziej wątpliwe.

So did we have a special tool? No.

Czy mieliśmy specjalnie narzędzie? Nie.

Did we have a killer application that no one else had? No.

Czy mieliśmy super program, którego nikt inny nie miał? Nie.

Was it one genius who was finding oil for the whole team?

Czy był wśród nas geniusz, który sam robił całą robotę?

No, we hadn't hired a senior guy in years.

Nie, nie zatrudniliśmy nikogo doświadczonego od lat.

So what was our secret sauce?

To co było naszym przepisem na sukces?

I started looking at them really carefully.

Przyglądałem się wnikliwie kolegom.

I looked at my friend,

Spojrzałem na przyjaciela,

who drilled seven dry wells,

który zrobił siedem nieudanych odwiertów,

writing off more than a billion dollars for the company,

co kosztowało ponad miliard dolarów,

and found oil on the eighth.

i trafił na ropę w ósmym.

I was nervous for him ...

Ja się o niego martwiłem,

but he was so relaxed.

a on był całkowicie wyluzowany.

I mean, these guys knew what they were doing.

Oni wiedzieli, co robią.

And then it hit me: it was about fairness.

I wtedy zrozumiałem. Chodziło o sprawiedliwość.

These guys were working in a company

Ci ludzie pracowali w firmie,

where they didn't need to worry about short-term results.

w której nie musieli przejmować się krótkoterminowymi wynikami.

They weren't going to be penalized for bad luck or for an honest mistake.

Nikt nie karał ich za pecha albo zwykłe pomyłki.

They knew they were valued for what they were trying to do,

Wiedzieli, że są cenieni za to, co starają się robić,

not the outcome.

a nie za rezultaty.

They were valued as human beings. They were part of a community.

Byli cenieni jako istoty ludzkie. Byli częścią wspólnoty.

Bez względu na okoliczności mogli liczyć na wsparcie firmy.

Whatever happened, the company would stand by them.

And for me, this is the definition of fairness.

Dla mnie to jest właśnie definicja sprawiedliwości.

It's when you can lower those unfairness antennae, put them at rest.

To moment, kiedy można wyłączyć radar niesprawiedliwości.

Then great things follow.

Wtedy zaczynają się wspaniałe rzeczy.

These guys could be true to their purpose, which was finding oil and gas.

Ludzie mogli skupić się na poszukiwaniu ropy i gazu.

They didn't have to worry about company politics or greed or fear.

Nie krępowała ich polityka firmy, chciwość albo strach.

They could be good risk-takers,

Mogli podejmować ryzyko,

because they weren't too defensive

bo nie musieli się bronić,

and they weren't gambling to take huge rewards.

ale też nie stawiali wszystkiego na jedną kartę w pogoni za premią.

And they were excellent team workers.

A na dodatek tworzyli świetny zespół.

They could trust their colleagues.

Mogli sobie nawzajem ufać.

They didn't need to look behind their backs.

Nie musieli mieć oczu z tyłu głowy.

And they were basically having fun.

I mieli też niezłą zabawę.

They were having so much fun,

Mieli tyle frajdy,

one guy even confessed

że jeden facet przyznał się,

that he was having more fun at the company Christmas dinner

że lepiej bawił się na firmowej imprezie świątecznej

than at his own Christmas dinner.

niż przez święta z rodziną.

(Laughter)

(Śmiech)

But these guys, essentially, were working in a fair system

Ale przede wszystkim pracowali w sprawiedliwych warunkach,

where they could do what they felt was right

gdzie mogli robić to, co uważali za słuszne,

instead of what's selfish, what's quick, what's convenient,

zamiast tego, co samolubne, szybkie, wygodne.

and to be able to do what we feel is right

Robienie tego, co uważamy za słuszne,

is a key ingredient for fairness, but it is also a great motivator.

to podstawowy składnik sprawiedliwości, ale też świetna motywacja.

And it wasn't just explorers who were doing the right thing.

Nie tylko poszukiwacze robili, co należy.

There was an HR director who proposed that I hire someone internally

Kierownik kadr zaproponował raz,

żeby awansować na stanowisko kierownicze kogoś z firmy.

and give him a managerial job.

This guy was very good, but he didn't finish high school,

Mój kandydat był świetny, ale nie skończył szkoły średniej,

so formally, he had no qualifications.

więc formalnie nie miał odpowiednich kwalifikacji.

But he was so good, it made sense, and so we gave him the job.

Był jednak tak dobry, że daliśmy mu pracę.

Or the other guy, who asked me for a budget to build a cheese factory

Był też inny facet, który wypytywał mnie o koszt budowy fabryki sera

next to our plant in Ecuador, in the village.

w wiosce obok naszej instalacji w Ekwadorze.

It didn't make any sense: no one ever built a cheese factory.

To nie miało żadnego sensu. Nikt nie budował fabryk sera.

But this is what the village wanted, because the milk they had would spoil

Ale mieszkańcy wioski tego chcieli, bo mleko im się marnowało

before they could sell it, so that's what they needed.

zanim je zdążyli sprzedać, dlatego potrzebowali fabryki.

And so we built it.

Więc ją zbudowaliśmy.

So in these examples and many others,

Ten i wiele innych przypadków

I learned that to be fair,

nauczyło mnie, że aby być uczciwym

my colleagues and I, we needed to take a risk and stick our head out,

muszę wraz z kolegami podjąć ryzyko i wyjść przed szereg,

a w sprawiedliwych warunkach można to robić.

but in a fair system, you can do that.

You can dare to be fair.

Można odważyć się na sprawiedliwość.

So I realized that these guys and other colleagues

Zrozumiałem, że ludzie w firmie

were achieving great results, doing great things,

osiągali świetne wyniki, robili świetne rzeczy

in a way that no bonus could buy.

i żadna premia by ich do tego nie zmotywowała.

So I was fascinated.

To mnie zafascynowało.

I wanted to learn how this thing really worked,

Chciałem zrozumieć, jak to naprawdę działa,

and I wanted to learn it also for myself, to become a better leader.

i sam chciałem się tego nauczyć, żeby zostać lepszym liderem.

So I started talking to colleagues, to coaches,

Zacząłem rozmawiać z kolegami i instruktorami,

to headhunters and neuroscientists,

z łowcami talentów i neurologami

and what I discovered

i odkryłem,

is that what these guys were up to and the way they worked

że działania tych ludzi i sposób ich pracy

is really supported by recent brain science.

mają poparcie w ostatnich osiągnięciach nauki o mózgu.

And I've also discovered that this can work at all levels

Odkryłem też, że to prawda dla wszystkich szczebli

in any type of company.

w dowolnej firmie.

You don't need the fixed salaries or the stable careers.

Nie potrzeba stałych wynagrodzeń ani stabilnych ścieżek kariery,

This is because science shows

bo badania naukowe pokazują,

that humans have an innate sense of fairness.

że ludzie mają wrodzone poczucie sprawiedliwości.

We know what is right and what is wrong

Wiemy, co jest dobre i co jest złe,

before we can talk or think about it.

zanim nauczymy się o tym mówić lub myśleć.

My favorite experiment

W moim ulubionym eksperymencie

has six-month old babies

sześciomiesięczne dzieci

watching a ball trying to struggle up a hill.

obserwują, jak piłka próbuje wtoczyć się pod górkę.

And there's a helpful, friendly square that pushes the ball up the hill,

Przyjazny kwadrat jej pomaga,

and then a mean triangle pushes the ball back down.

a złośliwy trójkąt spycha ją w dół.

After watching this several times,

Po kilkukrotnym obejrzeniu tej scenki

they ask the babies to pick,

dzieci muszą wybrać,

to choose what to play with.

z kim chcą się bawić.

They can pick a ball, a square or a triangle.

Mogą wybrać piłkę, kwadrat lub trójkąt.

They never pick up the triangle.

Nigdy nie wybierają trójkąta.

All the babies want to be the square.

Wszystkie dzieci chcą być kwadratem.

And science also shows

Badania naukowe pokazują też,

that when we see or perceive fairness,

że w obliczu sprawiedliwości

our brain releases a substance that gives us pleasure,

mózg wydziela substancję dającą poczucie szczęścia,

proper joy.

autentycznej radości.

But when we perceive unfairness, we feel pain ...

W obliczu niesprawiedliwości czujemy ból.

even greater pain

Ból nawet większy

than the same type of pain as if I really hurt myself.

niż ten fizyczny.

That's because unfairness triggers the primitive, reptile part of our brain,

To dlatego, że niesprawiedliwość pobudza prymitywny, gadzi obszar mózgu,

the part that deals with threats and survival,

odpowiedzialny za radzenie sobie z zagrożeniami i przeżycie.

and when unfairness triggers a threat, that's all we can think about.

W obliczu niesprawiedliwości myślimy tylko o tym.

Motivation, creativity, teamwork,

Motywacja, kreatywność, duch pracy zespołowej

they all go way back.

schodzą na dalszy plan.

And it makes sense that we're wired this way,

Takie działanie ma sens,

because we're social animals.

bo jesteśmy społecznymi zwierzętami.

We need to be part of a community to survive.

Musimy należeć do wspólnoty, żeby przeżyć.

We're born so helpless

Rodzimy się tak niezaradni,

that someone needs to look after us until we're maybe 10 years old,

że ktoś musi się nami zajmować przez dobre 10 lat.

so our brain evolves towards food.

Zanim mózg dojrzeje i sami damy radę się wyżywić,

We need to be in that community.

potrzebujemy przynależności do wspólnoty.

So whether I like it or not,

Czy mi się to podoba, czy nie,

not being invited to the friend's wedding,

gdy nie zostałem zaproszony na ślub przyjaciela,

my lizard brain is generating the same response

mój jaszczurowaty mózg zachował się tak,

as if I'm about to be pushed out from my community.

jakbym miał zostać wyrzucony ze społeczności.

So science explains quite nicely why fairness is good

Nauka całkiem nieźle tłumaczy, dlaczego sprawiedliwość jest dobra

i dlaczego niesprawiedliwość budzi w nas reakcje obronne.

and why unfairness makes us really defensive,

but science also shows that in a fair environment,

Nauka pokazuje też, że w sprawiedliwym środowisku

not only do we all want to be the square,

nie tylko wszyscy chcemy być kwadratami,

but we tend to be the square,

ale stajemy się kwadratami,

and this allows other people to be fair in turn.

przez co inni są sprawiedliwi wobec nas.

This creates a beautiful fairness circle.

Powstaje piękny krąg sprawiedliwości.

But while we start off fair ...

Ale choć zaczynamy od uczciwości,

one drop of unfairness contaminates the whole pool,

wystarczy jedna kropla niesprawiedliwości, aby zanieczyścić cały basen

and unfortunately, there's plenty of drops in that pool.

i niestety do basenu spada wiele takich kropel.

So our effort should be to filter out

Dlatego trzeba odfiltrować

as much unfairness as we can from everywhere,

jak najwięcej niesprawiedliwości,

starting from our communities, starting from our companies.

zaczynając od naszych wspólnot i firm.

I worry about this a lot because I lead a team of 3,000 excellent people,

Bardzo się tym przejmuję, bo kieruję zespołem 3000 wspaniałych osób,

and the difference between 3,000 happy, motivated team workers

a 3000 szczęśliwych, zmotywowanych, zgranych osób

and 3,000 clock-watchers is everything.

i 3000 pracowników pilnujących tylko zegara to kolosalna różnica.

So the first thing I try to do in my fairness crusade

Dlatego moją krucjatę o sprawiedliwość

is to try to take myself out of the equation.

zaczynam od wymazania siebie z równania.

That means being aware of my own biases.

Oznacza to, że jestem świadomy moich uprzedzeń.

For example, I really like people who say yes

Przykładowo, lubię ludzi, którzy mówią "tak",

to whatever I suggest.

niezależnie od tego, co powiem.

(Laughter)

(Śmiech)

But that's not very good for the company

Ale to nic dobrego dla firmy

and not very good for anyone who has different ideas.

ani dla kogokolwiek, kto myśli inaczej.

So we try to actively promote a culture of diversity of opinions

Próbujemy więc aktywnie promować kulturę zróżnicowanych opinii

and diversity of character.

i zróżnicowanych charakterów.

The second thing we do is a little more procedural.

Robimy też coś bardziej sformalizowanego.

We look at all the rules, the processes, the systems in the company,

Analizujemy wszystkie zasady, procesy i systemy w firmie,

the ones we use to take decisions and allocate resources,

na podstawie których podejmuje się decyzje i przydziela zasoby,

and we try to get rid of anything that's not very clear,

i staramy się pozbyć wszystkiego, co jest mało przejrzyste,

not very rational, doesn't make sense,

niezbyt racjonalne, nie ma sensu.

and we also try to fix anything that's limiting

Do tego staramy się naprawić wszystko, co ogranicza

the transfer of information within the company.

przepływ informacji w firmie.

We then look at the culture and the motivation for the same reasons.

Później sprawdzamy kulturę i motywację pod tym samym kątem.

But my point is that however hard you look at the rules,

Chodzi o to, że niezależnie od tego, jak starannie sprawdzamy zasady,

the processes, the systems -- and we have to do that --

procesy, systemy, co trzeba zrobić,

but however hard we look,

choćbyśmy nie wiem jak próbowali,

we're never going to do enough to get to the real essence of fairness.

to nigdy nie osiągniemy istoty sprawiedliwości.

That's because the last mile of fairness requires something else.

To dlatego, że na finiszu dążenia do sprawiedliwości trzeba czegoś jeszcze.

It's about what people's emotions are,

Chodzi o ludzkie emocje,

what their needs are,

o ich pragnienia,

what's going on in their private lives,

o to, co się dzieje w ich życiu prywatnym,

what society needs.

czego oczekuje społeczeństwo.

These are all questions and elements

To są zagadnienia i elementy,

that are very hard to put into a spreadsheet, into an algorithm.

które bardzo trudno ująć w arkuszu kalkulacyjnym, w algorytmie.

It's very hard to make them part of our rational decision.

W ich przypadku bardzo trudno podejmować racjonalne decyzje.

But if we miss these, we're missing key important points,

Jeśli jednak je pominiemy, to stracimy coś kluczowego

and the outcome is likely to feel unfair.

i w efekcie uzyskamy coś nie do końca sprawiedliwego.

So we should cross-check our decisions with our fairness center switched on.

Dlatego trzeba sprawdzać, czy decyzje są w zgodzie z sumieniem.

Is it right that this guy should get the job he's really hoping to get?

Czy to w porządku, że ten facet dostanie pracę, na którą tak liczy?

Is it right that this guy should be fired?

Czy to w porządku, że tamtego trzeba zwolnić?

Is it right that we should be charging so much for this product?

Czy to w porządku, że na tyle wyceniamy produkt?

These are tough questions.

To trudne pytania.

But if we take the time to ask ourselves

Ale jeśli spokojnie przemyślimy,

whether the rational answer is the right one ...

czy racjonalny wniosek jest właściwy,

we all know deep inside what the answer is.

to w głębi duszy znamy odpowiedź.

We've known since we were babies.

Wiemy to, odkąd byliśmy dziećmi.

And to know what the right answer is

Jeśli wiesz, jaka jest właściwa odpowiedź,

is pretty cool for decision-making.

dużo łatwiej jest podjąć decyzję.

And if we turn on our hearts,

Słuchanie głosu serca

that's the key to getting the real best out of people,

wydobywa z ludzi to, co najcenniejsze,

because they can smell it if you care,

bo wyczuwają, czy ci na nich zależy.

and only when you really care will they leave their fears behind

Tylko wtedy, gdy naprawdę będzie ci na nich zależało, porzucą strach,

and bring their true selves to work.

a w pracy będą sobą.

So if fairness is a keystone of life,

Jeśli sprawiedliwość jest tak ważna,

why isn't every leader making it their priority?

to dlaczego każdy lider nie traktuje jej priorytetowo?

Wouldn't it be cool to work in a company that was more fair?

Czy nie byłoby fajnie pracować w bardziej sprawiedliwej firmie?

Wouldn't it be great to have colleagues and bosses

Czy nie byłoby fajnie mieć kolegów i szefów,

that were selected and trained for fairness and for character

których wybrano i szkolono pod kątem uczciwości i niezłomności,

and not based on 60-year-old GMATs?

a nie liczących 60 lat standaryzowanych testów?

Wouldn't it be nice to be able to knock on the door

Czy nie byłoby fajnie móc zapukać do gabinetu

of a Chief Fairness Officer?

koordynatora do spraw sprawiedliwości?

We'll get there, but why is it not happening now?

Dojdziemy do tego, ale dlaczego nie dzieje się tak teraz?

Well, partly, it's because of inertia,

Częściowo bierze się to z bezwładności,

partly, it's because fairness isn't always easy.

częściowo z tego, że nie łatwo jest zawsze postępować uczciwie.

It requires judgment and risk.

Nieunikniony jest osąd i ryzyko.

Drilling that eighth well was a risk.

Wykonanie ósmego odwiertu było ryzykowne.

Promoting the guy who didn't finish high school was a risk.

Awansowanie faceta, który nie skończył szkoły średniej, było ryzykowne.

Building a cheese factory in Ecuador was a risk.

Budowa fabryki sera w Ekwadorze była ryzykowna.

But fairness is a risk worth taking,

Ale uczciwość warta jest podejmowania ryzyka

so we should be asking ourselves,

i trzeba się zastanawiać,

where can we take this risk?

kiedy to ryzyko podejmować.

Where can we push ourselves a little bit further,

Kiedy można posunąć się o krok dalej,

to go beyond what's rational and do what's right?

aby robić nie to, co racjonalne, ale to, co należy?

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)