How to be an upstander instead of a bystander | Angélique Parisot-Potter

76,991 views ・ 2021-01-06

TED


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

00:00
Transcriber: TED Translators Admin Reviewer: Rhonda Jacobs
0
0
7000
Translator: Sanntint Tint Reviewer: Kanhaiya Verma
Bilal နဲ့ Brenda လို့ ခေါ်မယ့် ဇာက်ကောင်တွေနဲ့ သင်တို့တွေ့ဆုံမယ့်
ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်ကို ပြောပြပါရစေ။
ကျွန်မက ကမ္ဘာ့ အထူးခြားဆုံး အပိုင်းတစ်ခုမှာ အလုပ်လုပ်နေစဉ်ကပါ။
00:13
Let me tell you a story, where you'll meet the characters
1
13540
3190
မထူးခြားတဲ့ မနက်ခင်းတစ်ခုမှာ
00:16
who I'll call Bilal and Brenda.
2
16730
3263
လုပ်ဖော်ကိုင်ဘက်တစ်ယောက်က ကျွန်မဆီ လာတယ်။
00:20
I was working in a most remarkable part of the world.
3
20910
3150
သူ ပြောပြတာက ကျွန်မက မသင့်တော်တဲ့ လူတွေနဲ့ ရှုပ်ပွေနေခဲ့တာကြောင့်
00:24
And one unremarkable morning,
4
24060
2490
ဖယ်ရှားခံရတော့မယ်လို့ ကျွန်မတို့ရဲ့ ရာထူးမြင့် အလုပ်အမှုဆောင်
00:26
a colleague came to see me.
5
26790
2093
Bilal က လူတိုင်းကို လိုက်ပြောနေတယ်တဲ့။
00:29
She told me that Bilal, one of our senior executives,
6
29570
3780
ဒီတော့ အကျိုးဆက်တွေကို ရင်ဆိုင်ရတော့မှာပေါ့လေ။
00:33
had been telling everyone I was being removed
7
33350
3410
ကျွန်မ ထိတ်လန့်မသွားခဲ့ဘူး။
ဘာလို့လဲဆိုတော့ ကျွန်မကို လုပ်ဖို့ ခန့်ထား တာကို ကျွန်မ လုပ်ခဲ့တာကြောင့်ပါ။
00:36
because I'd been messing with the wrong people.
8
36760
2480
00:39
And now, I was going to face the consequences.
9
39240
2837
ကျွန်မရဲ့ အလုပ်က
ခဲကတ်တဲ့ ပြဿနာတွေကို ထိပ်တိုက် ရင်ဆိုင်ပြီး
00:42
I wasn't alarmed,
10
42560
1640
လက်ကြောတင်းတင်းလုပ်ရတာပါ။
00:44
because I knew I had done what I'd been hired to do:
11
44200
3940
အမှန်က ဒါမတိုင်ခင် လအနည်းငယ်က
00:48
my job,
12
48140
1660
00:49
dealing with thorny issues head on
13
49800
2400
ကျွန်မတို့တွေဟာ ကိစ္စအနည်းငယ်ဆိုတာထက် ပိုပြီး ဖြေရှင်းထားတာပါ။
00:52
and leaving no stone unturned.
14
52200
2690
အသေးစိတ်တွေကတော့ နောက်တစ်ချိန်အတွက်ပေါ့။
00:55
In fact, in the months prior to this,
15
55260
2660
ဒီကြောင်တောင်တောင် စကားဝိုင်းအကြောင်း
00:57
we'd overturned more than just a few stones.
16
57920
2990
ပြောပြဖို့ ကျွန်မရဲ့ ခင်ပွန်း James ကို ဖုန်းဆက်တော့
01:00
Those details are for another time.
17
60910
3083
ကြီးကျယ်တဲ့ မြော်မြင်မှုဖြစ်လာတာက
01:04
I called my husband, James,
18
64770
1900
“ဒီအတိုင်းဆို ပစ္စည်းတွေ သိမ်း၊ Brenda ကို ဖုန်းဆက်လိုက်ပါ Angélique“လို့ သူ ပြောတယ်။
01:06
to tell him about this bizarre conversation,
19
66670
2990
01:09
and with what proved to be great foresight,
20
69930
2790
ကျွန်မ Brenda ကို ဖုန်းဆက်တယ်။
သူနဲ့ နှစ်အတော်ကြာ အလုပ်တွဲလုပ်ခဲ့တာဆိုတော့
01:12
he said, "Angélique, pack your things and call Brenda, in that order."
21
72720
5077
သူ့ကို ကျွန်မ ယုံကြည်တယ်။
သူက ဒီအလုပ်အတွက် ကျွန်မကို ထောက်ခံပေးခဲ့သူပါ။
01:18
I called Brenda.
22
78620
1550
ကျွန်မ ချက်ချင်း လုပ်လိုက်တာက
01:20
I'd worked with her for a number of years,
23
80170
2130
ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဒါက ကျွန်မ အရင်က ကြုံတွေ့ခဲ့ရတဲ့
01:22
and I trusted her.
24
82300
1820
ပုံမှန် ကိစ္စထက် ပိုတယ်ဆိုတာကို သဘောပေါက်စေတာကြောင့်ပါ။
01:24
She was the person who'd recommended me for that job.
25
84120
3083
01:27
I cut to the chase,
26
87910
1440
ပုံမှန်လို့ ပြောပေမဲ့ ရုတ်တရက် နားလည်ချိန်မှာတော့
01:29
because my husband's reaction made me realize
27
89350
3120
01:32
this was more than just the usual stuff I'd encountered before.
28
92470
4063
James အသိအမှတ်ပြုပြီးသားကို တဖြည်းဖြည်း သဘောပေါက်ခဲ့တယ်။
01:37
And I say usual, but in that moment of clarity,
29
97030
4300
ဒါ တစ်ခုမှ ပုံမှန် မဟုတ်ဘူး။
ကျွန်မ သတိပြုဖို့ ပျက်ကွက်ခဲ့တဲ့ ပုံစံတစ်ခုရဲ့အပိုင်း ဒီပုံမှန်မဟုတ်မှုတွေက
01:41
it dawned on me what James had already recognized:
30
101330
4180
လူအများသိတာတွေလို့ အခု ကျွန်မ သိတာတွေပါ။
01:45
none of this was usual.
31
105510
2203
01:48
These irregularities, part of a pattern I'd failed to notice,
32
108520
4810
မှောက်လှန်ဖို့ ကျွန်မ ရဲတင်းခဲ့တဲ့ ဟိုးဟိုးကျော် အဖြစ်တွေ အောက်မှာ နေနေတာပါ။
01:53
were what I now know as open secrets
33
113330
3270
ကျွန်မ လန့်သွားတာက တစ်ခုခုတော့ ဖြစ်နေတယ်လို့ ကျွန်မ သိလိုက်တယ်။
01:56
living beneath those proverbial stones I'd had the audacity to overturn.
34
116600
4800
ဘာလို့လဲဆိုတော့ “မပြတ်သားတဲ့ နေရာ“မှာ လုပ် ကိုင်ဖို့ အလုံအလောက် မကြိုးစားခဲ့လို့ပါ။
02:02
To my shock, I learned that this was happening
35
122520
3910
နှောင့်နှေးစေတဲ့အရာတွေဖြစ်လာတာကို ကျွန်မ သိခဲ့ပုံမရဘူး။
02:06
because I hadn't tried hard enough to operate in the "gray space."
36
126430
4510
ကျွန်မ နားမလည်ခဲ့တာက ဒီစနစ် အလုပ်လုပ်ပုံကိုပါ။
02:11
I didn't seem to know when to kick things into the long grass.
37
131620
4520
သတင်းစကားက သွယ်ဝိုက် ခြိမ်းခြောက်မှုဆိုတာ
02:16
And I didn't understand that this was how the system worked.
38
136650
4440
ရှင်းပါတယ်။
နောက်သီတင်းပတ် အနည်းငယ်မှာတော့
အဲဒီမှာ ရှိနေတုန်း ကျွန်မကို အခန့်သင့် မှန်ပါ့သမားတစ်ယောက်နဲ့ အစားထိုးလိုက်တယ်။
02:21
The message, the implied threat,
39
141810
2763
02:24
was clear.
40
144573
1530
ကျွန်မဟာ ဆိုးဝါးတဲ့ အစာအိမ်နာကို ခံစားခဲ့ရပြီး
02:27
Over the next few weeks,
41
147570
1900
02:29
I was replaced by a convenient yes-man while I was still there.
42
149470
4710
ကျွန်မမှာ အလုပ်ရှိသေးတယ်လို့ သမီးငယ် နှစ်ယောက်ကို
ဟန်ဆောင်ခဲ့တယ်။
02:34
I suffered from terrible gastritis,
43
154950
2513
အလုပ်သွားသလိုမျိုး ဝတ်ဆင်ပြီး မနက်တိုင်း အိမ်ကနေထွက်၊
02:37
and I pretended to our two young daughters
44
157680
3000
သူတို့ကို ကျောင်းကို ပို့ပေးတာ ခြောက်လတိုင်တိုင်ပဲ။
02:40
that I still had that job.
45
160680
1905
02:43
Leaving home every morning, dressed up as if for work,
46
163210
4190
ကျွန်မ အညံ့မခံခဲ့ပေမဲ့
ဖွင့်ပြောဖို့ လွယ်တယ်လို့ ဟန်ဆောင်မှာ မဟုတ်ဘူး။
02:47
to drop them to school, for six months.
47
167400
3873
ဒါမှမဟုတ် ကျွန်မ၊ကျွန်မရဲ့မိသားစု(သို့) အလုပ်အတွက် တစ်နည်းနည်း အကျိုးပြုတာကိုပေါ့။
02:52
I did not submit,
48
172650
1803
02:55
but I won't pretend that it was easy to speak up
49
175250
3060
မူဝါဒတွေနဲ့ ဖီလာဖြစ်လောက်ပေမဲ့ အလုပ်ခွင်မှာ ဖွင့်ပြောတဲ့အခါ
02:58
or beneficial in any way to me, to my family or to my career.
50
178310
4940
အလုပ် မပြုတ်နိုင်သော်လည်း
လုပ်ဖော်ကိုင်ဘက်တွေရဲ့ ခင်မင်ယုံကြည်မှု တွေတော့ ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေရှိတယ်။
03:04
When we speak up in the workplace despite policies to the contrary,
51
184040
4620
ယုံကြည်မခံရတာ ဝိုင်းပယ်ခံရတာ၊
03:08
whilst we may not lose our jobs,
52
188660
2340
သတိမပြုမိဘဲ အနိုင်ကျင့်တာကို ရင်ဆိုင်ရတယ်။
03:11
we are likely to lose the camaraderie of our coworkers.
53
191000
4320
အခန်းတစ်ခန်းထဲ ဝင်သွားပြီး လူတိုင်းက စကား ပြောတာ ရပ်လိုက်တဲ့အခါမျိုးကို သိကြပါတယ်။
03:15
Disbelieved, ostracized,
54
195320
2680
ကျွန်မတို့ တွေးတာက တစ်ခုခုကို ပြောဖို့က ငါ့တာဝန် မဟုတ်ဘူး။
03:18
faced with under-the-radar bullying.
55
198000
2510
03:20
You know the kind when you walk into a room and everyone stops talking?
56
200510
4010
ဒီတော့ ငါ့မိသားစုနဲ့ငါ့ကို ဘေးဖြစ်စေပေမဲ့ ငါဘာလို့ ပြုမူဖို့ ရွေးတာလဲ။
03:24
We think: It's not my responsibility to say anything.
57
204920
4653
ထိန်ချန်မှုရဲ့အပြစ်က မှန်တယ်လို့ သိတာကို လုပ်ဖို့ ပျက်ကွက်မှုတစ်ခုပါ။
03:30
So why did I choose to act despite the risks to my family and to me?
58
210800
5260
သင် နှုတ်ဆိတ်နေတဲ့အခါ
03:36
The sin of omission is a failure to do what you know is right.
59
216980
5270
သင့်ကိုယ်သင် အမှားလုပ်တာကို အပြစ်ရှိသလို မဖြစ်တာတောင်မှ
သင် အရေးယူမှု မလုပ်ရင် သင် ဘာကို သည်းညည်းခံဖို့လိုဦးမှာလဲ။
03:43
When you stay quiet,
60
223090
1830
03:44
even though you're not guilty of wrongdoing yourself,
61
224920
3300
ဒီတော့ လုပ်ဆောင်သူတွေရဲ့ လူတန်းထဲမှာ သင်က ဘယ်သူလဲ။
03:48
what will you have to live with if you don't take action?
62
228220
4043
မကောင်းတာ လုပ်သူ၊ အပြစ်လုပ်သူလား။
တိုက်ရိုက်(သို့)သွယ်ဝိုက် အကျိုးရှိတဲ့ ရပ်နေသူက
03:52
So who are you in this lineup of actors?
63
232980
3640
မကောင်းတာ လုပ်သူအတွက် ရုပ်သေးတစ်ရုပ်လို ပြုမူတာလား။
03:56
The bad actor, the wrongdoer?
64
236620
2870
ရပ်ကြည့်နေသူဟာ လူအများသိတဲ့ လျှို့ဝှက်ချက်တွေကို သတိပြုမိပေမဲ့
03:59
The bad stander who benefits directly or indirectly
65
239490
4480
တကယ်တော့ ဘာအမှားမှ လုပ်မနေသူ (သို့) ရပ်တည်ပေးသူလား။
04:03
and acts as a puppet for the bad actor?
66
243970
3090
မှန်ထဲကို ကြည့်တဲ့အခါ ကိုယ်မြင်ချင်တာက ဒီလူပါ။
04:07
The bystander, aware of the open secrets
67
247060
3290
04:10
but not actually doing anything wrong or the upstander?
68
250350
3970
အရာ သုံးခုကို ကျွန်မ သင်ယူခဲ့တယ်။
တစ်။ သင့်ဘာသာ ကြိုမတွက်ပါနဲ့။
04:14
This is the person we want to see when we look in the mirror.
69
254320
3570
တစ်ခုခု လွဲနေတာကို မြင်တဲ့အခါ မေးခွန်းတွေ မေးပါ။
04:18
I've learned three things:
70
258670
2290
ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဩဇာရှိမှုမှာ ဒါတွေကို စိန်ခေါ်လို့ ရတာကြောင့်ပါ။
04:20
One, don't second guess yourself.
71
260960
3420
04:24
When you see something amiss, ask questions,
72
264690
3790
နှစ်။ ကြံရာပါ မဖြစ်စေနဲ့။
အမှားလုပ်တာကို ရင်ဆိုင်ရတဲ့အခါ သင့်မှာ ငြင်းဖို့ အစွမ်း အမြဲရှိတယ်။
04:28
because it is okay to challenge those in authority.
73
268480
3643
04:32
Two, don't be complicit.
74
272710
3450
သုံး။ ရပ်တည်ပေးသူဖြစ်ပါစေ။
04:36
You always have the power to say no in the face of wrongdoing.
75
276160
5250
ထုတ်ပြောခြင်းက ရဲရင့်တာနဲ့ မဆိုင်ဘူး။
04:41
And three, be an upstander.
76
281410
3630
မကြောက်တာနဲ့ မဆိုင်ဘူး။
ဒါပေမဲ့ မှန်တယ်လို့ သင်သိတာကို လုပ်တဲ့အခါ သင့်ကိုယ်သင် အေးချမ်းမှု ဖြစ်နိုင်တယ်။
04:45
Speaking up is not about being brave.
77
285040
4543
04:49
It's not about not feeling scared.
78
289583
2800
ဟုတ်ပါတယ်၊ ဒီအခိုက်မှာ သင် ခံစားရတာကို ပြောဖို့ ခက်ခဲပါတယ်။
04:52
But when you do what you know is right, you can be at peace with yourself.
79
292840
5060
ဘာဖြစ်ဖြစ် ပြောပါ။ အကြောက်အလန့် ကင်းပါစေ။
04:58
Yes, it is hard to say what you feel in the moment.
80
298300
4890
Martin Luther King ပြောခဲ့တာက
“အဆုံးမှာ ကျုပ်တို့ အမှတ်ရမှာက ရန်သူတွေရဲ့ စကားလုံးတွေမဟုတ်ဘဲ
05:03
Do it anyway. Be fearless.
81
303190
3040
မိတ်ဆွေတွေရဲ့ နှုတ်ဆိတ်မှုသာလျှင်ဖြစ်တယ်။”
05:06
Martin Luther King said,
82
306740
1807
ဒီတော့ သင် မှန်ထဲကို ကြည့်တဲ့အခါ
05:08
"In the end, we will remember not the words of our enemies,
83
308547
4660
ဘယ်သူ့ကို သင် မြင်မှာလဲ။
ရပ်ကြည့်သူ လူအများသိတဲ့ လျှို့ဝှက်ချက်တွေ ထိန်းထားသူလား။
05:13
but the silence of our friends."
84
313207
3143
05:16
So when you look in the mirror,
85
316350
2243
ဒါမှမဟုတ် သင့်ကို ပြန်ကြည့်နေတဲ့ ရပ်တည်ပေးသူတစ်ယောက်လား။
05:18
who will you see?
86
318910
1713
ကျွန်မ မြင်တဲ့သူကို ကျွန်မ သိတယ်။
05:21
A bystander, keeper of open secrets?
87
321040
3660
သမီးတွေ မြင်တဲ့လူကို ကျွန်မ သိတယ်။
05:24
Or will the person looking back at you be an upstander?
88
324700
3873
ရွေးချယ်မှုကို သင် ပိုင်တယ်လေ။
05:28
I know who I see.
89
328794
2167
05:31
I know who my daughters see.
90
331157
2486
05:33
The choice is yours.
91
333970
2543
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7