How to be an upstander instead of a bystander | Angélique Parisot-Potter

Transcriber: TED Translators Admin Reviewer: Rhonda Jacobs

Translator: Angeline Nguyen Reviewer: Thu Ha Tran

Để tôi kể bạn nghe một câu chuyện, nơi mà bạn sẽ gặp những nhân vật

tên là Bilal và Brenda.

Khi ấy, tôi đang làm việc ở nơi tuyệt vời nhất trên thế giới.

Let me tell you a story, where you'll meet the characters

Và vào một buổi sáng như thường lệ,

who I'll call Bilal and Brenda.

một người đồng nghiệp tới gặp tôi.

I was working in a most remarkable part of the world.

Cô ấy kể rằng Bilal, một trong các quản lý cấp cao của chúng tôi,

And one unremarkable morning,

đã thông báo với mọi người rằng tôi đã bị loại khỏi dự án

a colleague came to see me.

vì tôi đã đụng phải người mà tôi không nên đụng tới.

She told me that Bilal, one of our senior executives,

Và bây giờ, tôi phải hứng chịu mọi hậu quả.

had been telling everyone I was being removed

Tôi không hề nao núng,

vì tôi biết tôi chỉ làm những gì tôi phải làm:

because I'd been messing with the wrong people.

And now, I was going to face the consequences.

công việc của tôi,

giải quyết các vấn đề khó khăn trước mắt

I wasn't alarmed,

bằng bất kì giá nào.

because I knew I had done what I'd been hired to do:

Thực ra, trong vài tháng trước đó,

my job,

dealing with thorny issues head on

chúng tôi đã xử lý được rất nhiều vấn đề.

and leaving no stone unturned.

Tôi sẽ kể chi tiết sau.

In fact, in the months prior to this,

Tôi bèn gọi chồng của tôi, James,

we'd overturned more than just a few stones.

để kể cho anh ấy nghe về cuộc trò chuyện kì quặc đó,

Those details are for another time.

và với tầm nhìn xa trông rộng của mình,

I called my husband, James,

anh ấy nói: “Angélique, em hãy lần lượt dọn dẹp đồ đạc và gọi Brenda nhé.”

to tell him about this bizarre conversation,

and with what proved to be great foresight,

Tôi đã gọi cho Brenda.

Tôi đã làm việc với cô ấy trong nhiều năm,

he said, "Angélique, pack your things and call Brenda, in that order."

và tôi tin tưởng cô ấy.

Cô ấy là người đã tiến cử tôi cho công việc đó.

I called Brenda.

Tôi sẽ đi thẳng vào vấn đề,

I'd worked with her for a number of years,

bởi vì phản ứng của chồng đã khiến tôi nhận ra

and I trusted her.

chuyện này không hề đơn giản như những gì tôi từng trải qua trước đó.

She was the person who'd recommended me for that job.

I cut to the chase,

Và mặc dù tôi nói cũng thường thôi,

because my husband's reaction made me realize

thì ngay cái khoảnh khắc mọi thứ đều được sáng tỏ,

this was more than just the usual stuff I'd encountered before.

tôi mới hiểu điều mà James đã nhận ra từ lâu:

And I say usual, but in that moment of clarity,

không một điều gì là bình thường cả.

Những thứ bất thường này, một phần trong khuôn mẫu mà tôi đã không chú ý đến,

it dawned on me what James had already recognized:

giờ đây là những bí mật mở

none of this was usual.

These irregularities, part of a pattern I'd failed to notice,

nằm ngay dưới những hòn đá mà ai cũng biết mà tôi đã cả gan lật lên.

were what I now know as open secrets

Trước sự sửng sốt của mình, tôi hiểu được chuyện này xảy ra

living beneath those proverbial stones I'd had the audacity to overturn.

là bởi tôi đã không cố gắng đủ để hoạt động trong “vùng xám.”

To my shock, I learned that this was happening

Tôi dường như đã không biết khi nào thì nên để mọi chuyện rơi vào quên lãng.

because I hadn't tried hard enough to operate in the "gray space."

Và tôi đã không hiểu đó là cách mà hệ thống vận hành.

I didn't seem to know when to kick things into the long grass.

Thông điệp, mối đe dọa ẩn ý,

And I didn't understand that this was how the system worked.

đã quá rõ ràng.

Vài tuần tiếp theo,

Tôi bị thay thế bởi một người luôn vâng dạ theo ý người khác

The message, the implied threat,

trong khi tôi vẫn còn ở đó.

was clear.

Tôi đã phải trải qua cơn đau dạ dày khủng khiếp,

Over the next few weeks,

I was replaced by a convenient yes-man while I was still there.

và phải vờ trước hai cô con gái

như thể công việc của tôi vẫn ổn.

I suffered from terrible gastritis,

Rời nhà mỗi sáng, sửa soạn như để đi làm,

and I pretended to our two young daughters

chỉ để đưa chúng đến trường, trong vòng sáu tháng.

that I still had that job.

Leaving home every morning, dressed up as if for work,

Tôi không cam chịu,

nhưng cũng sẽ không giả vờ rằng việc lên tiếng là dễ dàng

to drop them to school, for six months.

hay có lợi theo cách này hay cách kia đối với tôi, với gia đình hay công việc.

I did not submit,

but I won't pretend that it was easy to speak up

Khi chúng ta lên tiếng ở nơi làm việc bất chấp mọi quy định,

or beneficial in any way to me, to my family or to my career.

điều có lẽ sẽ không khiến chúng ta mất việc,

mà thứ mất đi có thể là tình bạn của những người đồng nghiệp.

When we speak up in the workplace despite policies to the contrary,

Bị thất tín, tẩy chay,

whilst we may not lose our jobs,

đối mặt với những trò bắt nạt không ai biết.

we are likely to lose the camaraderie of our coworkers.

Bạn có biết cái kiểu mà khi bạn bước vào một căn phòng

và mọi người ngừng nói không?

Disbelieved, ostracized,

Mọi người nghĩ: Mình không có trách nhiệm phải nói bất kỳ điều gì.

faced with under-the-radar bullying.

You know the kind when you walk into a room and everyone stops talking?

Vậy tại sao tôi lại chọn hành động bất chấp mọi rủi ro với gia đình và tôi?

We think: It's not my responsibility to say anything.

Thiếu sót là khi bạn không thể làm điều mà bạn cho là đúng.

So why did I choose to act despite the risks to my family and to me?

Khi bạn im lặng,

The sin of omission is a failure to do what you know is right.

mặc dù bạn không cảm thấy tội lỗi vì đã làm sai với bản thân,

thì bạn sẽ phải sống với điều gì nếu bạn không hành động?

When you stay quiet,

even though you're not guilty of wrongdoing yourself,

Vậy bạn là ai trong dàn diễn viên?

what will you have to live with if you don't take action?

Vai phản diện hay kẻ phạm tội?

Một kẻ xấu có lợi một cách trực tiếp hoặc gián tiếp

So who are you in this lineup of actors?

và hành xử như một con rối trong tay kẻ phản diện?

The bad actor, the wrongdoer?

Kẻ ngoài lề, chứng kiến mọi thứ

The bad stander who benefits directly or indirectly

nhưng không thực sự làm gì sai hay người biết đấu tranh?

and acts as a puppet for the bad actor?

Đây là người mà chúng ta muốn nhìn thấy khi nhìn vào gương.

The bystander, aware of the open secrets

but not actually doing anything wrong or the upstander?

Tôi đã học được ba điều:

Một, đừng hoài nghi bản thân.

This is the person we want to see when we look in the mirror.

Khi bạn thấy có điều không ổn, hãy đặt câu hỏi,

I've learned three things:

bởi vì thử thách những người nắm quyền cũng ổn thôi.

One, don't second guess yourself.

When you see something amiss, ask questions,

Hai, đừng trở thành kẻ đồng lõa.

Bạn luôn có quyền từ chối khi đối mặt với những việc làm sai trái.

because it is okay to challenge those in authority.

Two, don't be complicit.

Và ba, hãy trở thành một người biết đấu tranh.

You always have the power to say no in the face of wrongdoing.

Lên tiếng không có nghĩa là phải dũng cảm,

And three, be an upstander.

cũng không có nghĩa là không sợ hãi.

Nhưng khi bạn làm điều mà bạn cho là đúng, bản thân bạn sẽ có cảm giác yên bình.

Speaking up is not about being brave.

It's not about not feeling scared.

Đúng vậy, điều đó thật khó để nói lên bạn đang cảm thấy gì ngay lúc này.

But when you do what you know is right, you can be at peace with yourself.

Nhưng hãy làm bằng bất cứ giá nào. Đừng sợ hãi.

Yes, it is hard to say what you feel in the moment.

Vua Martin Luther từng nói:

“Đến cuối cùng, điều chúng ta nhớ đến không phải là những lời nói của kẻ thù,

Do it anyway. Be fearless.

mà là sự im lặng của những người bạn.”

Martin Luther King said,

Vậy nên khi nhìn vào gương,

"In the end, we will remember not the words of our enemies,

người mà bạn thấy là ai?

Một kẻ ngoài lề, chôn giấu những bí mật mở?

but the silence of our friends."

So when you look in the mirror,

Hay một người biết nói lên tiếng nói của mình?

who will you see?

Tôi biết người mà tôi nhìn thấy.

A bystander, keeper of open secrets?

Tôi biết người mà các con gái của tôi đang nhìn.

Or will the person looking back at you be an upstander?

Sự lựa chọn nằm ở bạn.

I know who I see.

I know who my daughters see.

The choice is yours.