A Sonic Journey Through the Universe | Felipe Sánchez Luna | TED

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Moon Thit

The world is full of sound.

ကမ္ဘာကြီးက အသံတွေနဲ့ ပြည့်နေတယ်။

(Synth sounds)

( ပေါင်းစပ် အသံများ)

It's all around us all the time.

ဒါက ကျွန်တော်တို့ ပတ်ဝန်းကျင်မှာ အချိန်တိုင်းရှိနေတယ်။

(Synth sounds with beats)

(စည်းချက်ပါတဲ့ ပေါင်းစပ် အသံများ)

If it's carefully designed,

ဒါကို ဂရုတစိုက် ဖန်တီးရင်၊

we can use it to tap directly into our feelings

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ခံစားချက်တွေကို တိုက်ရိုက် ဆက်သွယ်ပြီး

and evoke a deeper connection to ourselves and the world.

ကိုယ်တိုင်နဲ့ ကမ္ဘာကို ပိုနက်ရှိုင်းစွာ ဆက်သွယ်ဖို့ ဒါကို သုံးနိုင်တယ်။

(Synths continue)

(အသံများ ဆက်ရှိနေသည်)

As a group of composers, sound designers,

တေးရေးဆရာတွေ၊ အသံဖန်တီးသူတွေ၊ တီထွင်တဲ့

creative technologists and musicologists,

နည်းပညာပညာရှင်တွေနဲ့ ဂီတပညာရှင်အုပ်စုအနေနဲ့

my team and I combine all this knowledge to create sound experiences

ကျွန်တော်တို့ဟာ ဇာတ်လမ်းနဲ့ စိတ်ကူးတွေကို သိရှိစေတဲ့ အသံအတွေ့အကြုံကို

that convey stories and ideas.

ဖန်တီးဖို့  ဒီအသိပညာ အားလုံးကို ပေါင်းစပ်ထားတယ်။

(Synth sounds continue)

(အသံများ ဆက်ရှိနေသည်)

We use scientific data as musical scores,

ကျွန်တော်တို့က သိပ္ပံဆိုင်ရာ ဒေတာတွေကို ဂီတသင်္ကေတတွေအဖြစ် အသုံးပြုတယ်၊

translating complex information into a language we can easily understand.

ဒါက ရှုပ်ထွေးတဲ့ အချက်အလက်တွေကို နားလည် လွယ်တဲ့ဘာသာစကားအဖြစ် ဘာသာပြန်တာပါ။

We work with field recordings,

အပြင်မှာ အသံသွင်းတာတွေလုပ်တယ်၊

compose linear and modal music,

အစဉ်လိုက် ပုံစံတူ ဂီတကို ရေးဖွဲ့ပြီး

and use technology to understand, control and generate melodies.

တေးသွားတွေကို နားလည်၊ ထိန်းချုပ်၊ ထုတ်လုပ်ဖို့ နည်းပညာကို အသုံးပြုတယ်။

(Synths continue)

(အသံများ ဆက်ရှိနေသည်)

We are merging art, music, technology and science

ကမ္ဘာနဲ့ပတ်သက်တဲ့ စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာ နားလည်မှုကို မြှင့်တင်ရင်း

into the field of sound scenography,

နားအကြားအာရုံကို အသုံးပြုရင်း

using the auditory sense

အနုပညာ၊ ဂီတ၊ နည်းပညာနဲ့ သိပ္ပံပညာကို

to foster an emotional understanding of our world.

အသံ ဖန်တီးမှုဆိုင်ရာ နယ်ပယ်မှာ ပေါင်းစပ်တယ်။

(Synth sounds continue)

(အသံများ ဆက်ရှိနေသည်)

So let me take you on a sonic journey of music and code,

ဒါကြောင့် ဂီတနဲ့ ကုဒ်တွေရဲ့ အသံလှိုင်း ခရီးတစ်ခုဆီ ခေါ်သွားပါရစေ၊

where ones and zeros are mixed with notes and rhythms

အဲဒီမှာ ၁ နဲ့ ၀ တွေက ဂီတ သင်္ကေတတွေနဲ့ ရောစပ်ပြီး၊ စည်းချက်တွေနဲ့

and poetry meets science.

ကဗျာက သိပ္ပံနဲ့ တွေဆုံတယ်။

What you are about to hear is a combination of recordings from nature

သင်တို့ ကြားရမှာက   သဘာဝနဲ့ ကျွန်တော်တို့ ဝန်းကျင်က

and our surroundings,

အသံတွေရဲ့ ပေါင်းစပ်မှုတစ်ခုပါ။

data-and-AI-driven music

ဒေတာနဲ့  AI မောင်းနှင်တဲ့ ဂီတနဲ့

and a lot of human creativity.

လူသား ဖန်တီးမှု များစွာပါ။

So relax,

ဒီတော့ စိတ်ကို ဖြေလျှော့ထားပါ၊

and if you feel comfortable, close your eyes,

သက်သောင့်သက်သာရှိရင်၊ မျက်လုံးမှိတ်ပြီး

take a deep breath,

အသက်ပြင်းပြင်းရှူကာ

and listen closely.

အသေအချာ နားထောင်ပါ။

Allow yourself to feel.

ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ခံစားခွင့်ပေးပါ။

(Revolving soundscapes)

(လှည့်ပတ်နေသော အသံများ)

We begin in the water.

ကျွန်တော်တို့ ရေထဲကနေ စလိုက်တယ်။

(Sounds of surf)

(ရေလွှာလှိုင်းစီးသံများ)

(Underwater sounds)

(ရေအောက်သံများ)

Here in the deep, we hear tiny creatures,

ဒီနက်နက်ရှိုင်းရှိုင်းမှာ သတ္တဝါလေးတွေ၊

different textures,

မတူတဲ့ ဖွဲ့စပ်ပုံတွေကို ကြားရတယ်။ 

or even the contrast between the Atlantic ...

ဒါမဟုတ် အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာနဲ့  

(Underwater sounds continue)

(ရေအောက်သံများ ဆက်ရှိနေသည်)

and the Pacific Ocean.

ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာကြားက ခြားနားမှုကိုတောင်ပါ။

(Quieter underwater sounds)

(ပိုတိတ်ဆိတ်သော ရေအောက်သံများ)

ကျွန်တော်တို့ဟာ ဖျံတွေရဲ့ အသံတွေ နောက်ကိုလိုက်ပြီး

We follow the sounds of seals

and bring the elusive song of the harbor porpoise

လူသားအကြားအာရုံအကွာအဝေးအထိ ဆိပ်ကမ်း လင်းရှူးတွေရဲ့

to the range of our human hearing.

တွေ့နိုင်ခဲတဲ့ သီချင်းတစ်ပုဒ်ကို ယူဆောင်လာတယ်။

(Porpoise vocalizations and water sounds)

(လင်းရှူးသံများနှင့် ရေသံများ)

The ocean is speaking to us.

သမုဒ္ဒရာက ကျွန်တော်တို့ကို စကားပြောနေတာပါ။

(Water sounds and synth music)

(ရေသံနှင့် ပေါင်းစပ် ဂီတသံ)

Let’s move out of the water into dry land,

ရေထဲကနေ ခြောက်သွေ့တဲ့ ကုန်းမြေဆီ ရွှေ့ပြီး

and dig deep into the Earth.

ကမ္ဘာမြေကြီးထဲ နက်နက် တူးလိုက်ရအောင်။ 

(Harsh, booming sounds)

(စူးရှသော မြည်ဟိန်းသံများ)

(Quieter, grumbling sounds)

(ပိုတိတ်ဆိတ်သော မြည်သံများ)

Countless small animals, like earthworms, grubs and ants,

တီကောင်၊ ပိုးကောင်နဲ့ ပုရွက်ဆိတ်တွေလို မရေမတွက်နိုင်တဲ့ တိရစ္ဆာန်ငယ်လေးတွေက

they interact, they communicate

အပြန်အလှန် ဆက်သွယ်ပြောဆိုပြီး

and work tirelessly to maintain a perfect ecosystem.

ပြီးပြည့်စုံတဲ့ ဂေဟစနစ်ကို ထိန်းသိမ်းဖို့ မမောမပန်း အလုပ်လုပ်ကြတယ်။

(Scratching and digging sounds)

( ကုတ်ခြစ်၊ တူးဆွသံ)

Through geophones and soil sensors,

ဘူမိအာရုံခံတွေ၊ မြေဆီလွှာ အာရုံခံတွေကနေ  

we can capture these voices and hear the soil singing to us.

ဒီအသံတွေကို ဖမ်းယူနိုင်ပြီး မြေဆီလွှာ သီချင်းဆိုသံတွေကို ကြားနိုင်တယ်။

(Synth music and scratching sounds)

(ပေါင်းစပ် ဂီတသံနှင့် ကုတ်ခြစ်သံများ)

But it’s our human creativity that can interpret, modulate, filter

ဒါပေမဲ့၊ ဒါက ဒီအသံတွေကို ဂီတနဲ့အတူ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်၊ ညှိယူ၊

and mix all these recordings with music,

စစ်ထုတ်၊ ရောနှောနိုင်တဲ့ လူသား ဖန်တီးမှုတစ်ခုပါ၊

creating a tapestry of sound

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ခြေဖဝါးအောက်မှာ

that gives a voice to the complex world hidden under our feet.

ပုန်းကွယ်နေတဲ့ ရှုပ်ထွေးတဲ့ ကမ္ဘာအတွက် အသံ ရက်ထည်တစ်ခုကို ဖန်တီးပေးတာပါ။

(Synth music)

(ပေါင်းစပ် ဂီတသံ)

From here, we take flight high into the sky.

ဒီနေရာကနေ ကျွန်တော်တို့ ကောင်းကင်ဆီ ပျံသန်းသွားတယ်။ 

(Booming and whooshing sounds)

(မြည်ဟိန်းသံ၊ ဝှီးခနဲ မြည်သံ)

Feel the lightness of traveling through air

ကျေးငှက်တေးသံတွေက သယ်ဆောင်လာတဲ့ ထူခြားနက်နဲတဲ့

while enjoying the mystical messages carried by birdsongs.

သတင်းစကားတွေကို ခံစားရင်း၊ လေကို ဖြတ်သွားတဲ့ ပေါ့ပါးမှုကို ခံစားလိုက်ပါ။

(Synth music and bird vocalizations)

(ပေါင်းစပ် ဂီတနှင့် ကျေးငှက်သံ)

Let's focus our attention on that hermit thrush,

ကျွန်တော့တို့ကို သီချင်းဆိုပြနေတဲ့ မြေလူးငှက်ကို

as it sings to us.

အာရုံစိုက်လိုက်ရအောင်။

(Birdsong)

(ကျေးငှက်တေးသံ)

Within that song is a message,

ဒီသီချင်းထဲမှာပဲ၊

that if we slow it down, we can comprehend.

နှေးလိုက်ရင်၊ နားလည်နိုင်တယ်ဆိုတဲ့ သတင်းစကားတစ်ခုရှိတယ်။

(Synth music)

(ပေါင်းစပ် ဂီတသံ)

Every bird finds his voice in this intricate orchestration.

ဒီသိမ်မွေ့တဲ့  စီးလားရိုက်မှုမှာ ငှက်တိုင်းက သူ့အသံကို သူ တွေ့တယ်။

ပြီးပြည့်စုံတဲ့ သဟဇာတ ဖြစ်မှုထဲမှာ သူတို့ အတူ ကစားနေစဉ်

And while they all play together in perfect harmony,

we need to find our place in this acoustic ecosystem.

ဒီအသံပိုင်း ဂေဟစနစ်မှာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့နေရာကို ရှာဖို့ လိုတယ်။

(Synth music and sounds of nature)

(ပေါင်းစပ် ဂီတ၊ သဘာဝ အသံ)

Let’s keep moving up, into the sky ...

ကောင်းကင်ထဲကို.. ဆက်တက်လိုက်ရအောင်။

(Synth music)

(ပေါင်းစပ် ဂီတသံ)

through the atmosphere ...

လေထုကိုဖြတ်ပြီး ..

(Whooshing sound)

(ဝှီးခနဲ မြည်သံ)

into the vast emptiness of space.

ကျယ်ပြောလှတဲ့ အာကာသထဲကိုပေါ့။

(Synth vocals)

( ဖန်တီးထားသော အသံများ)

In this abstract place, where there is no sound,

အသံမရှိတဲ့ ဒီစိတ္တဇအရပ်မှာ၊

we reach only to the power of music

အသံနဲ့ အချိန်ကြားက ဆက်နွယ်မှုကနေ

to try to make sense

နားလည်အောင်

out of the relationship between sound and time.

ကြိုးစားဖို့ ဂီတ စွမ်းအားဆီကိုပဲ ကျွန်တော်တို့ ရောက်သွားတယ်။

(Low warbling and synth vocals)

(အသံနိမ့်နှင့် ပေါင်းစပ်အသံများ)

As the sound of a voice,

အသံတစ်ခုအနေနဲ့၊

we travel to the center of a black hole

ကျွန်တော်တို့ဟာ တွင်းနက်ရဲ့ ဗဟိုဆီသွားကာ

and wonder what will happen to us in the presence of this cosmic force.

ဒီစကြာဝဠာ စွမ်းအားရဲ့ ရှေ့မှောက်မှာ ကျွန်တော်တို့ ဘာဖြစ်လာမလဲလို့ တွေးမိကြတယ်။

(Layered synth vocals and music)

(ပေါင်းစပ် ဆိုသံ နှင့် ဂီတသံ အဆင့်ဆင့်)

We are being stretched,

ကျွန်တော့်တို့ရဲ့ ဂီတ ကိုယ်ထည်က

as our musical body just falls apart.

တစ်စစီဖြစ်စဉ်မှာ ကျွန်တော်တို့ ဆွဲဆန့်ခံနေရတယ်။

ဂီတ အယူအဆအသစ်နဲ့ အဟောင်းတွေက ထာဝရ အသံအစုအဝေးတစ်ခုကို  တိုက်မိတယ်၊

New and old musical concepts collide into a timeless sound mass,

leaving all sense of structure behind.

ဒါက ဖွဲ့စည်းမှုသဘောအားလုံးကို နောက်ကျကျန်စေတာပါ။

(Layered synth vocals and music)

(ပေါင်းစပ် ဆိုသံ နှင့် ဂီတသံ အဆင့်ဆင့်)

We are surrounded by the past, the present and the future,

ကျွန်တော်တို့ကို အတိတ်၊ ပစ္စုပ္ပန်နဲ့ အနာဂတ်က တစ်ချိန်တည်းမှာ

all at the same time,

ဝန်းရံထားပေမဲ့၊

while information and matter lose all their meaning.

အချက်အလက်နဲ့ အကြောင်းကိစ္စတွေက အဓိပ္ပါယ်အားလုံး ဆုံးရှုံးနေတယ်။

(Layered synth vocals and music)

(ပေါင်းစပ် ဆိုသံ နှင့် ဂီတသံ အဆင့်ဆင့်)

(Music lowers in volume)

(တေးဂီတအသံ တိုးသွားသည်)

It is here, in this emptiness,

ဒီနေရာ၊ ဒီဘာမှမရှိတာထဲမှာ၊

that we find ourselves traveling to the human imagination,

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဖန်တီးမှုနဲ့သာ ချည်နှောင်ထားတဲ့ လူသား စိတ်ကူး၊

an infinitely magical place,

အကန့်အသတ်မဲ့ မှော်ဆန်တဲ့

bound only by our creativity.

နေရာဆီ ကိုယ်တိုင် သွားနေကြတာပါ။

(Vocals, nature sounds and music)

(ဆိုသံ၊ သဘာဝအသံနှင့် ဂီတသံ)

(Shifting musical patterns)

(ဂီတပုံစံများ ပြောင်းလဲခြင်း)

We hear artificial intelligence making music

ဥာဏ်ရည်တုနဲ့ ဂီတဖန်တီးတာကို ကျွန်တော်တို့ ကြားရပြီး

and envision the potential of new collaborations.

ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအသစ်တွေရဲ့ အလားအလာကို တွေးကြည့်ကြတယ်။

(Synth music and synth sounds of nature)

(ပေါင်းစပ် ဂီတနှင့် သဘာဝ ပေါင်းစပ်အသံများ)

Explosions of sounds and melodies

အသံတွေနဲ့ တေးသွားတွေရဲ့ ပေါက်ကွဲသံတွေက

remind us of the importance of emotional communication,

စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာ ဆက်သွယ်မှုရဲ့ အရေးပါမှုကို သတိရစေပြီး

while simultaneously giving us an idea of the creative process

တစ်ချိန်တည်းမှာ နည်းပညာနဲ့ မြှင့်တင်ပေးတဲ့ ဖန်တီးမှု

being enhanced by technology.

လုပ်ငန်းစဉ်ကို အကြံဉာဏ်ပေးတယ်။

(Synth music and synth sounds of nature)

(ပေါင်းစပ် ဂီတသံ၊ သဘာဝ ပေါင်းစပ် အသံ)

ကျွန်တော်တို့  ဒီခရီးစဉ်ကနေ ပြန်လာကာ

As we return from our journey

and rejoin one another in this room,

ဒီအခန်းထဲမှာ အချင်းချင်း ပြန်လည်ပူးပေါင်းတဲ့အခါ၊

let us embrace the force of human imagination

ကျွန်တော်တို့ဟာ လူ့စိတ်ကူး စွမ်းအားကို ဆုပ်ကိုင်ပြီး

and use sound to connect deeper to ourselves and to others.

ကိုယ်တိုင်ကိုရော အခြားသူတွေနဲ့ပါ ပိုပြီး နက်နက်နဲနဲ ချိတ်ဆက်ဖို့ အသံကို သုံးရအောင်။

အသံရဲ့ ပြောင်းလဲနိုင်တဲ့ စွမ်းအားနဲ့  

Let us open ourselves

to the transformative power of sound

ကမ္ဘာကြီးနဲ့ပတ်သက်တဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ

and its contribution to a new emotional understanding of our world.

နားလည်မှုအသစ်အတွက် ပံ့ပိုးမှုဆီ ဖွင့်ထားလိုက်ရအောင်။

(Synth music ends)

(ပေါင်းစပ် ဂီတသံ အဆုံးသတ်သည်)

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Cheers and applause)

(လက်ခုပ်၊ဩဘာသံများ)