Sheila Nirenberg: A prosthetic eye to treat blindness

Translator: YSLU MA translators 2010-2012 Reviewer: Meri Dallakyan

I study how the brain processes

Ես հետազոտում եմ, թե ինչպես է ուղեղը

information. That is, how it takes

մշակում տեղեկատվությունը: Այսինքն, թե ինչպես է այն վերցնում

information in from the outside world, and

տեղեկատվությունն արտաքին աշխարհից ու

converts it into patterns of electrical activity,

վերածում էլեկտրական ակտիվության կաղապարների

and then how it uses those patterns

ու թե ինչպես է այն օգտագործում տվյալ կաղապարները`

to allow you to do things --

թույլ տալով ձեզ ինչ-որ բաներ անել`

to see, hear, to reach for an object.

տեսնել, լսել և փորձել իրեր վերցնել:

So I'm really a basic scientist, not

Այսպես, ես իրականում հասարակ գիտնական եմ, այլ ոչ

a clinician, but in the last year and a half

թե բժիշկ, սակայն վերջին մեկ ու կես տարվա ընթացքում

I've started to switch over, to use what

սկսեցի միանգամայն նոր ուղղությամբ աշխատել.

we've been learning about these patterns

մշակել նոր իմպլանտանտներ`

of activity to develop prosthetic devices,

օգտագործելով այդ ակտիվության կաղապարների մասին մեր ունեցած գիտելիքները:

and what I wanted to do today is show you

Այսօր ուզում եմ ձեզ ցույց տալ

an example of this.

դրանցից մեկը:

It's really our first foray into this.

Սա, իսկապես, դրա ստեղծման առաջին փորձարկումն է:

It's the development of a prosthetic device

Խոսքը կուրությունը բուժող

for treating blindness.

աչքի իմպլանտանտի մշակման մասին է:

So let me start in on that problem.

Այսպիսով, նախ եկե՛ք քննարկենք այդ խնդիրը:

There are 10 million people in the U.S.

Մոտ 10 մլն. մարդ ԱՄՆ-ում

and many more worldwide who are blind

և ավելի շատ ամբողջ աշխարհում կույր են

or are facing blindness due to diseases

կամ էլ կանգնած են այդ խնդրի առջև աչքի ցանցաթաղանթի մի շարք հիվանդությունների

of the retina, diseases like

(ինչպիսին մակուլյար դեգեներացիան է) պատճառով,

macular degeneration, and there's little

որոնց բուժման համար

that can be done for them.

շատ բան չենք կարող առաջարկել:

There are some drug treatments, but

Գոյություն ունի դեղորայքային բուժում, սակայն

they're only effective on a small fraction

վերջինս հիվանդների միայն փոքր մասի

of the population. And so, for the vast

համար է արդյունավետ: Ուստի հիվանդների

majority of patients, their best hope for

ճնշող մեծամասնության տեսողությունը

regaining sight is through prosthetic devices.

վերականգնելու միակ հույսը աչքի իմպլանտանտներն են:

The problem is that current prosthetics

Խնդիրն այն է, որ ներկայիս իմպլանտատներն

don't work very well. They're still very

այդքան էլ չեն արդարացնում իրենց:

limited in the vision that they can provide.

Դրանք դեռևս խիստ սահմանափակ տեսողական հնարավորություն են տալիս:

And so, you know, for example, with these

Այսպիսով գիտենք, որ այս սարքի օգնությամբ

devices, patients can see simple things

հիվանդները կարող են տեսնել, օրինակ, այնպիսի պարզ բաներ,

like bright lights and high contrast edges,

ինչպիսին պայծառ լույսն է կամ սուր հակադրությամբ եզրերը,

not very much more, so nothing close

բայց ոչ ավելի, այսինքն դեռևս

to normal vision has been possible.

հնարավոր չի եղել մշակել բնական տեսողությանը հասնող ինչ-որ բան:

So what I'm going to tell you about today

Այսպիսով, այսօր ուզում եմ ձեզ պատմել մի սարքի մասին,

is a device that we've been working on

որի վրա մենք աշխատում ենք:

that I think has the potential to make

Սա, իմ կարծիքով, կարող է շատ բան փոխել

a difference, to be much more effective,

և լինել շատ ավելի արդյունավետ:

and what I wanted to do is show you

Նաև ցանկանում եմ ցույց տալ,

how it works. Okay, so let me back up a

թե ինչպես է այս սարքն աշխատում: Այժմ թույլ տվեք

little bit and show you how a normal retina

մի փոքր ետ գնալ ու նախ ցույց տալ, թե ինչպես է աշխատում առողջ աչքի ցանցաթաղանթը,

works first so you can see the problem

ու դուք կկարողանաք հասկանալ այն խնդիրը,

that we were trying to solve.

որի լուծումը փորձում ենք գտնել:

Here you have a retina.

Ահա և ցանցաթաղանթը:

So you have an image, a retina, and a brain.

Այստեղ ունենք մի պատկեր, ցանցաթաղանթը և գլխուղեղը:

So when you look at something, like this image

Ուստի երբ նայում եք ինչ-որ բանի, ինչպիսին այս

of this baby's face, it goes into your eye

երեխայի դիմապատկերն է, ապա այն մտնում է ձեր աչքի մեջ

and it lands on your retina, on the front-end

ու «վայրէջք է կատարում» ձեր ցանցաթաղանթի,

cells here, the photoreceptors.

ապա արտաքին բջիջների, իսկ հետո էլ ֆոտոռեցեպտորային շերտի վրա:

Then what happens is the retinal circuitry,

Այնուհետև ցանցաթաղանթի կառուցվածքը`

the middle part, goes to work on it,

այս միջին շերտը, սկսում է աշխատել

and what it does is it performs operations

և որոշակի գործողություններ է կատարում այդ պատկերի հետ,

on it, it extracts information from it, and it

դրանից քաղում է որոշակի տեղեկատվություն`

converts that information into a code.

փոխակերպելով այն կոդի:

And the code is in the form of these patterns

Վերջինս հանդես է գալիս էլեկտրական ազդակների տեսքով,

of electrical pulses that get sent

որոնք ուղարկվում են դեպի գլխուղեղ.

up to the brain, and so the key thing is

այնպես որ այս գործընթացում առանցքայինն այն է,

that the image ultimately gets converted

որ տվյալ պատկերը ի վերջո

into a code. And when I say code,

վերածվում է կոդի: Եվ երբ ես ասում եմ «կոդ»,

I do literally mean code.

բառացի նկատի ունեմ հենց կոդը:

Like this pattern of pulses here actually means "baby's face,"

Օրինակ, էլեկտրական ազդակների այս կաղապարը իրականում նշանակում է «երեխայի դեմք»,

and so when the brain gets this pattern

և երբ գլխուղեղը ստանում է այս ազդակների կաղապարը,

of pulses, it knows that what was out there

ընկալում է, որ այդ պատկերում

was a baby's face, and if it

հենց երեխայի դեմք էր,

got a different pattern it would know

իսկ եթե գլխուղեղը ստանար էլեկտրական ազդակների որևէ այլ կաղապար,

that what was out there was, say, a dog,

ապա այն արդեն կընդուներ, որ այնտեղ պատկերված էր,

or another pattern would be a house.

ենթադրենք, շուն կամ տուն:

Anyway, you get the idea.

Ինչևէ, կարծում եմ ընդհանուր պատկերացում կազմեցիք:

And, of course, in real life, it's all dynamic,

Իհարկե, իրական կյանքում այս ամենը դինամիկ է,

meaning that it's changing all the time,

նկատի ունեմ, որ այն անընդմեջ փոփոխվում է,

so the patterns of pulses are changing

ուստի ազդակների կաղապարներն էլ են անընդմեջ փոփոխվում,

all the time because the world you're

որովհետև աշխարհը, որին նայում ենք,

looking at is changing all the time too.

նույնպես անընդմեջ փոփոխվում է:

So, you know, it's sort of a complicated

Հետևաբար տեսնում եք, որ սա բավականին

thing. You have these patterns of pulses

բարդ գործընթաց է: Այդ ազդակների կաղապարները

coming out of your eye every millisecond

ամեն մեկ միլիոներորդ վայրկյանը մեկ դուրս են գալիս ձեր աչքից

telling your brain what it is that you're seeing.

և տեղեկացնում ձեր գլխուղեղին, թե ինչ եք դուք տեսնում:

So what happens when a person

Ուրեմն, ի՞նչ է կատարվում այն ժամանակ, երբ մարդը

gets a retinal degenerative disease like

տառապում է ցանցաթաղանթի դեգեներատիվ որևէ հիվանդությամբ,

macular degeneration? What happens is

ինչպիսին մակուլյար դեգեներացիան է: Տեղի է ունենում հետևյալը.

is that, the front-end cells die,

արտաքին նյարդային բջիջները,

the photoreceptors die, and over time,

ինչպես նաև ֆոտոռեցեպորները, մահանում են, և ժամանակի ընթացքում

all the cells and the circuits that are

բոլոր բջիջներն ու դրանց հարակից այլ բաղադրիչները

connected to them, they die too.

նույնպես մահանում են,

Until the only things that you have left

մինչև որ «կենդանի» մնում են միայն

are these cells here, the output cells,

ահա այս «տեղեկատվություն կրող» բջիջները,

the ones that send the signals to the brain,

որոնք պետք է ազդակներ ուղարկեն գլխուղեղ,

but because of all that degeneration

սակայն դեգեներացիայի հետևանքով

they aren't sending any signals anymore.

դրանք այևս ազդակներ չեն ուղարկում:

They aren't getting any input, so

Այս բջիջները ոչինչ չեն ստանում դրսից,

the person's brain no longer gets

այդ իսկ պատճառով մարդու ուղեղն այդուհետ անկարող է

any visual information --

ձեռք բերել տեսողական որևէ տեղեկատվություն,

that is, he or she is blind.

այլ կերպ ասած` տվյալ անձը արդեն կույր է:

So, a solution to the problem, then,

Ուստի, այս խնդրի լուծումը միայն

would be to build a device that could mimic

այնպիսի սարքի ստեղծման մեջ էր,

the actions of that front-end circuitry

որը կարող էր նմանակել արտաքին նյարդային բջիջների գործողությունները,

and send signals to the retina's output cells,

և ազդակներ ուղարկել դեպի ցանցաթաղանթի ելքային բջիջներ`

and they can go back to doing their

այս կերպ թույլ տալով, որ վերջիններս անցնեն իրենց

normal job of sending signals to the brain.

բնականոն աշխատանքին, այսինքն` ազդակներ ուղարկեն դեպի գլխուղեղ:

So this is what we've been working on,

Ահա, թե ինչի վրա էինք աշխատում,

and this is what our prosthetic does.

և ահա թե ինչ կարող է անել մեր առաջարկած աչքի իմպլանտանտը:

So it consists of two parts, what we call

Այն կազմված է երկու մասից, որոնք համապատասխանաբար կոչվում են

an encoder and a transducer.

զգայական կոդ (սենսոր) և հաղորդիչ:

And so the encoder does just

Եվ այսպես, սենսորը կատարում է այն աշխատանքը,

what I was saying: it mimics the actions

որի մասին քիչ առաջ խոսում էի. այն նմանակում է

of the front-end circuitry -- so it takes images

արտաքին նյարդային շերտի բջիջների գործողությունները`

in and converts them into the retina's code.

ընկալում է պատկերը, ապա վերածում այն կոդի:

And then the transducer then makes the

Այնուհետև հաղորդիչը «ստիպում է»

output cells send the code on up

ելքային բջիջներին այդ կոդն

to the brain, and the result is

ուղարկել գլխուղեղ: Արդյունքում

a retinal prosthetic that can produce

ստանում ենք աչքի ցանցաթաղանթի այնպիսի իմպլանտանտ,

normal retinal output.

որը կարող է ապահովել առողջ ցանցաթաղանթի բոլոր գործառույթները:

So a completely blind retina,

Այսպիսով, բոլորովին կույր ցանցաթաղանթը,

even one with no front-end circuitry at all,

նույնիսկ առանց որևէ արտաքին բջիջների և

no photoreceptors,

ֆոտոռեցեպտորների,

can now send out normal signals,

այժմ ի վիճակի է լինում պարբերաբար ազդակներ ուղարկել գլխուղեղ.

signals that the brain can understand.

ազդակներ, որոնց օգնությամբ գլխուղեղն ընկալում է տվյալ տեղեկատվությունը:

So no other device has been able

Որևէ այլ սարքի չի հաջողվել

to do this.

հասնել այսպիսի արդյունքի:

Okay, so I just want to take

Իսկ հիմա ես կցանկանայի

a sentence or two to say something about

մի քանի խոսք ասել

the encoder and what it's doing, because

զգայական կոդի և վերջինիս աշխատանքի մասին,

it's really the key part and it's

քանի որ հենց սա է իմպլանտանտի առանցքային մասը:

sort of interesting and kind of cool.

Այն շատ հետաքրքիր է ու զիլ:

I'm not sure "cool" is really the right word, but

Համոզված չեմ, որ «զիլ» բառը տեղին էր օգտագործված,

you know what I mean.

բայց կարծում եմ` հասկացաք, թե ինչ նկատի ունեմ:

So what it's doing is, it's replacing

Այսպես, սենսորը փոխարինում է

the retinal circuitry, really the guts of

ցանցաթաղանթի կենտրոնական շերտին`

the retinal circuitry, with a set of equations,

դրա ներքին հատվածին մի շարք բանաձևերի միջոցով,

a set of equations that we can implement

որոնք մենք կարող ենք տեղադրել

on a chip. So it's just math.

չիպի մեջ: Սա պարզ մաթեմատիկա է:

In other words, we're not literally replacing

Այլ կերպ ասած`մենք բառացիորեն

the components of the retina.

չենք փոխարինում ցանցաթաղանթի բաղադրիչները:

It's not like we're making a little mini-device

Մենք չենք ստեղծում փոքր սարքեր

for each of the different cell types.

յուրաքանչյուր տեսակի բջջի համար:

We've just abstracted what the

Մենք պարզապես սեղմագրում ենք

retina's doing with a set of equations.

ցանցաթաղանթի կատարած աշխատանքը մի շարք բանաձևերի օգնությամբ:

And so, in a way, the equations are serving

Այսպիսով, բանաձևերը կարծես թե զգայական կոդագրքի

as sort of a codebook. An image comes in,

դեն են կատարում: Պատկերն ընկնում է աչքի մեջ,

goes through the set of equations,

անցնում է մի շարք բանաձևերի միջով

and out comes streams of electrical pulses,

և դուրս է գալիս արդեն այնպիսի էլեկտրական ազդակների տեսքով,

just like a normal retina would produce.

ինչպիսիք կառաջացներ առողջ ցանցաթաղանթը:

Now let me put my money

Այժմ, թույլ տվեք ասածս գործով ապացուցել

where my mouth is and show you that

և ցույց տալ, որ

we can actually produce normal output,

մեր առաջարկած սարքն իրականում կարող է առաջացնել նորմալ ազդակներ,

and what the implications of this are.

և թե ինչ արդյունք կարող է այն ունենալ:

Here are three sets of

Սրանք տեսողական երեք

firing patterns. The top one is from

տարբեր կաղապարներ են: Առաջինն

a normal animal, the middle one is from

առողջ կենդանու տեսողական կաղապարն է,

a blind animal that's been treated with

երկրորդը` կույր կենդանու կաղապարը,

this encoder-transducer device, and the

որը բուժվել է սենսոր-հաղորդիչ սարքի միջոցով,

bottom one is from a blind animal treated

իսկ ստորին նկարը դարձյալ կույր կենդանու տեսողական կաղապար է,

with a standard prosthetic.

որը բուժվել է ստանդարտ իմպլանտանտների շնորհիվ:

So the bottom one is the state-of-the-art

Վերջին կաղապարը մինչ օրս կիրառվող ամենահաջողված

device that's out there right now, which is

սարքն է, որը հիմնականում պատրաստված է

basically made up of light detectors,

լուսանկարչական սենսորներից, սակայն առանց

but no encoder. So what we did was we

զգայական կոդերի: Այսպես, ահա թե մենք ինչ արեցինք.

presented movies of everyday things --

այս երեք խումբ կենդանիներին ցուցադրեցինք տեսանյութեր, որտեղ նկարահանված էին

people, babies, park benches,

ամենօրյա պատկերներ` մարդիկ, երեխաներ, այգում գտնվող նստարաններ,

you know, regular things happening -- and

գիտեք էլի սովորական առօրյա իրադարձություններ,

we recorded the responses from the retinas

և ձայնագրեցինք նրանց

of these three groups of animals.

ցանցաթաղանթների արձագանքները:

Now just to orient you, each box is showing

Թույլ տվեք ձեզ մի փոքր ուղղություն տալ.

the firing patterns of several cells,

յուրաքանչյուր հատվածը ցույց էր տալիս

and just as in the previous slides,

մի քանի բջիջների համատեղ աշխատանքի կաղապարները,

each row is a different cell,

և ինչպես նախորդ սլայդի դեպքում,

and I just made the pulses a little bit smaller

այստեղ ևս բջիջների յուրաքանչյուր շարքը տարբերվում էր մյուսներից.

and thinner so I could show you

ես պարզապես մի քիչ փոքրացրել ու բարակացրել եմ այդ ազդակները,

a long stretch of data.

որպեսզի կարողանամ ներկայացնել ձեզ տվյալների ավելի մեծ բազա:

So as you can see, the firing patterns

Այսպիսով, ինչպես տեսնում եք,

from the blind animal treated with

սենսոր-հաղորդիչ իմպլանտանտի միջոցով բուժված կույր կենդանու

the encoder-transducer really do very

տեսողական կաղապարը շատ նման է

closely match the normal firing patterns --

առողջ տեսողության կաղապարին.

and it's not perfect, but it's pretty good --

այն կատարյալ չէ, սակայն բավականին հաջող է,

and the blind animal treated with

իսկ ինչ վերաբերում է սովորական

the standard prosthetic,

իմպլանտանտի միջոցով բուժված կույր կենդանուն,

the responses really don't.

ապա արդյունքը գոհացնող չէ:

And so with the standard method,

Դասական մեթոդի կիրառման դեպքում բջիջներն,

the cells do fire, they just don't fire

իրոք, գործում են, սակայն չեն հաղորդում

in the normal firing patterns because

ճշգրիտ ազդակներ,

they don't have the right code.

քանի որ չունեն ճիշտ կոդը:

How important is this?

Որքա՞նով է սա կարևոր:

What's the potential impact

Ի՞նչ ազդեցություն կարող է այն ունենալ

on a patient's ability to see?

հիվանդի տեսողության բարելավման վրա:

So I'm just going to show you one

Այժմ ես ձեզ ցույց կտամ մեր կատարած փորձերից մեկի վերջնական արդյունքը,

bottom-line experiment that answers this,

որը պատասխանում է այս հարցերին:

and of course I've got a lot of other data,

Իհարկե, ես ունեմ այլ տվյալներ ևս,

so if you're interested I'm happy

ու եթե ձեզ հետաքրքրում է, հաճույքով

to show more. So the experiment

կարող եմ դրանք ցույց տալ: Այս փորձը

is called a reconstruction experiment.

կոչվում է «վերականգնողական» փորձարկում:

So what we did is we took a moment

Մենք վերցրել ենք այդ ձայնագրություններից մի որևէ պահ

in time from these recordings and asked,

և փորձել ենք պարզել, թե ինչ էր

what was the retina seeing at that moment?

այդ պահին տեսնում ցանցաթաղանթը:

Can we reconstruct what the retina

Արդյոք կարո՞ղ ենք վերարտադրել ցանցաթաղանթի`

was seeing from the responses

տվյալ պահին արձանագրած պատկերը`

from the firing patterns?

ելնելով ազդակներ հաղորդող կաղապարի արձագանքից:

So, when we did this for responses

Այսպիսով, մենք կիրառել ենք այս եղանակը`

from the standard method and from

դասական մեթոդի և մեր սենսոր-հաղորդիչ իմպլանտանտի

our encoder and transducer.

տեսողական կաղապարների արձագանքները համեմատելու նպատակով:

So let me show you, and I'm going to

Թույլ տվեք ձեզ ցույց տալ դրանք:

start with the standard method first.

Սկսենք դասական կաղապարից:

So you can see that it's pretty limited,

Ինչպես տեսնում եք, դասական մեթոդը բավականին սահմանափակ է,

and because the firing patterns aren't

և քանի որ ազդակներ հաղորդող կաղապարը չունի ճիշտ կոդը,

in the right code, they're very limited in

դրանք կարող են ձեզ խիստ սահմանափակ

what they can tell you about

տեղեկություն տալ տվյալ

what's out there. So you can see that

պատկերի վերաբերյալ: Դուք կարող եք տեսնել, որ

there's something there, but it's not so clear

այնտեղ ինչ-որ բան կա, սակայն պարզ չէ,

what that something is, and this just sort of

թե այդ ինչ-որ բանը ինչ է,

circles back to what I was saying in the

և սա ևս մեկ անգամ ապացույցն է այն փաստի,

beginning, that with the standard method,

ինչ ես ասացի ելույթի սկզբում.

patients can see high-contrast edges, they

դասական մեթոդի միջոցով հիվանդներն ի վիճակի են

can see light, but it doesn't easily go

տեսնելու սուր հակադրությամբ եզրերը,

further than that. So what was

լույսը, բայց ոչ ավելին: Դե, ի՞նչ է պատկերված

the image? It was a baby's face.

այս նկարում: Սա երեխայի դեմք է:

So what about with our approach,

Իսկ ի՞նչ կլինի, եթե մենք ըստ մեր մոտեցման`

adding the code? And you can see

որևէ կոդ հաղորդենք դրան:

that it's much better. Not only can you

Դուք էական առաջընթաց կտեսնեք:

tell that it's a baby's face, but you can

Ոչ միայն կասեք, որ դա երեխայի դեմք է,

tell that it's this baby's face, which is a

այլև` որ հենց այս երեխայի դեմքն է,

really challenging task.

ինչը բավականին բարդ խնդիր է:

So on the left is the encoder

Ձախ կողմում միայն զգայական կոդն է գտնվում,

alone, and on the right is from an actual

իսկ աջ կողմում` հենց կույր ցանցաթաղանթը,

blind retina, so the encoder and the transducer.

այսինքն` այստեղ գտնվում են սենսորն ու հաղորդիչը:

But the key one really is the encoder alone,

Սակայն առանցքայինը այստեղ միայն զգայական կոդն է,

because we can team up the encoder with

քանի որ մենք կարող ենք այն միացնել

the different transducer.

մեկ այլ հաղորդչի:

This is just actually the first one that we tried.

Սա ընդամենը մեր առաջին փորձարկումն է:

I just wanted to say something about the standard method.

Կցանկանայի մի քանի խոսք ասել դասական մեթոդի վերաբերյալ:

When this first came out, it was just a really

Հենց որ այն առաջին անգամ ի հայտ եկավ, իսկապես

exciting thing, the idea that you

հետաքրքրություն առաջացրեց. միայն այն գաղափարը,

even make a blind retina respond at all.

որ կույր ցանցաթաղանթն իրականում կարող է արձագանքել, արդեն հրաշալի էր:

But there was this limiting factor,

Սակայն այն ուներ մի քանի սահմանափակող գործոններ.

the issue of the code, and how to make

դա կոդի բացակայությունն էր, և այն,

the cells respond better,

թե ինչ էր պետք անել բջիջների

produce normal responses,

արձագանքի բարելավման ու նորմալ արձագանքներ տալու համար:

and so this was our contribution.

Եվ սա էլ հենց դարձավ մեր նվաճումը:

Now I just want to wrap up,

Վերջում կցանկանայի ամփոփելով ասել,

and as I was mentioning earlier

որ ինչպես արդեն նշեցի,

of course I have a lot of other data

ինձ մոտ, անշուշտ, այլ տվյալներ նույնպես կան,

if you're interested, but I just wanted to give

եթե ձեզ հետաքրքրում է, սակայն ես ցանկացա ներկայացնել

this sort of basic idea

այն հիմնական գաղափարը, որ

of being able to communicate

մենք կարող ենք հաղորդակցվել

with the brain in its language, and

մեր ուղեղի հետ իր իսկ լեզվով

the potential power of being able to do that.

և ունենալ այս ամենն անելու հնարավությունը:

So it's different from the motor prosthetics

Սա տարբերվում է շարժիչ իմպլանտավորման ընթացակարգից,

where you're communicating from the brain

որի շրջանակներում հաղորդակցումը տեղի է ունենում գլխուղեղից

to a device. Here we have to communicate

դեպի սարք: Այստեղ մենք պետք է տեղեկատվություն

from the outside world

ստանանք դրսից,

into the brain and be understood,

փոխանցենք այն դեպի գլխուղեղ

and be understood by the brain.

և այնպես անենք, որպեսզի մեր ուղեղը կարողանա ընկալել այն:

And then the last thing I wanted

Վերջում կցանկանայի շեշտել,

to say, really, is to emphasize

որ այս գաղափարը

that the idea generalizes.

կարող է ընդհանրացվել:

So the same strategy that we used

Այնպես որ, ցանցաթաղանթի ազդակների

to find the code for the retina we can also

համար կիրառած նույն ռազմավարությունը

use to find the code for other areas,

կարելի է կիրառել նաև այլ բնագավառներում կոդի որոնման համար,

for example, the auditory system and

օրինակ` լսողական ապարատի և

the motor system, so for treating deafness

շարժողական համակարգի, խլության

and for motor disorders.

կամ հենաշարժողական խանգարումների բուժման դեպքում:

So just the same way that we were able to

Հենց այն մեթոդով, որով կարողացանք ելքային բջիջները

jump over the damaged

վերականգնելու նպատակով

circuitry in the retina to get to the retina's

շրջանցել ցանցաթաղանթի

output cells, we can jump over the

վնասված հատվածը, այժմ կարող ենք շրջանցել

damaged circuitry in the cochlea

ականջի խոռոչի վնասված հատվածը,

to get the auditory nerve,

որպեսզի բուժենք լսողական նյարդը,

or jump over damaged areas in the cortex,

կամ էլ շրջանցել գլխուղեղի կեղևի վնասված հատվածները`

in the motor cortex, to bridge the gap

կաթվածի հետևանքները

produced by a stroke.

հաղթահարելու նպատակով:

I just want to end with a simple

Կցանկանայի ավարտել ելույթս այն պարզ մտքով,

message that understanding the code

որ կոդի ճիշտ ըմբռնումը

is really, really important, and if we

չափազանց կարևոր է,

can understand the code,

ու եթե մենք հասկանանք փոխանցվող կոդը,

the language of the brain, things become

գլխուղեղի լեզուն, ապա նախկինում

possible that didn't seem obviously

անհնար թվացող բաները,

possible before. Thank you.

այժմ կդառնան հնարավոր: Շնորհակալություն:

(Applause)

(Ծափահարություններ)