Why animals help each other - Ashley Ward

Translator: Thúy An Lê Reviewer: Nguyễn Hà Thi Ân

These humpback whales have already covered thousands of kilometers

Những con cá voi lưng gù này đã đi được hàng nghìn km

on their migration from tropical breeding grounds to colder feeding grounds.

để di cư từ nơi sinh sản nhiệt đới đến nơi kiếm ăn lạnh hơn.

But one of these whales is about to take a detour.

Nhưng một trong số chúng lại tính đi đường vòng

From several kilometers away, it hears a group of orcas harassing a seal,

Cách vài km, nó nghe thấy một nhóm cá voi sát thủ đang bắt nạt một con hải cẩu,

and— as if answering a distress signal— it races off.

và - như hồi đáp lại tiếng kêu cứu - nó lao tới.

The humpback charges the 8-meter-long orcas,

Cá voi lưng gù đã xua đuổi đám cá voi sát thủ dài 8 mét

driving them away with its massive pectoral flukes.

bằng những chiếc vây ngực khổng lồ của nó.

Then, when the threat is gone, it swiftly returns to its journey.

Khi hiểm họa qua đi, nó nhanh chóng quay trở lại hành trình của mình.

Humpbacks are known to mount these kinds of impromptu rescue missions.

Cá voi lưng gù thường là anh hùng trong các cuộc giải cứu ngẫu nhiên này.

But why would they expend time and energy risking their lives for a stray seal?

Nhưng vì sao chúng lại mạo hiểm thời gian và sức lực để cứu một con hải cẩu đi lạc?

Isn’t nature a cruel and vicious place, without room for generosity?

Chẳng phải tự nhiên vốn tàn nhẫn, xấu xa và vô nhân tính sao?

Well, sort of.

Ừm, đại loại vậy.

Việc Charles Darwin xuất bản cuốn “Nguồn Gốc Các Loài”

The publication of Charles Darwin’s “On the Origin of Species”

introduced the notion of survival of the fittest,

đã nêu ra khái niệm về sự tồn tại của loài mạnh nhất,

creating a lasting vision of Earth’s strongest animals dominating

mang đến một góc nhìn toàn diện về những loài động vật

the natural world.

đang thống trị thiên nhiên.

But this isn’t what Darwin meant by fitness,

Nhưng ý của Darwin không phải là sức mạnh hình thể,

nor is it how modern biologists define it.

các nhà sinh vật học hiện đại cũng không định nghĩa như vậy.

Rather than describing an animal’s physical strength,

Thay vì mô tả sức mạnh thể chất của động vật,

fitness refers to how likely an organism is to pass on its genes

thể lực đề cập đến khả năng một sinh vật truyền gen của nó

cho thế hệ tiếp theo.

to the next generation.

This means the fittest animals are those who can survive long enough

Nghĩa là những động vật khỏe mạnh nhất là những động vật có thể tồn tại đủ lâu

to produce healthy offspring.

để sinh ra con cái khỏe mạnh.

And while that might occasionally describe a powerful predator,

Đôi khi nó mô tả những loài săn mồi mạnh mẽ,

the fittest animal can also be the most stealthy, resourceful,

loài khỏe mạnh nhất cũng có thể là loài tinh ranh, tháo vát nhất

or even the most cooperative.

hoặc thậm chí là loài có tính cộng tác nhất.

So what exactly does cooperation look like in the animal kingdom?

Vậy sự cộng tác trong thế giới động vật là gì?

Sometimes it's fairly straightforward.

Đôi khi nó khá đơn giản.

In the sun-dappled waters of the Great Barrier Reef,

Trong vùng nước đầy nắng của rạn san hô Great Barrier,

cleaner wrasse diligently inspect other fish for parasites,

cá mó bác sĩ sẽ kiểm tra các loài cá khác để tìm ký sinh trùng

eating up any blood suckers with a precise nibble.

bằng cách ăn bất kỳ loài hút máu nào được phát hiện.

This kind of arrangement, in which both sides benefit, is known as mutualism.

Mối quan hệ mà cả hai bên cùng có lợi này, được gọi là thuyết tương sinh.

But this particular relationship can also be parasitic.

Nhưng mối quan hệ đặc biệt này cũng có thể là quan hệ ký sinh.

If a wrasse thinks it can get away with it,

Nếu con cá mó muốn thoát khỏi mối quan hệ này

it will try to take a bite of the fish it’s cleaning.

nó sẽ cố cắn một miếng thịt từ con cá mà nó đang dọn dẹp.

This parasitic turn is only temporary, of course,

Tất nhiên, việc ký sinh này chỉ là tạm thời,

and the wrasse will quickly return to its usual gourmet grooming.

những con cá mó sẽ tiếp tục công việc chải chuốt của mình.

Meanwhile, in the Kalahari Desert, meerkat mobs dig for buried prey.

Khi đó, ở sa mạc Kalahari, đám cầy vằn đang đào tìm con mồi bị chôn vùi.

This technique leaves the foragers vulnerable,

Việc đào bới khiến chúng bị thương,

but when an eagle swoops down for a snack,

nhưng khi một con đại bàng phi xuống kiếm ăn,

the mob’s appointed sentry cries out.

con được phân việc canh gác sẽ kêu lên.

With lightning speed, the meerkats retreat to the safety of their burrows,

Nhanh thoăn thoắt, những con cầy rút lui an về hang ổ,

leaving the bird in their dust.

tạo ra màn bụi mù cho chú đại bàng.

While this arrangement is essential for the foragers,

Dù việc phân công này rất quan trọng khi đi kiếm ăn,

the sentries can't eat while on duty,

nhưng những con canh gác không thể ăn trong khi làm nhiệm vụ,

and sounding a warning puts them directly in the eagles’ line of fire.

và việc phát ra âm thanh sẽ thu hút sự chú ý của đại bàng

But despite this roll’s dangers, it might actually increase their fitness.

Tuy nhiệm vụ có nguy hiểm, nó thực sự giúp tăng thể lực của chúng.

Many evolutionary biologists believe animals improve their odds

Nhiều nhà sinh học tiến hóa tin rằng động vật cải thiện tỷ lệ

of passing their genes to the next generation in one of two ways.

truyền gen của chúng cho thế hệ tiếp theo theo một trong hai cách.

Either directly by having their own offspring,

Hoặc trực tiếp bằng cách có con riêng,

or indirectly by helping genetic relatives have offspring.

hoặc gián tiếp bằng cách giúp họ hàng di truyền có con.

Những con cày vằn canh gác có thể đạt được lợi ích thể dục gián tiếp này

Meerkat sentries may gain this indirect fitness benefit

since groups tend to be comprised of closely related individuals.

vì các nhóm có xu hướng bao gồm các cá nhân có quan hệ họ hàng gần.

Of course, animals don't have to be family to protect each other.

Tất nhiên, động vật không nhất thiết là gia đình để bảo vệ lẫn nhau.

For Costa Rican vampire bats, just a few unsuccessful hunts can mean starvation.

Đối với dơi quỷ Costa Rica, vài lần kiếm ăn thất bại đồng nghĩa với nạn đói.

So it's fortunate that when a bat is dying of hunger,

Vì vậy, thật may mắn khi một con dơi sắp chết đói,

another bat might regurgitate some of its own meal to help its roost mate

một con dơi khác có thể nôn ra một ít thức ăn để giúp đỡ bạn tình của nó

through this lean period.

vượt qua giai đoạn khó khăn.

This is a considerable cost for the gifting bat.

Điều này ảnh hưởng đáng kể đến con dơi đã cho đi thức ăn.

But this practice develops a “you scratch my back

Nhưng hành động này sẽ phát triển mối quan hệ: “Bạn gãi lưng tôi,

and I’ll scratch yours” arrangement,

và tôi cũng giúp bạn gãi lưng,”

more formally known as reciprocal altruism.

nói văn vở hơn thì đó là tập tính vị tha.

This isn’t altruism in its purest sense

Không phải là lòng vị tha theo nghĩa thuần túy nhất

because when the donor gives away its hard-won food,

bởi vì khi chúng cho đi thức ăn mà khó lắm mới kiếm được,

it does so expecting to receive similar help in the future.

chúng mong đợi nhận được sự giúp đỡ tương tự trong tương lai.

But while it’s true that we usually see animals help one another

Nhưng đúng là chúng ta thường thấy động vật giúp đỡ nhau

in exchange for food, fitness, or favors,

để đổi lấy thức ăn, sức khỏe hay sự yêu thích,

that doesn’t mean the animal kingdom is devoid of truly selfless altruism.

điều đó không có nghĩa là thế giới động vật không có lòng vị tha thực sự.

Researchers still don't know why humpbacks protect unrelated whales

Các nhà nghiên cứu vẫn thắc mắc tại sao cá voi lưng gù lại bảo vệ

and the occasional seal from powerful predators.

những loài khác và hải cẩu khỏi những cuộc săn đuổi gắt gao.

And while it might seem hard to believe this heroic feat is an act of generosity,

Thật khó để tin rằng đó là một hành động hào sảng,

who knows what kinds of kindness we may discover

ai biết rằng ta sẽ khám phá ra được những loại lòng tốt nào

as we continue investigating Earth’s countless cooperative creatures.

khi tiếp tục điều tra vô số sinh vật cộng sinh trên Trái Đất.