How life came to land - Tierney Thys

Transcriber: tom carter Reviewer: Bedirhan Cinar

Translator: Thái Vy Nguyễn Reviewer: Thao Phan

(Stories from the Sea: How Life Came to Land)

Câu chuyện từ biển cả:

Từ đâu mà sự sống có mặt trên đất liền

Life for my kind wasn't always this way.

Sự sống không khởi đầu như bây giờ.

There was a time when no animals lived on land.

Có 1 thời kì không có động vật trên cạn.

All life was in the ocean.

Tất cả sự sống đều ở dưới đại dương.

The ocean's where all of us animals got our start,

Đại dương là nơi mọi sinh vật xuất phát,

more than half a billion years ago,

hơn 5 trăm triệu năm về trước,

This is where all animal body types -- or phyla, as scientists call them -- first evolved.

Đây là nơi mọi loại hình động vật--ngành,

tiến hóa bước đầu.

You know, there are more than 30 animal phyla,

Có hơn 30 ngành động vật, nhưng chỉ có vài

but only a handful of major ones had what it took to do something completely daring:

ngành tiêu biểu đủ can đảm để làm 1 việc:

step out of the ocean, and on to dry land.

thoát khỏi đại dương, và lên đất liền.

So, which of these land-dwelling phyla first invaded the land?

Ngành động vật nào lên đất liền đầu tiên?

Was it me and my mollusc friends, with our amazing mantles and single foot?

Có phải là tôi và động vật thân mềm,

với lớp áo kinh ngạc và chân bụng?

Perhaps the chordate crowd, with their notochords, segmented muscles and big bony skeletons.

Có thể là ngành động vật có dây sống với

xương sống, cơ phân đốt và bộ xương to.

Or maybe those lowly annelid worms, with their powerful ringed bodies.

Hay giun đốt với cơ thể có vòng khỏe khoắn

Or did the Arthropods first make landfall, with their little flexible suits of armor -- their exoskeleton?

Hay ngành Chân đốt cập đất liền đầu tiên,

với bộ giáp nhỏ linh động--bộ xương ngoài?

Ah, yes. The arthropods.

Đúng rồi, ngành Chân đốt.

From crustaceans to millipedes, spiders to insects,

Động vật trên cạn đến động vật nhiều chân,

nhện đến côn trùng, ngành Chân đốt áp đảo

the arthropods outnumber all animals on land.

số lượng động vật sống trên đất liền.

So what's their secret?

Vậy bí quyết của chúng là gì?

Their exoskeleton is key, but here's the real kicker: jointed appendages.

Đó là bộ xương ngoài, nhưng đây mới là

nhân tố chính: cơ quan phụ có đốt.

They're like little living Swiss army knives:

Chúng giống như dao đa năng Thụy Sĩ:

antennae, multiple mouth parts, an obscene number of legs, if you ask me.

có râu, miệng nhiều phần và có

nhiều cái chân ghê gớm.

There's one group of arthropods -- the insects --

Có 1 nhóm chân đốt -- côn trùng --

that really rule the land.

thật sự cai trị đất liền.

Three body parts, six legs, and an annoying tendency to take over.

Thân 3 phần, 6 chân, và xu hướng quấy rầy.

Sure, they have to molt to grow, but that doesn't seem to pose a problem.

Chắc chắn chúng phải lột xác để lớn lên,

nhưng điều này không gây ra vấn đề gì.

The insects even invented the first wings, and conquered the skies.

Côn trùng còn phát minh ra bộ cánh,

và chinh phục trời cao.

Ah, well. So what if arthropods were the first to reach land

Vậy nếu động vật Chân đốt

chinh phục đất liền đầu tiên và biết bay

and invent flight, a hundred million years before the rest of us?

100 triệu năm trước chúng ta thì sao?

So what if they pollinate crops around the world,

Nếu chúng thụ phấn cây trồng khắp thế giới

and make up 75% of all land animal species?

và chiếm 75% loài động vật sống trên cạn?

And that for every single human, there's 200 million of them?

Và cứ 1 người tương đương với

200 triệu con côn trùng?

Sure, those leggy arthropods may still be in the lead when it comes to conquering land,

Chắc chắn những động vật chân đốt cẳng dài

vẫn đi đầu khi chinh phục đất liền

but we still rule in the sea.

nhưng chúng ta vẫn thống trị biển cả.

There are more species of molluscs in the ocean than any other animal phylum.

Có nhiều loài thân mềm hơn các ngành khác.

We're just getting started up here on land.

Chúng ta chỉ mới khởi đầu trên đất liền.

Besides, the seas are rising. Just give us some time.

Ngoài ra nước biển đang dâng. Hãy cho

chúng tôi thời gian. Làm sao biết được

Who knows who'll end up ruling this ocean planet?

cuối cùng ai sẽ cai trị hành tinh này?