Why is it so dangerous to step on a rusty nail? - Louise Thwaites

Translator: MaiPhuong Nguyen Reviewer: Trần Thái Hưng

In the 5th century, Greek physician Hippocrates,

Vào thế kỷ thứ 5, bác sĩ người Hy Lạp Hippocrates,

creator of the Hippocratic Oath, was sailing with a very ill shipmaster.

người tạo ra Lời thề Hippocrates, đang đi thuyền với một thuyền trưởng rất ốm yếu.

Vị thuyền trưởng đang đau đớn vì một cơn nhiễm trùng rất khó chịu

The captain was suffering a nasty infection

that caused his jaws to press together, his teeth to lock up,

khiến hàm của ông ta bị ép vào nhau, răng của ông ta bị nghiến chặt lại

and the muscles in his neck and spine to spasm.

và các cơ ở cổ và cột sống của ông ta bị co thắt.

Hippocrates dutifully recorded these symptoms,

Hippocrates đã cẩn thận ghi chép lại những triệu chứng này,

but he was unable to treat the mysterious disease.

nhưng ông không thể điều trị căn bệnh bí ẩn này.

And six days later, the shipmaster succumbed to his illness.

Và sáu ngày sau, vị thuyền trưởng đã bị đánh bại trưóc căn bệnh của mình.

Hiện nay, chúng ta biết đây là một trong những ca uốn ván đầu tiên được ghi nhận,

Today, we know this account to be one of the first recorded cases of tetanus,

and thankfully, modern physicians are much more prepared

và rất may, các bác sĩ hiện đại đã chuẩn bị hơn rất nhiều

để trị căn bệnh nhiễm trùng dị thường này.

to handle this peculiar infection.

Unlike other common bacterial infections like tuberculosis and strep throat,

Khác với các bệnh nhiễm trùng thông thường như lao và viêm họng liên cầu khuẩn,

uốn ván không lây giữa người với người.

tetanus doesn’t pass from person to person.

Thay vào đó, vi khuẩn gây bệnh, được gọi là Clostridium tetani,

Instead, the offending bacterium, known as Clostridium tetani,

lây nhiễm vào cơ thể thông qua các vết cắt và trầy xước.

infects the body through cuts and abrasions.

Những vị trí nhiễm trùng này là lý do tại sao uốn ván có liên quan chặt chẽ

These infection sites are why tetanus is so strongly associated

with rusty nails and scrap metal, which can cause such wounds,

đến đinh gỉ và kim loại phế liệu, thứ có thể gây ra những vết thương như vậy,

nhưng mối liên hệ của tình trạng này với rỉ sét thực sự ít trực tiếp hơn nhiều.

but the condition's connection to rust is actually much less direct.

Clostridium tetani bacteria are often found in soil, manure, and dead leaves,

Vi khuẩn Clostridium tetani thường được tìm thấy trong đất, phân chuồng và lá khô,

nơi chúng có thể tồn tại trong nhiều năm dưới dạng bào tử,

where they can survive for years in the form of spores,

even amidst extreme heat and dryness.

ngay cả trong điều kiện nắng nóng và khô hạn khắc nghiệt.

These piles of organic material can sit undisturbed for long periods,

Những đống vật liệu hữu cơ này có thể không bị ảnh hưỏng trong thời gian dài,

potentially concealing old metal, which rusts over time.

Chúng cũng có thể ẩn giấu những vật liệu kim loại cũ và bị rỉ sét.

So, if someone does blunder into this environment and cuts themselves,

Vì vậy, nếu ai đó khiến bản thân bị thương ở những khu vực như thế này,

it would likely increase their odds of infection.

điều đó có thể sẽ làm tăng tỷ lệ nhiễm trùng.

Especially since rusty metal can create jagged wounds

Đặc biệt là vì kim loại gỉ có thể tạo ra những vết thương lởm chởm

with lots of deoxygenated dead tissue for them to latch on to.

với nhiều mô chết đã khử oxy để chúng bám vào.

Một khi đã vào cơ thể, các bào tử bắt đầu sinh sôi nảy nở.

Once in the body, the spores begin to germinate.

This process releases several toxins, including deadly tetanus toxin.

Quá trình này giải phóng một số độc tố, bao gồm cả độc tố uốn ván chết người.

Nerve endings soak up this toxin,

Các đầu dây thần kinh hấp thụ độc tố này,

drawing it into the brain and spinal cord where it wreaks havoc on interneurons.

truyền vào não và tủy sống nơi nó tàn phá các tế bào thần kinh.

Typically, these work alongside motor neurons to regulate our muscle actions,

Thường thì, chúng hoạt động với thần kinh vận động để điều chỉnh hoạt động cơ bắp,

from endeavors as complex as kicking a ball to those as simple as breathing.

từ những nỗ lực phức tạp như đá bóng đến những nỗ lực đơn giản như thở.

But by blocking neurotransmitters released by interneurons,

Chặn chất dẫn truyền giải phóng bởi tế bào trung gian thần kinh,

tetanus toxin causes uncontrollable muscle contractions and spasms.

độc tố uốn ván gây ra các cơn co thắt cơ và co cứng không kiểm soát được.

Typically within 7 to 10 days of infection,

Thông thường trong 7 đến 10 ngày sau khi bị phơi nhiễm,

patients begin experiencing general aches, trouble swallowing, and lockjaw.

bệnh nhân bắt đầu bị đau nhức, khó nuốt và cứng hàm.

Đầu và cổ thường xuất hiện các triệu chứng đầu tiên.

The head and neck tend to show symptoms first.

But as the toxin spreads, stronger muscle groups become more rigid,

Nhưng khi độc tố lây lan, các nhóm cơ khỏe hơn trở nên cứng hơn,

leading to a frightening arching of the back.

dẫn đến sự uốn cong đáng sợ của lưng.

Left untreated, these spasms become more extreme,

Nếu không được điều trị, những cơn co thắt này trở nên nghiêm trọng hơn,

eventually seizing the muscles in the windpipe and chest,

cuối cùng sẽ bám vào các cơ ở khí quản và ngực,

leading patients to suffocate within 72 hours of symptoms appearing.

khiến bệnh nhân bị ngạt thở trong vòng 72 giờ sau khi các triệu chứng xuất hiện.

Without treatment, tetanus has an extremely low rate of survival.

Nếu không điều trị, uốn ván có tỷ lệ sống cực kỳ thấp.

But fortunately, medical professionals have developed a robust plan

Nhưng may mắn thay, các chuyên gia y tế đã phát triển một kế hoạch mạnh mẽ

to handle a tetanus diagnosis.

để xử lý các chẩn đoán uốn ván.

First, doctors clean the infected wound and administer antibiotics,

Đầu tiên, các bác sĩ làm sạch vết thương bị nhiễm trùng và sử dụng kháng sinh,

killing the bacteria and preventing further toxin production.

tiêu diệt vi khuẩn và ngăn chặn việc sản xuất nhiều độc tố hơn.

Then, they inject antitoxin to neutralize any tetanus toxin

Sau đó, họ tiêm thuốc kháng độc để trung hòa bất kỳ độc tố uốn ván nào

still in the body that has yet to enter the central nervous system.

vẫn còn trong cơ thể và chưa xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương.

Finally, patients begin a several week period of supportive care,

Cuối cùng, bệnh nhân bắt đầu thời gian hỗ trợ và chăm sóc trong vài tuần,

which can include muscle relaxants to stop spasms

bao gồm thuốc giãn cơ để ngăn chặn co thắt

and ventilators to prevent suffocation.

và máy thở để ngăn ngừa nghẹt thở.

In the days of Hippocrates, the only course of treatment was to wait and hope.

Vào thời Hippocrates, quá trình điều trị duy nhất là chờ đợi và hy vọng.

But now we know the best time to tackle Clostridium tetani

Nhưng bây giờ chúng ta biết thời điểm tốt nhất để giải quyết Clostridium tetani

is before an infection even takes place.

là trước khi sự nhiễm trùng xảy ra.

Tetanus vaccines— originally developed in the early 1920s—

Vắc-xin uốn ván - ban đầu được phát triển vào đầu những năm 1920 -

are crucial to preventing tetanus and stopping its spread.

rất quan trọng để phòng ngừa uốn ván và ngăn bệnh lây lan.

Experts recommend a series of shots and boosters beginning at two months old

Các chuyên gia khuyến nghị các mũi tiêm chủng và mũi nhắc lại

bắt đầu từ trẻ hai tháng tuổi và kết thúc vào khoảng 12 tuổi.

and ending around age 12.

Yet over 20,000 infants still die of tetanus every year,

Tuy nhiên, hơn 20.000 trẻ sơ sinh vẫn chết vì uốn ván mỗi năm,

mostly in low and middle income countries where vaccine access is limited,

chủ yếu ở các nước có thu nhập thấp và trung bình,

nơi việc tiếp cận vắc-xin bị hạn chế, bao gồm Nam Á và châu Phi cận Sahara.

including South Asia and sub-Saharan Africa.

And newborn babies are especially at risk if their mothers are unvaccinated,

Và trẻ sơ sinh có nguy cơ cao bị nhiễm nếu mẹ của chúng không được tiêm phòng,

as Clostridium tetani can infect a newborn's umbilical stump.

vì Clostridium tetani có thể lây nhiễm cho gốc rốn của trẻ sơ sinh.

Though vaccinating mothers during pregnancy can help with this problem.

Mặc dù tiêm phòng cho người mẹ khi mang thai có thể giúp giải quyết vấn đề này.

The fact is tetanus remains a significant threat to human health.

Thực tế là uốn ván vẫn là một mối đe dọa đáng kể đối với sức khỏe con người.

So people should get vaccinated

Vì vậy, mọi người nên tiêm vắc-xin

and take measures to prevent infection after cutting themselves—

và thực hiện các biện pháp để ngăn ngừa nhiễm trùng sau khi bị thương-

whether it’s on a rusty nail or a 2,400-year-old ship anchor.

dù cho vết thương là từ một chiếc đinh gỉ hay từ một neo tàu 2,400 năm tuổi.