Would you raise the baby that ate your siblings? - Francesca Barbero

563,818 views ・ 2024-01-25

TED-Ed


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: Başak Gökdaş Gözden geçirme: esra kurul
Bu Alcon mavisi kelebeğin bir parazit olduğunu tahmin etmeyebilirsin
00:07
You might not guess it, but this Alcon blue butterfly
0
7170
3336
00:10
is a parasite whose offspring will live highly unusual lives.
1
10506
4505
ancak yavruları oldukça sıra dışı bir yaşam sürecek.
00:15
She lays pinhead-sized eggs on a wildflower and is off.
2
15428
4212
O, başı iğne ucu kadar olan yumurtalarını bir yabani çiçeğin üzerine bırakıp gider.
00:20
The first tiny caterpillar hatches a few days later.
3
20266
3128
İlk küçük tırtıl birkaç gün sonra yumurtadan çıkar.
00:23
After two weeks living within a flower bud,
4
23436
2753
İki hafta boyunca bir çiçek tomurcuğu içinde yaşadıktan sonra,
00:26
he embarks on a high-risk operation that will require infiltrating
5
26272
4087
yoğun bir şekilde korunan bir kaleye gizlice sızmayı gerektiren
00:30
a densely guarded fortress undercover.
6
30359
2753
yüksek riskli bir operasyona girişir.
00:33
He secretes a thread of silk and descends to the ground.
7
33488
3837
İpekten bir ip salgılar ve yere iner.
00:37
Here, he's more vulnerable than ever, but he holds still and waits.
8
37658
4713
Burada, daha önce hiç olmadığı kadar savunmasızdır,
ancak hareketsiz durur ve bekler.
00:42
His descent perfectly coincides with the peak foraging hours
9
42705
3921
İnişi, yakındaki kırmızı karınca kolonisinin en yoğun avlanma saatleriyle
00:46
of the nearby red ant colony.
10
46626
2085
mükemmel bir şekilde çakışmaktadır.
00:48
Soon enough, a worker ant encounters the caterpillar.
11
48961
3504
Çok geçmeden, bir işçi karınca tırtıl ile karşılaşır.
00:52
She inspects his cuticle with her sensitive antennae
12
52548
3170
Hassas antenleriyle onun kutikulasını inceler
00:55
and picks up on key chemical cues that she uses to recognize her kin.
13
55718
4880
ve akrabalarını tanımak için kullandığı anahtar kimyasal ipuçlarını alır.
01:01
This is all part of the caterpillar's disguise.
14
61182
2711
Bunların hepsi tırtılın kılık değiştirmesinin bir parçası.
01:04
The worker picks him up and reverses course.
15
64227
2878
İşçi karınca onu alır ve yönünü tersine çevirir.
01:07
Indeed, the caterpillar doesn't battle his way into the fortress.
16
67730
4004
Gerçekten de, tırtıl kendini kaleye savaşarak sokmaz.
01:11
No— he wouldn't stand a chance.
17
71776
2002
Başarılı olması olası bile olmazdı.
01:13
He's shepherded in because the ant
18
73903
2502
O, karınca tarafından sürülmüş çünkü karınca
01:16
is treating him like one of her colony's own larvae.
19
76405
3295
onu kendi kolonisine ait bir tırtıl gibi davranıyor.
01:19
They pass legions of ants poised to attack invaders
20
79992
3671
İstilacılara karşı saldırmaya hazır pek çok karıncayı geçtikten sonra,
01:23
and enter the intricately architected, subterranean nest,
21
83663
3837
karmaşık bir şekilde inşa edilmiş, yeraltı yuvasına girerler,
01:27
which is sheltered, moist, and stockpiled with resources.
22
87708
4004
ki bu, sığınakla, nemli ve kaynaklarla dolu bir yerdir.
01:32
If the caterpillar's mimicry didn't work,
23
92255
2669
Eğer tırtılın taklitçiliği işe yaramamış olsaydı,
01:35
he might have been left for dead or taken as food himself.
24
95174
3796
ölüme terk edilmiş olabilir ya da kendi başına yiyecek olarak alınabilirdi.
01:39
Instead, the ant places the caterpillar in the nursery,
25
99512
3712
Bunun yerine, karınca, tırtılı, kendi sevgiyle büyüttüğü yavrular arasına,
01:43
among the colony's own cherished brood.
26
103224
2711
koloninin içine yerleştirir.
01:47
Here, he produces sugary secretions that the worker ants feed from.
27
107061
4421
Burada işçi karıncaların beslendiği şekerli salgıları üretir.
01:51
The nurse ants dote upon him,
28
111607
2336
Hemşire karıncalar ona özen gösterir,
01:53
regurgitating food into his mouth frequently.
29
113985
2627
sık sık ağzına yiyecek regürjite ederler.
01:56
But he has a voracious appetite.
30
116737
2128
Ancak onun doyumsuz bir iştahı var.
01:59
He arches his body in a begging posture to obtain more food,
31
119240
3962
Daha fazla yiyecek almak için vücudunu yalvaran bir pozisyona alır,
02:03
and, every now and then, eats one of his own nestmates.
32
123202
3796
ve ara sıra kendi yuva arkadaşlarından birini yer.
02:07
The caterpillar also does things that the ant larvae can't:
33
127498
3671
Tırtıl ayrıca karınca larvalarının yapamadığı şeyleri yapar:
02:11
he makes noises that sound a lot like those emitted by the ant queens.
34
131294
4671
karınca kraliçeleri tarafından çıkarılanlara çok benzeyen sesler çıkarır.
02:16
In effect, he signals that he's royalty and should be prioritized
35
136507
4046
Aslında, kendisinin soylu olduğunu ve karınca yavrularından öncelikli olarak
02:20
over the actual ant larvae.
36
140553
1793
değerlendirilmesi gerektiğini belirtir.
02:22
And that's exactly what happens.
37
142638
1710
Ve tam olarak bu gerçekleşir.
02:24
The nurse ants feed him extra.
38
144557
2044
Hemşire karıncalar onu fazladan besler.
02:26
And when a wild boar causes part of the nest to collapse,
39
146601
3253
Ve bir yaban domuzu yuvanın bir kısmının çökmesine neden olduğunda,
02:29
the ants rescue the caterpillar first.
40
149854
2627
karıncalar önce tırtılı kurtarır.
02:33
While members of the ant colony suffer reduced survival rates
41
153900
3753
Karınca kolonisinin üyeleri, yükü olan tırtıl nedeniyle
02:37
because of the burdensome caterpillar,
42
157653
2127
hayatta kalma oranlarının azalmasına maruz kalırken
02:39
he passes the harsh winter living like royalty.
43
159780
3254
o zorlu kışı adete kraliyet ailesine aitmiş gibi geçirir.
02:43
Come June, he's stored up plenty of nutrients
44
163534
2961
Haziran ayına gelindiğinde, dramatik bir dönüşüm yapmak için
02:46
to make a dramatic transformation.
45
166495
1961
yeterli besini biriktirmiştir.
02:48
He forms his chrysalis, and for three weeks,
46
168748
2961
Kendi kozasını oluşturur, ve üç hafta boyunca,
02:51
he uses a tooth-and-comb organ to create more queen-like acoustic vibrations,
47
171709
5172
diş ve tarak organını kullanıp daha fazla kraliçe benzeri akustik titreşim yaratır,
02:56
attracting workers to clean him.
48
176881
1877
işçileri onu temizlemeye çeker.
02:59
Then, at dawn one day, he emerges an adult butterfly.
49
179175
4004
Sonra, bir gün şafakta, olgun bir kelebek olarak ortaya çıkar.
03:03
Wings still wet, his body easily fits through the gallery opening,
50
183346
4421
Kanatları hâlâ ıslak, vücudu rahatça koza açıklığından geçer,
03:07
and finally, 11 months after being taken in,
51
187767
3253
ve nihayetinde, içeri alındıktan 11 ay sonra
03:11
he basks in the sun and begins searching for a mate.
52
191145
3420
güneşin tadını çıkarır ve bir eş aramaya başlar.
03:14
When he dies about a week later,
53
194690
2002
Bir hafta kadar sonra öldüğünde,
03:16
he'll have spent the vast majority of his life in the realm of the ants.
54
196692
3879
hayatının büyük bir kısmını karıncaların dünyasında geçirmiş olacak.
03:21
The Alcon blue is one of as many as 200 parasitic butterfly species,
55
201364
4963
Alcon mavisi, 200′den fazla olan parazit kelebek türünden biridir,
03:26
all of which target ants.
56
206327
1793
ve hepsi karıncaları hedef alır.
03:28
Sometimes, multiple caterpillars inhabit the same ant colony at once.
57
208204
4421
Bazen, aynı anda birden fazla tırtıl aynı karınca kolonisinde yaşar.
03:32
Some stay for almost two years.
58
212708
2294
Bazıları neredeyse iki yıl kadar kalır.
03:35
But researchers are still parsing these complex relationships.
59
215002
3254
Ancak araştırmacılar hâlâ bu karmaşık ilişkileri çözümlüyor.
03:38
For instance, certain ants guard Japanese oakblue caterpillars from predators
60
218631
4880
Örneğin, bazı karıncalar Japon meşesi tırtıllarını avcılardan korur
03:43
and consume the sugary secretions the caterpillars produce in return.
61
223511
3837
ve karşılığında tırtılların ürettiği şekerli salgıları tüketir.
03:47
But it turns out that this sweet concoction
62
227682
2544
Ancak ortaya çıkan şey, bu tatlı karışımın
03:50
isn't a simple form of mutual assistance.
63
230226
2461
basit bir yardımlaşma biçimi olmadığıdır.
03:53
Instead, chemicals in the secretions actually manipulate the ants' behavior,
64
233104
4462
Aslında, salgılardaki kimyasallar gerçekte karıncaların davranışını manipüle eder,
03:57
inhibiting their movement
65
237566
1544
hareketlerini engeller
03:59
and making them more protective and aggressive caterpillar guards.
66
239110
3628
ve onları daha koruyucu ve agresif tırtıl bekçileri haline getirir.
04:03
Despite these masterful manipulations,
67
243030
2419
Bu ustaca manipülasyonlara rağmen,
04:05
parasitic butterflies are vulnerable themselves.
68
245449
2753
parazit kelebekler kendi başlarına savunmasızdır.
04:08
They're also the targets of parasitism.
69
248369
2711
Onlar da parazitliğin hedefidir.
04:11
Even within their adopted, high-security hideaways,
70
251539
3170
Kendilerine ait, yüksek güvenlikli sığınaklarında bile,
04:14
parasitoid wasps sometimes track the caterpillars down
71
254834
3753
bazen parazitoit yaban arıları tırtılları izler
04:18
and lay eggs on their bodies.
72
258587
1627
ve vücutlarına yumurta bırakır.
04:20
When the wasp larvae hatch, they consume the caterpillars alive.
73
260464
4088
Yaban arıları larvaları çıktığında, tırtılları canlı canlı tüketirler.
04:24
And because their life cycles consist of such a complex choreography
74
264760
3879
Ve çünkü yaşam döngüleri, belirli bitkileri ve karıncaları içeren
04:28
involving specific plants and ants,
75
268639
2127
böylesine karmaşık bir koreografiye dayandığı için,
04:30
small environmental changes can affect their populations.
76
270766
3379
küçük çevresel değişiklikler onların popülasyonlarını etkileyebilir.
04:34
One parasitic butterfly species actually went extinct in the UK in 1979,
77
274520
5464
Bir parazit kelebek türünün, aslında 1979′da Birleşik Krallık’ta nesli tükenmiş
04:39
before being reintroduced a few years later.
78
279984
2544
ancak birkaç yıl sonra yeniden tanıtılmıştır.
04:42
They've since rebounded alongside efforts to restore the meadow habitats
79
282695
4338
Bu türler, ev sahibi karıncalarının gelişebilmek için ihtiyaç duydukları
çayır habitatlarını tekrar oluşturma çabalarıyla birlikte toparlandı.
04:47
their host ants require to thrive—
80
287033
2335
04:49
helping preserve these riveting relationships
81
289410
2502
Çabalar, etkileyici ilişkilerin ve ilişkilerden doğan
04:51
and the astonishing adaptations they inspire.
82
291912
3003
şaşırtıcı adaptasyonların korunmasına yardımcı oldu.
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7