Something weird is happening in our galaxy - Ashkbiz Danehkar

Çeviri: Başak Gökdaş Gözden geçirme: esra kurul

In November 2010, NASA announced the discovery of a strange,

Kasım 2010′da NASA, hiç görülmemiş esrarengiz bir

never-before-seen galactic object:

galaksi neslinin keşfini duyurdu:

two gigantic gaseous bubbles,

25,000 ışık yılı uzunluğunda, her biri etkileyici iki dev gaz kabarcığı.

each emanating an impressive 25,000 light years

from the center of our home galaxy, the Milky Way.

Galaksimizin merkezi Samanyolu’nda.

Inside the structures, named the Fermi Bubbles,

″Fermi kabarcıkları″ olarak adlandırılan yapıların içinde,

streams of high energy particles traveling faster than the surrounding medium,

yüksek enerji parçacıklarının çevresindeki ortamdan hızlı seyahat eden akıntılar,

collide with dust, gas, and light,

toz, gaz ve ışıkla çarpışarak

to create gamma rays, the most energetic form of light.

en enerjik ışık formu olan gama ışınlarını oluşturuyor.

Astronomers were perplexed.

Gökbilimciler şaşkındı.

While gamma rays are not uncommon in space,

Gama ışınları uzayda alışılmamış olmasa da,

radiation of this magnitude had only been observed in distant galaxies.

bu büyüklükteki radyasyon sadece uzak galaksilerde gözlemlenmişti.

And they are typically produced by large-scale powerful events,

Ve genellikle büyük ölçekli güçlü olaylar tarafından üretilirledi,

like explosions of supernova.

örneğin süpernova patlamaları gibi.

Yet, compared to our galactic neighbors,

Ancak galaksideki komşularımıza kıyasla,

the center of the Milky Way and the supermassive black hole

Samanyolu’nun merkezi ve içinde bulunan süper kütleli kara deliğin,

that resides within it,

was always thought to have been relatively calm.

her zaman nispeten sakin olduğuna inanılmıştı.

So, what was the powerful event that created these massive structures?

Öyleyse bu devasa yapıları yaratan güçlü olay neydi?

And is the center of our galaxy not so sleepy after all?

Yoksa galaksimizin merkezi gerçekten de o kadar sakin değil miydi?

A clue to answering these questions came in December 2020,

Bu soruları cevaplamak için ipucu, Aralık 2020′de geldi.

when astronomers announced the discovery

Gökbilimciler bir başka ışıldayan küme keşfettiklerini duyurdukları zaman.

of yet another set of radiating spheres.

Entitled the eROSITA bubbles, these structures are even wider,

″eROSITA kabarcıkları″ olarak adlandırılan bu yapılar, daha da genişler.

extending nearly half the distance of the entire Milky Way in both directions,

Her iki yöne de neredeyse Samanyolu’nun yarı uzunluğunu kapsayarak uzanır

and fully encapsulating the Fermi Bubbles.

ve Fermi kabarcıklarını tamamen kuşatırlar.

They emit soft X-rays, which have frequencies lower than gamma rays,

Gama ışınlarından daha düşük frekanslara sahip olan,

but are still highly energetic forms of light.

ancak oldukça enerjik bir ışın formu olan yumuşak X ışınlarını yayarlar.

Astronomers quickly surmised that the overlapping bubbles

Gökbilimciler hızla sonuca varıp çakışan balonların

most likely share a single origin.

muhtemelen tek bir kaynağı paylaştığını düşündüler.

And the event that formed them must have generated a massive amount of energy—

Onları oluşturan olayın muazzam miktarda enerji üretmiş olması gerekiyordu.

approximately 1 million times that which the Sun will produce

Yaklaşık olarak Güneş’in tüm ömrü boyunca üreteceğinden 1 milyon kat daha fazla.

during its entire lifetime.

Based on the speed of the jets of energetic electrons within the bubbles,

Enerjik elektronların bu kabarcıklar içindeki jetlerinin hızına dayanarak,

they calculated the event most likely took place

olayın muhtemelen 3 milyon yıldan daha az bir süre önce

less than 3 million years ago.

gerçekleştiğini hesapladılar.

Bu, galaksinin 13 milyar yıllık ömrüne kıyasla nispeten yakın bir tarihtir.

This is relatively recent compared to the galaxy’s 13-billion-year lifespan,

and means our early ancestors might have even witnessed the powerful event,

İlkel atalarımızın bu güçlü olayı gözlemlemiş olabileceği anlamına gelir.

as a gigantic ball of heated mass illuminating the night sky.

Çünkü gece gökyüzünü aydınlatan ısınmış kütlenin dev top gibi görünmesi mümkündür.

But what exactly was the powerful event?

Ama güçlü olay tam olarak neydi?

Two theories quickly emerged about what could have created the bubbles

Kabarcıkları ve içindeki yüksek enerjili parçacık jetlerini neyin oluşturabileceği

and the high energy particle jets within.

konusunda hızla iki teori ortaya atıldı.

And both are still debated today.

Her iki teoride bugün hâlâ tartışılmaktadır.

The first theory is that the bubbles

İlk teori, kabarcıkların,

stem from a recent massive burst of star formation

galaksimizin merkezine doğru olan, yakın zamandaki büyük bir

toward the center of our galaxy.

yıldız oluşum patlamasından kaynaklandığıdır.

Newly forming stars produce a vast outflowing of hot gas,

Yeni oluşan yıldızlar, geniş çaplı sıcak gazın dışa doğru akışını oluştururlar.

called stellar winds.

Buna “yıldız rüzgarları” denir.

Meanwhile, young massive stars die quickly,

Bu sırada, genç dev yıldızları hızla ölüp,

causing energetic supernova explosions.

enerjik süpernova patlamalarına neden olurlar.

Stellar winds combined with these explosions

Yıldız rüzgarları, bu patlamalarla birleştiğinde,

can lead to the formation of large-scale galactic winds.

büyük ölçekli galaktik rüzgarların oluşmasına neden olabilir.

These galactic winds can push away the surrounding material,

Galaktik rüzgarlar, çevredeki materyali uzaklaştırıp,

creating gigantic bubbles.

dev kabarcıklar oluşturabilirler.

The second theory is that the structures are the result of a powerful outburst

İkinci teori ise, yapıların galaksimizin merkezindeki

from the supermassive black hole at the center of our galaxy.

süper kütleli siyah deliğin güçlü bir patlama bir sonucu oluştuğudur.

Named Sagittarius A*,

“Sagittarius A*” olarak adlandırılır.

this black hole lives up to its title of supermassive,

Bu siyah delik, süper kütleli unvanına layık bir şekilde yaşar.

as it’s approximately 4 million times the mass of the Sun.

Çünkü yaklaşık olarak Güneş’in kütlesinin 4 milyon katı kadardır.

And scientists have documented similar jets of energy

Bilim insanları, benzer enerji jetlerinin, diğer uzak

emanating from similar black holes in other distant active galaxies.

galaksilerdeki benzer siyah deliklerden kaynaklandığını belgelemişlerdir.

These jets are found in active galactic nuclei known as quasars,

Bu jetler, kuasarlar olarak bilinen aktif galaktik çekirdeklerde bulunur.

and they're created as dust and gases rapidly fall into the feeding black hole.

Toz ve gazların hızla beslenen siyah deliğe düşmesi sonucunda oluşur.

This gathers hot ionized gas around the vicinity,

Bu, çevresinde sıcak iyonlaşmış gazın toplanmasına neden olur

which is then ejected from the center at ultra-fast velocities.

ve ardından bu gaz, merkezden aşırı hızlı şekilde püskürtülür.

This theory suggests that Sagittarius A*, which is thought to be relatively quiet,

Bu teori, nispeten sakin olduğuna inanılan Sagittarius A*’nın,

may have been active relatively recently.

yakın bir zamanda aktif olabileceğini öne sürüyor.

And it begs the question: will it wake up again?

Bu durum akla şu soruyu getiriyor:

Acaba tekrar uyanacak mı?

Scientists use supercomputers

Bilim insanları, kabarcık oluşumuna neden olabilecek

to run what is known as hydrodynamic numerical simulations,

fiziksel koşulları keşfetmek amacıyla “hidrodinamik sayısal simülasyonlar”

where different physical conditions that may have led to bubble formation

olarak bilinen süreçleri yürütmek için süper bilgisayarları kullanırlar.

are explored.

While several results suggest that extreme outbursts from Sagittarius A*

Çeşitli sonuçlar, Sagittarius A*’dan gelen aşırı patlamaların

muhtemelen kabarcıkların oluşumuna katkıda bulunduğunu öne sürse de,

likely contributed to the creation of the bubbles,

it remains to be seen whether past star formations may have also played a role.

geçmişteki yıldız oluşumlarının da rol oynayıp oynamadığı henüz bilinmiyor.

Other simulations show evidence of other contributing factors,

Diğer simulasyonlar, galaksimiz dışından gelen çevregalaktik rüzgarlarının

like the influence of circumgalactic medium winds from outside our galaxy,

etkisi gibi diğer katkıda bulunan faktörlere dair kanıtlar göstermektedir;

which may explain some of the bubbles’ unique features.

bu, kabarcıkların benzersiz özelliklerini açıklamaya yardımcı olabilir.

These computational simulations will only get more precise

Bu hesaplamalı simülasyonlar, daha hassas ve dinamik teleskopları

as we continue to launch more sensitive and dynamic telescopes into space.

uzaya göndermeye devam ettiğimiz sürece giderek daha net hale gelecektir.

But whatever answers we unlock will undoubtedly lead to more surprises

Ancak açığa çıkardığımız cevap ne olursa olsun, şüphesiz ki bu,

about our mysterious, and perhaps not so calm, galaxy.

gizemli ve sakin olmayan galaksimiz hakkında sürprizlere yol açacaktır.