The game-changing amniotic egg - April Tucker

Oyunun kurallarını değiştiren amniyotik yumurta - April Tucker

Çeviri: Sevkan Uzel Gözden geçirme: Suleyman Cengiz

Would you believe that walruses,

Deniz aslanı,

rattlesnakes,

çıngıraklı yılan

and parakeets

ve papağanın

all once lived in the same house?

bir zamanlar aynı evde yaşadığına inanır mıydınız?

Let's go back about 350 million years.

Gelin 350 milyon yıl önceye dönelim.

Look around.

Çevreye bir bakın.

Steamy swamps and rain forests of horsetails and ferns

Bölgeyi, tilki kuyrukları ve eğrelti otları dolu olan

cover the region.

bataklıklar ile yağmur ormanları kaplıyordu.

Amphibians are the dominant land vertebrates.

İki yaşayışlılar, baskın kara omurgalılarıydı.

They range in size from newts

Büyüklükleri semenderden timsaha kadar değişiyor.

to crocodiles.

And all require water to do their egg laying.

Hepsi de yumurtalarını bırakmak için suya gereksinim duyuyordu.

If they don't go to the water,

Eğer yumurta bırakmak için suya gidemezlerse,

their shell-less, jelly-like eggs will dry out.

kabuksuz ve jölemsi yumurtaları kuruyup ölüyordu.

Because of this hazard,

Bu tehlikeden ötürü,

they spend most of their time

zamanlarının çoğunu tatlı suda

living in or near fresh water.

veya su kenarında geçiriyorlardı.

That is, until a breakthrough

Yani, evrim sürecinde çığır açan

in evolution changes everything:

bir değişiklik olana dek böyleydi:

the amniotic egg.

Amniyotik yumurta.

The amniotic egg is shelled,

Amniyotik yumurta kabukludur,

waterproof,

su geçirmez

and can be laid on dry land.

ve karaya bırakılabilir.

It is produced by the amniotes,

Bu devrimsel yumurtaya istinaden adlandırılan

a new group of animals named after their revolutionary egg.

yeni bir hayvan grubu tarafından üretilir: Amniyotlar.

The first amniote is a tetrapod,

İlk amniyot, bir tetrapoddu;

a four-legged animal,

yani dört ayaklı bir hayvandı

resembling a small lizard.

ve küçük bir kertenkeleye benziyordu.

While some amphibians can walk around on land

Bazı iki yaşayışlılar karada dolaşıp,

and bury their eggs in wet soil or highly humid areas,

yumurtalarını ıslak toprağa veya aşırı nemli alanlara gömebilseler de,

nothing before the amniotes has the ability

amniyotlardan önce hiçbir canlı

to lay its eggs on completely dry land.

yumurtasını bütünüyle kuru ortama bırakamıyordu.

Because of this evolved egg,

Bu evrimleşmiş yumurta sayesinde,

the amniotes are the first animals

bütünüyle karasal bir hayat yaşayabilen

with the ability to live a fully terrestrial life.

ilk hayvanlar amniyotlar oldu.

But, despite their move inland,

Fakat karaya taşınmalarına rağmen,

the amniotes have not abandoned

amniyotlar gölde yavru büyütme tarzını

their pond-dwelling upbringing.

terk etmedi.

In fact, the amniotic egg brings the pond with them

Aslına bakarsanız, kabuğunun içinde sulu bir ortam barındıran

by enclosing the aquatic environment within its shell.

amniyotik yumurta, gölü karaya getiriyordu.

This is achieved by four main upgrades

Bu, amniyotik yumurtalara özgü

that are unique to amniotic eggs.

dört temel yenilikle başarılıyordu.

Let's take a closer look.

Biraz daha yakından bakalım.

The first development is the most obvious:

İlk yenilik çok kolay fark ediliyor:

the egg's protective shell.

Yumurtanın koruyucu bir kabuğu var.

It's tough but flexible,

Sert ama esnek

and has a leathery surface,

ve derimsi bir yüzeyi var;

still seen in reptile eggs today.

tıpkı bugünkü sürüngen yumurtaları gibi.

The shell protects the eggs from predators,

Kabuk, yumurtayı yırtıcılardan,

bacteria,

damage,

bakterilerden, hasardan

and drying out.

ve kurumaktan koruyor.

But, unlike the walls of a fish tank,

Ama amniyotik yumurtanın kabuğu,

the shell of the amniotic egg is porous,

bir akvaryum tankından farklı olarak

allowing oxygen to pass through

gözenekli olduğundan, oksijen geçişine olanak sağlıyor.

so that the growing amniote inside doesn't suffocate.

Böylece, içeride büyüyen amniyot boğulmuyor.

The next two developments are two separate membranes

Diğer iki yenilik ise birlikte akciğer gibi çalışan

that work together like a pair of lungs.

iki ayrı zar.

They bring oxygen into the embryo

Bunlar embriyoya oksijen taşıyor

while removing carbon dioxide.

ve karbondioksiti dışarı atıyor.

The first is the chorion,

İlki koryon zarıdır

which is the protective layer that oxygen passes through

ve kabuğun minik gözeneklerinden girdikten sonra

after entering the shell's tiny pores.

oksijenin geçtiği koruyucu katmandır.

You may recognize the chorion

Koryonu, haşlanmış yumurtanın üzerinden soyduğunuz ince zar

as the thin skin you peel away on a hard boiled egg.

olarak tanıyor olabilirsiniz.

Think of this waterproof membrane

Bu su geçirmez zarı,

as the in and out doors of the egg.

yumurtanın giriş-çıkış kapısı olarak düşünebilirsiniz.

It's the entrance for oxygen

Buradan oksijen girişi

and exit for carbon dioxide.

ve karbondioksit çıkışı gerçekleşir.

The membrane working with the chorion

Koryon ile birlikte işleyen zar

is the allantois.

allantoyis zarıdır.

If the chorion is the doors,

Koryon kapı ise allontoyis de binanın lobisidir, denebilir.

then the allantois is essentially the lobby of the building.

It directs the oxygen and carbon dioxide

Embriyoya gerekmeyen atıkları depolarken,

while simultaneously storing

oksijen ile karbondioksiti yönlendirir.

unneeded waste from the embryo.

The chorion and the allantois make sure the embryo

Koryon ile allantoyis,

embriyonun gereksindiği her şeyi almasını

has everything it needs

and gets rid of anything it doesn't.

ve gereksizlerden kurtulmasını sağlar.

The last and perhaps the most important development

Son olarak, belki de en önemli gelişim amniyondur;

is the amnion, the membrane for which the egg is named.

yani yumurtaya adını veren zar.

The amnion is also contained within the chroion

Koryonda da amniyon bulunur

and holds the fluid in which the embryo floats.

ve embriyonun içinde yüzdüğü sıvıyı tutar.

Because it has left the watery world of the amphibians,

İki yaşayışlıların sulu dünyasını terkettiğinden,

the amnion is necessary for preventing

embriyonun kuruyup ölmesini engellemek için

the embryo from drying out.

amniyon gereklidir.

It is the transportable pond

Amniyotların karaya yumurta bırakmasına olanak tanıyan,

that allows the amniote to lay the egg on dry land.

taşınabilir bir havuz gibidir.

Its fluid also protects the embryo

İçindeki sıvı, embriyoyu herhangi bir çarpmadan

from any collisions or rough landings,

ya da sert inişlerden de korur.

like a shock absorber on your bike or car.

Bisiklet veya arabadaki şok emici gibidir.

Together, the shell and these four membranes

Kabuk ile bu zarlar,

embriyonun büyüyüp gelişmesi için

create a safe, watery environment

for the embryo to grow and develop.

güvenli bir su ortamı yaratır.

The new amniote offspring will continue

Yeni amniyot nesli,

the process of vertebrate evolution

sudan uzaktaki yeni karaları keşfederken,

as it explores new land away from the water.

omurgalı evrimi sürer.

They will spend the next million years

Sonraki milyonlarca yılda

splitting into two distinct groups:

iki ayrık gruba bölünürler:

the synapsids and sauropsids.

Sinapsidler ve sauropsidler.

Synapsida is the group of animals

Sinapsidler, memelilerin içinde olduğu gruptur.

that contain mammals,

while sauropsida is the group that contains

Sauropsidler ise sürüngenlerin,

reptiles,

kuşların

birds,

ve dinozorların oluşturduğu gruptur.

and dinosaurs.

These two amniotic groups collectively contain

Bu iki amniyotik grubun içinde

günümüzde tanıdığımız deniz aslanları,

the walruses,

rattlesnakes,

and parakeets we know today.

çıngıraklı yılanlar

ve papağanlar bulunur.

Like a family reunion,

Tıpkı bir aile toplantısında olduğu gibi,

with relatives of every shape and size,

dünyanın farklı köşelerindeki,

coming together from different corners of the Earth,

farklı biçim ve büyüklüklerdeki akrabaların hepsi

these animals can all call one place home:

aynı yere yuva derler:

the amniotic egg.

Amniyotik yumurta.