What on Earth is spin? - Brian Jones

Translator: Andrea McDonough Reviewer: Jessica Ruby

Translator: Varintorn Tacha Reviewer: Sakunphat Jirawuthitanant

The next time you see a news report of a hurricane

ครั้งต่อไปที่คุณเห็นรายงานข่าวพายุเฮอริเคน

or a tropical storm

หรือพายุโซนร้อน

showing high winds battering trees and houses,

ที่มีลมแรงพัดต้นไม้และบ้านเรือน

ask yourself, "How did the wind get going so fast?"

ลองถามตัวเองว่า “ลมพัดเร็วขนาดนี้ได้อย่างไร”

Amazingly enough, this is a motion that started

น่าประหลาดใจว่า นี่คือการเคลื่อนไหว

more than five billion years ago.

ที่เริ่มต้นเมื่อกว่าห้าพันล้านปีที่แล้ว

But, to understand why, we need to understand spin.

แต่เพื่อที่จะเข้าใจว่าทำไม เราต้องเข้าใจการหมุนก่อน

In physics, we talk about two types of motion.

ในเชิงฟิสิกส์ เราพูดถึงการเคลื่อนที่สองประเภท

The first is straight-line motion.

ประเภทแรก คือ การเคลื่อนที่แนวตรง

You push on something, and it moves forward.

คุณดันบางสิ่งบางอย่าง และมันจะเคลื่อนไปข้างหน้า

The second type, spin, involves an object rotating,

ประเภทที่สอง การหมุน เกี่ยวข้องกับการโคจรวัตถุ

or turning on its axis in place.

หรือการเหวี่ยงแกนของมันอยู่กับที่

An object in straight-line motion will move forever

วัตถุที่เคลื่อนที่เป็นเส้นตรง จะเคลื่อนที่ตลอดไป

unless something,

เว้นแต่จะมีบางสิ่ง เช่น การเสียดสีจากพื้นด้านล่าง

like the friction of the ground beneath it,

causes it to slow down and stop.

ทำให้มันเคลื่อนที่ช้าลงและหยุด

The same thing happens when you get something spinning.

สิ่งเดียวกันนี้จะเกิดขึ้น เมื่อคุณมีบางอย่างหมุน

It will keep on spinning until something stops it.

มันจะหมุนต่อไปจนกว่าจะมีบางอย่างหยุดมัน

But the spin can speed up.

แต่การหมุนสามารถเร่งความเร็วได้

If an ice skater is gliding across the ice

ถ้านักเล่นสเก็ตน้ำแข็งร่อนข้ามน้ำแข็ง

in straight-line motion and she pulls her arms in,

ด้วยการเคลื่อนที่เป็นเส้นตรง และเก็บแขนเข้ามา

she keeps on gliding at the same speed.

เธอก็จะยังคงร่อนด้วยความเร็วเท่าเดิม

But if she is spinning on the ice

แต่ถ้าเธอหมุนตัวอยู่บนน้ำแข็ง

and she pulls her arms in,

และเก็บแขนเข้ามา

you know what happens next.

คุณก็รู้ว่าจะเกิดอะไรขึ้นต่อไป

She spins faster.

เธอหมุนเร็วขึ้น

This is called the conservation of angular momentum.

สิ่งนี้เรียกว่า กฎอนุรักษ์โมเมนตัมเชิงมุม

Mathematically, angular momentum is a product of two numbers,

ในทางคณิตศาสตร์ โมเมนตัมเชิงมุม เป็นผลคูณของตัวเลขสองตัว

one that gives the spin rate

ตัวหนึ่งให้อัตราการหมุน

and one that gives the distance of the mass from the axis.

และอีกตัวหนึ่งให้ระยะห่างของมวลจากแกน

If something is freely spinning,

หากบางสิ่งหมุนอย่างอิสระ

as one number gets bigger,

เมื่อตัวเลขตัวหนึ่งโตขึ้น

the other gets smaller.

อีกตัวก็จะเล็กลง

Arms closer, spin faster.

ขยับแขนของมุมชิดขึ้นก็จะหมุนเร็วขึ้น

Arms farther, spin slower.

แขนของมุมห่างออกไปก็หมุนช้าลง

Spin causes other effects, too.

การหมุนทำให้เกิดปรากฏการณ์อื่น ๆ เช่นกัน

If you are riding on a spinning merry-go-round

หากคุณกำลังขี่ม้าหมุน

and you toss a ball to a friend,

แล้วโยนลูกบอลให้เพื่อน

it will appear to follow a curving path.

มันจะดูเหมือนเป็นทางโค้ง

It doesn't actually curve, though.

แต่จริง ๆ แล้ว มันไม่ได้โค้งเลย

It really goes in a straight line.

จริง ๆ แล้ว มันไปเป็นเส้นตรง

You were the one who was following a curving path,

คุณเป็นคนที่เดินตามเส้นทางโค้ง

but, from your point of view,

แต่จากมุมมองของคุณ

the ball appears to curve.

ลูกบอลดูเหมือนจะโค้ง

We call this the coriolis effect.

เราเรียกสิ่งนี้ว่า ปรากฏการณ์คอริออลิส

Oh, and you are riding on a speeding merry-go-round

อ้อ และคุณกำลังขี่ม้าหมุน

right now at this very moment.

ด้วยความเร็วอยู่ในขณะนี้ด้วยนะ

We call it the Earth.

เราเรียกมันว่า โลก น่ะ

The Earth spins on its axis once each day.

โลกหมุนบนแกนของมันวันละครั้ง

But why does the Earth spin?

แต่ทำไมโลกถึงหมุนล่ะ

Now, that's a story that starts billions of years ago.

นี่เป็นเรื่องราวที่เริ่มต้น เมื่อหลายพันล้านปีก่อน

A cloud of dust and gas that form

เมฆฝุ่นและก๊าซที่ก่อตัวเป็น ดวงอาทิตย์ โลก และดาวเคราะห์ต่าง ๆ

the Sun and the Earth and the planets

and you and me

และคุณและฉัน

started to collapse as gravity pulled it all together.

เริ่มพังทลายลง เมื่อแรงโน้มถ่วงดึงมันมารวมกัน

Before it started to collapse,

ก่อนที่มันจะเริ่มถล่ม

this cloud had a very gentle spin.

เมฆก้อนนี้หมุนอย่างช้ามาก ๆ

And, as it collapsed,

และเมื่อมันพังทลายลง

like that ice skater pulling her arms in,

เหมือนกับที่ นักเล่นสเก็ตน้ำแข็งเก็บแขนเข้ามา

the spin got faster and faster.

การหมุนก็เร็วขึ้นเรื่อย ๆ

And everything that formed out of the cloud,

และทุกสิ่งที่ก่อตัวจากเมฆ

the Sun

ดวงอาทิตย์ และดาวเคราะห์รอบดวงอาทิตย์

and the planets around the Sun

and the moons around the planets,

และดวงจันทร์รอบดาวเคราะห์

all inherited this spin.

ล้วนรับการถ่ายทอดการหมุนรอบนี้

And this inherited spin is what gives us night and day.

และการหมุนที่สืบทอดมานี้ เป็นสิ่งที่ทำให้เรามีกลางวันและกลางคืน

And this day-night cycle is what drives our weather.

และวงจรกลางวันและกลางคืนนี้ เป็นสิ่งที่ขับเคลื่อนสภาพอากาศของเรา

The Earth is warm on the daytime side,

โลกจะอบอุ่นในฝั่งกลางวัน

cool on the nighttime side,

และเย็นในฝั่งกลางคืน

and it's warmer at the equator than at the poles.

และบริเวณเส้นศูนย์สูตรจะอุ่นกว่าที่ขั้วโลก

The differences in temperature

ความแตกต่างของอุณหภูมิ

make differences in air pressure,

ทำให้เกิดความกดอากาศที่แตกต่างกัน

and the differences in air pressure

และความแตกต่างของความกดอากาศ ทำให้อากาศเคลื่อนที่

make air move.

They make the wind blow.

ทำให้ลมพัด

But, because the Earth spins,

แต่เนื่องจากโลกหมุน

the moving air curves to the right

อากาศที่กำลังเคลื่อนที่จึงโค้งไปทางขวา ในซีกโลกเหนือ

in the Northern Hemisphere

because of the coriolis effect.

เนื่องจากปรากฏการณ์คอริออลิส

If there's a region of low pressure in the atmosphere,

หากมีบริเวณที่มีความกดอากาศต่ำในบรรยากาศ

air is pushed toward it,

อากาศจะถูกผลักเข้าหาบริเวณนั้น เหมือนกับน้ำที่ไหลลงท่อระบายน้ำ

like water going down a drain.

But the air curves to the right as it goes,

แต่อากาศจะโค้งไปทางขวาขณะเคลื่อนที่

and this gives it a spin.

และทำให้อากาศหมุนได้

With the dramatic low pressure in a storm,

ด้วยความกดอากาศที่ต่ำมากในพายุ

the air gets pulled in tighter and tighter,

อากาศจะถูกดึงเข้ามาแน่นขึ้นเรื่อย ๆ

so it gets going faster and faster,

ดังนั้นมันจึงเคลื่อนตัวเร็วขึ้น

and this is how we get the high winds of a hurricane.

และนี่คือวิธี ที่เราได้รับลมแรงของพายุเฮอริเคน

So, when you see a spinning storm on a weather report,

ดังนั้น เมื่อคุณเห็นพายุหมุน ในข่าวพยากรณ์อากาศ ลองคิดดูตามนี้

think about this:

The spin ultimately came from the spin of the Earth,

การหมุนของพายุนั้น มาจากการหมุนของโลก

and the Earth's spin is a remnant,

และการหมุนของโลกนั้นเป็นเพียงเศษซาก แบบซากฟอสซิล

a fossil relic,

of the gentle spin of the cloud of dust and gas

ของการหมุนอย่างอ่อนโยนของเมฆฝุ่นและก๊าซ

that collapsed to make the Earth

ที่พังทลายลงมาทำให้โลก

some five billion years ago.

เมื่อประมาณห้าพันล้านปีก่อน

You are watching something, the spin,

คุณกำลังเฝ้าดูบางสิ่ง การหมุนรอบตัวบางอย่าง

that is older than dirt,

ที่มีอายุมากกว่าดิน

that's older than rocks,

ที่มีอายุมากกว่าหิน

that's older than the Earth itself.

ที่มีอายุมากกว่าโลกเอง