A 3-minute guide to the Bill of Rights - Belinda Stutzman

Trzyminutowy przewodnik po Karcie Praw - Belinda Stutzman

Transcriber: tom carter Reviewer: Bedirhan Cinar

Tłumaczenie: A. Konstancja Wiszniewska Korekta: Rysia Wand

The first 10 amendments to the U.S. Constitution --

Pierwsze 10 poprawek do Konstytucji USA,

also known as the Bill of Rights --

znane jako Karta Praw,

were ratified or passed over 200 years ago.

ratyfikowano ponad 200 lat temu.

But even though they're a bit, well, old,

Choć wiekowe, pierwsze 10 poprawek

these first 10 amendments are still the most debated and discussed section

to nadal żywy i gorąco dyskutowany dział konstytucji.

of our Constitution today.

Sprawdźmy, czy je pamiętacie. Pierwsza poprawka,

So, can you remember what they are?

Let's take a look.

The First Amendment is the freedom of speech,

wolność słowa, prasy, religii, zgromadzeń i petycji.

press, religion, assembly and petition.

This may be the most revered of the amendments.

Chyba najbardziej ceniona z poprawek,

The First Amendment protects our rights to say and write our opinions,

broni prawa do wypowiadania i pisania własnych opinii,

worship how we please, assemble together peacefully

swobody praktyk religijnych, pokojowych zgromadzeń,

and petition our government, if we feel the need.

i składania petycji do rządu, jeśli zachodzi potrzeba.

The Second Amendment is the right to bear arms.

Druga poprawka to prawo do noszenia broni.

The original intent of the Second Amendment

Miała bronić kolonistów przed brytyjskimi żołnierzami,

was to protect colonists from the invading British soldiers,

but it now guarantees that you have the right

teraz zapewnia prawo do posiadania broni w celu obrony życia i mienia.

to own a gun to defend yourself and your property.

The Third Amendment is called the "Quartering" amendment.

Trzecia poprawka dotyczy zakwaterowania.

It was written in response to the British occupation,

Była odpowiedzią na okupację brytyjską i nakaz kwaterowania

and as a result of the colonists having to house -- or quarter --

żołnierzy w domach kolonistów podczas wojny o niepodległość.

soldiers in their homes during the American Revolution.

Because of this amendment,

Rząd nie może zmusić obywateli do kwaterowania żołnierzy.

our government can never force us to house soldiers in our home.

The Fourth Amendment is the right to search and seizure.

Czwarta poprawka dotyczy prawa do rewizji i zajęcia mienia.

The police can't come into our home without a search warrant

Policja nie może bez nakazu wejść do domu i zająć dóbr osobistych.

and take our personal property.

Today, many concerns have arisen about our rights to privacy in technology.

Nowe technologie budzą obawy dotyczące ochrony prywatności.

For example, can the government track your location with your smartphone,

Czy rząd ma prawo namierzyć cię, wykorzystując twojego smartfona?

or can social media postings such as on Facebook and Twitter

lub bez nakazu sądowego używać postów z Facebooka i Twittera?

be used without a warrant?

On to the Fifth: It's all about due process.

Piąta poprawka to prawo do rzetelnego procesu.

You've probably heard the phrase "I plead the Fifth"

Pewnie z filmów znacie określenie "Powołuję się na piątą".

in movies or on TV.

They're talking about the Fifth Amendment,

Piąta poprawka mówi, że nie musimy składać zeznań,

which says that you don't have to take the witness stand against yourself

if you may end up incriminating yourself.

jeśli mogą one nas obciążyć.

OK, we're halfway done.

Połowa za nami. Szósta i siódma poprawka

The Sixth and Seventh Amendments are about how the legal system works.

dotyczą systemu prawnego. Oskarżony ma prawo do szybkiej,

If you're accused of a crime,

jawnej rozprawy przed bezstronną ławą przysięgłych,

you have the right to a speedy public trial and an impartial jury.

You also have the right to a lawyer,

jak również prawo do pomocy prawnej i zabrania głosu.

and the right to take the stand if you choose.

This is important because it will prevent the accused from sitting in prison forever

Dzięki temu oskarżony nie siedzi bez końca w areszcie,

and insists that the prosecution proceed with undue delay.

a oskarżyciel działa bez zbędnej zwłoki.

The Seventh says you have the right to a jury trial,

Siódma daje prawo do 12 bezstronnych przysięgłych,

którzy w sądzie orzekają o winie lub niewinności,

where 12 impartial peers decide your innocence or guilt in the courtroom,

as opposed to a judge doing it all alone.

zamiast jednoosobowego werdyktu sędziego.

The Eight Amendment prohibits cruel and unusual punishment.

Ósma poprawka zabrania okrutnej i nietypowej kary.

Is the death penalty cruel? Is it unusual?

Czy kara śmierci jest okrutna? Czy jest nietypowa?

It's hard for Americans to agree on the definitions of cruel and unusual.

Amerykanom trudno uzgodnić definicję okrutnej i nietypowej kary.

The Ninth and Tenth Amendments are called the non-rights amendments.

Dziewiąta i dziesiąta obejmuje prawa pozakonstytucyjne.

They say that the rights not listed in the Bill of Rights

Prawa nie wymienione w Karcie przysługują obywatelom poszczególnych Stanów.

are retained by the people in the states.

We have other rights that are not listed in the Constitution,

Mamy prawa, których konstytucja nie wymienia,

and the states have the right to make their own policies,

a poszczególne stany mogą podejmować decyzje polityczne,

like instituting state taxes.

takie jak ustanowienie podatku stanowego.

So now you know all 10 amendments.

Teraz już znacie 10 poprawek.

Can you remember them all?

Pamiętacie wszystkie? Jeśli nie, zapamiętajcie:

If not, remember this:

the Bill of Rights is a crucial piece of American history,

Karta Praw to znaczący element amerykańskiej historii,

and though society has undergone many changes

i choć przez ponad 200 lat społeczeństwo przeszło wiele zmian,

these past 200 and some years,

the interpretation and application of these amendments are as vital today

interpretacja i stosowanie poprawek są nadal równie istotne.

as they were when they were written.