The oddities of the first American election - Kenneth C. Davis

Osobliwości pierwszych amerykańskich wyborów - Kenneth C. Davis

Transcriber: tom carter Reviewer: Bedirhan Cinar

Tłumaczenie: Agnieszka Jaromin Korekta: Ola Królikowska

Lawn signs sprouting everywhere.

Wszędzie na trawnikach pojawiają się tabliczki.

Round-the-clock ads on radio and television.

W radiu i telewizji bez przerwy nadawane są spoty.

The phone rings. It's a robo-call from the president, or his opponent,

Dzwoni telefon. To automatyczna wiadomość od prezydenta lub jego przeciwnika,

asking for your money, and your vote.

w której proszą o pieniądze i głos.

Można obejrzeć ich filmiki na YouTube i polubić na Facebooku.

And while you're at it, watch their YouTube videos and like them on Facebook.

Election time. We all know the look and feel of modern campaigns.

Wybory. Wszyscy wiemy, jak wyglądają współczesne kampanie.

But what was it like in the early days of the Republic, when, say,

Jak wyglądało to w pierwszych dniach istnienia Republiki,

gdy George Washington ubiegał się o urząd?

George Washington ran for office?

Well, in fact, he didn't run.

Tak naprawdę nie ubiegał się.

When Washington became the first president in 1789,

Gdy Washington został pierwszym prezydentem w 1789 roku,

there were no political parties, no conventions or primaries,

nie istniały partie polityczne, konwencje, prawybory,

no campaign, no election season.

kampanie ani czas wyborczy.

Not really any candidates.

Nie było też kandydatów.

Nawet rok był nietypowy.

Even the year was odd.

Wybory w 1789 były jedynymi, które przeprowadzono w nieparzystym roku.

Literally. 1789 was the only presidential election ever held in an odd year.

After the framers invented the constitution and the presidency 225 years ago,

Gdy 225 lat temu Ojcowie założyciele USA wymyślili konstytucję i urząd prezydenta,

the country set about the business of choosing its first executive.

kraj przystąpił do wyboru pierwszego przywódcy.

Agreeing with Ben Franklin, many people thought "The first man at the helm will be a good one,"

Zgadzając się z Franklinem, wielu myślało: "Pierwszy człowiek u steru będzie dobry".

and by that, Franklin meant George Washington.

Ben Franklin miał na myśli George'a Washingtona.

Greatest hero of the Revolution, Washington presided over the convention that created the constitution,

Największy bohater rewolucji, Washington, przewodził konwencji,

która stworzyła konstytucję, choć rzadko się odzywał.

rarely speaking. He never discussed the job of president,

Nigdy nie rozmawiał na temat urzędu prezydenta ani chęci jego objęcia.

or of wanting it. And when the first presidential election took place,

Pierwsze wybory prezydenckie były zadziwiającym wydarzeniem,

it was a crazy-quilt affair, with many hands stitching the pattern.

do którego rękę przyłożyło wiele osób.

Under the new constitution, each state was given a number of electors.

Według nowej konstytucji każdy stan otrzymał pewną ilość elektorów,

who would cast a vote for two names.

którzy mieli wskazać dwa nazwiska.

The man with the most votes would be president,

Osoba z największą ilością głosów miała zostać prezydentem.

Osoba na drugim miejscu - wiceprezydentem.

the second-place finisher was vice president.

Ah, but who picked the electors? That was left up to the states.

Kto wybierał elektorów? Każdy stan decydował o tym sam.

Six of them let the people decide, or at least white men over 21 who owned property.

Sześć pozwoliło wybrać ludziom, czy raczej białym posiadaczom ziemi, powyżej 21 lat.

In New Jersey, some women voted, a right later taken away.

W New Jersey głosowały kobiety, którym później to prawo odebrano.

But in other states, the legislature picked the electors.

W innych stanach elektorów wybierały władze.

At that time, many people thought democracy was one step away from mob rule

Wiele osób uważało, że demokrację od rządów motłochu dzieli jedynie krok.

and a decision this important should be left to wiser men.

Tak ważną decyzję trzeba więc było zostawić mądrzejszym ludziom.

These electors then voted for president.

Elektorzy głosowali na prezydenta.

All the states had to do was get their votes in on time.

Jedynym obowiązkiem stanów było dostarczenie głosów na czas.

But there were glitches.

Nie wszystkim się to udało.

Only 10 of the 13 states voted.

Zagłosowało tylko 10 z 13 stanów.

Rhode Island i Karolina Północna nie przyjęły konstytucji i nie mogły głosować.

Rhode Island and North Carolina hadn't ratified the constitution and couldn't vote.

New York missed the deadline for naming its electors, and also was not counted.

Nowy Jork spóźnił się z wyborem elektorów, więc również został pominięty.

When the votes were tallied, it was unanimous.

Wynik głosowania był jednogłośny.

George Washington won easily. John Adams trailed far behind, finishing second, and became the vice president.

Washington z łatwością wygrał wybory.

John Adams, który był daleko w tyle, został wiceprezydentem.

Told of his victory, George Washington was not surprised.

Washington nie był zaskoczony zwycięstwem.

At Mount Vernon, his bags were already packed.

W Mount Vernon jego torby były już spakowane.

Przeprowadził się do Nowego Jorku, tymczasowej stolicy USA,

He moved to New York City, the nation's temporary capital,

and he would have to figure out just what a president was supposed to do.

i zaczął zastanawiać się, czym właściwie ma się zajmować prezydent.

Since that first election, American democracy and elections have come a long way.

Amerykańska demokracja i wybory przebyły długą drogę od czasu pierwszych wyborów.

The constitution has been changed to open up voting to more people:

Konstytucję zmieniano, by umożliwić głosowanie większej ilości osób.

black men, women, Native Americans, and eighteen-year-olds included.

Czarnoskórym, kobietom, rdzennym Amerykanom i 18-latkom.

Getting that basic right extended to all those people has been a long, hard struggle.

Zapewnienie tym grupom podstawowych praw poprzedziła długa i ciężka walka.

So when you think you can't stand any more of those lawn signs,

Jeśli macie dość tabliczek na trawnikach

and TV ads, just remember:

i reklam w telewizji, pamiętajcie.

the right to vote wasn't always for everyone,

Nie zawsze wszyscy mieli prawo głosu.

and that's a piece of history worth knowing.

Ten kawałek historii warto znać.