Can We Recreate the Voice of a 3,000-Year-Old Mummy? | David M. Howard | TED

Translator: Minh Anh Nguyễn Reviewer: Duy Le

I want to talk to you today about how it is I talk to you.

hôm nay tôi muốn nói với các bạn về cách tôi nói chuyện với bạn

Critical to human existence

Mấu chốt đối với sự tồn tại của con người

is that our voices define who we are.

là giọng nói định nghĩa chúng ta là ai.

My voice is me.

Giọng nói của tôi là tôi

Your voice is you.

Giọng nói của bạn là bạn.

Voice is our main means of communication, evolved over millennia.

Giọng nói chính là phương tiện giao tiếp phát triển qua hàng thiên niên kỷ.

And I want to argue today

Hôm nay tôi muốn tranh cãi

that there are three vocal resiliences for humans.

rằng có ba khả năng phục hồi giọng nói cho con người

We need our voices for all kinds of things.

Chúng ta cần giọng nói cho rất nhiều việc.

We transmit verbal information, ideas, feelings, emotions.

chúng ta truyền thông tin bằng lời nói, tư tưởng, tình cảm, cảm xúc.

But more to the point, our identity.

Nhưng quan trọng hơn, danh tính

You answer the phone,

Bạn trả lời điện thoại,

and very often you recognize somebody

và thường nhận ra ai đó

before they've even said what their name is.

trước khi họ kịp nói tên của họ là gì.

It's also the way we call for attention if we're in trouble.

Nó cũng là cách chúng ta thu hút chú ý khi đang gặp rắc rối.

And of course,

Và đương nhiên,

it also provides the lyrics in singing.

nó còn cung cấp lời khi hát.

So voice is fundamental to human living.

nên giọng nói là cơ bản cho sự sống của con người.

In speech,

Trong thuyết trình,

in different acoustic situations,

trong tình huống âm thanh khác nhau,

in the presence of competing sounds

sự có mặt của cạnh tranh âm thanh

and in song,

và bài hát,

over millennia.

qua thiên niên kỷ

And part of what I want to say today reflects on the millennial part of this.

Và một phần những gì tôi muốn nói hôm nay phản ánh về phần thiên niên kỷ này.

But first, let's look at the three resiliencies.

Nhưng trước tiên, hãy nhìn vào ba khả năng phục hồi

And before we do,

và trước khi làm vậy,

I want just briefly to think about the role of hearing,

Tôi muốn là hãy nghĩ sơ về vai trò của nghe

particularly the role of mankind's creation of devices

đặc biệt là việc tạo ra các thiết bị của nhân loại

that can play very loud sounds.

có thể phát ra âm thanh rất lớn.

Sounds that are louder than any human voice can produce

những âm thanh lớn hơn giọng của con người có thể tạo ra

through the application of electronics.

qua ứng dụng điện tử.

So over roughly the last 130 years,

vì vậy, trong khoảng 130 năm qua,

we have the potential

chúng ta có tiềm năng

to break the human communication voice-to-ear train

để phá vỡ con đường giao tiếp bằng giọng nói đến tai của con người

because we are damaging hearing over just a century and a bit,

bởi vì chúng ta đang làm hỏng thính giác chỉ trong một thế kỉ và một chút,

having evolved over millennia, our communication system.

công cụ giao tiếp đã phát triển qua hàng ngàn năm.

So these are my three resiliences.

và đây là ba khả năng phục hồi của tôi

The first is resilience to other sounds in the environment.

Đầu tiên là khả năng phục hồi những âm thanh khác trong môi trường.

The second is allowing us one-to-many communication.

Thứ hai là cho phép chúng ta giao tiếp một nhiều

And the third is to preserve the voice over millennia.

và thứ ba là để bảo tồn tiếng nói qua hàng thiên niên kỉ.

But I want us to remember,

Nhưng tôi muốn các bạn nhớ rằng,

there is little resistance to loud human-made sounds.

có ít khả năng chống lại âm thanh lớn do con người tạo ra

And that, I would argue, is an issue that's getting worse.

Và đó, tôi sẽ tranh cãi là một vấn đề đang tồi tệ hơn.

We need to act to both understand the problem

chúng ta cần hành động để cả hai đều hiểu vấn đề

and to protect our hearing.

để bảo vệ thính giác của chúng ta.

Many of us carry devices around which can cause hearing difficulty

Đa số chúng ta mang theo những thiết bị có thể gây khó khăn trong việc nghe

if you play them too loud.

nếu bạn bật chúng quá to.

And hearing issues, of course,

và vấn đề thính giác, đương nhiên,

these are not on an evolutionary time scale.

đây không phải quy mô trên thời gian tiến hóa.

These are on a very short time scale.

chúng trên một quy mô thời gian rất ngắn.

So here's the first one,

Đây là cái đầu tiên,

other sounds in the environment,

những âm thanh khác trong môi trường,

sounds of nature.

âm thanh của tự nhiên.

We have evolved a redundancy in our speech specifically

Chúng tôi đã phát triển một phần dư thừa trong bài phát biểu một cách cụ thể

that allows us to hear speech in the presence of natural sound.

cho phép chúng ta nghe lời nói với sự hiện diện của âm thanh tự nhiên.

So if, for example, there's a thunderstorm

Vậy nếu, ví dụ, có một cơn bão

or there's heavy rain,

hoặc có mưa nặng hạt

then there is what we call masking in the sound.

sau đó có là những gì mà chúng ta gọi là mặt nạ âm thanh

And I'm going to do a little experiment.

và tôi sẽ làm một thử nghiệm nhỏ.

I want to demonstrate that you can understand my voice

Tôi muốn chứng minh rằng bạn có thể hiểu giọng nói của tôi

even if we cut the high end off or cut the low end off.

ngay cả khi chúng ta cắt bỏ phần cao hay phần thấp giọng,

So the way we're going to do this

nên cái cách mà chúng ta sẽ làm là

is we're going to listen to the low end first.

chúng ta sẽ nghe giọng trầm trước.

And I'm hoping that my microphone is connected now to a filter

và tôi đang hi vọng rằng mic của tôi bây giờ đang kết nối với một bộ lọc

as I give you a demonstration of just the low end.

bởi tôi đưa ra phần trình bày chỉ giọng trầm

And I hope you can still understand me.

và tôi hi vọng bạn vẫn có thể hiểu tôi

And now would you switch it so we only hear the high end,

và giờ bạn có thể đổi nó để chúng ta chỉ nghe thấy cấp cao

a so-called high-pass filter?

cái gọi là bộ lọc thông cao?

And now, I hope you can still understand me,

và giờ, tôi hi vọng bạn vẫn hiểu tôi

even though I sound a bit sibilant.

mặc dù nghe có vẻ hơi ồn ào

I hope you all understood what I was saying.

tôi hi vọng tất cả hiểu những gì tôi nói.

Now, that means

Có nghĩa là

that if you're only able to hear the low end

là nếu bạn chỉ có thể nghe được giọng thấp

because of some high frequency noise that's in the environment,

vì một số tiếng ồn tần số cao trong môi trường,

we can still communicate as human beings.

chúng ta vẫn giao tiếp được như một người bình thường

And vice versa.

và ngược lại.

If you can only hear the high end because there's rumbles of thunder

nếu bạn chỉ nghe thấy giọng cao bởi vì tiếng rền của sấm

and other things going on,

và những việc khác diễn ra,

we can still communicate.

chúng ta vẫn có thể giao tiếp được.

It's a wonder of vocal evolution.

đó là điều tuyệt vời của phát triển giọng

Resilience two.

Khả năng phục hồi thứ 2

Now, I have to admit, I'm cheating.

Bây giờ, tôi phải thừa nhận rằng, tôi đang gian lận

I am talking one-to-many,

Tôi đang nói chuyện một nhiều

and I'm wearing this thing

và tôi đang đeo vật này

and you can hear me because of the loudspeakers.

và bạn có thể nghe tôi nhờ loa

But if I was an opera singer on this stage,

nhưng nếu tôi là một ca sĩ opera trên sân khấu này

I wouldn't have a microphone,

tôi sẽ chẳng có mic

I'd have an orchestra between me and you

sẽ có một dàn nhạc giữa tôi và bạn

and loads of people in the auditorium.

và rất nhiều người trong thính phòng.

And yet, you can hear the words of the opera singer without a microphone,

Tuy nhiên, bạn có thể nghe thấy những lời của ca sĩ opera không có micrô,

without loudspeakers.

không có loa.

And the way they do it

và cách mà chúng tôi thực hiện nó

is they engage that aspect of the human voice,

là họ tham gia vào khía cạnh đó của giọng nói con người,

which I won't use over a microphone.

mà tôi sẽ không sử dụng qua micro.

And the way that works is this.

Và cách thức hoạt động là thế này.

The voice box or the larynx, the picture in the middle,

Hộp thoại hoặc thanh quản, hình ảnh ở giữa,

is here in the neck, it's where the Adam's apple is.

ở đây trong cổ, đó là nơi có táo Adam.

And of course, we have two ears.

và dĩ nhiên, chúng ta có hai tai.

When I do that kind of sound,

khi tôi tạo ra tiếng đó,

I create a narrow tube,

tôi tạo ra một đường ống hẹp

as shown by the light blue arrow in the larynx area.

như được hiển thị bởi mũi tên màu xanh nhạt ở vùng thanh quản

And that tube matches in dimensions

Và ống đó phù hợp với kích thước

the tube here and the tube here.

ống ở đây và ống ở đây.

So in engineering terms,

Vì vậy, về mặt kỹ thuật,

we set up a transmitter and a receiver

chúng tôi thiết lập một máy phát và một máy thu

that are tuned to work together.

được điều chỉnh để làm việc cùng nhau.

And again, that is an evolved way

Và một lần nữa, đó là một cách phát triển

in which the larynx has developed to allow us to do it.

trong đó thanh quản đã phát triển để cho phép chúng ta làm điều đó.

And you don't have to be a trained opera singer.

Và bạn không cần phải là một ca sĩ opera được đào tạo.

If you're in danger,

Nếu bạn gặp nguy hiểm,

you know how to do this

bạn sẽ biết làm như thế nào

because it's a natural,

bởi vì nó là tự nhiên,

something that's stored in the brain from evolution,

một cái gì đó được lưu trữ trong não từ quá trình tiến hóa,

which you can switch in in time of real need.

mà bạn có thể chuyển vào trong thời gian thực sự cần thiết

Let me go to the third one.

Hãy đến cái thứ ba.

Now, this is the one that's been alluded to,

Bây giờ, đây là điều đã được ám chỉ,

was the question that our group asked:

là câu hỏi mà nhóm chúng tôi đã hỏi:

Can we recreate the sound of a 3,000-year-old mummy?

Liệu chúng ta có thể tái tạo âm thanh của xác ướp 3.000 năm tuổi?

It's an interesting question,

Đó là một câu hỏi thú vị,

and the answer is that we can

câu trả lời đó chính là chúng ta có thể

if we can recreate the tube between the larynx and the lips,

nếu chúng ta có thể tạo lại ống giữa thanh quản và môi,

because that's the tube, the so-called vocal tract,

bởi vì đó là cái ống, cái gọi là đường thanh âm,

the mouth and throat,

miệng và cổ họng,

that I'm using now as I speak to you.

mà tôi đang sử dụng bây giờ khi tôi nói chuyện với bạn.

And here is the very image.

Và đây là hình ảnh.

This is a 3D plastic vocal tract.

Đây là một giọng hát nhựa 3D.

And if I put it next to mine, you can see it’s about the right shape.

Và nếu tôi đặt nó bên cạnh tôi, bạn có thể thấy nó có hình dạng phù hợp.

And we then put this on an artificial larynx,

Và sau đó chúng tôi đặt cái này vào thanh quản nhân tạo,

which is the loudspeaker in the picture, that's two in from the top.

đó là cái loa trong hình, đó là hai từ trên xuống.

We can then play a sound through the loudspeaker.

Sau đó chúng ta có thể phát một âm thanh qua loa.

And we get the sound of this vowel.

Và chúng ta có âm thanh của nguyên âm.

(Sound)

(Âm thanh)

Of course, it's not speech

Tất nhiên, đó không là lời nói

because to speak, I have to move my vocal tract,

bởi vì để nói, Tôi phải di chuyển thanh quản của mình,

I have to move the articulators.

Tôi phải di chuyển các khớp nối.

And this, of course, is solid.

Và điều này, tất nhiên, là chất rắn.

But in this particular case, Nesyamun,

Nhưng trong trường hợp này ,Nesyamun,

the hieroglyphics shown on the right there,

chữ tượng hình được hiển thị bên phải đó,

in English, that hieroglyphic means true of voice.

trong tiếng Anh, chữ tượng hình đó có nghĩa là đúng với giọng nói.

And Nesyamun wrote

và Nesyamun đã viết

that he expected his voice to be heard in the afterlife.

rằng anh ấy mong giọng nói của mình sẽ được lắng nghe ở thế giới bên kia.

So this work was not just a technical “Can we make the sound?”

Vậy công việc này không chỉ là kỹ thuật “Chúng ta có thể tạo ra âm thanh không?”

It also had a message, particularly to Egyptologists,

Nó cũng có một thông điệp, đặc biệt là cho các nhà Ai Cập học,

who study mummies,

người nghiên cứu xác ướp,

of something rather special.

của một cái gì đó khá đặc biệt.

So we are hearing a voice from three millennia ago.

Vì vậy, chúng tôi đang nghe một giọng nói từ ba thiên niên kỷ trước.

So as I started, my voice is me.

Vì vậy, như tôi nói lúc đầu, giọng nói của tôi là tôi.

Your voice is you.

Giọng nói của bạn là bạn.

Our modern, noisier world is a challenge.

Thế giới hiện đại, ồn ào hơn của chúng ta là một thách thức.

And it's a challenge from the last 100 to 150 years.

Và đó là một thách thức từ 100 đến 150 năm qua.

And it's something that we need to think about.

Và đó là điều mà chúng ta cần suy nghĩ.

We need to think about it in terms of the numbers of humans

Chúng ta cần nghĩ về nó dưới dạng số lượng người

who are getting hearing problems because of the noise around us.

người đang gặp vấn đề về thính giác vì tiếng ồn xung quanh chúng ta.

And if we're going to thrive as humans,

Và nếu chúng ta sẽ phát triển thành con người,

we need to communicate with each other

chúng ta cần giao tiếp với nhau

and we need our voices to do that.

và chúng ta cần tiếng nói của mình để làm điều đó.

And I've suggested three areas of vocal resilience.

Và tôi đã gợi ý ba lĩnh vực của khả năng phục hồi giọng nói

So please, look after yours.

Vì vậy, xin vui lòng, chăm sóc của bạn.

Thank you.

Xin cảm ơn

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)