What if a US presidential candidate refuses to concede after an election? | Van Jones

Transcriber: Ivana Korom Reviewer: Joanna Pietrulewicz

Translator: Minh Thư La Reviewer: Hoàng Trung Lê

Được rồi, với tư cách một luật sư,

nhà bình luận chính trị,

và thật ra là một cựu quan chức Nhà Trắng,

tôi từng nghĩ mình biết rõ

OK, as an attorney, as a political commentator,

về cách thức nước Mỹ bầu chọn Tổng thống.

Tôi đã lầm, tôi không hề hiểu.

and frankly, as a former White House official,

Và năm nay,

tôi đang nghiên cứu một vài chi tiết ít ai để ý

I used to think I knew a lot

about how America picks a president.

và cả những khác biệt chưa bao giờ được nhắc tới trong Hiến pháp

I was wrong, I did not know.

And this year,

tôi cũng tìm ra một số lỗ hổng pháp lý có tính chất gây sốc,

I've been doing some research into some of the fine print

and all the different things in our constitution

tôi đảm bảo bạn sẽ rất bất ngờ,

từ đó nó có thể quyết định kết quả của cuộc bầu cử Tổng thống năm 2020.

that we never talk about,

and I've discovered some legal loopholes

that shocked me,

Chẳng hạn, bạn có biết, theo Hiến pháp Mỹ,

I guarantee will shock you,

and could determine the way

một ứng cử viên Tổng thống

thực chất có thể giành ít phiếu phổ thông,

that the presidential election of 2020 turns out.

For instance, did you know that under our constitution

không được đa số phiếu Đại cử tri

từ chối mình đã thất cử,

a presidential candidate could actually lose the popular vote,

thao túng bộ máy bí mật trong Chính phủ

mà vẫn có thể tuyên thệ nhậm chức Tổng thống Hợp chúng quốc Hoa Kỳ?

fail to get a majority in the electoral college,

refuse to concede,

Đó là sự thật.

manipulate hidden mechanisms in our government

Tôi biết, chuyện này giống hệt phim “Sóng gió chính trường”

and still get sworn in as the president of the United States of America?

ước gì đúng như thế,

bởi ta chỉ cần chuyển kênh,

nhưng tôi vừa vẽ nên cho bạn một thế giới, một khả năng có thực

That's a true fact.

I know it sounds like some crazy "House of Cards" episode,

có thể xảy ra năm nay, năm tôi đề cập, 2020, hay một vài năm khác,

and I wish it was,

because then we could just change the channel,

but I just described to you a real-world, real-life possibility

nếu chúng ta không tìm ra giải pháp cho những lỗ hổng trong hệ thống.

that could occur this year, the year I'm talking, in 2020,

Vì vậy, nếu bạn cho rằng,

đa số lá phiếu của người Mỹ dành cho ứng viên chạy đua vào Nhà Trắng

or in some other year,

if we don't fix some of these glitches in our system.

nên là yếu tố chính để trở thành Tổng thống Hoa Kỳ,

So if you think, though,

làm ơn hãy chú ý đến bài nói này.

that the American people's choice in a US presidential election

Tôi sẽ chỉ bạn cách ngăn một cuộc chính biến, được chứ?

should actually be sworn in to become president of the United States,

Giờ thì, bắt đầu từ đâu đây?

please pay attention to this talk.

Rồi, thế này thì sao:

Sự thật là một trong các biện pháp bảo vệ sự an toàn của nền dân chủ Mỹ

I'm going to teach you how to stop a coup, OK?

Now, where to begin?

không hề nằm trong Hiến pháp,

Alright, how about this:

cũng như pháp luật quốc gia.

It turns out that one of the main safeguards of US democracy

Thực ra đó chỉ là một chút truyền thống, một chút phong tục.

Chưa hết, hành động tự nguyện này là một trong những lý do chính

is not in the constitution at all.

It's not in the law at all.

It's actually just a little tradition, it's a little custom.

khiến bạn chưa từng chứng kiến một cuộc bạo loạn, đổ máu và xung đột nào

And yet, this one voluntary gesture

sau một kỳ bầu cử.

Tôi đang nói đến bài diễn văn sau khi thất cử.

is one of the main reasons

Nghe thật nực cười.

that you almost never have riots and bloodshed and strife

Đó là bài phát biểu mà không một ứng cử viên nào muốn nói,

after a US election.

còn nữa, chính việc diễn thuyết sau khi không thể giành chiến thắng

What I'm talking about is a concession speech.

mới quan trọng đối với sự thịnh vượng và bền vững của nước Mỹ.

OK, it's ironic,

it's the one speech no presidential candidate ever wants to give,

Bạn biết đấy, chính khi một ứng viên Tổng thống phát biểu,

and yet, it is that public address

sau lúc các cố vấn tham mưu và truyền thông bảo họ rằng,

that is most important for the health

and the well-being of our nation.

“Nhìn này, ông/bà sẽ không có đủ số phiếu

It's that speech, you know, when a presidential contender gives,

để đạt đến con số 270 thần kỳ ấy rồi bước chân vào Nhà Trắng đâu.

it's after the advisers come and the media tells them,

"Look, you're not going to get enough votes

Ông/bà sẽ chóng thất bại thôi.”

Thời điểm đó --

to be able to hit that magic number of 270 electoral college votes.

bạn không nghĩ việc này đáng lo ngại,

thế nhưng số phận của cả nền cộng hòa

You're just not going to get there."

đang nằm trong tay của một chính trị gia

At that moment --

và sự sẵn lòng của người đó để bước ra ngoài đấy

you don't think about this,

đứng trước gia đình và ống kính máy quay,

but the fate of the entire republic

toàn thể đất nước và nói, ”Tôi tự nguyện rút lui khỏi cuộc đua.

is in the hands of a single politician

and their willingness to walk out there

and stand in front of their family and stand in front of the cameras

Cảm ơn những người ủng hộ tôi.

Ứng viên còn lại giờ đây đã thắng, xin chúc mừng,

and stand in front of the whole nation

and say, "I am conceding the race, voluntarily.

hãy đoàn kết, hỗ trợ cho người đó, hãy tiến lên, thống nhất đất nước.

Thank you to my supporters.

Chúa phù hộ cho nước Mỹ.”

Bạn đã chứng kiến điều đó cả nghìn lần.

The other person has won now, congratulations to them,

Xin đừng hiểu nhầm,

let's unite behind them, let's move on, let's be one country.

đây là truyền thống đặc trưng của nước Mỹ.

God bless America."

Bởi vào lúc ấy,

You've seen it a thousand times.

ứng viên đó vẫn còn khả năng kêu gọi

Make no mistake,

một nhóm biểu tình chính trị trên toàn quốc,

this is a remarkable tradition in our country.

Because at that moment,

các cử tri trung thành với đảng phái, hàng chục nghìn người.

that candidate still has at her command

a nationwide army of campaign activists,

Họ dễ dàng cầm vũ khí, bước ra đường đấu tranh,

họ có thể tùy ý làm bất cứ thứ gì.

of die-hard partisans,

Song, bài diễn văn sau khi thất cử lập tức khiến tất cả bọn họ dừng lại .

tens of thousands of people.

They could just as easily take up arms,

Nghĩa là, “Này, mọi người, bỏ cuộc đi.

take to the streets,

they could do whatever they want to.

Thôi nào. Kết thúc rồi.”

But that concession speech instantly demobilizes all of them.

Hơn nữa, bài phát biểu ấy giúp hàng chục triệu người

It says, "Hey, guys, stand down.

bầu cho ứng viên đó chấp nhận kết quả chung cuộc.

Folks, it's over."

Moreover, that concession speech

Thừa nhận người chiến thắng, tuy có phần miễn cưỡng,

helps the tens of millions of people who voted for that person

nhưng rồi sáng hôm sau vẫn thức dậy, đi làm, đến trường,

có lẽ họ cảm thấy hụt hẫng

to accept the outcome.

nhưng vẫn không chống đối Chính phủ Hoa Kỳ.

Acknowledge the winner, however begrudgingly,

Quan trọng hơn là,

and then just get up the next morning,

bài diễn văn ấy về mặt lý thuyết

go to work, go to school,

maybe disappointed

cho phép thực hiện những việc

but not disloyal to America's government.

do Hiếp pháp yêu cầu sau bầu cử,

And even more importantly,

và một loạt các thủ tục như,

that concession speech has a technical function

tiếp xúc với Đại cử tri đoàn,

in that it kind of allows all the other stuff

được Quốc hội thông qua,

that our constitution requires after the voting,

tham dự lễ nhậm chức

and there are a bunch of steps like,

quá trình đó cứ thế tiếp diễn một cách tự động

you've got the electoral college that has got to meet,

bởi sau khi phát biểu,

you've got Congress who's got to ratify this thing,

mỗi bước tiếp theo

you've got an inauguration to be had,

hoặc Tổng thống đó tiếp tục nhiệm kỳ hoặc ứng viên mới đắc cử thay thế

all that stuff can just move ahead on automatic pilot

đều có thể được tán thành nhanh chóng.

because after the concession speech,

Tuy Hiến pháp yêu cầu, đây là vấn đề chấp thuận.

every subsequent step

Nhưng đôi khi chúng ta quên rằng, các ứng viên không cần phải rút lui.

to either reinstate the president or elevate a new president

just happens on a rubber-stamp basis.

Không ai có quyền ép họ.

The constitution requires it, but it's a rubber stamp.

Đó chỉ là một chuẩn mực trong một năm mà không có gì là bình thường.

But we sometimes forget, candidates do not have to concede.

Vậy nếu một ứng viên đơn giản từ chối thừa nhận thất bại?

There's nothing that makes them concede.

It's just a norm in a year in which nothing is normal.

Điều gì sẽ xảy ra nếu không có bài diễn văn thất cử?

Ôi chao, hậu quả có thể làm bạn sợ đấy.

So what if a losing candidate simply refuses to concede?

Tôi cho là vậy.

Muốn hiểu đầu đuôi câu chuyện, hãy chắc chắn ta có chung suy nghĩ,

What if there is no concession speech?

để tôi lấy ví dụ này.

Well, what could happen might terrify you.

Hãy hình dung cuộc bầu cử Tổng thống giống như một trận đấu bóng chày.

I think it should.

First, to give you the background,

Kết thúc hiệp thứ 9,

let's make sure we're on the same page,

ai dẫn trước sẽ thắng, ai ở thế rượt đuổi ắt thất bại.

let me give you this analogy.

Think about a presidential election as a baseball game.

Đó là bóng chày.

Nhưng bạn có thể hình dung một thế giới nào khác, mà ở đó, bóng chày

The end of the ninth inning,

thực chất gồm 13, hay 14 hiệp chứ không phải 9.

whoever is ahead wins, whoever is behind loses.

That's baseball.

But could you imagine a different world

Nhưng kỳ lạ thay, thông thường,

in which, in baseball,

nếu bạn bị dẫn trước ở hiệp cuối, bạn chỉ cần bước ra sân và xin bỏ cuộc.

there were actually 13 innings, or 14 innings, not just nine.

Bạn hiểu chứ?

Thế nên các hiệp đấu kia không cần thiết.

But we just had a weird tradition.

If you are behind in the ninth inning,

Đó chính là cách cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ diễn ra.

you just come out and concede.

Bởi thực chất trong Hiếp pháp có đề cập hai lượt đấu khác nhau.

Alright?

So all those other innings don't matter.

That's really how the presidential elections work in America.

Mọi người chỉ quan tâm khi

bạn chiếm đa số phiếu phổ thông.

Và sau đó là quá trình bầu cử cấp cao

Because the constitution actually spells out

two different sets of innings.

mà không một ai quan thèm để ý.

You've got the popular election process that everybody pays attention to.

Nhưng khi cuộc bầu cử rất sát nút, nếu không ai chịu rút lui,

And then you've got the elite selection process

cách thứ hai ít người biết đến,

that everybody essentially ignores.

nếu bạn sẵn sàng thi đấu hiệp phụ, mọi thứ thực sự rất quan trọng đấy.

But in a close election,

if nobody concedes,

Để tôi giải thích.

Hiệp đấu đầu tiên, hay bầu cử phổ thông,

the second invisible process,

là thứ bạn nghĩ tới khi đề cập đến bầu của Tổng thống.

these extra innings if you will,

Bầu cử sơ bộ, các cuộc họp kín, tranh luận,

they actually matter a whole lot.

Let me explain.

That first set of innings, popular election,

các hội nghị, công việc kiểm phiếu, tất cả mọi thứ đó.

it's what you think about

Phần lớn ứng viên thất cử vào lúc ấy sẽ quyết định rút lui.

when you think about the presidential election.

It's the primaries, the caucuses, the debates,

Tại sao ư? “Người Mỹ bảo vậy.”

the conventions, it's election night,

Bấy nhiêu đó là đủ.

it's all that stuff.

Song theo Hiến pháp, trận đấu vẫn chưa chính thức kết thúc.

Most of the time, the loser on election night

at that point just concedes.

Đằng sau ống kính truyền hình,

Why? "The American people have spoken."

sau màn tung hoa giấy ăn mừng thắng lợi,

All that.

But according to the constitution, the game is technically not over.

Hiếp pháp ghi rõ một lượt đấu khác phải diễn ra một cách trọn vẹn.

Quá trình bầu cử cấp cao này,

After the cameras go away,

đó là câu chuyện sau các cánh cửa đóng, giữa các quan chức chính phủ.

after the confetti's swept away,

the constitution requires this whole other set of innings.

Quá trình này bắt đầu từ khi chấm dứt kiểm phiếu tháng 11,

This elite selection process stuff,

suốt tháng 12 cho đến tháng 1 năm sau.

and this is all behind closed doors,

it's among government officials.

Chỉ là bạn chưa nghĩ đến,

And this process goes from the end of the vote counting in November,

bởi với nhiều thế hệ, những hiệp phụ này không quan trọng

through December all the way and then January.

do các ứng viên thất cử chỉ đơn giản bỏ cuộc.

You just never think about it,

Thế nên chúng chỉ mang tính thủ tục.

because for so many generations,

these extra innings haven't mattered much

Thậm chí vào năm 2000,

phó Tổng thống Al Gore rời cuộc đua

because the election-night loser just concedes.

ngay khi có phán quyết của Tòa án Tối cao về việc ngưng kiểm phiếu.

So this other stuff is just a formality.

Ông đã không phân bua, phản đối tại cơ quan lập pháp tiểu bang,

Even in 2000,

vice president Al Gore gave up

cả Cử tri đoàn, hay Quốc hội,

as soon as the Supreme Court ordered an end to the vote counting.

ông thôi hoài nghi kết quả bầu cử trên báo chí.

Gore did not continue the fight into the state legislatures,

Thật ra, ông Gore không kêu gọi những người ủng hộ ra đường

into the electoral college,

into Congress,

với các biển phản đối cùng chĩa hay súng.

he didn't try to discredit the results in the press.

Ngay khi Tòa tuyên bố kết thúc kiểm phiếu,

Frankly, he didn't send his supporters out into the streets

ông ấy chỉ chịu thua đối thủ lúc bấy giờ là George W. Bush

with protest signs

or pitchforks or long guns.

Bởi đó là lẽ thường tình,

As soon as the court said the vote count is done,

đó chỉ đơn giản là cách mọi thứ vận hành ở đây.

he just conceded to George W. Bush.

Bạn sẽ không gây gổ ở hiệp phụ.

Có lẽ tới năm 2020,

Because that's what we do,

một khi ứng viên có ảnh hưởng lên tiếng

that's just kind of how we do things around here.

khả năng ông ta không chấp nhận kết quả từ ban kiểm phiếu.

You don't fight in the extra innings.

Until maybe 2020,

Năm 2020 đáng nguyền rủa.

Còn kịch bản nào nữa không?

when one major candidate is already saying

he may not accept the results of the vote counting.

Thay vì bỏ cuộc,

ứng viên thua vẫn có thể kích động một cuộc xung đột dã man để giành quyền lực.

Curse you 2020.

So what can happen instead?

Hay vẫn có thể giữ khư khư quyền lực.

Instead of conceding,

Theo Tòa, đúng vậy.

a losing candidate could launch a ferocious fight to grab power anyway.

Mà còn ở tòa thị chính của các bang, Cử tri đoàn, thậm chí Quốc hội.

Họ có thể, ví dụ, nộp hàng tá hồ sơ kiện,

Or to hold onto power anyway.

cố ngăn cho bằng được việc kiểm đếm hàng triệu lá phiếu, như bầu qua bưu điện,

In the courts, yes.

But also in the state houses, electoral college, even in Congress.

bảo rằng chúng nên bị vứt hết đi, tất cả đều là gian lận.

They could file, for instance, dozens of lawsuits

Và rồi, họ có thể yêu cầu

attempting to block the counting of millions of, like, mail-in ballots,

các bang từ chối xác nhận tính hợp pháp của cuộc bầu cử

do những hành vi bị cáo buộc gian lận, hay có sự can thiệp của thế lực bên ngoài.

saying they should all be thrown out, they're all fraudulent.

Then, they could demand

Không thì bên thất bại có thể điều một nhóm cử tri đối địch

that the states refuse to certify the election

because of all this alleged fraud,

tới Cử tri đoàn hoặc Quốc hội, và nói, “Chúng tôi mới chính là cử tri,”

or interference from a foreign power.

Or the loser's party could send a rival slate of electors

và từ đó dẫn đến cả một vấn đề.

Bất kỳ điều nào đều sinh ra mớ hỗn độn trong Cử tri đoàn và cả Quốc hội,

to the electoral college or to Congress,

and say, "We're the real electors,"

rắc rối tới nỗi chúng chỉ chấm dứt khi có sự can thiệp của Hạ viện

and create a whole situation with that.

Any of this stuff could create such a mess

lần đầu tiên từ những năm 1800.

in the electoral college and the Congress,

Giờ đây, chính lúc này mà mọi thứ hoàn toàn bị xáo trộn.

that the whole matter just winds up in front of the House of Representatives

Giả sử bầu cử Tổng thống kết thúc theo phán quyết của Quốc hội hay Hạ viện,

for the first time since the 1800s.

Now, here's where it gets totally crazy.

họ không cần phải để tâm tới phiếu phổ thông

If the presidential election winds up in the House of Representatives,

hay phiếu Cử tri đoàn.

Hệt như chưa từng có cuộc bầu cử nào.

they don't have to pay any attention at all to the popular vote

Và rồi mọi thứ thậm chí còn điên rồ hơn.

Cuộc kiểm phiếu cuối cùng ở Hạ viện không do các đại biểu quyết định

or the electoral vote.

It's like the election never happened.

mà là từ sự ủy nhiệm.

And then it gets even crazier.

Nói cách khác, các nghị sĩ không được phép bỏ phiếu.

The final tally in the House is taken not by delegates

Đây là trách nhiệm của các bang.

but by delegation.

Giờ thì, xin bạn hãy hiểu điều này.

In other words,

Năm 2020, phần lớn người Mỹ sống tại các bang ủng hộ Đảng Dân chủ,

individual congresspeople don't get to vote.

nhưng có nhiều bang theo Đảng Cộng hòa hơn.

It's done by states.

Now, get your head wrapped around this.

Thế nghĩa là có khả năng

In 2020, the majority of Americans live in blue states,

các Đảng viên Đảng Cộng hòa trong Hạ viện

but there are more red states.

có thể bổ nhiệm trực tiếp ứng viên của đảng mình trở thành Tổng thống,

So there's a possibility

thậm chí không cần đến phiếu phổ thông,

that the Republicans in the House of Representatives

hay đa số phiếu Đại cử tri.

could just anoint their candidate to be president,

Viễn cảnh đó là khả thi.

Hiện nhiều người sẽ cho rằng kết quả đó là hoàn toàn hợp lệ,

even without the popular vote,

or a majority in electoral college.

một cuộc đảo chính phù hợp với Hiếp pháp

That could happen.

chống lại quy tắc đa số xưa nay ở Hoa Kỳ.

Now some people would call that outcome

a perfectly legal,

Theo Hiếp pháp, khả năng đó được chấp nhận và có thể xảy đến trong năm nay.

perfectly constitutional coup

against the very idea of majority rule in the United States.

Vậy bạn phải làm gì?

Được rồi, giờ hãy nhớ rằng,

nếu số phiếu thắng cử áp đảo, thật sự áp đảo,

That is possible under our constitution,

and it can happen this year.

đảng chính trị của ứng viên thất bại đó sẽ buông xuôi

So what can you do about it?

OK now, keep in mind,

và để lãnh đạo của họ bước xuống.

if the margin of the victory is so massive,

Chẳng ai muốn mạo hiểm một cuộc khủng hoảng Hiếp pháp

it's truly massive,

để cứu một người ít được ưa chuộng.

the losing candidate's political party is going to walk away

Nhưng giả sử cuộc đua sát nút, không ai biết chắc chuyện gì xảy đến.

and just let their leader go down.

Nobody is going to risk a constitutional crisis

to save somebody who is super unpopular.

Và rồi có lẽ cuộc chiến kéo dài rất lâu sau lúc kiểm phiếu.

Bạn biết đấy, bạn có thể phải cố gắng đối diện với tác động

But if the race is close,

từ cả một quá trình bạn chưa hề biết đến mang lại.

all bets are off.

And then the fight could continue long past election night.

Bạn sẽ phải vận động hành lang,

You could be, you know, trying to deal impact

biểu tình, lên tiếng, liên hệ các nhà lập pháp,

một quy trình bạn chưa từng làm bao giờ.

this whole other process you never heard of before.

Thế nên khi kịch bản không tưởng này xảy ra,

You're going to have to be lobbying,

protesting, speaking out, contacting lawmakers,

bạn còn có thể làm gì hơn?

a whole other process you've never done before.

Chúng ta sẽ xử trí chuyện này ra sao?

Trường hợp này phải giải quyết thế nào?

So landing in this completely unfamiliar scenario,

Có ba điều căn bản mang tính chất quyết định.

what can you do?

Một là, bạn phải biết nắm bắt thông tin.

How are we supposed to act?

What are we supposed to do in this situation?

Rất nhiều tổ chức cấp tiến đang nỗ lực từng ngày

There's basically three things that matter.

để cảnh báo người dân về mối đe dọa nền dân chủ trong xã hội Mỹ.

Number one, get informed.

Bạn có thể tham khảo một số tổ chức sau đây:

A number of progressive organizations are already working hard

choosedemocracy.us,

electiontaskforce.org,

to warn Americans about this growing threat to our democracy.

Some organizations you could look into and research for yourself:

protectdemocracy.org,

mobilize.us,

choosedemocracy.us,

allamericans.org,

electiontaskforce.org,

civicalliance.com

và chương trình nghị sự đấu tranh tại trang web demos.org.

protectdemocracy.org,

mobilize.us,

Việc này thuộc chuyên môn của họ.

allamericans.org,

Bây giờ, nếu bạn ủng hộ cánh hữu

civicalliance.com

bạn có thể xem xét dữ liệu của Quỹ Di sản

and the Fight Back table at demos.org.

hay Viện Giải trình Chính phủ.

All these groups are working on this.

Gian lận bầu cử thuộc chức năng của họ.

Now, on the right, if that's your cup of tea,

Tuy vậy bạn cần nắm rõ mọi chuyện dù bạn bênh vực ai.

you could also check out The Heritage Foundation

Tương tự, hai là, không được im lặng.

or the Government Accountability Institute.

They are focused on voter fraud.

Bạn phải lên tiếng.

Ngày nay, người dân đóng vai trò truyền tải thông tin.

But you've got to get informed, no matter what side you're on.

Also, number two,

you've got to get loud.

Bạn là phương tiện truyền thông.

Nên bản thân bạn hãy lên tiếng.

You've got to get loud.

Situation like this, these days, everybody is a media channel.

Khi đó, tôi muốn khuyên bạn rằng:

đấu tranh vì các giá trị cốt lõi của Mỹ, không phải lợi ích đảng phái, được chứ?

You are the media.

So use your own voice.

Hãy đấu tranh vì những giá trị của nước Mỹ mà mọi người dân Mỹ đều đồng ý,

And when you do, my advice:

speak to universal American values, not the partisan stuff, OK?

dẫu cho họ ủng hộ đảng nào.

Khái niệm mỗi cử tri đều quan trọng

Speak to the American values that every American should be down with,

và mỗi lá phiếu nên được kiểm tra kỹ lưỡng là một giá trị Mỹ, thế thôi.

no matter what party they're in.

Tương tự như việc đa số nên nắm quyền ở Mỹ.

The idea that every voter counts

and that every vote should be counted,

Khái niệm về một Tổng thống đương nhiệm

that's an American value, period.

The notion that the majority should rule in America,

nên rời Nhà Trắng trong danh dự, tránh những rắc rối

và đảm bảo chuyển giao quyền lực một cách hòa bình,

that's an American value.

The idea that an incumbent president

thay vì cố sử dụng thủ đoạn để tham quyền cố vị,

should concede honorably and graciously

đó cũng là một giá trị Mỹ.

Nếu bạn theo các giá trị trên,

and ensure a peaceful transfer of power,

bạn sẽ nhận được sự ủng hộ đông đảo cũng như giúp thống nhất đất nước.

rather than trying to use every trick in the book

Cuối cùng, xin thứ lỗi, bầu cử thôi là chưa đủ.

to hang on to power,

that's an American value too.

Bạn sẽ phải tích cực hành động, chủ động tham gia.

If you stick with those values,

you're going to be heard by a lot more people

Bạn có thể tham gia và hỗ trợ tài chính.

and help bring the country together.

Một vài tổ chức hiện tại, các nhóm hoạt động quy mô lớn.

And lastly, sorry folks, voting is not enough,

như Hội nghị Lãnh đạo về Quyền Dân sự,

You're going to have to get active, get involved.

Liên đoàn Tự do Dân sự Mỹ,

You could join and support with your money.

NAACP, Quỹ Bảo vệ Pháp lý,

Some existing organizations, powerful groups,

Phong trào Indvisible, tổ chức Color of Change,

like the Leadership Conference on Civil Rights,

những tổ chức này sẽ đấu tranh tại Tòa án, trước Quốc hội,

the ACLU,

nỗ lực để đảm bảo một kết quả công bằng.

NAACP, Legal Defense Fund,

Indivisible, ColorOfChange.org,

Sự giúp đỡ và đóng góp của bạn có ý nghĩa vô cùng lớn đối với họ.

these groups are going to be fighting in the courts,

Nhưng nếu bạn cảm thấy mọi chuyện không đúng đến mức

fighting in Congress,

to try to make sure that we have a fair outcome.

bạn phải vũ trang bước ra ngoài đường

Those groups could use your help and your donations.

biểu tình, diễu hành và phản đối,

But if it gets to the point

where you feel

hãy làm vậy trong hòa bình.

that you have to take it to the streets,

that you're going to have to go outside

Đây không chỉ là vấn đề triết học hay đạo đức.

and demonstrate and march and protest,

Rất nhiều nghiên cứu cho thấy các đám đông biểu tình ôn hòa

please do it peacefully.

thường thành công hơn trong việc thách thức những kẻ độc tài tương lai

This is not just philosophy or morality.

và ngăn các nỗ lực đảo chính.

A lot of studies have shown

Tại sao lại ôn hòa?

that it's the peaceful protests

Bởi một khi biểu tình nhuốm màu bạo lực,

that are more successful at challenging these would-be dictators

tất cả sự hỗn loạn, tàn bạo ấy sẽ làm bạn mất những người ủng hộ.

and reversing coup attempts.

It's the peaceful ones, why?

Nên thay vì các cuộc biểu tình trở nên rầm rộ hơn,

Because when the protests turn violent,

các cuộc phản đối ầm ĩ hơn, chúng lại bắt đầu thu hẹp phạm vi.

all that chaos and carnage actually chases away supporters.

Thế thì chính phủ có lý do khi mạnh tay xử lý.

So rather than demonstrations getting bigger,

Vậy nên mọi thứ thực chất tốt hơn nhiều

and the protests getting bigger,

nếu chúng ta nghe theo chỉ dẫn của giáo sư Gene Sharp quá cố vĩ đại.

they start to shrink.

Then the government looks reasonable when it cracks down.

Giờ đây ông ấy đã có những bài viết hay và sâu sắc

So it's actually a lot better

về chiến lược hạ nhiệt một cuộc đảo chính

to follow the guidance of the late great Gene Sharp.

chỉ thông qua những phản đối thông minh, có kỷ luật, bất bạo động.

Now he has written beautifully and well

about how strategically you can roll back a coup

Và nhiều người được ảnh hưởng từ những ý tưởng vĩ đại của ông,

just using very smart, very disciplined, very nonviolent protest.

có trong cuốn sách hướng dẫn mang tên, “Bảo vệ lẽ phải“.

And a lot of his best ideas, and people have been influenced by that,

Bạn có thể tra cứu,

tựa đầy đủ là “Bảo vệ lẽ phải, Chỉ dẫn giữ vững nền Dân chủ.”

are available in a new guidebook called,

Bạn có thể tìm đọc tại holdthelineguide.com.

"Hold the Line."

You can look it up,

Và điều đó sẽ giúp bạn có được một định hình đúng đắn

it's called "Hold the Line, The Guide to Defending Democracy."

để hành động một cách thông mình, hòa bình

You can get that at holdthelineguide.com.

nếu bạn cảm thấy cần phải biểu tình.

And that can give you a real good framework

Nghe này, tôi biết mọi chuyện nằm ngoài khả năng của bạn,

to move forward in a smart, peaceful way

và phải thừa nhận rằng, một vài bước có thể chưa đủ.

if you feel that you've got to take it to the streets.

Một Tổng thống muốn gây xung đột

Now look,

có thể kêu gọi lực lượng dân quân tư nhân

I know all this stuff is overwhelming,

and I've got to admit, some of these steps may not be enough.

nhằm gây áp lực cho các nhà làm luật để củng cố quyền lực của mình.

A truly rogue president

Hoặc họ có thể tận dụng quyền khẩn cấp

could call on private armed militia

và cố trụ lại Nhà Trắng càng lâu càng tốt.

to try to intimidate lawmakers into keeping him or her in power.

Nên chúng ta có vài vấn đề nghiêm trọng cần xử lí.

Cách tốt nhất để ngăn một cuộc đảo chính

Or they could just abuse their emergency powers

là phát triển và củng cố hệ thống dân chủ ngay khi cuộc bầu cử kết thúc.

and try to stay in office indefinitely.

So we've got some real problems in our system.

Có lẽ chúng ta cần có sự cân nhắc, mường tượng hay đơn giản từ bỏ

The best way to stop a coup

is to update and strengthen our democratic system

toàn bộ Cử tri đoàn hay hiệp phụ ngay từ đầu.

as soon as this election is over.

Maybe we need to rethink, reimagine or just get rid of

Tôi biết chắc

là chúng ta phải làm thật tốt việc bảo vệ quyền bầu cử,

this whole electoral college, extra inning thing in the first place.

khởi tố hành vi đe dọa cử tri

đồng thời đảm bảo yếu tố công nghệ để nguy cơ gian lận bầu cử không xảy ra.

I know for sure

we've got to do a better job of protecting voter rights,

of prosecuting voter intimidation

Có vài bước cần phải tiến hành

để chắc rằng xã hội này có dân chủ và một nền dân chủ lâu dài.

and also making sure we've got the technology

that nobody needs to be afraid of voter fraud.

Bởi bạn không được quên một điều: trong hàng trang lịch sử của nhân loại,

These are the steps that we're going to have to take

to make sure that we have a democracy and the democracy endures.

một nền dân chủ cộng hòa là hình thức chính phủ cực kỳ hiếm có.

Because never forget this:

Dân chủ còn rất non trẻ.

in the long sweep of human history,

Nó có thể vỡ vụn.

a democratic republic

is the rarest form of government on earth.

Thành công hay thất bại của một công dân vào thời khắc khủng hoảng

Democracies are fragile.

có thể quyết định số phận cuối cùng

Democracies can fail.

của một Chính phủ của dân, do dân và vì dân.

And what citizens do or fail to do in a moment of crisis

Vậy nên hãy cố gắng hết sức, bỏ phiếu, nhưng lần này,

can determine the final fate

chúng ta phải cảnh giác và chủ động,

thậm chí sau khi kiểm phiếu.

of government of, by and for the people.

Chúng ta phải tỉnh táo từ lúc cầm lá phiếu

So let's do our best, vote, but this time,

cho tới lúc lễ nhậm chức diễn ra.

we've got to stay vigilant and active,

Dẫu vậy, tôi muốn nói rằng,

tôi sẽ ủng hộ người đắc cử một cách tự do và công bằng

even after the ballots have been counted.

We've got to stay active all the way through

bắt kể ai thắng đi chăng nữa,

to inauguration day.

và tôi cũng sẽ phản đối kẻ được xem là Tổng thống tự xưng,

But I want to say to you,

I will support the winner of a free and fair election

kẻ chiếm ưu thế bằng cách thay đổi quy trình bầu cử một cách trắng trợn.

no matter which candidate wins,

Bởi bất kỳ người Mỹ nào cũng nên sẵn sàng rời cuộc đua,

and I will oppose any so-called winner

who prevails by twisting the process beyond recognition.

nhưng phủ nhận những nguyên tắc cốt lõi của dân chủ là một điều thiếu khôn ngoan.

Because any American should be willing to concede an election,

Xin cảm ơn.

but no American should concede

the core principles of democracy itself.

Thank you.