Gabby Rivera: The story of Marvel's first queer Latina superhero | TED

Translator: Ngoc Hien Reviewer: Nguyen Hue

Chưa bao giờ tôi nghĩ những siêu anh hùng sẽ đóng vai trò lớn trong đời tôi đến vậy.

Lúc còn nhỏ, tôi nhìn họ và tôi nhìn thấy những gì tôi không có.

At no point did I think superheroes would become such a huge part of my life.

Họ có cơ bắp,

ngoại hình siêu mẫu,

và sức mạnh tầm cỡ vũ trụ.

As a kid, I looked at them, and I saw everything I wasn't.

Tôi à?

They had big muscles,

Tôi trông như thế này,

supermodel good looks,

chỉ là lùn hơn và tóc rối hơn,

and phenomenal cosmic powers.

và tôi chưa bao giờ thấy mạnh mẽ.

And me?

I kind of looked like this,

Tôi lúc nào cũng lo lắng, ít năng lượng,

except shorter and with frizzier hair,

còn những vị anh hùng, họ như những kẻ bắt nạt ở trường ấy,

and I never felt powerful.

họ có vẻ không như vậy, đối với tôi.

I was always just one big ball of nervous, soft energy,

and superheroes, much like the bullies at school,

Nên tôi tránh đi.

Với là, ai cần siêu anh hùng

didn't seem to have a lot of room for that, for me.

khi xung quanh bạn là những người phụ nữ Puerto Rica ở Bronx?

So I stayed away.

(Tiếng cười)

Các cô của tôi là công an và lính quân y,

And besides, who needs superheroes

when you're surrounded by Puerto Rican women from the Bronx?

các bà của tôi là thợ may và bán trang sức ở trên đường phố,

(Laughter)

và mẹ tôi nhận bằng thạc sĩ về giáo dục

My tías were cops and paramedics,

và dạy về trường mẫu giáo trong các trường công tại New York.

my abuelas were seamstresses and sold jewelry up the street,

trong suốt 30 năm.

Nên những người anh hùng của tôi ngồi trên bàn ăn tối với tôi rồi.

and my mom got her master's degree

in education and taught kindergarten in New York City public schools

Và tôi không biết bạn đã dành bao lâu

với những người phụ nữ Puerto Rica ở Bronx,

for over 30 years.

nhưng chúng tôi nằm trong số những người kể chuyện hay nhất thế giới.

So my superheroes were sitting around the dinner table with me.

And I don't know how much time

Và tôi ngồi trên bàn ăn ở nhà bà tôi

you've spent with Puerto Rican women from the Bronx,

but we're also some of the world's greatest storytellers.

và nghe những người phụ nữ trong gia đình tôi

kể những câu chuyện điên rồ về cuộc sống của họ ở Bronx.

And I'd sit there at my grandmother's dining room table

and I'd listen to the women in my family

Và tôi rất muốn trở nên giống họ.

tell these wild, rambunctious tales about navigating their lives in the Bronx.

Nhưng tôi không mạnh mẽ như họ.

Nên chủ yếu là tôi lắng nghe,

và đắm chìm trong đó,

And I wanted to be them so bad.

và tôi thấy mình cuốn vào những sợi chỉ mềm mại trong câu chuyện của họ,

But I wasn't tough like them either.

So mostly, I listened,

và tôi ghi chúng lại.

and I soaked it in,

Những điều buồn cười, kỳ quặc, nhẹ nhàng --

and I found myself gravitating to the soft threads in their stories,

chúng dẫn tôi vào câu chuyện,

and I wrote those down.

đến mức tôi đã viết một cuốn tiểu thuyết dành cho người trẻ

The funny, the goofy, the gentle --

tên là “Juliet Takes a Breath”,

those were my in to storytelling,

về một cô gái Puerto Rica hơi mập, đồng tính đến từ Bronx

so much so that I wrote a young-adult novel

đang điều hướng xu hướng tính dục, gia đình và bản thân.

called "Juliet Takes a Breath,"

about a chubby, queer Puerto Rican girl from the Bronx

Và nhờ ảnh hưởng của “Juliet”,

Marvel Comics đã mời tôi viết một bộ truyện solo

navigating sexuality, family and identity.

về nữ siêu anh hùng gốc Latin đồng tính đầu tiên của họ,

And on the strength of "Juliet,"

Marvel Comics tapped me to write the solo series

America Chavez.

Đúng vậy!

(Tiếng hò reo)

for their first-ever Latina lesbian superhero,

(Tiếng cười)

Nghe này, được rồi.

America Chavez.

Được tạo ra bởi Joe Casey và Nick Dragotta cho miniseries “Báo thù” của Marvel,

Yeah!

(Cheers)

(Laughter)

America Chavez đã là ở trong vũ trụ Marvel

Listen, OK.

Created by Joe Casey and Nick Dragotta for the Marvel miniseries "Vengeance,"

hơn 7 năm rồi.

Cô ấy mạnh mẽ, gốc Latin,

và cô ấy mạnh đến mức có thể tạo ra cánh cổng đến chiều không gian khác.

America Chavez has been in the Marvel Universe

(Tiếng cười)

for over seven years.

Tôi biết mà.

She's tough, Latina,

(Tiếng cười)

Và mọi người rất hứng thú,

and she's so strong that she can punch portals into other dimensions.

vì cuối cùng cũng có ai đó có điểm chung với cô ấy - đồng tính và gốc Latin -

(Laughter)

I know, right?

sẽ viết chuyện của America.

(Laughter)

And people were so excited,

Và tôi nhận ra điều đó.

because finally, someone who shared her identities -- queer and Latina --

Với lại, khi nhìn America,

tôi thấy một người Latin trẻ ở chế độ sinh tồn.

would be writing her story.

And I saw that, right?

Vì hai mẹ của cô ấy đã hi sinh bản thân vì vũ trụ

And also, when I looked at America,

I saw a young Latina in survival mode.

khi cô ấy còn nhỏ,

và cô ấy tự lập từ đó.

Đương nhiên cô ấy phải mạnh mẽ rồi.

See, because her moms had sacrificed themselves to the universe

when she was a kid,

Và điểm nối ấy, việc phải mạnh mẽ,

and she'd been on her own ever since.

tôi phải có trách nhiệm với nó.

No wonder she had to be tough.

Như tôi đã nói, tôi đến từ Bronx và Bronx khá cứng đấy,

And that link, that link of having to be tough,

kiểu đi qua những nơi tưởng niệm bên đường

that rested heavy with me.

hay kiểu né dàn cảnh sát trên đường đến ga tàu.

Like I said, I'm from the Bronx, and the Bronx is tough,

Khi có chuyện gì đó xảy ra, mọi người kiểu,

tough like walking past sidewalk memorials

“Ê, đi tiếp đi. Lướt qua đi.

and dodging cop towers on your way to the train type of tough.

Đừng khóc. Đừng để điều đó chiếm lấy mình.”

Và mẹ tôi, các cô và bà tôi,

When stuff happens that's bad, people are like,

tôi chưa bao giờ thấy họ nghỉ ngơi hay đầu tư chăm sóc bản thân cả.

"Yo, you gotta keep it moving. You gotta keep trucking.

Don't cry. Don't let it get to you."

And my mom and my tías and my abuelas,

Và sự mềm yếu của họ? Nó không bao giờ rời khỏi nhà hết.

I never saw them take a moment to rest or to invest in self-care.

Và đó là điều đầu tiên tôi muốn cho America,

And their soft? It never left the house.

thứ mà tôi ước tôi có thể cho bà và cô tôi,

thứ mà tôi đang cố cho mẹ tôi:

And so that was the first thing that I wanted to give to America,

quyền được tỏ ra mềm yếu.

the thing that I wished I'd been able to give to my abuelas and my tías,

Kiểu, có thể ngồi trong im lặng

the thing that I'm trying to give to my mom now:

và đi để khám phá bản thân,

permission to be soft.

và nỗi đau sẽ khiến bạn vỡ vụn và ngã xuống

Like, it's OK to sit in silence

và bạn cần sự trợ giúp của người khác,

và không sao cả,

and go on a journey just to discover yourself,

tỏ ra mềm yếu cũng tốt.

and your pain will make you crumble and you will fall

and you will need to ask people for help,

Nhưng tôi không tạo ra những sự cảm thông hay chữa lành

and that's OK,

từ hư vô,

and that being vulnerable is good for us.

nên về câu chuyện của America,

But see, I didn't come to all this compassion and healing stuff

tôi muốn cho cô ấy phần người, để mắc sai lầm,

like, you know, out of nowhere,

và tự tìm thấy sự mềm yếu của mình.

and so when it came to America's story,

I wanted to give her the space to be human, to mess up,

Nên cô ấy phải từ bỏ việc hằng ngày của mình. Mọi người hiểu tôi nói gì chứ?

Tôi phải cho cô ấy một ngày nghỉ làm siêu anh hùng,

and to find soft on her own.

(Tiếng cười)

và điều đầu tiên tôi làm là cho cô ấy nhập học ở Đại học Justice Sonia Sotomayor

So she kind of had to quit her day job. You know what I'm saying?

I had to give her a superhero sabbatical,

(Tiếng cười) [Đại học Sotomayor]

(Laughter)

and the first thing I did was enroll her in Justice Sonia Sotomayor University.

(Vỗ tay) [Đại học Sotomayor]

Vì ở đâu có thể khiến cô ấy cảm thấy an toàn và được tự do

(Laughter)

và đại diện ngoài ngôi trường đại học tôn vinh người phụ nữ Puerto Rica đầu tiên

(Applause)

Because where else would she feel safe and represented and liberated

được bầu vào Tòa án Tối cao của Hoa Kỳ?

Và tiết học đầu tiên của cô ấy là “Cuộc cách mạng giữa các thiên hà và bạn”,

but a university dedicated to the first Puerto Rican woman

nominated to the Supreme Court of the United States?

và America rất phấn khích, sẵn sàng thể hiện sức mạnh của mình,

khả năng mở cổng không gian bằng nắm đấm,

And her first class is "Intergalactic Revolutionaries and You,"

(Tiếng cười)

và tôi lập tức bỏ tấm lưới an toàn ra khỏi cô ấy.

and America is so excited, she's ready to show off her strength,

Và tôi giới hạn sức mạnh, đổi vị trí của cô ấy

she's ready to show off her portal-punching skills,

và làm thế giới của cô ấy đảo lộn, vì đại học là như vậy mà,

(Laughter)

and I stripped that safety net from her right away.

(Tiếng cười)

And I limited her powers, and I changed up her location

nhất là khi bạn chỉ có một mình.

and shook up her world, because that is what college is like,

Nhưng tôi không muốn America một mình mãi,

(Laughter)

nên trong một nhiệm vụ đi theo chiều hướng xấu,

especially if you're alone.

cô ấy ở cùng chiến tuyến với các dị nhân.

But I didn't want America to be alone for long,

(Tiếng cười)

Vì khi tôi học đại học,

and so in a homework assignment gone totally wrong,

cô Kelly Brown Douglas đáng kính là người hướng dẫn của tôi

she lands on a battlefield with the X-Men.

và tôi biết America Chavez cũng cần.

(Laughter)

Because, when I was in college,

the Reverend Kelly Brown Douglas was my mentor,

Và có ai có thể dẫn dắt America Chavez tốt hơn Storm,

and I knew that America Chavez needed one, too.

nữ siêu anh hùng da đen đầu tiên

và một trong những dị nhân mạnh nhất?

And who better to mentor America Chavez than Storm,

Không ai cả, thế đó.

the first black female superhero

(Tiếng cười)

Và Storm chỉ cho America cách để trấn an tâm trí mình

and one of the most powerful members of the X-Men?

ở trong cánh cổng hình ngôi sao,

Nobody, that's who.

và khi America bình tâm lại, cô ấy mở ra các chiều không gian,

(Laughter)

And Storm teaches America how to quiet her mind

và trong sự yên lặng đó,

cô ấy có thể nghe ra bất kỳ cái gì và bất kỳ ai.

inside of a star portal,

and when America quiets her mind, she opens up the dimensions,

Và chưa có ai từng cho cô ấy sự yên lặng và sự suy tư sâu lắng

and in that silence,

she can listen for anything and anyone.

để trở nên mạnh mẽ.

Lúc đầu, America từ chối, nhưng với sự động viên của Storm,

And no one has ever offered her silence and deep reflection

nó trở nên rõ ràng,

as a way to be powerful.

và America làm thế giới xung quanh cô yên lặng,

And at first, she rejects it, but with Storm's encouragement,

và cô ấy trở nên cực dễ tổn thương.

it clicks,

Ý tôi là, cô ấy còn ôm Storm mà.

and America quiets the world around her,

Tôi biết.

and she leans into a deep vulnerability.

Và đó là bởi vì những người hướng dẫn của tôi yêu thương tôi đủ nhiều

I mean, her and Storm even hug.

để động viên tôi tìm hiểu về bản thân và tổ tiên tôi,

I know.

And that's because my mentors loved me enough

và khi bạn 19 tuổi, làm thế nào để bạn hiểu điều đó nghĩa là gì?

to encourage me to investigate myself and my ancestors,

Tôi không học về lịch sử của chúng tôi ở đại học.

and when you're 19, how do you even know what that means?

Tôi học về nó khi ngồi trên đùi bà tôi

khi bà lấy ra cuốn album ảnh

I didn't learn about the history of my people in college.

và bà nói tên từng người ở đây và những người còn ở trên đảo.

I learned about the history of my people sitting on my grandmother's lap

Nên đương nhiên là tôi phải cho America một người bà,

when she pulled out the photo album

and she named everyone that was here and everyone still left on the island.

và không phải một người bà bình thường đâu -- một người bà cao lớn, lực điền,

So obviously, I had to crash-land a grandma on America Chavez,

người yêu cô ấy đủ nhiều để đưa cô ấy về nguồn cội,

and not just any grandma -- a big, strong, luchador grandma,

nơi mà America Chavez có thể thấy lịch sử của tộc người của cô

one that loved her enough to take her to the ancestral plain,

phản chiếu lên bầu trời.

Và America được thấy Planeta Fuertona,

where America Chavez could see the history of her people

hành tinh nơi mà bà cô ấy sinh ra,

play out in the skies above.

và thấy nó bị xâm phạm,

And America gets to see Planeta Fuertona,

và thấy bà và mẹ mình chạy trốn.

the birth planet of her grandmother,

Và cô ấy cũng thấy niềm vui của họ

and she sees it get invaded,

khi nơi ở mới của họ đón nhận

and she sees her grandmother and her mom flee.

và chăm sóc tận tình cho họ.

And she also sees the joy that they experience

Cô ấy thấy nỗi đau lớn đi cùng với sự cảm thông lớn hơn,

when their new homeland accepts them openly

và nó cũng đi kèm với sức mạnh của gia đình cô ấy.

and offers them tremendous care.

She gets to see great pain met with even greater compassion,

Và nếu có thể,

tôi đã viết những lời nhắn yêu thương tới cô ấy

and that's right alongside the tremendous strength of her family.

và tất cả những đứa trẻ da màu đồng tính ngoài kia

đang cố tỏa sáng.

And so everywhere that I could, right,

I wrote her little love notes

Kiểu, khi bạn đánh mất bản thân,

for her and for all the other queer kids of color

tìm hiểu về nguồn cội của mình xem, biết đâu bạn lại tìm thấy gì đó.

trying to be magnificent.

Like, when you lose yourself,

Và hãy nhớ rằng sự mềm yếu không phải là cái cớ để lảng đi,

dig deep into your ancestry, because you will find the pieces there.

để trốn chạy, để im lặng, để né tránh.

And also, reminders that soft is not a pass to duck,

Sự mềm yếu thúc đẩy

trách nhiệm trong chúng ta.

to hide, to be silent, to cower.

Giống như lúc America quay về khoảng thời gian Thế chiến II

Soft is also a push

và đối mặt với Hitler,

to hold ourselves accountable.

và đấm vào mặt ông ta

(Tiếng cười)

Kind of like when America lands in World War II

như Captain America đã làm năm 1941

and comes face-to-face with Hitler,

và ai biết chúng ta cần America Chavez đấm lũ phát xít vào năm 2018 chứ.

and she knocks him the hell out ...

(Laughter)

(Tiếng cười)

just like Captain America did in 1941,

(Vỗ tay)

and who knew we'd need America Chavez to punch Nazis in 2018.

(Tiếng cười)

Ngay cả thế, hành động đúng đắn đó cũng có thể ảnh hưởng không tốt đến cô ấy,

(Laughter)

(Applause)

nên tôi chắc chắn cô ấy phải có kết nối với bạn thân của mình,

(Laughter)

And even that, that justified act kind of wrecks her a little bit,

và họ nói về những cảm xúc và đi lượn lờ

và hát to “Chỉ là một cô gái” của No Doubt.

so I made sure that she linked up with her best friend,

(Tiếng cười)

and they talk feelings and they go on a road trip

Và khi Midas, một tập đoàn tội phạm,

and they sing "Just a Girl" by No Doubt at the top of their lungs.

kiểm soát Sotomayor,

đe dọa sẽ cấm những cánh cổng và suýt giết America

(Laughter)

And when Midas, a sinister corporation,

takes control of Sotomayor,

tổ tiên của cô ấy kết nối với cô

threatens to ban portals and almost kills America ...

vì họ biết cô bé cần được chữa trị.

Và sự quan tâm, chữa lành ấy đã cho cô sức mạnh

her ancestors reach for her ...

để đánh bại Midas và cải thiện bản thân.

because they know that she needs to heal.

And it is that burst of care, that healing, that gives her the fuel

Các bạn thấy đó, vì câu chuyện

to defeat Midas and reclaim herself.

phải cô độc và mạnh mẽ

chẳng giúp gì với chúng ta cả.

See, because that myth

America là một siêu anh hùng,

of having to go it alone and having to be tough ...

và cô ấy vẫn cần sự giúp đỡ để tìm chính mình.

doesn't serve us.

America Chavez is a whole superhero,

Và cô ấy cần sự dịu dàng,

and she still needed a team of support to help her find herself.

sự dịu dàng bắt nguồn từ sự cảm thông

và tạo nên công lý và tự do.

And she needed that gentleness,

the type of gentleness that is rooted in compassion

Vì ở nơi mà sự mềm yếu và dễ vỡ giao nhau với sức mạnh

and still very much invested in justice and liberation.

chúng ta vượt lên phiên bản thường ngày của mình,

Because it's in that space where softness and vulnerability meet strength

và trở thành thứ gì đó to lớn hơn, lộng lẫy hơn,

có thể là thứ gì đó siêu phàm.

that we transcend our everyday selves,

Xin cảm ơn.

that we become something greater, something majestic,

(Vỗ tay)

maybe even something super.

Thank you.

(Applause)