Hrishikesh Hirway: What you discover when you really listen | TED

Translator: Vy Pham Reviewer: Thu Ha Tran

Tôi yêu âm nhạc cả cuộc đời mình,

kể cả là nhạc sĩ hay khán giả.

Nhưng khi là khán giả

đôi lúc nhiều bài hát cảm giác như nhà đối với tôi,

I've been in love with music my whole life,

both as a musician and as a listener.

nhà mà bạn chỉ có thể thấy từ đường phố.

But as a listener,

Bạn có thể dừng lại và tận hưởng nó ở bên ngoài.

sometimes songs feel a little like houses to me,

Bạn có thể thốt lên: “Ồ, nhìn kìa, kiến trúc thật tuyệt.”

houses that you can only see from the street.

Bạn có thể nhìn trộm một chút bên trong qua cửa sổ

You can stop and admire them from the outside.

nhưng cái đẹp này bạn phải cảm nhận từ xa

You can say, "Wow, look, the architecture is amazing.

bởi vì nó không phải của bạn.

You might be able to get a little peek inside through one of the windows,

Là một nhạc sĩ, khi bạn đem bài hát ra công chúng

but it’s this thing of beauty that you have to appreciate from a distance

đôi lúc nó có cảm giác như bạn bị mắc bẫy ở sân sau

because it's not yours.

của chính ngôi nhà mà bạn đã xây.

And as a musician, when you put a song out into the world,

Có thể mọi người nhìn vào nó,

nhưng bạn không bao giờ có cơ hội để cho họ thấy bất cứ gì bên trong.

it can sometimes feel like you're trapped in the backyard

Trong bài hát, tất cả những phần được tưởng tượng, được viết và ghi âm

of this house that you built.

There might be people looking at it,

but you never get the chance to show them anything inside.

rất đẹp và đầy tâm tư

nhưng chỉ những người làm ra bài hát

Inside a song, there are all these parts that get imagined and written and recorded

mới có thể tự mình nghe những mảnh ghép đó.

Tất cả những mảnh đó hòa cùng với nhau và phiên bản cuối cùng được ra mắt.

that are so full of thought and beauty,

but only the people who've made the song

Bất cứ khi nào tôi ra mắt bài hát, tôi luôn thấy có chút buồn

ever get to hear those pieces on their own.

vì không còn ai sẽ nghe những thứ mà tôi đã từng nghe

All those pieces get smushed together in the final version that comes out.

khi tôi tạo ra nó.

Whenever I put out a song, I was always a little sad

Để tôi nói bạn nghe ý tôi là gì. Đây là một đoạn từ một bài hát của tôi.

that no one else was going to get to hear the things that I had heard

(Tiếng đàn ghi-ta đệm nhẹ nhàng)

when I was making it.

(Tiếng vĩ cầm chơi theo giai điệu)

Let me show you what I mean. Here's a clip from a song of mine.

(Guitar plays a soft accompaniment)

(Cello plays a flowing melody)

OK. Bạn có trải nghiệm gì khi nghe nó?

Bạn có thể thích nó, có thể, hoặc bạn có thể ghét nó,

hoặc bạn có thể nói: ”Tôi không biết, anh bạn,

OK. What's your experience when you listen to that?

20 giây trong bài hát, bạn muốn gì ở tôi?”

Cũng hợp lí.

You might like it, maybe, or you might hate it,

Không thể mong chờ người khác nghe được những gì tôi nghe.

or you might say, "I don't know, dude,

Nó không chỉ là tiếng vĩ cầm và tiếng ghi-ta và nhịp trống.

it's 20 seconds of a song, what do you want from me?"

Which is fair.

What I hear is impossible to expect anyone else to hear.

Đó cũng là tất cả những gì mà tôi đã sống cùng

để âm nhạc đó xuất hiện.

It's not just the cello part and the guitar part and the drum beat.

Năm 2014, tôi bắt đầu làm một chương trình

cố gắng và cải thiện khoảng cách giữa người làm nhạc và khán giả.

It's also all the things that I lived through

in order for that music to exist.

Tôi đã phỏng vấn vài nhạc sĩ về một trong số những bài hát của họ

So in 2014, I started a show

và sau đó kết hợp với các nền nhạc khác nhau

to try and solve this distance between the creator and the audience.

và tạo nên bài hát đó.

Tôi nghĩ với cách này người nghệ sĩ có thể mang khán giả vào

I interviewed musicians about one of their songs

and then combined that with the different layers of music

và đem đến một chuyến tham quan trong ngôi nhà họ đã tạo ra.

that make up that song.

Họ có thể chỉ vào phần nền và nói:

I thought this way an artist could bring a listener in

“Đây là cách bài hát bắt đầu.”

Và sau đó, càng nhiều lớp được xây dựng phía trên,

and give them a guided tour of this house they made.

sau cùng là toàn bộ bài hát được tiết lộ.

They could point to the foundation

Chương trình này được gọi là “Người giải mã bài hát.”

and say, "This is how the song got started."

And then as more and more layers get built on top,

Đó là pod...

(Tiếng vỗ tay)

eventually the full song gets revealed.

“Người giải mã bài hát” là podcast,

The show is called "Song Exploder."

và nó cũng là một chương trình TV mà tôi đã chuyển thể cho Netflix.

It's a pod --

(Applause)

Và qua nhiều năm, tôi từng trò chuyện

với một vài nhạc sĩ lớn trên thế giới về công việc của họ.

“Song Exploder” is a podcast,

and it's also a TV show that I adapted for Netflix.

Những người như Fleetwood Mac và U2, Lin-Manuel Miranda, Alicia Keys,

And over the years, I've gotten to talk

Billie Eilish, The Roots và Yo-Yo Ma, và hơn 200 nghệ sĩ khác.

to some of the biggest musicians in the world about their work.

People like Fleetwood Mac and U2, Lin-Manuel Miranda, Alicia Keys,

Ban đầu, tôi đã thật sự nhìn vào những mảnh tách biệt đó trong âm nhạc

Billie Eilish, The Roots and Yo-Yo Ma, and over 200 others.

để làm công việc tiết lộ bên trong ngôi nhà tương ứng của họ.

At first, I was really looking at those isolated pieces of music

Nhưng khi tôi có cuộc nói chuyện với họ về những bài hát

to do the work of revealing the inside of their respective houses.

có vài thứ đã xảy ra.

Tôi nhận ra có vài căn phòng

được khám phá trong chính những cuộc trò chuyện đó,

But as I was having conversations with them about their songs,

những cánh cửa có thể được mở ra.

something happened.

Và tôi bắt đầu tự hỏi:

I realized that there were rooms

“Liệu tôi có thể thử lắng nghe người khác

to be discovered in the conversations themselves,

theo cách mà tôi đã lắng nghe âm nhạc?”

doors that could be opened.

Bởi vì khi người nào đó nói với bạn điều gì, cũng như một bài hát

And I started to wonder:

Could I try listening to people

nó có thể mang nhiều tầng nghĩa bên trong đó.

the way that I was trying to listen to music?

Đó có thể là tất cả câu chuyện phía sau mà bạn đang bỏ lỡ

Because when someone tells you something, just like with a song,

như một người ngoài đường phố, phía bên ngoài ngôi nhà.

there can be all these layers within it.

Để vào được bên trong, bạn cần nghe những khoảnh khắc đó,

There can be all this context that you're missing

as the person out on the street, outside of the house.

những đầu mối nơi mà nhiều điều cần được khám phá,

nơi mà nhiều thứ bên dưới bề mặt

So to get inside, I had to listen for those moments,

của cái mà nó thể hiện ra với lúc đầu.

Tôi đã mượn từ bộ óc biết nghe nhạc của mình,

those clues where there was more to be discovered,

và bây giờ khi tôi ở cuộc trò chuyện này, đây là điều mà tôi cố gắng thực hiện.

where there was something below the surface

of what was first presented to me.

Cởi mở với những ý tưởng mới.

So I borrowed from my music-listening brain,

Dừng việc làm nhiều thứ một lúc.

and now when I’m in a conversation, this is what I try to do.

Để người khác biết điều mà bạn đang làm,

và làm điều đó không rời mắt, và đem nó vào bạn.

Be open to new ideas.

Stop multitasking.

Vì làm “Người giải mã bài hát,”

Let the other person know that you’re engaged,

bây giờ tôi đã nghe nhạc với phạm vi rộng hơn rất nhiều so với tôi đã từng.

and do it without taking your focus away from them and turning it onto you.

Khi tôi còn trẻ,

tôi thật sự từng tự hào với thứ âm nhạc hợm hĩnh của mình.

Because of making "Song Exploder,"

I now listen to a much wider range of music than I used to.

Nhưng bây giờ, có cảm giác như tôi có thể hạ bản thân xuống

When I was younger,

I used to actually pride myself on my music snobbery.

lắng nghe những ý tưởng hay.

Và tôi nghĩ đó cũng là tiền đề trong việc lắng nghe người khác.

But nowadays, it just feels like I'm potentially cutting myself off

Bạn cần đi vào đó cởi mở và hiếu kỳ

from hearing some great ideas.

và sẵn sàng tiếp thu những thứ mới mẻ.

And I think that’s a prerequisite when it comes to listening to people, too.

Thật khó để bỏ đi bản năng làm nhiều thứ một lúc

You have to go into it open-minded and curious

nhưng điều đó vô cùng quan trọng.

and ready to learn something new.

Bạn có biết, nếu bạn nghe nhạc phần lớn thời gian trong vài ngày,

Also, the instinct to multitask is so hard to turn off,

có vài thứ mà chúng ta thực hiện một cách bị động.

Nó ở trong phần nền.

but it's so important that you do it.

Nó là nhạc nền, hay thứ gì đó mà ta đang làm.

You know, when you're listening to music these days,

Và tôi ghét phải nói điều này, nhưng giữa điện thoại và đồng hồ thông minh

most of the time it's something that we do passively.

và đó chỉ là những ý nghĩ vẩn vơ

It's in the background.

It's the soundtrack to something else that we're doing.

rất dễ bị bỏ qua,

và khi chúng ta đối với việc lắng nghe người khác cũng vậy.

And I hate to say it, but between our phones and our smartwatches

Nhưng bạn không thể thực sự hòa vào nó trong trường hợp đó.

and just our own wandering thoughts,

it's easy to get distracted,

and we tend to listen to other people that way, too.

Tưởng tượng bạn cố gắng nghe một bài hát

But you can't really get immersed if that's the case.

trong khi đang ngân nga một bài hát khác trong đầu.

Bạn không thể làm được hoặc không thể làm tốt.

Imagine trying to listen to a song

Và bạn không thể hoàn toàn thấu hiểu những gì người khác đang nói

while singing a different song in your head.

nếu bạn đang suy nghĩ đến một việc khác.

Tôi cũng là người có lòng tin rất lớn với sức mạnh của giao tiếp không ngôn từ.

You can't do it or you can't do it well.

And you can't fully appreciate what someone else is saying

Chẳng hạn, chỉ đơn giản là một cái gật đầu

if you're thinking about something else.

như một cách cho người khác biết bạn đã nắm bắt được

I'm also a big believer in the power of nonverbal communication.

và cũng như mời họ tiếp tục và nói nhiều hơn nữa.

Like, just the simple act of a nod

is a way to let the other person know that you're engaged

Đó như là một gợi ý, sự im lặng có chủ ý, tạo không gian cho họ.

and also invites them to keep going and say more.

Dù rằng, đôi khi, bạn thật sự sẽ phải hỏi nhiều hơn nữa.

That kind of intentional, engaged silence makes space for them.

Bạn phải mang họ ra.

Nhưng nếu bạn có thể hỏi về những gì ẩn sâu trong điều họ vừa nói,

Sometimes, though, you do have to actually ask for more.

bạn có thể mở được vài cánh cửa cho họ

You have to draw them out.

và mời họ đi qua với bạn.

But if you can ask for what's below the surface of what they just said,

Đó cũng có nghĩa là bạn đang giấu đi bản năng nói về bản thân.

you might unlock some door for them

and invite them to go through it with you.

Tôi từng nghĩ rằng đó thật sự là cách tốt nhất thể hiện

That also means turning off the instinct to talk about yourself.

tôi đang thật sự lắng nghe.

Ai đó nói với một điều gì đó

và tôi sẽ nói: “Điều đó nhắc tôi nhớ chuyện này từng xảy ra với tôi,”

I used to think that this was actually the best way to show

và sau đó tôi sẽ kể toàn bộ câu chuyện của mình.

that I was really listening.

Nhưng nó giống như khi bạn nghe một bài hát được một nửa và nói:

Someone would tell me something

and I’d say, “That reminds me of this thing that happened to me,”

“Ồ, bạn biết không, đoạn này làm tôi nhớ đến bài hát kia”

and then I would tell a whole story of my own.

và sau đó tắt đi bài hát ban đầu và đi đến và mở một bài hát nào đó khác,

But it's kind of like listening to half a song and then saying,

đó là những thứ mà tôi đã làm.

(Tiếng cười)

"Oh, you know, this part reminds me of this other song,"

and then turning that first song off and going and putting on some other song,

Tuy nhiên bạn không thể đi sâu hơn nếu bạn mất đi những khoảnh khắc như thế.

which is also something I've done.

Vậy nên đó là thử thách với sự thiếu kiên nhẫn và ích kỉ của bạn

(Laughter)

But you can't get deeper if you lose the moment like that.

để hiểu được nó mà không nhắc về bạn

So it's a challenge to your impatience and to your selfishness

OK, và bây giờ bỏ qua lời khuyên nói về bản thân mình.

to be engaged without making it about you.

Tôi sẽ nói về bản thân tôi

và kể cho các bạn một chút về tôi và bài hát mà tôi đã cho bạn nghe một đoạn

OK, and so now to ignore the advice about talking about yourself.

hi vọng có thể minh họa những gì tôi nói.

I would like to talk about myself

Nhiều năm trước, khi tôi đang làm bản thu đầu tiên,

and tell you a little bit about me and that song that I played you a part of

tôi phát đi phát lại những bài hát của mình trong phòng ngủ.

to hopefully illustrate what I'm talking about.

Việc làm nhạc không phải là điều mà tôi có thể nói chuyện với bố mẹ.

Years ago, when I was making my first recordings,

Họ là những người nhập cư chăm chỉ

I would play my songs over and over and over again in my bedroom.

nuôi ước mơ tôi sẽ trở thành bác sĩ hay luật sư.

My music career wasn't really something I could talk about with my parents.

Nhưng thỉnh thoảng,

They were hardworking immigrants

tôi nghe mẹ lẩm nhẩm một trong số những bài hát của tôi

whose dream for me had been to become a doctor or a lawyer.

chỉ khi có bà ấy ở trong bếp.

Và tôi cảm giác như là một sự chấp thuận không lời.

But every now and then,

I would hear my mom humming one of my songs

Và sau nhiều năm, mỗi khi tôi nghe mẹ ngân nga một trong những bài hát của tôi,

just to herself in the kitchen.

điều đó làm tôi rất vui.

And that felt like some kind of unspoken approval.

Mùa thu vừa rồi, mẹ tôi qua đời.

And over the years, whenever I would hear my mom humming one of my songs,

Và vài tuần sau đám tang của bà,

it made me so happy.

tôi đã mơ tới một nơi mà tôi thấy và nói chuyện với bà

Last fall, my mom passed away.

và thăm bà một lúc.

And a few weeks after her funeral,

I had a dream where I got to see her and talk to her

Và tôi tỉnh dậy với đầy mong ước và nỗi buồn

and visit with her for a little bit.

nhưng cũng nhờ khoảnh khắc và giấc mơ đó

And I woke up filled with longing and sadness

mà cuối cùng tôi đã viết bài hát về nó.

(Tiếng ghi-ta đệm nhẹ nhàng)

but also gratitude for this moment and this dream.

(Hát) Thật tốt khi thấy bạn.

And I ended up writing a song about it.

Thật tốt khi thấy bạn.

(Guitar plays a soft accompaniment)

(Sings) But it's so good to see you.

Hẹn gặp lại.

It's so good to see you,

Ở đoạn giữa,

tôi ngưng hát một lúc và chỉ lẩm nhẩm giai điệu

see you again.

(Ngân nga)

In the bridge,

I stopped singing for a little bit and I just hummed a melody.

Tôi đã nghĩ về mẹ

và tôi muốn thử thể hiện bà ấy trong âm nhạc bằng cách nào đó.

(Humming)

Một trong những người mà tôi đã trò chuyện về bài hát

I was thinking about my mom,

and I wanted to try and represent her in the music in some way.

khi tôi đang thực hiện nó là Yo-Yo Ma.

Tôi nói với anh ấy, đây là những gì mà bài hát nói về

và là những thứ âm nhạc cần làm trong phần này.

One of the people who I talked to about the song

while I was making it was Yo-Yo Ma.

Và tôi hỏi anh ấy: “Anh có nghĩ rằng đàn vĩ cầm

I told him, this is what the song is about

có thể diễn đạt giọng nói của mẹ tôi không?”

and this is what the music is supposed to do in this part.

Và anh ấy đã lắng nghe mọi thứ tôi nói. Và sau đó anh ấy chơi một vài nốt.

And I asked him, "Do you think that the cello

(Tiếng vĩ cầm được chơi theo giai điệu)

could represent my mom's voice?"

And he listened to everything that I said. And then he played those notes.

OK. Đây là mọi thứ kết hợp với nhau một lần nữa.

(Cello plays a flowing melody)

(Tiếng ghi-ta đệm nhẹ nhàng)

(Tiếng vĩ cầm được chơi theo giai điệu)

OK. Here's everything together again.

(Guitar plays a soft accompaniment)

(Cello plays a flowing melody)

Và bây giờ, bạn có trải nghiệm gì khi nghe nó

từ bên trong ngôi nhà?

Mọi cuộc nói chuyện đều có tiềm năng mở ra và tiết lộ

So now, what’s your experience when you listen to that

tất cả tầng tầng lớp lớp bên trong nó,

from inside the house?

tất cả những phòng trong phòng.

Every conversation has the potential to open up and reveal

Và với cá nhân tôi, tôi hy vọng tôi có thể tiếp tục tìm kiếm những cách

tôi có thể trải nghiệm chiều sâu và sự phong phú trong ý tưởng của ai đó

all the layers and layers within it,

all those rooms within rooms.

And personally, I hope that I can keep looking for those ways in

mỗi khi tôi có cơ hội lắng nghe họ.

Và bây giờ, cảm ơn đã lắng nghe câu chuyện của tôi.

so I can experience the depth and the richness of someone else's ideas

Xin cảm ơn.

(Tiếng vỗ tay)

every chance I get to hear them.

For now, thanks for listening to mine.

Thank you.

(Applause)

(Phát một giai điệu nhẹ)

(Plays a soft tune)

(Hát) Bạn gọi tên tôi:

“Mang cho tôi chút nước, tình yêu của tôi”

(Sings) You called out my name

Và cảm giác đều giống nhau.

“Bring me some water, my love”

Như bất kì

And it all felt the same

một đêm nào khác trong đời tôi.

As any other

Hồi trước chúng ta sống ở nhà

night of my life

vẫn cảm giác như đang ở nhà trong giấc ngủ của tôi.

We lived at home back then

Tôi tỉnh giấc với bóng tối lần nữa.

It still feels like home in my sleep

Trong một khoảnh khắc

đó là bạn

I woke to dark again

và tôi.

For a moment

Bây giờ, bạn là một mảnh trong giấc mơ.

It was you

and me

Chỉ hơi xa một chút.

You’re a piece of a dream now

Tôi vẫn có thể nghe tiếng bạn qua

Just a little too far

cánh cửa khép hờ.

I can still hear your voice through

Nhưng không thể thấy bạn ở đâu.

The door left ajar

Trong tiếng thì thầm trên TV,

But can’t see where you are

bạn ngủ thiếp đi

By the murmuring TV

trên giường.

Bạn ngồi và nhìn tôi.

You’d fall asleep to

in bed

Tôi nói tôi nhớ bạn.

Bạn nói:

You sat and looked at me

“Tôi biết”

I said I miss you

Bức tranh mà tôi vừa đóng khung

You said,

“I know”

không nói hết những chuyện ở giữa

The pictures that I’ve framed

những khoảng khắc chứa đựng

Don’t tell the stories in between

bạn thật sự từng là ai

The moments that contain

với tôi.

Lúc này, bạn là một mảnh trong giấc mơ.

Who you were really

to me

Chỉ hơi xa một chút.

You’re a piece of a dream now

Tôi vẫn có thể nghe giọng bạn qua

Just a little too far

cánh cửa khép hờ.

I can still hear your voice through

Tôi đoán giờ đó là cách duy nhất.

The door left ajar

Nơi duy nhất mà bạn sẽ xuất hiện.

I guess that’s how it is now --

Chúng ta sẽ phải gặp nhau trong bóng tối nào đó

The only place you’ll appear

ở giữa nơi đó và nơi đây

We'll have to meet in some shadow

ở giữa nơi đó và nơi đây.

Between there and here

Nhưng thật tốt khi thấy bạn.

Between there and here

Thật tốt khi thấy bạn.

But it’s so good to see you

Hẹn gặp lại.

It’s so good to see you

(Ngân nga giai điệu nhẹ)

See you again

(Hums a soft melody)

Lúc này, bạn là một mảnh trong giấc mơ.

Chỉ hơi xa một chút.

You’re a piece of a dream now

Tôi vẫn có thể nghe giọng bạn qua

Just a little too far

cánh cửa khép hờ.

I can still hear your voice through

Tôi đoán giờ đó là

The door left ajar

nơi duy nhất mà bạn sẽ xuất hiện.

I guess that’s how it is now --

Chúng ta sẽ phải gặp nhau trong bóng tối nào đó

The only place you’ll appear

ở giữa nơi đó và nơi đây

We'll have to meet in some shadow

ở giữa nơi đó và nơi đây.

Between there and here

Between there and here

Xin cảm ơn.

(Tiếng vỗ tay)

Thank you.

(Applause)