The mood-boosting power of crying | Kathy Mendias

Transcriber: Ivana Korom Reviewer: Krystian Aparta

Translator: Ivana Korom Reviewer: 24 Anh

Theo Học viện Nhãn khoa Hoa Kỳ,

chúng ta tạo ra 15 đến 30 gallon nước mắt một năm.

Bạn sẽ gọi tôi là nhà sản xuất với khối lượng lớn.

According to the American Academy of Ophthalmology,

Mặc dù chúng ta khóc ít hơn khi đã về già,

we create 15 to 30 gallons of tears a year.

tôi nhận ra rằng đến năm 80 tuổi,

I am what you would call a high-volume producer.

nước mắt của tôi sẽ lấp đầy 40 bồn tắm cỡ trung bình.

Now even though we do create less tears as we age,

Khóc ở những năm đầu đời thì sao?

Không phải điều đáng khoe cho lắm.

I figure by the time I'm 80,

Hồi 5 tuổi,

I will have filled up 40 average-sized bath tubs.

tôi từng nghĩ viết tên mình lên tường nhà là một ý hay.

Now crying in my early years?

Bên ngoài căn nhà.

Not something I would brag about.

Mẹ không đồng tình với tôi lắm.

Bà đưa tôi một chiếc bàn chải đánh răng

When I was five,

I thought it was a good idea to practice writing my name

và nói, "Đây, chà đi."

Nên tôi nghe theo.

on the side of the house.

Tôi ngồi lỳ ở bàn ăn.

Outside the house.

Momma didn't agree with me much.

Tôi không muốn ăn rau.

She handed me a toothbrush and said,

Bạn có lẽ hiểu cảm giác của tôi.

"Here, scrub."

So I did.

Tôi bỏ lỡ chương trình yêu thích và khóc như mưa.

I'd sit at the dining room table for what seemed like an eternity.

Khóc luôn gắn liền với thứ gì đó tồi tệ.

I didn't want to eat my vegetables.

You probably know the feeling.

May mắn thay, tôi đã lớn lên.

I'd miss all my favorite shows and cry like crazy.

Tôi ngừng viết lên tường, bắt đầu ăn rau củ,

Crying was always associated with something bad.

bước vào thế giới tuyệt vời của tình mẫu tử.

Và khi ấy khóc mang một ý nghĩa hoàn toàn mới.

Fortunately, I grew up.

I stopped writing on the walls, started eating my vegetables,

Khi mang bầu được chín tháng, tôi đang ngồi trên ghế bành,

and I entered the wonderful world of motherhood.

nhìn ra cửa chính nơi có hành lý đóng gói sẵn cho tôi,

And let me tell you, crying takes on a whole new meaning.

vì tôi hi vọng hôm đó sẽ là ngày lâm bồn.

I was nine months pregnant and I was sitting on the couch,

Tôi thả lỏng thêm một chút và tự nhủ,

looking at the front door where my bags were packed,

"Bạn biết đó, ta có thể đưa con người vào vũ trụ,

waiting for me,

nhưng dường như không thể biết trước khi nào em bé ra đời."

because I was hopeful that today would be the day.

Rồi tôi thấy tức ngực,

I settle in a little bit more,

and I think to myself, "You know, we can put humans into space,

cổ họng nghẹn lại,

và tôi bật khóc.

but we can't seem to figure out when a baby will be born."

And then I feel this pressure build up in my chest,

Bạn biết chuyện gì không?

Tôi không biết lý do tại sao.

my throat get really tight,

Và khi đó không biết lý do,

and I just burst into tears.

tôi cảm thấy buồn hơn,

nên cuối cùng tôi buồn vì mình cảm thấy buồn.

And you know what?

Tôi hít vào thật sâu – (Hít vào)

I had no idea why.

và thở ra – (Thở ra).

And not knowing why at the time,

Tôi nghĩ làm vậy sẽ hữu ích, nhưng không hề.

well, that just got me more upset,

so I eventually was just upset for being upset.

Rồi anh trai tôi bước vào, nhếch mép cười và hỏi tôi,

I took a deep breath -- (Inhales)

and I let it out -- (Exhales)

"Em sao thế?"

Thought that would help, but no, it didn't.

Tôi đáp, "Không sao, hãy để em một mình."

Và anh ấy đã làm vậy, chạy đi nhanh nhất có thể.

Then my brother walks in with his smirky grin and he says to me,

Và bạn biết tôi đã làm gì khi anh ấy rời đi rồi đó.

"What's wrong with you?"

Tôi khóc dữ hơn.

I said, "Nothing, just leave me alone."

Tôi thấy hổ thẹn và ngượng ngùng hệt như hồi mình còn nhỏ.

And he did, he ran as fast as he could.

And you know what I did when he left.

Thật may, tôi chỉ phải nhìn chiếc túi đặt sẵn ở cửa chính

I cried even harder.

thêm chín ngày nữa,

I was ashamed and embarrassed, just like when I was a kid.

ngay trước ngày dự sinh của mình.

Và cuối cùng, cơ thể tôi mách bảo đã đến lúc.

Now lucky for me,

I only had to look at that bag sitting by the front door

Sau 18 giờ cảm nhận cơ thể mình cố gắng đẩy hình hài nhỏ bé

for another nine days,

right before my expected date of delivery.

nặng gần bằng một quả bóng bowling này

And finally, my body said it was time.

And after 18 hours of feeling my body try to expel this little human

và hàng giờ rặn mạnh

đến nỗi tôi nghĩ chắc chắn em bé bị mắc kẹt,

that weighed about the size of a bowling ball,

trong vòng một nốt nhạc,

cô bé Jennifer xinh đẹp của tôi

and hours of pushing so hard

that I thought for sure this baby was stuck,

đã chào đời.

within a heartbeat,

Tôi nhìn Jennifer, và con bé khóc,

my beautiful baby girl Jennifer

rồi tôi cũng khóc theo.

Tất cả những cảm xúc và áp lực trong lòng tôi chỉ vài giây trước

entered the world.

And I looked at her, and she cried

and then I just cried.

ngay lập tức nhường chỗ cho cảm giác nhẹ nhõm vui vẻ nhất

All of that emotion and pressure that I had inside just seconds before

tôi từng cảm nhận được.

Và sau chín tháng khóc lóc vì những nỗi sợ hãi, lo lắng

was immediately replaced with the most joyous sense of relief

và hóc-môn mất kiểm soát điên rồ này,

that I had ever felt.

tiếng khóc của tôi ngay lập tức hóa thành

And after nine months of crying over these fears and anxieties

giọt nước mắt sâu sắc, chân thành và hạnh phúc nhất

and crazy out-of-control hormones,

trong cuộc đời tôi.

that was instantaneously transformed into the deepest,

Tôi mất kiểm soát.

most heartfelt, happiest cry of my life.

Những giọt nước mắt nặng trĩu ấy,

giọt nước mắt hạnh phúc,

những giọt nước mắt vui sướng tột cùng,

And I had no control.

chúng cứ thế mà chực trào.

Those really hard tears,

Chính giọt nước mắt ấy,

those happy tears,

vào khoảnh khắc đó, khi cảm xúc dâng trào,

those overwhelming joyful tears,

đã truyền cảm hứng cho tôi sinh thêm ba thiên thần nhỏ

they had nowhere to go but out.

và bắt đầu giúp những người khác sinh con.

And it was those tears,

that moment, that incredible high,

Tôi đã trở thành nhà giáo dục sinh sản,

that inspired me to birth three more little miracles

và gây dựng mối quan hệ mới với nước mắt.

and start to help others have their own.

Đầu sự nghiệp giáo dục dài 30 năm của tôi,

có một lớp học khiến trái tim tôi đặc biệt xúc động.

I became a childbirth educator,

and I started a whole new relationship with tears.

Chủ đề của đêm đó

là cảm xúc khi mang thai, hãy tìm hiểu về nó.

It was early in my 30 years of teaching,

Điều quan trọng với lớp học này

I had a class touch my heart like no other.

là trước tiên phải học về những thay đổi về cảm xúc và phản ứng trong thai kỳ,

The topic for the night --

emotions of pregnancy, go figure.

và cái cách mà khi ta khóc,

cơ thể như đang cố gắng đẩy ra cảm xúc dư thừa đó ra ngoài,

And it was important for the class

to first learn about the emotional changes and responses during pregnancy,

gần giống việc xử lý thứ mà nó không thể giữ bên trong.

and how when we cry, it can feel like the body's trying to push out

Giống như ống xả cho cảm giác buồn bã tột độ,

that extra emotion,

almost like it's processing what it can't hold inside.

niềm vui hay thậm chí cả sự nhẹ nhõm

sau nhiều ngày, nhiều năm mong đợi một khoảnh khắc kỳ diệu.

Like an exhaust port for extreme feelings of sadness,

joy or even relief after days,

Thực sự có cảm giác như cơ thể bạn đang cố gắng ép hết cảm xúc ra ngoài

years of anticipation of that one magical moment.

thành nước chảy ra từ mắt của chúng ta.

It can literally feel like your body is squeezing out all that emotion

Nước mắt của chúng ta.

Nước mắt luôn được mong đợi trong các lớp học của tôi.

in the form of water coming from our eyes.

Không phải nước mắt của tôi, mà là của những người mới làm mẹ.

Our tears.

Và đêm nọ trong lớp này,

Now tears were always expected during my classes.

có một sự việc rất khác thường.

Not mine this time, the new moms'.

Tôi vừa mới nói xong về những thay đổi trong cảm xúc trong thai kỳ

và chuyển sang nói về hội chứng couvade (mang thai đồng cảm).

And this night in this class,

it was way different.

Từ "couvade" xuất phát từ thuật ngữ tiếng Pháp "couver",

I had just finished talking about the emotional changes of pregnancy

có nghĩa là "ấp ủ",

tương tự như chim bảo vệ tổ.

and I went in to talk about the couvade syndrome.

Còn ai có thể bảo vệ tổ tốt hơn là nửa kia của người sắp làm mẹ?

Now the word "couvade" comes from a French term, "couver,"

which means "to brood,"

similar to birds protecting a nest.

Còn được gọi là mang thai đồng cảm,

hội chứng couvade là hiện tượng có thật,

Well, who better to protect this nest than the expecting mother's partner?

khi nửa kia không mang thai có thể mang những đặc điểm của thai kỳ

Also called a sympathetic pregnancy,

như tâm trạng thất thường, mất ngủ,

the couvade syndrome is a real-life phenomenon,

tăng cân

where the non-pregnant partner can take on pregnancy characteristics

và với vài người là cảm giác cực kỳ muốn làm điều gì đó mới mẻ và bất ngờ,

like mood swings, loss of sleep,

như mua một chiếc xe thể thao mới

weight gain

hoặc bắt đầu một sở thích mới như nấu ăn thượng hạng.

and for some, a really intense drive to do something new and unexpected,

Nói xong, cả lớp thường cười ồ lên

và thế là hết.

like buy a new sports car

Chúng tôi kết thúc buổi tối.

or start a new hobby like gourmet cooking.

Nhưng hôm đó không kết thúc như vậy.

Khi tôi nói xong,

The class usually laughs a little bit after that

một người sắp làm bố với vóc dáng to lớn, vạm vỡ đứng lên,

and that's it.

We end the night.

But it didn't end there.

và tôi nghĩ chắc chắn anh ấy định rời đi.

When I finished my sentence,

Nhưng thay vào đó, anh ấy nói theo kiểu ra lệnh và cộc cằn,

this big, burly father-to-be stands up,

"Được rồi, các bạn,

bao nhiêu người đã khóc trong giai đoạn này,

and I thought for sure he was leaving.

bạn biết đấy, trong thai kỳ của vợ mình?"

But instead, in a really gruff, commanding way, he says,

Tôi nhìn quanh lớp một lượt để đảm bảo rằng mọi người đều ổn.

"Alright, you guys,

how many of you have cried during this thing,

Họ ổn, chỉ là rất chăm chú chờ xem chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo.

you know, her pregnancy?"

Và rồi, một quý ông giơ tay và nói, "Tôi đã từng".

I scan the class to make sure everybody was OK.

They were fine,

Tiếp đến một người khác,

they were just very intent on what was going to happen next.

và những câu chuyện cứ thế nối nhau.

And then, one gentleman raises his hand and says, "I have."

Ngay cả một cô gái thực sự trầm lặng –

And then another,

cô ấy là hôn thê của một người sắp làm mẹ –

and the stories just flowed.

cô ấy nhìn nửa kia của mình và nói,

Even this really quiet gal --

"Thấy chưa? Mình cũng nói mình khóc là bình thường mà."

she was the fiancee of one of the expecting moms --

Lớp học đã kết nối,

họ công nhận lẫn nhau,

she looks at her and she says,

và chúng tôi rời đi đêm đó với sự tôn trọng mới

"See? I told you my crying was normal too."

cho người bạn đời không mang thai của mình.

The class connected,

Với tôi, sự việc đó càng làm tôi quyết tâm ôm lấy những giọt nước mắt đó.

they validated each other,

and we all walked away with a new respect

Rồi chuyện trở nên tốt hơn.

for the non-pregnant partners that night.

Vào đêm cuối của lớp học sáu tuần ấy,

For me, that solidified my passion to embrace those tears.

một người sắp làm mẹ đến chỗ tôi.

Then, it got better.

Cô ấy đề nghị nói chuyện riêng với tôi, và tôi đồng ý,

On the last night of that same six-week class,

rồi chúng tôi ra góc phòng.

Cô ấy nói,

one of the expecting moms came up to me.

"Tôi cần cảm ơn cô vì đã cứu vãn mối quan hệ của chúng tôi."

She asked to talk to me privately, and I said of course,

Tôi để cô ấy nói tiếp, và cô ấy kể

and we went into the corner.

rằng chồng cô ấy đang cân nhắc rời bỏ cô

And she says,

"I need to thank you for saving my relationship."

vì tâm trạng cô ấy quá thất thường

và cô khóc lóc không kiềm chế được,

cũng như anh ấy bối rối và giận dữ trong lúc vợ mang thai.

I let her go on, and she tells me

that her husband was considering leaving her

Nhưng anh ấy đã không bỏ đi.

over her mood swings,

Cô ấy tiếp tục kể rằng họ nhận ra khóc là chuyện bình thường.

out-of-control crying,

and his turmoil and anger over this pregnancy.

Và anh ấy nói với cô ấy là khi anh khóc,

But he didn't leave.

She went on to tell me that they realized now it's OK to cry.

anh sẽ bớt tức giận hơn.

Chà!

Việc khóc không chỉ gắn kết lớp học của tôi lại với nhau,

And he had told her that when he cries,

he doesn't feel as angry.

mà còn hàn gắn cặp đôi đó.

Wow!

Và bạn biết đấy, nhận xét của anh ấy về cơn giận thực sự thú vị,

Not only did crying bring my class together,

nên tôi nhìn quanh, nghiên cứu một chút,

it kept that couple together.

và đúng như mong đợi, bác sĩ Oren Hasson,

And you know, his comment about anger was really, really intriguing to me,

một nhà tâm lý học tiến hóa,

đã đưa ra vài giả thuyết về việc khi nước mắt làm mờ tầm nhìn của ta,

so I looked around, did some research,

and sure enough, Dr. Oren Hasson,

đôi khi nó có khả năng

an evolutionary psychologist,

làm giảm phản ứng của ta trước cơn giận.

he had some theories about when tears blur our vision,

Nhưng nước mắt không phải là cơn giận.

it really has the ability to, sometimes, reduce our ability to react to that anger.

Chúng giống như van xả hơn.

Và mặc dù nhiều người trong chúng ta cố gắng giấu nước mắt vào trong,

But the tears weren't the anger.

They were more like the release valve.

nhưng giải phóng chúng ra ngoài có lẽ sẽ tốt hơn.

Giữ chúng trong lòng

And though many of us, we try to keep those tears inside,

có thể gia tăng cảm xúc tức giận hoặc buồn bã của chúng ta.

but letting them out really may be the better move.

Khi ta giải phóng nước mắt ra ngoài,

các hóc-môn bên trong ở mức cảnh giác cao độ,

Keeping them inside

can amplify our feelings of anger or sadness.

và ta biết điều đó

nhờ có Tiến sĩ William Frey, một nhà hóa sinh.

And while we're releasing those tears,

Ông nhận ra bên trong giọt nước mắt cảm xúc của ta –

our hormones inside, they're on high alert,

không phải nước mắt hằng ngày như khi ngáp,

and we know this

mà là nước mắt cảm xúc –

because of Dr. William Frey, a biochemist.

có một hàm lượng hóc-môn căng thẳng cao

He found that inside of our emotional tears --

và leucine enkephalin,

not our everyday, like, yawning tears,

hay có cái tên dễ đọc hơn là endorphin.

but our emotional tears --

Và trong khi hóc-môn căng thẳng của ta giúp sức cho cơ thể,

there's high concentrations of stress hormones

and leucine enkephalins,

và endorphin - những chất tạo cảm giác dễ chịu,

which, easier on my tongue, is endorphins.

chúng hoạt động như thuốc giảm đau để cải thiện tâm trạng của ta.

And while our stress hormones are helping our bodies out,

Ai lại không muốn điều đó cơ chứ?

our endorphins, those feel-good chemicals,

Có hai thứ kích hoạt giải phóng endorphin

they're helping to act as a pain reliever

đối với hầu hết chúng ta.

to boost our mood.

Đó là căng thẳng và nỗi đau.

Now who wouldn't want that?

There are two triggers for the release of endorphins

Với phụ nữ sắp sinh,

trải qua cả hai cảm giác căng thẳng và đau đớn,

for most of us.

Stress and pain.

thì endorphin chính là một món quà.

And for a woman giving birth,

Trong quá trình sinh nở,

các endorphin này sẽ tăng lên,

experiencing both stress and pain,

giúp người mẹ vượt qua cơn chuyển dạ kéo dài.

endorphins, they are a gift.

Kết quả là,

người mẹ có sức chịu đựng tốt hơn,

As the labor progresses,

those endorphins will rise to help her with a potentially long labor.

và cảm thấy tỉnh táo hơn cũng như phấn chấn sau khi sinh.

Khóc

As a result,

the mom is better able to cope,

thật tuyệt vời.

and she can feel more alert and almost euphoric after the birth.

Tôi ước có từ ngữ nào to lớn hơn.

Khóc đem đến cho chúng ta cơ hội xoa dịu thể chất,

Crying

đưa hai người đến gần nhau hơn

is just awesome.

I wish there was a bigger word.

và hơn hết là,

Crying offers us an opportunity for physical relief,

nó nâng cao sức khỏe thể chất và tinh thần.

for intimacy between two individuals

Và vì đó là một cách biểu đạt

and ultimately,

hầu hết cảm xúc mãnh liệt nhất bên trong con người chúng ta,

it promotes physical and mental well-being.

And as an expression

bạn không cần phải xấu hổ,

of our most intense interior human experiences,

không cần hổ thẹn

và chạy trốn.

there is no need to be embarrassed,

Chúng ta cần phát triển mối quan hệ lành mạnh với việc khóc

no need to be ashamed

và thay đổi cách nhìn nhận về nước mắt.

and no need to run away.

Ta coi nước mắt là thứ thật nặng nề, đáng sợ và bối rối,

We need to have a healthy relationship with crying

trong khi nó thực sự đẹp đẽ,

êm dịu và bình tâm.

and change the way we view tears.

We see them as overwhelming and scary and confusing,

Nước mắt không nên bị xem là hồi chuông báo động

when they're really beautiful,

cho chuyện gì đó không hay,

soothing and reassuring.

mà nên được nhìn nhận như một chức năng tự nhiên

They're not to be seen as some screeching alarm bell

trong cơ thể tuyệt vời của chúng ta.

that something is wrong

Với tôi, khóc có vai trò thiết yếu như hít thở.

but rather a natural functionality

Nếu ai đó bắt gặp tôi đang khóc trên ghế bành cạnh người chồng tuyệt vời,

of our amazing bodies.

Crying is as essential to me as breathing.

người đã phải học về việc khóc nhiều hơn hẳn những gì anh ấy muốn,

And now, if I'm caught crying on that couch by my wonderful husband,

anh không chạy trốn.

Anh sẽ hỏi vì sao tôi khóc,

who has had to learn way more about crying than he ever wanted to,

và tôi sẽ bảo anh rằng chỉ là tôi cần giải phóng cảm xúc.

he doesn't run away.

Anh sẽ nắm lấy tay tôi,

He'll ask me why I'm crying,

và biết tôi làm gì không?

Tôi sẽ để nước mắt tuôn trào.

and I'll let him know I just need my release.

Và rồi tôi sẽ chìm đắm trong cảm giác thân mật sâu sắc đó

He'll take my hand,

and you know what I'll do?

I will let it all out.

cũng như cảm giác nhẹ nhõm phi thường

And then I'm going to sink into that deep sense of intimacy

mà chỉ có nước mắt mới có thể đem lại.

Cảm ơn các bạn.

and extraordinary sense of relief

that only my tears can bring.

Thank you.