Climate justice can't happen without racial justice | David Lammy

Transcriber: TED Translators Admin Reviewer: Rhonda Jacobs

Translator: TED Translators Admin Reviewer: Ngọc Quỳnh Đặng

Để mở đầu, tôi phải thừa nhận rằng, xét về nhiều mặt,

tôi vốn không định nói về việc chống biến đổi khí hậu giúp cộng đồng da đen.

I've got to start by admitting that in many ways

Là một cậu bé da đen nghèo, tôi lớn lên cùng với bà mẹ đơn thân ở Tottenham,

me giving a talk about how climate action can help Black communities is surprising.

một trong số khu vực thiếu thốn nhất ở London,

trong những thập niên 70 và 80

Biến đổi khí hậu là điều cuối cùng mà tôi nghĩ tới.

I grew up poor and Black with a single mother in Tottenham,

Đại diện cho Tottenham với vai trò thành viên Quốc hội trong 20 năm qua,

one of the most deprived areas in London,

in the 1970s and '80s.

tôi chú tâm hướng tới đẩy lùi tình trạng nghèo khổ mà bản thân từng trải qua.

Climate change was the last thing on my mind.

And representing Tottenham as its member of Parliament for the past 20 years,

Trước đây, khủng hoảng khí hậu chưa từng là ưu tiên trong chính sách của tôi

my focus has been on trying to reduce the deprivation I grew up around.

vì nó không hề nằm trong số những vấn đề cấp thiết nhất

mà các cử tri của tôi phải đối mặt,

In the past, the climate crisis never featured at the forefront of my politics

hoặc ít nhất là tôi không cảm thấy vậy.

Mực nước biển dâng chẳng quan trọng lắm khi số dư ngân hàng đang giảm dần.

because it was never one of the most immediate challenges

my constituents were facing,

Sự nóng lên toàn cầu không đáng để bận tâm khi bạn không thể trả phí sưởi ấm nhà.

or at least it didn't feel like it.

Rising sea levels feel unimportant when your bank balance is falling.

Bạn cũng chẳng lo nghĩ về ô nhiễm khi bạn bị cảnh sát bắt dừng xe lại.

Global warming is not your concern when you can't pay the heating bills.

Và có lẽ đây là lý do tại sao

khi phong trào Black Lives Matter rầm rộ khắp thế giới

And you're not thinking about pollution when you're being stopped by the police.

ít ai đề cập đến việc cứu sống những người da đen

And so perhaps this is why

khỏi các tình trạng khí hậu khẩn cấp.

as the Black Lives Matter movement roared across the world,

Bấy lâu này, những ai quan tâm đến sự công bằng chủng tộc

there's been so little mention of saving Black lives

nhìn nhận công bằng về môi trường như thể một vấn đề của giới tinh hoa.

from the climate emergency.

Và đồng thời,

For too long, those of us who cared about racial justice

những vị lãnh đạo mà chú trọng tới biến đổi khí hậu

thường là người da trắng

treated environmental justice as though it was elitist.

và hiếm khi muốn tận dụng sự ủng hộ của người da đen trong nỗ lực của họ.

And at the same time,

the leaders who did focus on climate change

Ngay cả các đồng minh tiến bộ đôi khi xem nhẹ phiếu bầu của chúng tôi

were usually white

and rarely bothered to enlist the support of Black voices in their work.

và cho rằng chúng tôi không quan tâm hoặc thiếu hiểu biết.

Even progressive allies sometimes took our votes for granted

Nhưng sự thật thì ngược lại.

Người da đen phải hít thở bầu không khí độc hại nhất so với số đông.

and assumed that our community didn't care or wouldn't understand.

The truth is the opposite is true.

Chúng tôi dễ mắc các bệnh về đường hô hấp như hen suyễn.

Black people breathe in the most toxic air relative to the general population.

Chính những người da màu

lại có nguy cơ cao phải chịu hậu quả từ khủng hoảng khí hậu.

We are more likely to suffer from respiratory diseases like asthma.

Điều này không phải ngẫu nhiên.

And it is people of color

Chỗ ở rẻ nhất thường nằm gần các tuyến đường đông đúc nhất,

who are more likely to suffer in the climate crisis.

và những công việc lương thấp nhất lại thuộc các ngành gây ô nhiễm nhất.

This is no coincidence.

The cheapest housing tends to be next to the busiest roads,

Người da màu thường nằm dưới đáy của thang việc làm,

and many of the lowest paid jobs are in the most polluting industries.

giáo dục và điều kiện nhà ở.

Câu chuyện này kết nối cộng đồng người da đen trên khắp thế giới

People of color consistently lie at the bottom of the housing,

từ London, đến Lagos và LA.

educational and employment ladders.

Người Mỹ da màu tiếp xúc với ô nhiễm nhiều hơn 56%

This story connects Black communities across the world,

so với mức họ gây ra.

from London to Lagos to LA.

Người Mỹ da trắng hít thở ít hơn 17% lượng khí ô nhiễm

Black Americans are exposed to 56 percent more pollution

mà họ thải ra.

Điều này thể hiện một lớp nghĩa mới cho khẩu hiện phong trào Black Lives Matter,

than they cause.

White Americans breathe 17 percent less air pollution

"Tôi không thể thở được"

than they produce.

Chúng ta đều biết đến cái tên George Floyd,

It gives a whole new meaning to the Black Lives Matter slogan

người đã bị giết hại bởi cảnh sát.

"I can't breathe."

Nhưng chúng ta cũng nên biết đến cái tên Ella Kissi-Debrah.

We all rightly know the name of George Floyd,

Ella, một cô bé lai đen 9 tuổi từ vùng đông nam London

who was murdered by the police.

But we should also know the name of Ella Kissi-Debrah.

đã tử vong bởi một cơn hen suyễn.

Bằng chứng cho thấy nguyên nhân tử vong

Ella, a nine-year-old mixed-race girl from South East London,

một phần là do nồng độ ô nhiễm không khí vượt mức cho phép ở gần nơi ở của em.

was killed by a fatal asthma attack.

Và không chỉ ở khu vực thành thị

Evidence suggests this was caused

người da đen mới bị đe dọa bởi biến đổi khí hậu một cách bất công.

partly by the unlawful levels of air pollution near her home.

Quê hương của bố mẹ tôi ở Guyana

And it's not only urban areas

where Black lives are disproportionately under threat from climate change.

là một trong những quốc gia dễ bị ảnh hưởng nhất

từ các tác động của biến đổi khí hậu.

My parents' home country of Guyana

Cho đến nay, Guyana đóng góp tương đối ít

is one of the most vulnerable countries on Earth

vào vấn nạn về khí hậu,

nhưng đây lại là một trong những quốc gia hứng chịu đe dọa nặng nề nhất.

to the effects of climate change.

So far, Guyana has contributed relatively little

Trong khi lượng khí thải carbon dioxide hằng năm trên đầu người ở Mỹ

to the climate emergency,

but it's one of the countries facing the most serious threats from it.

đạt mức kinh hoàng là 16.5 tấn,

While the annual carbon dioxide emissions per head in the United States

con số ở Guyana chỉ là 2.6 tấn.

Đó là một khuôn mẫu có tính lặp lại trên toàn cầu.

is a staggering 16.5 metric tons,

Những quốc gia đóng góp ít nhất vào sự suy giảm khí hậu,

in Guyana it's just 2.6.

chủ yếu là các nước nam bán cầu,

It is a pattern repeated across the globe.

sẽ phải chịu đựng nhiều nhất từ lũ lụt, hạn hán và nhiệt độ tăng cao.

Those countries that have contributed least to the climate breakdown,

Đó là khuôn mẫu của sự chịu đựng với một lịch sử dài.

mainly in the global south,

will suffer the most from floods, droughts, and rising temperatures.

Sự khai thác tài nguyên thiên nhiên trên trái đất

luôn gắn liền với sự bóc lột người da màu.

This is a pattern of suffering with a long history.

The exploitation of our planet's natural resources

Logic của quá trình thuộc địa hóa là

khai thác tài nguyên giá trị trên trái đất thông qua bạo lực,

has always been tied to the exploitation of people of color.

mà không quan tâm đến những tác động thứ cấp.

The logic of colonization

Cuộc khủng hoảng khí hậu là hậu quả tự nhiên của chủ nghĩa thực dân.

was to extract valuable resources from our planet through force,

paying no attention to its secondary effects.

Giải pháp là xây dựng một liên minh mới

The climate crisis is in a way colonialism's natural conclusion.

bao gồm các nhóm bị ảnh hưởng nhiều nhất từ tình trạng khẩn cấp khí hậu:

Người Mỹ da màu tại các thành phố ở Mỹ -

The solution is to build a new coalition

những người đang biểu tình vì họ không thể thở được;

made up of all the groups most affected by this emergency:

những người da màu tại Guyana nhìn mực nước biển dâng

Black people in American cities

đến mức nhiều nhà cửa không còn ở được nữa;

who are already protesting that they cannot breathe;

thanh niên tại các vùng như Tottenham, London,

people of color in Guyana watching sea levels rise

sợ hãi thế giới tương lai khi họ lớn lên;

to the point where many of their homes become uninhabitable;

và các đồng minh tiến bộ từ mọi quốc gia,

young people in places like Tottenham, London,

mọi chủng tộc, tôn giáo, tín ngưỡng và lứa tuổi,

afraid of the world that they will grow old in;

tất cả đòi hỏi sự công nhận rằng

and progressive allies from all nations,

công bằng khí hậu gắn với công bằng chủng tộc, công bằng xã hội

of all races, religions, creeds and ages on their side,

và công bằng giữa các thế hệ.

all demanding recognition

Cho phép tôi nói về cách chúng tôi phát động phong trào mới này

that climate justice is linked to racial justice, social justice

và mục tiêu của phong trào.

and intergenerational justice too.

Đầu tiên, chúng ta cần công nhận rằng

phong trào chống biến đổi khí hậu không chỉ để bảo vệ hành tinh.

And let me say something about how we build this new movement

and what it must look like.

Mục tiêu chính là bảo vệ con người sinh sống trên hành tinh này.

First, we need a recognition

that the climate movement is not only about protecting the planet.

Ở phạm vi toàn cầu cũng như toàn quốc,

chúng ta cần nhận ra sự mất cân đối và bất bình đẳng về cơ cấu.

It is primarily about caring for the people who live on the planet.

Một kế hoạch phục hồi rừng triệt để cần cung cấp việc làm cho người dân

Globally as well as nationally,

we need to recognize structural imbalances and inequalities.

bị tước đoạt quyền lợi trong nhiều thế kỷ,

phải tạo ra việc làm trồng cây xanh, tòa nhà cách nhiệt

A radical green recovery plan should provide jobs to the people

và phát triển công nghệ xanh.

who've been disenfranchised for centuries,

Không thể giải quyết khủng hoảng khí hậu mà không giải quyết bất bình đẳng sắc tộc.

new jobs planting trees, insulating buildings

Và không thể giải quyết bất bình đẳng sắc tộc mà không sửa đổi nền kinh tế.

and working on green technologies.

We cannot tackle the climate crisis without addressing racial inequalities.

Nỗ lực thay đổi nền kinh tế không chỉ là nỗ lực về môi trường,

mà còn là nỗ lực vì người da đen.

And we cannot solve racial inequalities without fixing the economic system.

Thứ hai, ta cần nhiều nhà lãnh đạo da đen hơn.

The new deal the economy needs is not only green,

Điều này không thể xảy ra ngay trong năm 2020

it's green and Black.

Second, we need more Black leaders.

khi hầu hết các nhà hoạt động hàng đầu về biến đổi khí hậu đều là người da trắng.

It cannot be right in 2020

Tại Davos vào năm nay,

năm thành viên nữ trẻ của phong trào Friday for Future

that almost all the leading climate change activists we recognize are white.

cùng đến dự buổi họp báo tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới.

At Davos this year,

five young female members of the Fridays for Future movement

Đây là bức ảnh mà hãng thông tấn Associated Press đưa ra.

came together to give a press conference at the World Economic Forum.

Còn đây là bức ảnh gốc.

This is a picture the Associated Press put out.

Nhà hoạt động người Uganda, Vanessa Nakate, đã phát biểu sau đó rằng,

Here is the original image.

"Họ không chỉ xóa một bức ảnh, mà còn xóa một lục địa"

As the Ugandan activist, Vanessa Nakate, herself put it afterwards,

Chúng ta cũng cần xem xét ai đã bị loại bỏ

khỏi vị trí lãnh đạo tại các tổ chức môi trường nữa.

"You didn't just erase a photo, you erased a continent."

Người da màu chiếm khoảng 40% dân số Mỹ.

We need to look at who is being cropped out

of leadership positions in environmental organizations too.

Vậy thì tại sao, theo như nghiên cứu của Đại học Michigan,

People of color makeup around 40 percent of the United States population.

tỉ lệ phần trăm của người thiểu số nắm vị trí lãnh đạo

ở các tổ chức môi trường tại Mỹ chỉ ở mức dưới 12%?

So why is it a University of Michigan study

found that the percentage of minorities in leadership positions

Các tổ chức toàn cầu nên xem xét

chuyển trụ sở chính của họ tới các nước nam bán cầu

in US environmental organizations is less than 12 percent?

và khu vực thành thị bị ảnh hưởng nhiều nhất từ tình trạng khẩn cấp khí hậu.

Global organizations should consider

Cần phải có các học bổng và trợ cấp trong lĩnh vực khoa học môi trường

moving their headquarters to the global south

and urban areas that are most affected by the climate emergency.

dành cho người da màu.

Tự giáo dục chính mình.

Tham gia phong trào lớn thừa nhận mối liên hệ giữa khí hậu và chủng tộc

There should be new scholarships and bursaries in environmental science

for people of color.

Ví dụ như,

Black Environmental Network và Wretched of the Earth.

Educate yourself.

Join great movements that recognize the links between climate and race.

Và cuối cùng,

bất công bằng sắc tộc và bất công bằng khí hậu đều bắt nguồn từ quan niệm vô lý

To name a few,

the Black Environment Network and Wretched of the Earth.

rằng tính mạng người này quan trọng hơn tính mạng người kia.

And finally,

racial injustice and climate injustice are both rooted in the evil notion

Nếu bạn ủng hộ Black Lives Matter ở Minneapolis, London hoặc Sydney

that some lives are more important than others.

xin cũng lên tiếng vì sự sống người da màu tại đảo Haiti của vùng biển Caribbean

If you march to say Black Lives Matter in Minneapolis, London or Sydney,

vì những đứa trẻ ở đó phải lưu lạc vì bão.

Xin hãy diễu hành vì những người da đen bị mất tích ở Darfur,

please also march for the Black lives on the Caribbean island of Haiti

nơi diễn ra xung đột biến đổi khí hậu đầu tiên.

as its children are displaced by storms.

Và xin cũng diễu hành cho những thổ dân tại rừng rậm nhiệt đới Amazon,

Please also march for the Black lives being lost in Darfur,

vì tổng thống Brazil Jair Bolsonaro không thể duy trì sự bảo hộ cho họ nữa.

the first climate change conflict.

And please also march for the Indigenous people of the Amazon rainforest,

Nếu chúng ta nghiêm túc về việc cứu lấy tính mạng người da đen tại nam bán cầu

as Brazilian president Jair Bolsonaro weakens its protections.

cũng như ở bắc bán cầu,

chúng ta cần thắt chặt luật pháp quốc tế.

If we are serious about protecting Black lives in the Global South

Chúng ta cần áp dụng luật hình sự quốc tế,

như tội ác chiến tranh hay tội ác chống lại loài người.

as well as the north,

we need to strengthen international laws.

Chúng ta cần bộ luật quốc tế mới về hủy hoại sinh thái

We need a way to apply international criminal laws,

để truy tố hình sự những hành vi cố ý tàn phá môi trường trên diện rộng,

like war crimes or crimes against humanity, to the planet.

để truy tố hình sự những tội ác nghiêm trọng nhất chống lại thiên nhiên,

We need a new international law of ecocide

to criminalize the willful and widespread destruction of the environment,

kể cả những hành vi không trực tiếp gây đau khổ cho con người.

a law that criminalizes the most severe crimes against nature itself,

Kinh tế, chủng tộc và giai tầng

đều là trọng tâm của cuộc đấu tranh chính trị ngày nay.

even for acts don't involve direct human suffering.

Phong trào Black Lives Matter cần thừa nhận bất công bằng về khí hậu,

Economics, race and class

are at the center of today's political struggles.

cũng như các phong trào khí hậu

cần nỗ lực hết sức để phản ánh thực trạng sống của người da màu.

The Black Lives Matter movement needs to wake up to climate injustices

Những cậu bé da màu lớn lên trong các hộ gia đình đơn thân tại Tottenham

just as the climate movement

must make every effort to include the reality of people of color.

sẽ không có những cơ hội mà tôi đã có

trong một thế giới bị tàn phá bởi xung đột do khí hậu.

Young Black boys growing up in single-parent households in Tottenham

Anh em họ hàng của tôi lớn lên ở Guyana

won't have the opportunities I had

sẽ chẳng nhìn thấy tương lai nếu nhà cửa của họ bị nhấn chìm dưới nước.

in a world ravaged by climate chaos.

Đây là lúc các phong trào vì người da đen và phong trào khí hậu

My distant cousins and relatives growing up in Guyana

won't have a future if their homes are drowning under water.

cùng nhau đồng thanh một cách dõng dạc "Chúng không thể thở được".

Now is the time for Black and climate movements

Xin cảm ơn rất nhiều

to come together unequivocally and say, "We can't breathe."

Thank you very much.