The radical beauty of Africa, in portraits | Iké Udé

Çeviri: Didem Tari Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

In 1996, I was commissioned by the Guggenheim Museum

1996'da "Uses of Evidence" adlı geniş bir eserler bütününü sergilemek için

to execute a large body of work called "Uses of Evidence."

Guggenheim Müzesi tarafından görevlendirildim.

It was a cube --

Bu bir küptü --

a very well large cube, at that.

oldukça büyük bir küp.

Each side had a window

Ziyaretçilerin, yapının içini görmesi amacıyla

in order for the spectators to view the interior of the structure.

her bir yüzeyinde birer pencere vardı.

The exterior of the structure was a collage of Africa and Africans

Yapının dışı, Batı medyasında ve literatüründe tasvir edildiği şekliyle

as portrayed in the Western media and literature.

Afrika ve Afrikalıların kolajıydı.

A look through the windows revealed a sharp contrast:

Pencerelerden bakmak keskin bir tezatı ortaya koyuyordu:

within the cubes are tranquil, civilized, domestic images

küplerin içinde Afrikalı aile fertlerinin, arkadaşlarının

of African family members, friends

ve yazarlardan, şairlere, moda tasarımcılarına kadar

and Nigerian professionals,

pek çok Nijeryalı iş erbabının

ranging from writers, poets, fashion designers, etc.

sakin, medeni, ev hâllerinin görüntüleri vardı.

The thing is,

Mesele şu ki

both the exterior and the interior images are quite true.

hem dış hem de iç görüntüler oldukça doğruydu.

But the images captured by Western media

Ancak Batı medyasının yakaladığı görüntüler, Afrikalıları,

overwhelmingly depict Africans as basically primitive at best,

ezici bir çoğunlukla, en iyi ihtimalle temelde ilkel varlıklar olarak

or barely distinguishable from the African animals.

ya da Afrika hayvanlarından zar zor ayırt edilebilir biçimde tasvir ediyor.

Not much has changed, I'm afraid, since 1996,

Korkarım, bu eseri sergilediğim 1996'dan bu yana,

when I executed this work.

çok bir şey değişmedi.

I began my professional photography practice in 1994,

Profesyonel fotoğrafçılığa 1994'te başladım

but my passion and enthusiasm for photography

ancak fotoğrafçılığa olan tutkum ve coşkum

goes back to childhood,

ebeveynlerimin neredeyse aylık bazda

when my parents arranged for us to be photographed

profesyonel bir fotoğrafçı tarafından

by a professional photographer

fotoğraflarımızın çekilmesini

on almost a monthly basis.

organize ettiği çocukluğuma kadar uzanıyor.

It was also an opportunity for my siblings to dress up in our latest gear,

Bu ayrıca, kardeşlerimin terzimizin diktiği en yeni giysileri

made by our tailor.

giymeleri için de bir fırsattı.

Later, when I was in boarding school,

Daha sonra yatılı okuldayken

my friends and I bought Polaroid cameras,

arkadaşlarım ve ben Polaroid kameralar satın aldık

and then I began to experiment with self-portraiture,

ve sonra oto-portrelerle

or what I would call

ya da kendi deyişimle "ilk-selfie oto-portrelerle"

"proto-selfie auto-portraits."

deney yapmaya başladım.

(Laughter)

(Kahkahalar)

"Cover Girl 1994" was my first major work

"Cover Girl 1994",

that was critically well received in the US and Europe

ABD ve Avrupa'da eleştirel yönden iyi karşılanan

and quite instantly became a part of the school anthologies

ve hemen üniversite ve kolejlerdeki okul antolojilerinin parçası hâline gelen

at universities and colleges.

ilk büyük eserimdi.

With the "Cover Girl" series,

"Cover Girl" serisiyle,

I wanted to reimagine the magazine cover

derginin kapağını tamamen beklenmedik ama son derece makul imgelerle

with imagery totally unexpected, yet profoundly reasonable.

yeniden tasavvur etmek istedim.

The "Cover Girl" series proposed a different way

"Cover Girl" serisi,

the African can be represented in a more complex manner.

Afrikalıların daha karmaşık bir şekilde temsil edilebileceği farklı bir yol önerdi

Like "Cover Girl," the "Sartorial Anarchy" series

"Cover Girl" gibi, "Sartorial Anarchy"

is made up of self-portraits.

serisi de otoportrelerden oluşur.

It is an ongoing body of work, started in 2010.

Bu, 2010'da başlayan ve süregelen bir eserler bütünü.

In each image, I married disparate costumes

Her görüntüde, çok çeşitli gelenekten, ülkeden ve zaman diliminden

from widely diverse traditions, countries and time frames.

apayrı kostümleri bir araya getirdim.

And in mixing eras, cultures,

Çağları ve kültürleri birbirine karıştırarak

I was able to bring harmony, as it were,

birbirine benzer uzlaştırılamaz farklılıkları arasında

to their similarly irreconcilable differences.

ahenk getirmeyi başardım.

These differences became a source

Bu farklılıklar,

of inspired artistic celebration.

esinlenilmiş sanatsal kutlamanın kaynağı oldu.

For example,

Mesela,

in "Sartorial Anarchy #4,"

"Sartorial Anarchy #4"te,

I mixed a boater hat,

Geleneksel Eton-Oxford Kolej Tekne Yarışı'ndan esinlenilen

inspired by the traditional Eton-Oxford College Boat Race,

hasır şapka

with a green Afghan traditional coat

ve geleneksel yeşil bir Afgan ceket ile

and an American Boy Scout shirt --

bir Amerikan İzci gömleğini

a culture clash that works.

-işe yarayan bir kültür çatışması- karıştırdım.

In "Sartorial Anarchy #5,"

"Sartorial Anarchy #5"'te,

I wore a macaroni wig,

on sekizinci yüzyıl

inspired by eighteenth-century macaroni headgear from England.

İngiltere makaroni başlıklarından esinlenilen bir makaroni peruk taktım.

This was paired with a British Norfolk jacket,

Bu, bir İngiliz Norfolk ceketi,

Yoruba Nigerian trousers,

Yoruba Nijeryalı pantolonu ve olanak dışı bir şekilde,

and, improbably, a South African Zulu fighting stick.

bir Güney Afrikalı Zulu dövüş çubuğuyla eşleştirilmişti.

All harmoniously coexist on one body.

Tamamı, bir arada, ahenk içindeydi.

And with "Sartorial Anarchy," I began to invest more

Ve "Sartorial Anarchy" ile

into the organization of my pictures.

resimlerimin organizasyonuna daha fazla yatırım yapmaya başladım.

I also began to investigate the vast possibilities of color:

Renklerin geniş olasılıklarını da araştırmaya başladım:

its emotional values,

duygusal değerleri,

psychological impulse,

psikolojik dürtüleri,

poetic allure

şiirsel cazibeleri,

and a boundless capacity beyond the realm of meaning and logic.

anlam ve mantık aleminin ötesinde sınırsız kapasiteleri.

Now, enter Nollywood.

Şimdi Nollywood'a girin.

In October of 2014,

2014 yılının Ekim ayında,

I returned to Lagos, Nigeria, after over three decades away

otuz yılı aşkın bir süre sonra, Nijerya'nın Lagos kentine geri döndüm

and took photographs of 64 Nollywood personalities.

ve 64 Nollywood kişiliğinin fotoğrafını çektim.

I captured a cross section of the industry,

Endüstrinin bir kesitininin yanı sıra

as well as the next generation of rising stars.

yeni nesil yükselen yıldızları da çektim.

Nollywood is the first time that you have a school of African filmmakers

Nolywood, ilk kez var olan, Afrikalı film yapımcılarından oluşan

truly, truly, profoundly in charge of telling African stories.

ve gerçekten, gerçekten, Afrika hikâyeleri anlatmakta son derece sorumlu bir okul.

In their varied movies --

Çeşitli filmlerinde,

from romantic movies, horror films, gangster movies to action movies --

-romantik filmlerden, korku filmlerine, gangster filmlerinden aksiyon filmlerine-

one sees Nigerians portrayed with many layers of complexities.

Nijeryalıların birçok karmaşıklık katmanlarıyla canlandırıldığı görülür.

All the Nigerian, or "Naija," archetypes, if you allow, are there --

Tüm Nijeryalılar veya "Naija" arketipleri, eğer izin verirseniz,

from the divvers, the "Shakara," the coquette,

-divalardan, "Shakara"lara, yosmalara,

the gangsters, the rich, the corrupt politicians,

gangsterlere, zenginlere, yozlaşmış politikacılara,

the whore, the pimp --

orospulara, pezevenklere-

all in their swagger.

tüm cakalarıyla, oradalar.

And of course, you have the lowlifes and the losers, too,

Tabii ki canlı bir şekilde tasvir edilen

all vividly portrayed.

alçaklar ve kaybedenler de var.

Nollywood is Africa's mirror par excellence.

Nolywood türünün en mükemmel Afrika aynasıdır.

Typically, I direct all of my portraits,

Genellikle tüm portrelerimi,

from the way my subject conducts his or her head,

öznemin başını hareket ettirme biçiminden,

the way the neck is tilted,

boynun eğilme biçiminden,

the expression of the fingers,

parmakların ifadesinden,

the gestures of the hands,

ellerin jestlerinden,

to the gaze

bakışlara ve genel duruş ile

and overall bearing and countenance.

surat ifadesine yönlendiriyorum.

Let me describe some of the photographs for you.

Bazı fotoğrafları size açıklayayım.

Genevieve Nnaji.

Genevieve Nnaji.

She is the reigning queen of Nollywood.

Nollywood'un hüküm süren kraliçesi.

Here, I was quoting from the grand, Pharaonic African cultures

Burada, onu heybetli, ironik, sakin bir görkemle telkin etmek için

of the Nile Valley civilizations;

Nil Vadisi medeniyetlerinin

namely, Egypt, Sudan and Ethiopia,

büyük, Firavunist Afrika kültürleri olan

so as to imbue her with a stately, ironic, calm grandeur.

Mısır, Sudan ve Etiyopya'dan alıntı yapıyordum.

Taiwo Ajai-Lycett is the grande dame of Nollywood.

Taiwo Ajai-Lycett, Nollywood'un büyükannesidir.

Every aspect of her being commands attention.

Varlığının her yönü dikkat çekmektedir.

So I posed her with her back to the audience.

Seyirciye sırtı dönük bir şekilde poz verdirdim.

Her face turned to meet us with a redoubtable gaze.

Yüzü, gözüpek bir bakışla bize döndü.

She doesn't need to seek our approval.

Bizim onayımızı almaya ihtiyacı yok.

She's all that.

Hepsi bu kadar.

Sadiq Daba.

Sadiq Daba.

There was an unspoken authoritarian and imperial bearing

Sadık Daba’nın görüşmeden sonra yaydığı

that Sadiq Daba exudes upon meeting him.

üzerinde konuşulmamış otoriter ve emperyalist bir duruş vardı.

In this portrait, he simply sat

Bu portrede, o sadece oturdu

and allowed his massive, massive Nigerian caftan

ve devasa, masif Nijer kaftanının

to signal his status.

statüsünü bildirmesine müsaade etti.

Quite an accomplishment.

Büyük bir başarı.

Belinda Effah.

Belinda Effah.

Belinda Effah's portrait allowed me to indulge my passion for color,

Yuvarlak hatlarını vurgulayan uzun, oturan mavi bir elbise giymiş,

dressed in a long, fitted blue dress that emphasizes her curves,

yeşil kadife döşemeli bir bankta oturmuş, Belinda Effah'ın portresi

seated on an upholstered green velvet bench.

renk tutkumu şımartmama izin verdi.

I gamely employed the multicolored carpet

Çok renkli, boyalı kiraz kuşunun görkemini uyandırmak için

and a vibrant color,

çok renkli halıyı

in order to evoke the splendor of the multicolored painted bunting bird.

ve canlı renkleri cesaretle kullandım.

Everything was designed to harmonize the figure of Belinda within the frame.

Her şey Belinda figürünü çerçevenin içinde ahenkli hâle getirmek için tasarlandı.

Monalisa Chinda is, shall we say,

Monalisa Chinda, diyelim ki,

the epitome of the luxe existence and lifestyle.

lüks varlığın ve yaşam tarzının simgesi.

Her picture, or portrait, pretty much speaks for itself.

Resmi veya portresi, büyük ölçüde, söze hacet bırakmamakta.

Alexx Ekubo is a sharp study

Alexx Ekubo, sadeleştirilmiş zerafet ve ağırbaşlılığın yanı sıra

in simplified elegance and dignity

mavi ve beyazın ahengi içinde

and a harmony in blue and white, as well.

keskin bir çalışma.

Enyinna Nwigwe is a Nollywood matinee idol.

Enyinna Nwigwe bir Nollywood matine idolüdür.

There is whiff of the rake about him,

Onda bir zampara kokusu var

and that gives him an enchanting edge.

ve bu ona mest edici bir üstünlük sağlıyor.

That's what I felt when I designed and organized the portrait.

Portreyi tasarlayıp organize ettiğimde hissettiğim tam da buydu.

Now, Nollywood is a new phase of Africa.

Şu an Nollywood, Afrika'nın yeni bir evresi.

It is modern, post-modern,

O modern, post-modern,

meta-modern, bold

meta-modern, cesur,

sexy, shrewd

seksi, kurnaz

and with a contagious attitude worth catching.

ve yakalamaya değer bulaşıcı bir tavırla.

As the finale of the project,

Projenin finali olarak

I assembled the Nollywood stars

Nollywood yıldızlarını,

into a group grand portrait of 64 subjects,

Rafael'in 1509 dolaylarında yapılan "Atina Okulu"ndan esinlenilen

called "The School of Nollywood,"

Nollywood Okulu anlamına gelen "The School of Nollywood" adlı

which was inspired by Rafael's "School of Athens,"

64 kişilik büyük grup portresinde

that was done circa 1509.

bir araya getirdim.

It is at the Vatican.

Vatikan'da bulunuyor.

This grand group portrait

Bu büyük grup portresi,

is the exact same size as Rafael's "School of Athens."

Rafael'in "Atina Okulu" ile birebir aynı boyutta.

It measures roughly 27 feet in width

Kabaca 8 metre genişliğinde

by six and a half feet in height.

ve 2 metre yüksekliğinde.

Nollywood also exemplifies a type of modernity

Nollywood ayrıca Afrika'da daha önce hiç görülmemiş

never before seen in Africa.

bir tür moderniteyi örneklemektedir.

Think of it:

Bir düşünün:

there has never been anything so ubiquitous

Nil Vadisi medeniyetleri Mısır, Sudan, Etiyopya'dan bu yana

with such iconic optics

Afrika'dan çıkan

to come out of Africa

bu tarz ikonik optiklerle

since the Nile Valley civilizations

bu kadar yaygın

of Egypt, Sudan, Ethiopia.

hiçbir şey olmamıştı.

Outside of Nollywood,

Nollywood'un dışında Afrika imajı ise,

the image of Africa remains frozen in the old "National Geographic" mode

eski "National Geographic" modunda ve safari perspektifinde

and safari perspective.

donmuş hâldedir.

But as Africans continue to step and see themselves portrayed by Nollywood

Afrikalılar adım atmaya ve kendilerini Nollywood tarafından

in their varied and fantastic complexities,

çeşitli ve fantastik karmaşıklıklarında tasvir edilen şekilde

they will, in turn, propagate and perpetuate

görmeye devam ettikçe sırasıyla, kendi olumlu imajlarını çoğaltacak

the positive image of themselves.

ve devam ettireceklerdir.

This is what Hollywood did and continues to do for the West.

Hollywood'un Batı için yaptığı ve yapmaya devam ettiği şey budur.

As shocking as this may be,

Şaşırtıcı olabileceği üzere,

it is almost a taboo in the art world

sanat dünyasında

to show Africans in a modern framework --

Afrikalıları modern bir çerçevede

that is to say, as polished, dry-cleaned,

-- yani cilalı, kuru temizlemeli, manikürlü, pedikürlü

manicured, pedicured and coiffed.

ve yapılı saçlı şekilde göstermek neredeyse bir tabudur.

(Applause)

(Alkışlar)

Part of my job is to keep beautifying Africa for the world,

İşimin bir parçası, her defasında bir portre ile

one portrait at a time.

dünya için, Afrika'yı güzelleştirmeye devam etmektir.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)