Erika Cheung: Theranos, whistleblowing and speaking truth to power | TED

Transcriber: Joseph Geni Reviewer: Krystian Aparta

So, I had graduated seven years ago from Berkeley

Çeviri: Joseph Geni Gözden geçirme: Esra Çakmak

with a dual degree in molecular and cell biology and linguistics,

Berkeley'den yedi yıl önce mezun oldum.

Moleküler ve hücresel biyoloji ile dilbilim bölümlerinde çift anadal yaptım.

and I had gone to a career fair here on campus,

where I'd gotten an interview with a start-up called Theranos.

Kampüste bir kariyer fuarına gittim

ve Theranos adında yeni bir şirketle görüşme yaptım.

And at the time,

there wasn't really that much information about the company,

but the little that was there was really impressive.

O zamanlar, şirket hakkında pek bilgi yoktu

ama var olan çok az bilgi, gerçekten etkileyiciydi.

Essentially, what the company was doing was creating a medical device

Temelde şirketin yaptığı şey,

where you would be able to run your entire blood panel

parmak ucundan alınan az miktarda kanla

on a finger-stick of blood.

tam kan taraması yapabileceğiniz medikal bir cihaz üretmekti.

So you wouldn't have to get a big needle stuck in your arm

in order to get your blood test done.

Böylece kan testinizi yaptırmak için

So this was interesting not only because it was less painful,

kolunuza büyük bir iğne batırmak zorunda kalmayacaktınız.

but also, it could potentially open the door to predictive diagnostics.

Bu sadece daha az acı verici olduğu için ilgi çekici değildi,

aynı zamanda ayırt edici tanılara imkân verme potansiyeli de vardı.

If you had a device

that allowed for more frequent and continuous diagnosis,

Daha düzenli ve sürekli tanı imkânı sunan bir cihazınız varsa

potentially, you could diagnose disease before someone got sick.

hastalıkları imkân dahilinde bir insan hasta olmadan önce teşhis edebilirsiniz.

And this was confirmed in an interview that the founder, Elizabeth Holmes,

had said in the Wall Street Journal.

Üstelik bu, kurucu Elizabeth Holmes tarafından

"The reality within our health-care system today

bir Wall Street Journal söyleşisinde doğrulanmıştı.

is that when someone you care about gets really sick,

“Sağlık sistemimizin bugünkü gerçekliği şu ki

by the time you find out it's [most often] too late

değer verdiğiniz bir insan gerçekten hasta olduğu zaman,

to do anything about it,

It's heartbreaking."

öğrendiğiniz an bir şey yapmak için büyük oranda çok geç oluyor.

This was a moon shot that I really wanted to be a part of

and I really wanted to help build.

Bu çok üzücü."

Gerçekten parçası olmak istediğim, yardımcı olmak istediğim

And there was another reason why I think the story of Elizabeth

imkânsız ihtimal buydu.

Elizabeth’in öyküsünün bana çekici gelmesinin

really appealed to me.

So there was a time that someone had said to me,

başka bir sebebi daha vardı bence.

"Erika, there are two types of people.

There are those that thrive and those that survive.

Bir zamanlar birisi bana şöyle demişti:

"Erika, hayatta iki tür insan vardır:

And you, my dear, are a survivor."

Başarılı olanlar ve hayatta kalanlar.

Before I went to university,

Sen de hayatta kalanlardansın."

I had grown up in a one-bedroom trailer with my six family members,

Üniversiteye gitmeden önce

and when I told people I wanted to go to Berkeley,

ailemin altı üyesiyle birlikte tek odalı bir karavanda büyüdüm.

they would say, "Well, I want to be an astronaut, so good luck."

İnsanlara Berkeley’e gitmek istiyorum dediğimde

“Ben de astronot olmak istiyorum. İyi şanslar,” diyorlardı.

And I stuck with it, and I worked hard, and I managed to get in.

Vazgeçmedim, sıkı çalıştım ve kabul edildim.

But honestly, my first year was very challenging.

I was the victim of a series of crimes.

Ama ilk yılım gerçekten çok zorlayıcıydı.

I was robbed at gunpoint, I was sexually assaulted,

Bir dizi suçtan mağdur oldum.

and I was sexually assaulted a third time,

Silah tehdidiyle soyuldum, cinsel saldırıya uğradım,

spurring on very severe panic attacks,

üçüncü kez cinsel saldırıya uğradım.

where I was failing my classes,

Bunlar şiddetli panik ataklara sebep oldu,

and I dropped out of school.

And at this moment, people had said to me,

derslerimde başarısız oluyordum

ve okuldan ayrıldım.

"Erika, maybe you're not cut out for the sciences.

O zaman insanlar şöyle demişti,

Maybe you should reconsider doing something else."

“Erika, belki de bilim için uygun değilsindir.

And I told myself, "You know what?

Belki başka bir şey yapmayı denemelisin."

If I don't make the cut, I don't make the cut,

Şöyle dedim kendime:

but I cannot give up on myself, and I'm going to go for this,

"Durum şu ki olmuyorsa olmuyordur

and even if I'm not the best for it, I'm going to try and make it happen."

ama kendimden vazgeçemem, bunu deneyeceğim.

And luckily, I stuck with it, and I got the degree, and I graduated.

Bunun için en iyi insan değilsem bile, uğraşacağım ve başaracağım.”

Şanslıyım ki vazgeçmedim ve diplomayı aldım ve mezun oldum.

(Applause and cheers)

Thank you.

(Applause)

(Alkış)

So when I heard Elizabeth Holmes had dropped out of Stanford at age 19

Teşekkürler.

(Alkış)

Elizabeth Holmes’un bu şirketi kurmak için 19 yaşında Stanford’dan ayrıldığını

to start this company,

and it was being quite successful,

to me, it was a signal

ve şirketin başarılı olduğunu duyduğum zaman

of, you know, it didn't matter what your background was.

bu benim için bir işaretti.

As long as you committed to hard work and intelligence,

Geçmişinizin önemli olmadığına dair bir işaretti bu.

that was enough to make an impact in the world.

Sıkı çalışma ve akla bağlı olduğunuz müddetçe

And this was something, for me, personally,

dünyada bir etki yaratmak için bu yeterliydi.

that I had to believe in my life,

because it was one of the few anchors that I had had

Bu da bence kişisel olarak

hayatımda inanmam gereken bir şeydi

that got me through the day.

çünkü hayatımı idame ettirmemi sağlayan,

So you can imagine,

beni hayata bağlayan birkaç şeyden birisiydi.

when I received this letter, I was so excited.

Hayal edebilirsiniz ki

bu mektubu aldığım zaman çok heyecanlandım.

I was over the moon.

This was finally my opportunity to contribute to society,

Sevinçten uçuyordum.

Sonunda topluma katkı sağlamak,

to solve the problems that I had seen in the world,

and really, when I thought about Theranos,

dünyada gördüğüm sorunları çözmek için fırsatım olmuştu.

I really anticipated that this would be the first

Theranos hakkında düşündüğüm zaman

and the last company that I was going to work for.

çalışacağım ilk ve son şirketin

But I started to notice some problems.

burası olacağını düşünüyordum.

Ancak bazı sorunlar fark etmeye başladım.

So, I started off as an entry-level associate in the lab.

Laboratuvarda giriş düzeyinde bir çalışan olarak işe başladım.

And we would be sitting in a lab meeting,

reviewing data to confirm whether the technology worked or not,

Laboratuvar toplantılarına katıldığımızda

teknolojinin çalışıp çalışmadığını anlamak için verileri gözden geçirirken

and we'd get datasets like this,

and someone would say to me,

bunun gibi veri setleriyle çalışırdık

"Well, let's get rid of the outlier

ve birisi gelip şöyle derdi:

and see how that affects the accuracy rate."

"Uç değerleri çıkartalım

So what constitutes an outlier here?

ve doğruluk oranını nasıl etkilediğine bakalım.”

Which one is the outlier?

Peki burada uç değeri ne belirliyor?

And the answer is, you have no idea.

Hangisi uç değer?

You don't know. Right?

Cevap şu ki hiçbir fikriniz yok.

And deleting a data point

Bilmiyorsunuz, değil mi?

is really violating one of the things that I found so beautiful

Bir veri noktasını silmek

bilimsel süreç hakkında güzel bulduğum

about the scientific process --

it really allows the data to reveal the truth to you.

şeylerden birini gerçekten ihlal ediyor:

verinin gerçeği ortaya çıkarmaya imkân vermesini ihlal ediyor.

And as tempting as it might be in certain scenarios

to place your story on the data to confirm your own narrative,

Belirli durumlar için her ne kadar cezbedici olsa bile,

kendi anlatınızı doğrulamak için öykünüzü verinin üstüne yerleştirirseniz

when you do this, it has really bad future consequences.

bunu yaparsanız ileride çok kötü sonuçları olur.

So this, to me, was almost immediately a red flag,

and it kind of folded in to the next experience

Dolayısıyla bu, bana göre başlangıçtan bir tehlike işaretiydi.

and the next red flag

Bir sonraki deneyimimle de örtüşüyordu

that I started to see within the clinical laboratory.

ve klinik laboratuvarda gözlemlediğim

So a clinical laboratory

is where you actively process patient samples.

bir sonraki tehlike işaretiyle de örtüşüyordu.

Klinik laboratuvar, hasta örneklerinin bilfiil işlendiği yerdir.

And so before I would run a patient's sample,

I would have a sample where I knew what the concentration was,

Bir hastanın örneğini işlemeden önce

konsantrasyonun ne olduğunu gösteren bir örneğim olurdu.

and in this case, it was 0.2 for tPSA,

which is an indicator of whether someone has prostate cancer,

Bu örnekte bu 0.2 tPSA değeriydi

or is at risk of prostate cancer or not.

ki bu bir insanın prostat kanseri olup olmadığını

But then, when I'd run it in the Theranos device,

ya da kanser tehlikesini gösterir.

it would come out 8.9,

Sonra bunu Theranos cihazında işlediğimde

and then I'd run it again, and it would run out 5.1,

sonuç 8.9 olarak çıktı.

and I would run it again, and it would come out 0.5,

Tekrar işlediğimde sonuç 5.1 olarak çıktı.

which is technically in range,

Sonra tekrar işlediğimde sonuç 0.5 oldu

but what do you do in this scenario?

ki bu teknik olarak kanser aralığında.

What is the accurate answer?

Peki bu durumda ne yapılır?

And this wasn't an instance that I was seeing just one-off.

Doğru cevap nedir?

This was happening nearly every day,

Üstelik bu tek sefere mahsus bir durum değildi.

across so many different tests.

Bu durum, neredeyse her gün

And mind you, this is for a sample where I know what the concentration is.

pek çok test sonucunda oluyordu.

Bir de konstantrasyonun ne olduğunu bildiğim bir örnek için bu.

What happens when I don't know what the concentration is,

like with a patient sample?

Konsantrasyonu bilmediğim zaman ne olacak?

How am I supposed to trust what the result is, at that point?

Bir hastanın örneğinde mesela?

Sonucun ne olduğuna nasıl güvenebilirim bu durumda?

So this led to, sort of, the last and final red flag for me,

Bunun ardından sonuncu ve nihai tehlike işareti geldi.

and this is when we were doing testing,

in order to confirm and certify

Bu, hasta örneklerini işlemeye devam etmek üzere

whether we could continue processing patient samples.

doğrulama ve sertifikalandırma için testler yaparken oldu.

So what regulators will do is they'll give you a sample,

and they'll say, "Run this sample,

Denetleyiciler, sizlere bir örnek verir ve şunu söylerler,

just like the quality control, through your normal workflow,

“Bu örneği, aynı kalite kontrolde olduğu gibi işle;

how you normally test on patients,

and then give us the results,

olağan iş akışına uygun olarak, normalde hastalarda test ettiğin şekilde.

and we will tell you: do you pass, or do you fail."

Sonra sonuçları bize göster,

biz de geçtin mi yoksa başarısız mı oldun söyleyelim.”

So because we were seeing so many issues with the Theranos device

Aktif olarak hastaları test etmek için kullandığımız

that was actively being used to test on patients,

what we had done is we had taken the sample

Theranos cihazlarda çok fazla sorun yaşadığımız için

and we had run it through an FDA-approved machine

örnekleri alıyorduk,

and we had run it through the Theranos device.

FDA onaylı bir makinede işliyorduk,

And guess what happened?

bir de Theranos'un cihazında işliyorduk.

We got two very, very different results.

Tahmin edin ne oldu?

Çok ama çok farklı iki sonuç aldık.

So what do you think they did in this scenario?

You would anticipate that you would tell the regulators,

Peki sizce bu durumda Theranos ne yaptı?

like, "We have some discrepancies here with this new technology."

Denetleyicilere bunu bildirirler diye düşünüyorsunuz:

But instead, Theranos had sent the result of the FDA-approved machine.

“Bu yeni teknolojide bazı uyumsuzluklar ortaya çıktı.”

Bunun aksine, Theranos FDA onaylı cihazın sonuçlarını gönderdi.

So what does this signal to you?

This signals to you that even within your own organization,

Bu size neyi işaret ediyor?

Kendi organizasyonunuzun içinde bile

you don't trust the results that your technology is producing.

teknolojinizin ürettiği sonuçlara güvenmediğinizi gösteriyor.

So how do we have any business running patient samples

on this particular machine?

Hasta örneklerini bu cihazlarda işleyerek ne yapabiliriz ki?

So of course, you know, I am a recent grad,

I have, at this point, run all these different experiments,

Elbette yeni bir mezun olarak

I've compiled all this evidence, and I'd gone into the office of the COO

bu noktaya geldiğimizde birçok farklı deneyler yapmıştım,

bütün kanıtları topladım ve operasyon yöneticisinin odasına gittim,

and I was raising my concerns.

"Within the lab, we're seeing a lot of variability.

endişelerimi aktardım.

The accuracy rate doesn't seem right.

“Laboratuvarda çok farklı sonuçlarla karşılaşıyoruz.

I don't feel right about testing on patients.

Doğruluk oranı gerçekçi gözükmüyor.

These things, I'm just not comfortable with."

Hastaları test etmenin doğru olduğunu düşünmüyorum.

And the response I got back is,

Bütün bunlar hakkında içim rahat değil."

"You don't know what you're talking about."

Aldığım cevapsa şu oldu:

What you need to do is what I'm paying you to do,

“Ne hakkında konuştuğunu bilmiyorsun,” oldu.

and you need to process patient samples."

“Sana ne için maaş veriyorsam onu yapman gerekiyor.

So that night, I called up a colleague of mine

Senin hasta örneklerini işlemen gerekiyor.”

who I had befriended within the organization, Tyler Shultz,

O gece bir iş arkadaşımı aradım.

who also happened to have a grandfather who was on the Board of Directors.

Büyükbabası yönetim kurulunda olan,

organizasyonun içinde tanıştığım Tyler Shultz’u aradım.

And so we had decided to go to his grandfather's house

and tell him, at dinner,

Büyükbabasının evine gitmeye karar verdik,

what the company was telling him was going on

akşam yemeğinde ona şirketin yapıyor olduğunu söylediği şeyin

was actually not what was happening behind closed doors.

And not to mention,

kapalı kapılar ardında olanlarla aynı olmadığını anlatacaktık.

Tyler's grandfather was George Schultz,

the ex-secretary of state of the United States.

Ayrıca Tyler’ın büyükbabası George Schultz’du,

So you can imagine me as a 20-something-year-old

eski ABD dış işleri bakanı.

just shaking, like, "What are you getting yourself into?"

20'li yaşlarında birisi olarak benim

But we had sat down at his dinner table and said,

“Başına ne işler açıyorsun?” diye endişelendiğimi hayal edebilirsiniz.

"When you think that they've taken this blood sample

Yine de akşam yemekte oturduk ve şöyle dedik:

and they put it in this device, and it pops out a result,

"Bir kan örneği aldıkları zaman,

örneği cihaza yerleştirince bir sonuç çıktığını düşünüyorsun.

what's really happening is the moment you step outside of the room,

Ama sen odanın dışına adım attığın anda gerçekten olay şey;

they take that blood sample, they run it to a back door,

and there are five people on standby that are taking this tiny blood sample

kan örneğini alıyorlar, arkada bir yere götürüyorlar.

Orada, bu küçük kan örneğini bekleyen beş kişi var

and splitting it amongst five different machines."

ve örneği beş farklı cihaz arasında paylaşıyorlar.”

And he says to us, "I know Tyler's very smart,

you seem very smart,

O da şöyle cevap verdi: “Tyler’ın çok akıllı olduğunu biliyorum,

but the fact of the matter is I've brought in a wealth of intelligent people,

sen de çok zeki görünüyorsun

ancak işin aslı şu ki pek çok uzmanla görüştüm

and they tell me that this device is going to revolutionize health care.

ve onlar bu cihazın sağlık sisteminde devrim yaratacağını söylüyorlar.

And so maybe you should consider doing something else."

Belki de sen başka bir iş yapmayı düşünmelisin.”

So this had gone through a period of about seven months,

Bunlar yaklaşık yedi ay kadar bir sürede olmuştu,

and I decided to quit that very next day.

ertesi gün işten ayrılmaya karar verdim.

And this --

(Applause and cheers)

(Alkış)

But this was a moment that I had to sit with myself

and do a bit of a mental health check.

Bu benim tek başıma oturup

I'd raised concerns in the lab.

akıl sağlığımı sorgulamam gereken bir andı.

I'd raised concerns with the COO.

Laboratuvarda endişelerimi dile getirdim.

I had raised concerns with a board member.

Endişelerimi operasyon yöneticisine aktardım.

And meanwhile,

Endişelerimi bir kurul üyesine anlattım.

Elizabeth is on the cover of every major magazine across America.

Bu sırada, Elizabeth Amerika’daki

So there's one common thread here,

bütün büyük dergilerin kapağında boy gösteriyordu.

and that's me.

Maybe I'm the problem?

Burada tek bir ortak nokta var,

Maybe there's something that I'm not seeing?

o da benim.

Maybe I'm the crazy one.

Belki de sorun benim.

Belki benim göremediğim bir şey var.

And this is the part in my story where I really get lucky.

Belki de çıldırmış olan benim.

I was approached

Şansımın döndüğü an, öykünün bu kısmında oldu.

by a very talented journalist, John Carreyrou

from the Wall Street Journal, and he --

Yetenekli gazeteci, Wall Street Journal’dan John Carreyrou

And he had basically said that he also had heard concerns

benimle irtibata geçti.

Kendisinin de sektörde ve şirkette çalışan diğer insanlardan

about the company from other people in the industry

and working for the company.

şirket hakkında duyulan bazı endişeleri işittiğini söyledi.

And in that moment, it clicked in my head:

"Erika, you are not crazy.

İşte o anda kafama dank etti:

You're not the crazy one.

In fact, there are other people out there just like you

"Erika, sen çıldırmadın.

Çıldırmış olan sen değilsin.

that are just as scared of coming forward,

Hatta, senin gibi düşünen başka insanlar da var.

but see the same problems and the same concerns that you do."

Öne çıkmaktan senin kadar korkan

ama aynı sorunları gören ve aynı endişelere sahip insanlar var.”

So before John's exposé and investigative report had come out

to reveal the truth of what was going on in the company,

John’ın makalesi ve şirkette gerçekten neler olduğunu

the company decided to go on a witch hunt for all sorts of former employees,

ortaya çıkarmak için yazdığı araştırma raporundan önce,

şirket her seviyeden eski çalışanları üstünde cadı avı başlatmaya karar verdi,

myself included,

to basically intimidate us from coming forward or talking to one another.

buna ben de dahildim.

Bizleri ortaya çıkmak ve birbirimizle irtibat kurmaktan yıldırmak için.

And the scary thing, really, for me in this instance

was the fact that it triggered,

Bu durumda benim için gerçekten korkunç olan şey ise

and I realized that they were following me once I received this letter,

beni takip etmeye başlamalarına sebep olması

but it was also, in a way, a bit of a blessing,

ve bu mektubu alınca bunun farkına varmamdı.

Ancak bu bir şekilde iyi de bir şeydi

because it forced me to call a lawyer.

And I was lucky enough -- I called a free lawyer,

çünkü beni bir avukat aramaya zorladı.

but he had suggested,

Şanslıydım üstelik.

"Why don't you report to a regulatory agency?"

Bağımsız bir avukatı aradım ve o şunu önerdi:

And this was something that didn't even click in my head,

“Neden düzenleyici kurula şikayet etmiyorsun?”

Bu benim aklımın ucundan bile geçmeyen bir şeydi,

probably because I was so inexperienced,

but once that happened, that's exactly what I did.

muhtemelen çok deneyimsiz olduğum için.

I had decided to write a letter, and a complaint letter, to regulators,

Ama bir kez duyunca tam olarak bunu yaptım.

Denetleyici kurula bir şikayet mektubu yazmaya karar verdim.

illustrating all the deficiencies and the problems that I had seen

in the laboratory.

Laboratuvarda gördüğüm bütün eksiklik ve sorunları

And as endearingly as my dad kind of notes this

anlatacak bir mektup.

as being my, like, dragon-slayer moment,

Babam sevimli bir şekilde bunu benim ejderha-avcısı anım,

where I had risen up and fought this behemoth

and it caused this domino effect,

başkaldırıp bu dev yaratıkla mücadele ederek

I can tell you right now,

I felt anything but courageous.

bir domino etkisi yarattığım zaman olarak anlatsa bile,

I was scared, I was terrified,

şunu söyleyebilirim ki hiç de cesur hissetmedim.

I was anxious,

Korkmuş, dehşete kapılmıştım, huzursuzdum.

I was ashamed, slightly,

that it took me a month to write the letter.

Mektubu yazmam bir ay sürdü diye

There was a glimmer of hope in there

that maybe somehow no one would ever figure out

biraz utanıyordum.

Bir şekilde mektubu yazanın

that it was me.

ben olduğumu kimse anlamaz diye

But despite all that emotion and all that volatility,

içimde küçük bir umut ışığı vardı.

I still did it,

Yine de bütün duygularıma ve tereddüte karşın

and luckily, it triggered an investigation

mektubu yazdım.

that shown to light

Şanslıyım ki bir soruşturma başlattı.

that there were huge deficiencies in the lab,

Soruşturma laboratuvarda

and it stopped Theranos from processing patient samples.

büyük eksiklikler olduğunu gün yüzüne çıkarttı

(Applause)

ve Theranos’un hasta örneklerini işlemesine engel oldu.

(Alkış)

So you would hope, going through a very challenging

and crazy situation like this,

Bunun kadar zorlayıcı ve çılgınca bir olayı yaşadıktan sonra

that I would be able to sort of culminate some how-tos

benzer durumdaki insanlar için kurallar

or recipe for success for other people that are in this situation.

ya da başarı için yapılması gerekenleri neticelendirebilirim diye düşünürsünüz.

But frankly, when it comes to situations like this,

the only quote that kind of gets it right is this Mike Tyson quote that says,

Ama açıkçası böyle durumlar söz konusu olunca

bir anlam ifade eden tek alıntı, Mike Tyson’ın şu sözleri:

"Everyone has a plan until you get punched in the mouth."

(Laughter)

“Ağzına yumruğu yiyene kadar herkesin bir planı vardır.”

And that's exactly how this is.

(Kahkaha)

But today, you know,

Gerçekten de böyle.

we're here to kind of convene on moon shots,

and moon shots are these highly innovative projects

Ama bugün, imkânsız hedefler için burada toplandık

ve imkânsız hedef dediklerimiz; aşırı yenilikçi, çok iddialı olan

that are very ambitious,

that everyone wants to believe in.

But what happens when the vision is so compelling

ve herkesin inanmak istediği projeler.

and the desire to believe is so strong

Peki sunulan vizyon çok inandırıcı olduğunda

that it starts to cloud your judgment about what reality is?

ve duyulan inanma arzusu, gerçeklik hakkında muhakemenizi

gölgelemeye başlayacak kadar güçlü olduğunda ne olacak?

And particularly when these innovative projects

start to be a detriment to society,

Bilhassa, bu yenilikçi projeler

what are the mechanisms in place

toplum zararına olmaya başladığında

in which we can prevent these potential consequences?

bu potansiyel neticeleri

engellemek için var olan mekanizmalar nelerdir?

And really, in my mind, the simplest way to do that

is to foster stronger cultures of people who speak up

Bence bunu yapmanın en basit yolu,

gerçekleri söyleyen bireyler kültürünü daha çok teşvik etmek

and listening to those who speak up.

So now the big question is,

ve sesini yükselten insanları dinlemek.

how do we make speaking up the norm and not the exception?

Şimdi büyük soru şu ki

sesini yükseltmeyi istisna olmaktan çıkarıp nasıl norm hâline getiririz?

(Applause and cheers)

(Alkış)

So luckily, in my own experience,

I realized that when it comes to speaking up,

Şanslıyım ki kişisel tecrübelerimde şunu fark ettim,

the action tends to be pretty straightforward in most cases,

iş sesini yükseltmeye geldiğinde

but the hard part is really deciding whether to act or not.

çoğu durumda yapılacak eylem oldukça basit

ancak zor olan kısım, harekete geçmek konusunda karar vermek.

So how do we frame our decisions

in a way that makes it easier for us to act

Peki, kararlarımızı harekete geçmemizi

daha kolay kılacak ve daha etik sonuçlar üretmemizi sağlayacak

and produce more ethical outcomes?

So UC San Diego came up with this excellent framework

şekilde nasıl düzenleyebiliriz?

called the "Three Cs,"

Kaliforniya San Diego Üniversitesi, “TBY” adında şahane bir taslak oluşturdu:

and it's called commitment, consciousness and competency.

Taahhüt, bilinç ve yeterlilik.

And commitment is the desire to do the right thing

regardless of the cost.

Taahhüt, sonuçlarını düşünmeden

In my case at Theranos,

if I was wrong,

doğru şeyi yapma isteği.

I was going to have to pay the consequences.

Benim Theranos örneğimde,

But if I was right,

yanılmış olsaydım

the fact that I could have been a person

sonuçlarına katlanmak zorunda kalacaktım.

Ancak haklıysam

that knew what was going on and didn't say something,

yaşananların farkında olan

that was purgatory.

ve yine de sesini çıkarmamış bir insan olabileceğim gerçeği

Being silent was purgatory.

benim için arafta kalmaktı.

Then there's consciousness,

Sessiz kalmak arafta kalmaktı.

the awareness to act consistently and apply moral convictions

İkinci olarak bilinç var,

to daily behavior,

istikrarlı şekilde hareket etmek

behavior.

ve günlük davranışları ahlaki kanaatlere göre

And the third aspect is competency.

belirleme farkındalığı.

And competency is the ability to collect and evaluate information

Üçüncü boyut ise yeterlilik.

Yeterlilik, bilgi toplama ve değerlendirme

and foresee potential consequences and risk.

And the reason I could trust my competency

ve potansiyel netice ve riskleri öngörme yeteneğidir.

was because I was acting in service of others.

Kendi yeterliliğime güvenebilme sebebim,

So I think a simple process is really taking those actions

diğer insanların yararına hareket ediyor olmamdı.

Bence bu adımları atmak ve şunu düşünmek basit bir süreç:

and imagining,

"If this happened to my children,

to my parents,

"Bu benim çocuğumun başına gelseydi,

to my spouse,

to my neighbors, to my community,

ailemin başına gelseydi,

eşimin başına gelseydi,

if I took that ...

komşularımın, halkımın başına gelseydi;

How will it be remembered?"

bunu ele alırsam --

And with that,

Nasıl hatırlanacak?"

I hope, as we all leave here

and venture off to build our own moon shots,

Bu düşünceyle, umarım ki hepimiz buradan

we don't just conceptualize them,

imkânsız hedefimizi bulma macerasına çıkarken

in a way, as a means for people to survive

bu hedefleri sadece

but really see them as opportunities and chances for everybody to thrive.

insanların hayatta kalması için bir yol olarak kavramsallaştırmayız.

Hedeflerimizi, herkesin başarılı olması için birer imkân ve şans olarak görürüz.

Thank you.

(Applause and cheers)

Teşekkür ederim.

(Alkış)