The Vital Data You Flush Down the Toilet | Newsha Ghaeli | TED

Çeviri: Ozay Ozaydin Gözden geçirme: Başak Gökdaş

Has it ever occurred to you, as you walk down the street,

Sokakta yürürken ayaklarınızın altında ne kadar

just how much data is flowing beneath your feet?

veri aktığı hiç aklınıza geldi mi?

A wealth of information on our health and our well-being

Sağlığımız ve refahımız hakkında zengin bilgiler

is running through our city sewers,

şehir kanalizasyonlarımızdan geçiyor

and we're all contributing to it every single time we use the toilet.

ve tuvaleti her kullandığımızda hepimiz buna katkıda bulunuyoruz.

Think about it.

Bunu düşünün.

Everybody pees and poops,

Herkes işer ve kaka yapar

ve idrar ve dışkının sağlığımız ve refahımız hakkında

and we know that urine and stool contain a rich source of information

zengin bir bilgi kaynağı içerdiğini biliyoruz.

on our health and our well-being.

Our doctors look at it all the time to analyze for a variety of things.

Doktorlarımız çeşitli şeyleri analiz etmek için her zaman ona bakarlar.

Now, every time you flush,

Şimdi, sifonu her çektiğinizde

you're sending this valuable information down into our sewers,

bu değerli bilgiyi kanalizasyona gönderiyorsunuz.

where it's mixing with waste from hundreds of thousands of other people.

Burada yüz binlerce insanın atıklarıyla karışıyor.

Once collected, it looks something like this.

Bir kez toplandıktan sonra, böyle bir şeye benziyor.

This tiny sample

Bu küçük örnek,

comes from a wastewater treatment plant

bir milyondan fazla insanı

that represents more than one million people.

temsil eden bir atık su arıtma tesisinden geliyor.

And from it, we can detect all sorts of things about that community:

Ondan, o toplulukla ilgili her türlü şeyi tespit edebiliriz:

the infectious disease viruses that are circulating in our bodies,

vücudumuzda dolaşan bulaşıcı hastalık virüsleri,

chemical markers for the drugs that are most commonly consumed.

en sık tüketilen ilaçların kimyasal belirteçleri.

And we can analyze for all the bacteria that live in our collective microbiomes.

Kolektif mikrobiyomlarımızda yaşayan tüm bakterileri analiz edebiliriz.

Now, if this sounds too close for comfort,

Şimdi, bu konfor için çok yakın geliyorsa,

just consider all the personalized data that you're parting with every day

akıllı telefonunuz veya akıllı saatiniz gibi cihazları kullandığınızda her gün

when you use gadgets like your smartphone or your smart watch.

ayrıldığınız tüm kişiselleştirilmiş verileri göz önünde bulundurun.

What's amazing about sewage

Kanalizasyonla ilgili şaşırtıcı olan

is that it's naturally aggregated and anonymized.

doğal olarak toplanmış ve anonimleştirilmiş olmasıdır.

Once flushed,

Bir kez sifon çekildikten sonra,

your waste is mixing with that of thousands and thousands of people,

atıklarınız binlerce insanın atığıyla karışıyor,

so there's actually no way to tie any information from here

bu yüzden buradan herhangi bir bilgiyi belirli bir kişiye

back to a specific person.

bağlamanın bir yolu yok.

Put differently, it's the perfect data dump.

Başka bir deyişle, mükemmel veri dökümü.

(Laughter)

(Kahkahalar)

The thoughtful collection and analysis of sewage

Kanalizasyonun dikkatlice toplanması ve analizi,

dünyanın dört bir yanındaki şehirlerdeki sağlık sonuçlarını

has the potential to radically improve health outcomes

kökten iyileştirme potansiyeline sahiptir

in cities around the world,

and it's a growing field called "wastewater epidemiology."

ve bu, “atık su epidemiyolojisi” adı verilen büyüyen bir alandır.

And wastewater epidemiology is but one example

Atık su epidemiyolojisi, bugün şehirlerimizde ürettiğimiz

of all the big data that we're generating in our cities today.

tüm büyük verilerin bir örneğidir.

Consider all the data that you generate with every phone call, package delivered,

Her telefon görüşmesinde, teslim edilen pakette,

katettiğimiz yoldaki tüm verileri göz önünde bulundurun.

mile driven.

It's data from cameras, sensors, drones,

Kameralardan, sensörlerden, dronlardan,

air quality, water quality monitoring,

hava kalitesinden, su kalitesi izlemesinden

and the vast amounts of information generated by our health care

ve sağlık ve eğitim sistemlerimizden üretilen büyük miktarda bilgiden

and our educational systems.

elde edilen verilerdir.

All of this information, these digital breadcrumbs,

Tüm bu bilgiler, bu dijital ekmek kırıntıları,

tell us unique stories about our cities and the way that we live our lives.

bize şehirlerimiz ve hayatlarımız hakkında benzersiz hikayeler anlatıyor.

The thoughtful collection and analysis of this information

Bu bilgilerin düşünceli bir şekilde

has the power to inform real-time improvements

toplanması ve analizi, sosyal politika,

çevre yönetimi, sağlık eşitliği

to things like social policy,

gibi konularda gerçek zamanlı iyileştirmeler sağlama gücüne sahiptir.

environmental management, health equity and more.

As an architect, I believe that we need to harness

Bir mimar olarak, şehirlerimizde her gün

the hundreds of millions of terabytes of data

ürettiğimiz yüz milyonlarca terabayt

that we're generating in our cities each and every day.

veriyi kullanmamız gerektiğine inanıyorum.

And this is important now more than ever,

Bu şimdi her zamankinden daha önemli,

because for the first time in human history,

çünkü insanlık tarihinde ilk kez,

more than half of all people live in cities.

tüm insanların yarısından fazlası şehirlerde yaşıyor.

By 2050,

2050 yılına kadar,

this number will grow to nearly seven in 10 people.

bu sayı yaklaşık 10 kişiden 7'ye çıkacak.

Now just think about what that means for a second.

Şimdi bir saniyeliğine bunun ne anlama geldiğini düşünün.

It means our biggest crises,

Bu, iklim değişikliğinden

from climate change to pandemics to growing inequality,

pandemilere ve artan eşitsizliğe kadar en büyük krizlerimizin

are going to hit cities first and hardest.

ilk ve en çok şehirleri vuracağı anlamına geliyor.

But the era of big data offers an opportunity

Ancak büyük veri çağı, bu sorunların üstesinden

for new and creative solutions to tackle these problems.

gelmek için yeni ve yaratıcı çözümler için bir fırsat sunuyor.

So let's dive into the opportunity presented by wastewater epidemiology.

Öyleyse atık su epidemiyolojisinin sunduğu fırsata dalalım.

Some of you may have heard of it as it gained a lot of popularity

Bazılarınız COVID-19 salgını sırasında çok fazla popülerlik

and attention during the COVID-19 pandemic.

ve ilgi kazandığı için duymuş olabilirsiniz.

In 2020, research groups from around the world

2020'de dünyanın dört bir yanından araştırma grupları,

kanalizasyon örneklerinde COVID-19'a neden olan virüs olan SARS-CoV-2 RNA'yı

began detecting SARS-CoV-2 RNA,

the virus that causes COVID-19, in sewage samples.

tespit etmeye başladı.

I was on one of those teams.

Ben o takımlardan birindeydim.

We and others showed that you can actually use sewage

Biz ve diğerleri, topluluklarımızdaki COVID faaliyetinin doğru bir temsili

as an accurate representation of COVID activity in our communities.

olarak kanalizasyonu gerçekten kullanabileceğinizi gösterdik.

Let me show you what I mean.

Ne demek istediğimi göstereyim.

Here we're looking at a time series over the course of the pandemic.

Burada pandemi boyunca bir zaman serisine bakıyoruz.

So from March 2020 through just last week.

Yani Mart 2020'den sadece geçen haftaya kadar.

The blue line represents COVID virus concentrations in sewage samples

Mavi çizgi, ABD'nin dört bir yanından gelen kanalizasyon örneklerindeki

COVID virüs konsantrasyonlarını temsil ediyor.

from across the United States.

In yellow, we see COVID clinical case data.

Sarı renkte, COVID klinik vaka verilerini görüyoruz.

For the first two years of the pandemic, case data was very reliable.

Pandeminin ilk iki yılında vaka verileri çok güvenilirdi.

People were getting PCR-tested all the time.

İnsanlar her zaman PCR testi yaptırıyorlardı.

During those two years,

Bu iki yıl boyunca,

the two data sets tracked very well.

iki veri seti çok iyi izlendi.

That was great.

Bu harikaydı.

It meant that sewage was also reliable

Bu, kanalizasyonun da güvenilir olduğu

and an accurate representation of disease burden.

ve hastalık yükünün doğru bir temsili olduğu anlamına geliyordu.

However, over the past year and a half to two years,

Ancak, son bir buçuk ila iki yıl içinde,

we've seen a divergence in those data sets.

bu veri setlerinde bir farklılık gördük.

People just aren't getting COVID-tested nearly as often.

İnsanlar neredeyse o kadar sık COVID testi yaptırmıyorlar.

Sewage, on the other hand,

Öte yandan kanalizasyon,

doesn't require us to access health care services.

sağlık hizmetlerine erişmemizi gerektirmez.

We're all represented just by peeing and pooping.

Hepimiz sadece işemek ve kaka yapmakla temsil ediliyoruz.

Throughout the pandemic, we and others also showed that sewage is predictive

Pandemi boyunca, biz ve diğerleri ayrıca kanalizasyonun öngörücü olduğunu

and a leading indicator of new COVID clinical cases.

ve yeni COVID klinik vakalarının önde gelen bir göstergesi olduğunu gösterdik.

This is because infectious disease viruses incubate in our bodies

Bunun nedeni, bulaşıcı hastalık virüslerinin, semptomlar geliştirmeden

before we develop symptoms or go get tested.

veya test edilmeden önce vücudumuzda kuluçkaya yatmasıdır.

Meanwhile, we've been excreting the virus for days.

Bu arada, virüsü günlerdir atıyoruz.

During COVID,

COVID sırasında,

it was shown that sewage was anywhere between one to three weeks

kanalizasyonun klinik vakalar için bir ila üç hafta arasında

leading indicator for clinical cases.

önde gelen gösterge olduğu gösterildi.

Now I'm going to show you an example

Şimdi size bunun toplumu etkileyen

of one time that this led to a big community-impacting decision.

büyük bir karara yol açtığına dair bir örnek göstereceğim.

Here, we're looking at data from the Boston area

Burada, Omicron dalgası sırasında

Boston bölgesinden alınan veriye bakıyoruz.

during the Omicron wave.

In December 2021, towards the end of the month,

Aralık 2021'de, ayın sonuna doğru,

COVID cases began to skyrocket across the country

COVID vakaları ülke genelinde hızla artmaya başladı

and didn't slow until the end of January.

ve Ocak ayının sonuna kadar yavaşlamadı.

Boston Children's Hospital, though, was ready.

Ancak Boston Çocuk Hastanesi hazırdı.

They had been looking at Boston area sewage

Boston bölgesindeki kanalizasyona bakıyorlardı

and saw the sewage levels go up weeks earlier,

ve kanalizasyon seviyelerinin haftalar önce yükseldiğini gördüler,

so they proactively postponed all non-emergency medical procedures.

bu yüzden acil olmayan tüm tıbbi prosedürleri proaktif olarak ertelediler.

They wanted to free up resources so that they could adequately respond

Gelen hastaneye yatış dalgasına yeterince yanıt verebilmeleri için

to the incoming wave of hospitalizations.

kaynakları serbest bırakmak istediler.

Now wastewater epidemiology has been used

Şimdi atık su epidemiyolojisi diğer acil sağlık sorunlarının

to tackle other pressing health issues as well.

üstesinden gelmek için de kullanılmıştır.

Before the pandemic,

Pandemiden önce,

the biggest public health crisis in the United States

ABD'deki en büyük halk sağlığı krizi,

büyüyen uyuşturucu salgınımızdı.

was our growing drug epidemic.

Uyuşturucu aşırı dozları yıldan yıla

Drug overdoses were growing year over year

and had become the leading cause of accidental death

artıyordu ve 50 yaşın altındaki

Amerikalılar için kazara ölümlerin önde gelen nedeni haline geldi.

for Americans under the age of 50.

In 2018, a small town in North Carolina had seen overdoses go up,

2018'de, Kuzey Carolina'daki küçük bir kasabada aşırı dozların arttığı

görüldü ve ne yapacaklarını, bu eğilimi neyin yönlendirdiğini

and they wanted better information,

better data to know what to do about it,

ve nasıl yanıt vereceklerini bilmek için

what was driving this trend and how to respond.

daha iyi bilgi, daha iyi veriler istediler.

So we turned to the sewers, and together with the mayor's office,

Böylece kanalizasyonlara döndük ve belediye başkanlığı ofisi ile birlikte

we began to analyze sewage samples from several sites across the city

şehrin çeşitli yerlerinden alınan

and were able to show that prescription opioids

kanalizasyon örneklerini analiz etmeye başladık

were the drug most commonly consumed, not injectable opioids.

ve reçeteli opioidlerin, en sık tüketilen ilaç olduğunu gösterebildik.

Equipped with this data,

Bu verilerle donatılmış,

the city diverted resources from needle exchange sites

şehir kaynakları iğne satılan sitelerinden aldı

and put that money into medication takeback programs instead.

ve bu parayı ilaç geri alma programlarına koydu.

They advertised and held dozens of town halls

Reçeteli ağrı kesicilerin olumsuz etkileri hakkında konuştukları

where they talked about the adverse effects of prescription painkillers.

düzinelerce belediye binasının reklamını yaptılar ve düzenlediler.

That year,

O yıl,

the city saw a 40 percent reduction in overdoses,

şehir aşırı dozlarda yüzde 40' lık bir azalma gördü

and for the first time,

ve ilk kez topluluklarını uyuşturucu,

they had engaged their community in a dialogue around drugs,

bağımlılık ve aşırı doz konusunda

addiction and overdose.

bir diyaloğa dahil ettiler.

Now imagine if every city around the world had access to this sort of information.

Şimdi dünyadaki her şehrin bu tür bilgiye erişimi olduğunu hayal edin.

Before the pandemic,

Pandemiden önce,

wastewater epidemiology was a tiny field

atık su epidemiyolojisi, dünya çapında bir düzineden fazla

with no more than a dozen experts worldwide.

uzmanın olmadığı küçük bir alandı.

Today, 72 countries

Bugün 72 ülke COVID-19'u

have used wastewater monitoring to understand COVID-19.

anlamak için atık su izlemeyi kullandı.

And it's time that we leverage these investments

Bu yatırımları diğer her türlü şeyi de

to monitor for all sorts of other things as well.

izlemek için kullanmamızın zamanı geldi.

Imagine knowing when influenza and RSV are going to peak every year

Hastanelerimizin hazırlanabilmesi için grip ve RSV'nin her yıl ne zaman

so that our hospitals can prepare.

zirveye çıkacağını bildiğinizi hayal edin.

Imagine mapping nutrition in our cities

Gıda çöllerini tanımlayabilmemiz ve

sağlığın sosyal belirleyicilerini anlayabilmemiz için

so that we can identify food deserts

şehirlerimizde beslenmeyi haritalandırmayı hayal edin.

and understand social determinants of health.

Imagine identifying superbugs and antibiotic resistant genes

Topluluklarımızda ortaya çıkan süper böcekleri ve antibiyotiğe dirençli

as they emerge in our communities.

genleri tanımladığınızı hayal edin.

Imagine preventing the next pandemic before it happens.

Bir sonraki pandemiyi gerçekleşmeden önlediğinizi hayal edin.

In the way that cholera prompted London to build modern-day sewer systems,

Koleranın Londra'yı modern kanalizasyon sistemleri inşa etmeye sevk etmesi

and poor health in the tenements of New York City

ve New York City apartlarındaki sağlık durumunun

were one of the catalysts behind the building of Central Park,

Central Park'ın inşasının arkasındaki katalizörlerden biri olması gibi,

this is how our cities can learn from COVID-19.

şehirlerimiz COVID-19'dan bu şekilde öğrenebilir.

And this is precisely how we can foster a new, intelligent kind of urbanization.

Tam da bu şekilde yeni, akıllı bir kentleşmeyi teşvik edebiliriz.

For years now, scientists, policymakers,

Yıllardır bilim adamları, politika yapıcılar,

architects and urban planners

mimarlar ve şehir planlamacıları

have been harnessing the power of technology and big data

şehirlerimizi geleceğe hazırlamak için teknolojinin ve büyük verilerin gücünden

to future-proof our cities.

yararlanıyorlar.

Over the last decade,

Son on yılda,

chief technology officers have been appointed in cities

dünyanın dört bir yanındaki şehirlerde baş teknoloji görevlileri atandı.

around the world.

Roles once reserved for the boardrooms

Bir zamanlar Silikon Vadisi'nin yönetim kurulu odaları

and hallways of Silicon Valley

ve koridorları için ayrılan roller nihayet

are now finally open in city hall.

belediye binasında açıldı.

So next time you swipe your credit card,

Bu nedenle, bir dahaki sefere kredi kartınızı okuttuğunuda

take a ride in a taxi or tap your MetroCard,

taksiye bindiğinizde veya MetroCard'ınıza dokunduğunuzda

just consider how you're contributing

şehrinizin sürekli büyüyen dijital

to your city's ever-growing digital infrastructure.

altyapısına nasıl katkıda bulunduğunuzu düşünün.

And next time you use the toilet,

Bir dahaki sefere tuvaleti kullandığınızda

just remember, you're doing your civic duty.

unutma, vatandaşlık görevinizi yapıyorsunuz.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)