My mother's final wish -- and the right to die with dignity | Elaine Fong

Transcriber:

Çeviri: Belit Arıcı Gözden geçirme: Esra Çakmak

What do you want to create?

Where do you share this with others,

and how do you want them to feel?

Ne yaratmak istersiniz?

As a brand designer,

Bunu başkalarıyla nerede paylaşmayı, onların nasıl hissetmelerini istersiniz?

I ask a lot of questions

and practice empathy to understand from people

Bir marka tasarımcısı olarak insanlara

their personalities and motivations behind the why of what they do

kendilerini ifade etmelerine yardımcı olmak,

yaptıkları şeylerin ardındaki nedenleri kişilik ve motivasyonlarını anlamak,

to help them express themselves,

sometimes transforming ugly moments into unique ones,

bazen çirkin anları benzersiz anlara dönüştürmek

veya sıradan bir şeyi unutulmaz bir şeye dönüştürmek için,

or turning something ordinary into something memorable.

birçok soru soruyor ve empati kuruyorum.

To help the face behind a brand

express themselves through beautiful experiences.

Bir markanın arkasındaki yüzün

kendisini güzel deneyimlerle ifade etmesine yardımcı olmak için.

But what happens

when the experience you've been asked to design is death

Peki tasarlamanız istenen deneyim ölüm;

and the face behind that brand is your very own mother?

bu markanın arkasındaki yüz de

kendi anneniz olsa ne yapardınız?

This was the design challenge I was faced with last year

when my mom was diagnosed with stage four cancer,

Bu, geçen yıl karşılaştığım tasarım zorluğuydu.

and she asked us to support her end of life.

Anneme dördüncü evre kanser teşhisi konulduğu zamandı.

Kendisi bizden hayatının sonunu desteklememizi istemişti.

For 12 years, she was in remission from a previous cancer.

12 yıldır önceki bir kanserinin remisyon dönemindeydi.

She had a tumor behind her ear,

and this time it came back as bone cancer in one of her vertebrae.

Kulağının arkasında bir tümör vardı ve bu,

bu kez de omurlarından birinde kemik kanseri olarak geri dönmüştü.

What we all thought was back pain from arthritis

revealed itself to be the worst.

Bizim, eklem iltihabından kaynaklı bir sırt ağrısı sandığımız şey

It was the beginning of the end of her life.

aslında olabilecek en kötü şeydi.

But first, let me tell you about my mom.

Hayatının sonunun başlangıcıydı.

She was born in China in 1948.

Ama önce size annemden bir bahsedeyim.

She and her twin brother grew up in a large family.

1948′de Çin’de doğdu.

Her mother was the second wife to her father

İkiz kardeşiyle büyük bir ailede büyüdüler.

and second wives and their children weren't viewed in the most positive light

Annesi, babasının ikinci karısıydı

because it was just the cultural norm of the time.

ve ikinci eşler ve çocuklar, o dönemin kültürel normları nedeniyle,

çok da olumlu bakılan bir durum değildi.

And growing up in communist China in the 1950s as a daughter and not a son

1950′lerin komünist Çin’inde bir oğul değil de kız evlat olması

meant that my mom was not the pride of the family.

And she knew she wanted better and needed to get out.

annemin ailesinin gururu olmadığı anlamına geliyordu.

So she got tough,

Daha iyisini istiyor, kaçması gerektiğini biliyordu.

developed thick skin and decided to fight for her life.

Bu yüzden çetin ceviz oldu

ve hayatı için savaşması gerektiğine karar verdi.

She fled China to Hong Kong,

and when she was 22 she married my dad

Çin’den Hong Kong’a kaçtı.

and they made their life in the United States.

Ardından 22 yaşındayken babamla evlenip birlikte

And she continued to fight.

Amerika Birleşik Devletleri’ne yerleştiler.

She was persistent, fearless.

Mücadelesine devam etti.

She never took no for an answer.

İnatçı ve korkusuzdu.

We always said that she could charm the skin off of a snake

“Hayır” cevabını asla kabul etmezdi.

or just whip it into a straight line.

Her zaman bir yılanı bile yola getirebileceğini,

(Laughter)

hatta bir kırbaç gibi kullanabileceğini söylerdik.

Growing up with our mom,

she fought for my sisters and I to get into the best classes in school,

(Gülüşmeler)

Biz büyürken ben ve kardeşlerimin

even though they were full.

okuldaki en iyi derslere girebilmesi için çabalardı.

She fought for a prime real estate location for my dad

Sınıf dolu bile olsa bir yolunu bulurdu.

so he could start his own business.

Babam için en iyi gayrimenkulü bulmaya çabaladı

And as a teenager with me,

we fought a lot over bad boyfriends, body piercings, punk music.

ki kendi işini kurabilsin.

Ben ergenken de benim sevgili, piercing ve punk müzik mevzularımla

başa çıkabilmek için de çok çabaladı tabii ki.

It's always true when they say mom's always right.

“Anneler her zaman haklıdır,” sözü bence çok doğrudur.

The cancer she had in 2004 gave her a preview into her death.

2004 yılında geçirdiği kanser ölümünün bir fragmanını göstermişti ona.

At that time,

she had endured a lot of radiation and treatments.

O zamanlar

çok fazla radyasyon ve tedaviye katlandı.

A lot of radiation involved the side of her brain,

and she never forgot

Beyninin yan tarafını çok fazla radyasyon sarmıştı.

how the mental and physical side effects made her feel.

Bunun zihinsel

ve fiziksel yan etkilerini asla unutmadı.

Overcoming that cancer was a source of pride for her,

as well as traveling the world with my dad,

Kanserini yenebilmek onun için bir gurur kaynağıydı.

watching all of her daughters get married

Babamla dünyayı dolaşmaya,

and seeing her grandbabies grow up into teenagers.

tüm kızlarının evlenmesini izlemeye

ve torunlarının büyüdüğünü görmeye ek olarak tabii.

Her world was filled with beautiful experiences and a lot of color.

Dünyası güzel deneyimler ve anılarla doluydu.

But she never talked about the shades of gray.

She never talked about how that preview into her death

Ama belirsizliğin dehşetinden hiç bahsetmedi.

Bu ölüm fragmanının, kendisini

gave her 12 years to silently prepare and brace herself for the end.

sessizce sonuna hazırlaması için ona 12 yıl verdiğinden hiç bahsetmedi.

This time, when we gathered around her in the hospital,

she had an announcement to make.

Bu sefer hastanede bizi yanına topladığında

She said that she did not want to do any treatments, no surgery.

yapması gereken bir duyuru vardı.

Herhangi bir tedavi ya da ameliyat geçirmek istemediğini söyledi.

She was ready to go.

She looked at us point blank and said that.

Gitmeye hazırdı.

She did not want to live life trapped to a bed,

Bize açıkça bunu söyledi.

Bir yatağa hapsolmuş bir şekilde,

unable to feed herself,

unable to use the bathroom for herself.

kendini besleyemeyen,

She did not want to become a vegetable.

tuvaleti kendi başına kullanamayan bir hayat yaşamak istemiyordu.

And she wanted to exit this world knowing exactly who she was.

Bitkisel hayatı yaşamak istemiyordu.

Kendi benliğinin farkındayken bu dünyayı terk etmek istiyordu.

She was adamant.

Kararlıydı.

In the state of Washington where my mom lived,

Death With Dignity has been in effect since 2009.

Annemin yaşadığı Washington eyaletinde

Onurunla Ölme Hakkı 2009′dan beri yürürlükte.

And for those of you who aren't familiar,

Death With Dignity is legislation

that empowers individuals to decide for themselves to move on

Aşina olmayanlarınız için,

Onurlu Bir Ölüm yasası;

bilim, sonun yaklaştığını doğruladığında bireylere kendi hayatları üzerinde

when science has confirmed the end is near.

karar verme yetkisi veren bir yasadır.

It gives individuals the legal right

to decide and act for themselves to move on

Bireylere, ölümcül bir hastalıkla karşı karşıya kaldıklarında

when faced with a terminal illness.

kendi kararlarını vermek

ve harekete geçmek için yasal hak verir.

Death With Dignity is legal in five out of 50 US states,

Onurlu Bir Ölüm, 50 ABD eyaletinin beşinde yasaldır

and is one of many end-of-life care options available.

ve mevcut birçok yaşam sonu bakım seçeneğinden biridir.

It was this particular end-of-life care option that my mom wanted.

And she asked us to support her through this.

Annemin özellikle istediği bakım seçeneği buydu.

We were devastated and none of us knew what to say.

Bu süreç boyunca ona destek olmamızı istedi.

So she spoke first.

Yıkılmıştık ve ne söyleyeceğimizi bilemiyorduk.

Bu yüzden önce o konuştu.

"I want a private ceremony at home, immediate family only.

This is the outfit that I want to wear and don't spend any money on flowers,

“Evde özel bir tören istiyorum, sadece yakın aile.

but if you do, I like yellow ones."

Bu giymek istediğim kıyafet ve çiçeklere hiç para harcamayın lütfen,

(Laughter)

"I want my ashes scattered on Mount Rainier,

ama çok lazımsa sarı olanlardan isterim.”

and afterwards for you all to have a dinner party,

(Gülüşmeler)

“Küllerimi Rainier Dağı’ndan savurmanızı,

you know, nothing fancy, casual,

sonrasında da birlikte bir akşam yemeği düzenlemenizi istiyorum.

maybe with some Southern-style food and some music."

Öyle süslü, sıradan bir şeye gerek yok, biraz yemek biraz müzik...”

She knew exactly what she wanted.

She wanted a celebration.

Tam olarak ne istediğini biliyordu.

After a lot of tears and listening,

Kutlama yapalım istiyordu.

hospice came in to consult with us on next steps.

Gözyaşlarıyla onu dinlememizin ardından

darülaceze sonraki adımlarda bize danışmaya geldi.

And we learned that we needed signatures from two doctors

Ötanaziye devam etmek için

in order to proceed with Death With Dignity.

iki doktorun imzasına ihtiyacımız olduğunu öğrendik.

Her primary care physician said he would sign,

Pratisyen hekimi imzalayacağını söyledi,

but only if her oncologist signed off first.

Her oncologist was shocked.

ancak önce onkoloğu imzalayacaktı.

He was so surprised that she was ready to make such a swift decision.

Onkoloğu şok olmuştu.

Bir anda böyle ani bir karar vermesine çok şaşırmıştı.

He said, "You know, like, it's stage four cancer,

but you could live for another six months, maybe even longer.

“Dördüncü aşama kanser bu, evet

Don't you want to have more time to live?

ama altı ay daha yaşayabilirsin, belki daha bile uzun...

Don't you want to enjoy life for as long as you can?"

Daha uzun süre yaşamak istemiyor musun?

Hayatın tadını sonuna kadar çıkarmak istemiyor musun?”

My mom said she wanted Death With Dignity.

"This is my time. This is what I want."

Annem Onurlu Bir Ölüm istediğini söyledi.

He told her no.

“Bu benim ömrüm. İstediğim bu.”

Onkoloğu bunu reddetti.

We were really confused.

Her cancer was confirmed,

Gerçekten kafamız karışmıştı.

hospice just came in and walked us through the process.

Kanser olduğu kesinleşti;

As a doctor and an educated man of science,

darülaceze geldi ve süreç boyunca bize yol gösterdi.

he is trained to problem-solve diseases.

Bir doktor, eğitimli bir bilim insanı,

hastalıklara çözüm üretmek için eğitilmiştir.

His expertise is to find solutions for illnesses,

not to relate to my mom's personal view on life.

Uzmanlığının, annemin hayata kişisel bakış açısıyla değil,

hastalıklara çözüm bulmakla ilgili olması gerekiyordu.

We needed to understand where he was coming from.

Neden böyle düşündüğünü anlamamız gerekiyordu.

He was honest and said, "Look, I'm new to Washington.

I just transferred here from California where this law was recently made legal.

Dürüstçe dedi ki, “Bakın, Washington’da yeniyim.

Bu yasanın yakın zamanda meşrulaştırıldığı Kaliforniya’dan yeni transfer oldum.

I have never experienced this before.

I need time to think about it.

Bunu daha önce hiç yaşamamıştım.

No, I won't sign."

Düşünmek için zamana ihtiyacım var.

He looked at my sisters and I to back him up.

Hayır, imzalamayacağım.”

Ona destek olmamız için kız kardeşlerimle bana baktı.

And we looked at our mom

and she was overcome with disappointment and burst into tears.

Annemize baktık.

Hayal kırıklığıyla doldu ve gözyaşlarına boğuldu.

This was a woman who never took no for an answer.

And after 12 years of preparing for her end,

“Hayır” cevabını asla kabul etmeyen bir kadındı.

she found herself fighting again.

12 yıldır yolun sonuna hazırlanmasının ardından

She was fighting for her life to end, for her right to die.

kendini tekrar savaşırken buldu.

Hayatının sona ermesi, ölme hakkı için savaşıyordu.

In hospice and palliative care,

there are three main focus areas for support.

Darülacezede ve palyatif bakımda,

Comfort, spirituality and peace.

sağlanması amaçlanan üç ana alan vardır.

It's a testament to our society that this level of care is available,

Rahatlık, maneviyat ve huzur.

Bana kalırsa toplumumuzun geleneksel tıptan,

ranging from pragmatic to natural and holistic,

doğal ve alternatif tıp bakımlarına sahip olması bir hediyedir bence.

if you can afford it.

As a family, we decided to care for our mom at home.

Ücretini karşılayabiliyorsanız tabii ki.

Bir aile olarak annemize evde bakmaya karar verdik.

And in order to create a comfortable space for her,

we needed to get creative.

Bu yüzden ona rahat bir alan yaratmak için

yaratıcı olmamız gerekiyordu.

In the initial stages of her diagnosis,

Teşhisinin ilk aşamalarında,

she was mobile with the help of a walker,

even though she was frail.

çelimsiz olmasına rağmen,

In order to get blood circulation flowing through her legs,

bir yürüteç yardımıyla hareket edebildi.

we needed to get creative with her exercises.

Bacaklarında kan dolaşımını sağlamak için

We decided to have fun.

yaratıcı egzersizler bulmamız gerekiyordu.

So we would see how many Beatles songs it would take for her

Bu yüzden biraz eğlenmeye karar verdik.

to walk around the kitchen island, X amount of times,

Hepimiz annemin mutfak masasında dolaşmasının

all of us singing along to "Love Me Do" and "Let It Be."

kaç Beatles şarkısı süreceğini tahmin etmeye çalışır

birlikte “Love Me Do” ve “Let It Be” şarkılarını söylerdik.”

We watched YouTube videos to learn how to give her haircuts

and the house didn't have a shower on the main floor,

Farklı saç kesimlerini öğrenmek için YouTube videolarını izlerdik.

so on the weekends,

Evimizin ilk katında duşumuz yoktu.

we would sneak our mom into my sister's office

Bu yüzden hafta sonları

and use the handicap accessible shower.

annemizi kız kardeşimin ofisine gizlice sokar

This deluge of hot steaming water,

ve engelli erişimine uygun duşu kullanırdık.

my mom's body felt so amazing to her.

Bu sıcak buharlı yağmur,

It was one of the last little luxuries that she wished for

annemin vücuduna çok iyi gelirdi.

compared to the sponge baths that we gave her.

Sünger banyolarına tercih ettiği bu duş,

ona verebileceğimiz son küçük lükslerden biriydi.

A lot of her time was spent resting in bed

and we would watch documentaries together

Zamanının çoğunu yatakta dinlenerek geçirirdi

and classic Warren Beatty movies.

ve birlikte belgeseller ve klasik Warren Beatty filmleri izlerdik.

Sometimes she'd ask me for a mood board of beautiful images of Mount Rainier,

Bazen benden Rainier Dağı’nın güzel fotoğraflarından oluşan

so she could look forward to where ashes would rest.

bir ilham panosu oluşturmamı isterdi;

böylece küllerin serpileceği yeri her gün görebilirdi.

Once a month she would see her oncologist for status updates,

and it was very clear from test results that her cancer was growing.

Ayda bir kez sağlığındaki gelişmeleri öğrenmek için onkoloğuyla görüşürdü

ve test sonuçlarından kanserinin ilerlediği çok açıktı.

Every time she'd plead with him

to have her Death With Dignity wish fulfilled,

and he'd say no,

Her seferinde Onurlu Bir Ölüm’ü uygulaması için yalvarırdı.

and she'd go home disappointed.

Onkoloğu bunu reddederdi

At this point,

ve annem eve hayal kırıklığıyla dönerdi.

she was in a chest brace and a wheelchair

because her bones could no longer support her.

Bu noktada,

kemikleri artık onu yeterince destekleyemediği için

göğüs desteği ve tekerlekli sandalyedeydi.

It’s easy for us to think of design as aesthetics

“Tasarım” denildiğinde estetiğin ya da görseller yaratmanın

or creating visuals.

Design is also a tool for communication,

akla gelmesi doğaldır.

a combination of creativity and empathy.

Tasarım aynı zamanda bir iletişim aracı,

Earlier, I referred to my mom's death as a design challenge,

yaratıcılık ve empatinin bir birleşimidir.

which I know sounds strange and off-putting.

Daha önce annemin ölümüne bir “tasarım zorluğu” demiştim.

It's a challenge because for obvious reasons,

Bunun kulağa garip ve itici geldiğini farkındayım elbette.

but it involved design because it required us to talk about it,

Bariz nedenlerden dolayı bu bir “zorluk”tu tabii ki.

to talk about it with her doctors and hospice and with our families

Ancak “tasarım” içeriyordu çünkü bu konuda

to make decisions.

doktorlarıyla ve bakımeviyle konuşmamızı, ailecek karar vermemizi gerektiriyordu.

By having the conversation,

it allowed us to come together to grasp what was happening,

Bu konuyu konuşmak

so we could have a shared language with a common goal for understanding.

bize neler olduğunu kavramamız için bir araya gelmemizi sağladı ki

hedefin olayları anlamak olduğu bir dil yardımıyla durumu ele alabilelim.

One night,

when I was sitting next to my mom,

I was caressing her arm,

Bir gece

annemin yanında otururken kolunu okşuyordum

and I noticed that the texture of her skin was unusually dry.

And the color of her flesh was dull.

ve cildinin dokusunun normalden daha kuru olduğunu fark ettim.

I had been so focused on executing her end-of-life wishes

Teninin rengi de soluktu.

Son arzularını yerine getirmeye o kadar odaklanmıştım ki

that I realized, I didn't know what the end of her life felt like.

ömrünün bitmesinin aslında nasıl bir his olduğunu düşünmemiştim.

I didn't know what she was going through because I just accepted it.

Neler yaşadığını bilmiyordum çünkü durumu hemen kabullenmiştim.

So I asked her, "What does it feel like?"

Ben de ona sordum, “Nasıl bir duygu?”

"What does what feel like?"

"Cancer.

What does your cancer feel like?"

“Neye benziyor?”

“Kanser yani.

"Fire," she said.

Kanserin nasıl bir his?”

"My bones are on fire and everywhere under my skin is burning.

“Ateş gibi,” dedi.

“Kemiklerim ve cildimin altındaki her yer yanıyor.

And every time I move, it just makes it worse.

My whole body is on fire."

Ne zaman hareket etsem daha da kötüleşiyor.

Bütün vücudum yanıyor.”

After a moment,

she said, "Are you mad at me?"

Bir süre sonra,

“Bana kızgın mısın,” dedi.

"No. Why would I be mad at you?"

“Hayır. Sana neden kızayım ki?”

"For wanting to move on,

for wanting to go to heaven, because it's my time?"

“Kurtulmak istediğim için,

cennete gitmek istediğim için, zamanım geldiği için mi?”

I looked her in the eye and I said,

"I'm really proud of you.

Gözlerinin içine baktım ve dedim ki,

I think you're brave.

“Seninle gerçekten gurur duyuyorum.

I think you're a designer like me."

Bence çok cesursun.

She perked up.

Bence sen de benim gibi bir tasarımcısın.”

She was like, "Oh, really? You think I'm a designer?"

Neşelendi.

"Yes.

“Gerçekten mi,” diye sordu. “Tasarımcı mıyım sence?”

You're creating the experience that you want to have.

“Evet.

You're designing how you say goodbye."

Sahip olmak istediğin deneyimi yaratıyorsun.

She took my hand and said,

Nasıl vedalaşacağını tasarlıyorsun.”

"You understand."

Elimi tuttu ve dedi ki,

“Beni anlıyorsun.”

The next visit to her oncologist was her last one.

What started as a small cluster in one vertebrae

Onkoloğuna bir sonraki ziyareti sonuncusuydu.

expanded throughout her spine

Omurunun birinde küçük bir küme olarak başlayan şey,

and pushed its way forward into her sternum and her rib cage.

omurgası boyunca yayıldı

All within four months.

ve göğüs kemiği ve göğüs kafesine doğru yol aldı.

This time there was no begging.

Yalnızca dört ay içinde.

He said, "The cancer is growing really fast."

Bu sefer yalvarmayacaktı.

Onkoloğu, “Kanser gerçekten hızlı büyüyor,” dedi.

She looked at him in the eye and said, "I know."

Gözlerinin içine baktı ve dedi ki, “Biliyorum.”

Two days later,

she got her two signatures and signed legal documents

and prescription to proceed with Death With Dignity.

İki gün sonra,

iki imzasını da aldı

The fight was over and she won.

ve Onurlu bir Ölüm’üne devam etmek için

yasal belgeleri ve reçeteyi imzaladı.

It was actually one of the happiest days of her life.

Mücadelesi bitti ve o kazandı.

Aslında hayatının en mutlu günlerinden biriydi.

I want to be clear and say

that I don't think it was wrong of the oncologist

Açıkçası ben,

to hesitate on Death With Dignity.

onkoloğunun Onurlu bir Ölüm konusundaki tereddütünün

It was his responsibility to have a conversation with us,

yanlış olduğunu düşünmediğimi söylemek istiyorum.

to guide us in understanding

Annemin hastalığının ölümcül olduğu kesinleşene kadar bize durumu açıklaması,

and needing us to be curious about all medical treatments

mevcut olan tüm tıbbi tedavileri

that were available

merak edip anlamamızı sağlaması

until it was very clear her illness was terminal.

ve konuda bize rehberlik etmesi

And I completely respect him for that.

tamamen onun sorumluluğundaydı.

Bunun için ona tamamen saygı duyuyorum.

It was also our responsibility to have a conversation with him,

Ona durumu açıklamak

to guide him in understanding our mom's wishes for her end of life.

ve annemizin son isteklerini anlamada ona rehberlik etmek de

He needed to be curious about that alternative as well.

bizim sorumluluğumuzdu.

Bu alternatifin varlığını da bilmesi gerekiyordu.

When it came time to fill the prescription,

we learned there were two options.

The first was a liquid form.

Reçeteyi yazma zamanı geldiğinde

iki seçeneğimiz olduğunu öğrendik.

It's immediate effect varied upon body type

Birincisi bir sıvıydı.

and could take anywhere from two hours to two days

Etkisi vücut tipine göre farklılık gösteren

ve işe yarama süresi iki saatten iki güne kadar değişebilen bir sıvı.

to go into effect.

We were also informed that it can burn the throat going down

Ayrıca boğazı yakabileceği ve hastaların yutmakta zorlandıklarını

and patients have a hard time swallowing it

because sometimes they have gag reflexes

çünkü bazen öğürme reflekslerini çalıştırdığını

and it's hard for family members to watch.

ve aile üyelerinin izlemesinin zor olduğu konusunda bilgilendirildik.

The cost of that medicine was 400 dollars.

Bu ilacın ücreti 400 dolardı.

The second option was a pill.

It's effect much faster,

İkinci seçenek ise bir haptı.

much easier for patients to swallow.

Etkisi çok daha hızlı,

The cost of this was 4,000 dollars.

hastaların yutması çok daha kolay.

Bunun maliyeti ise 4.000 dolardı.

Neither were covered by insurance.

İkisi de sigorta kapsamında değildi.

Our health care system policies and regulations

are intended to protect and support us.

Sağlık sisteminin yasa ve kanunları

What patient scenarios and experiences are yet to be designed,

bizi korumayı ve desteklemeyi amaçlar.

Hangi hasta durumları ve deneyimleri henüz tasarlanmamıştır,

what systems need to be revisited?

Because at this moment,

there was a lot here that could use a redesign.

hangi sistemlerin yeniden gözden geçirilmesi gerekir?

Çünkü şu anda

We were so close to bringing her peace.

burada yeniden tasarlanmaya ihtiyaç duyan çok şey vardı.

Her dying was complicated enough.

Ona huzura kavuşturmaya çok yaklaşmıştık.

How difficult does the system need to be

Ölümü yeterince karmaşıktı.

in order to give a patient a peaceful death?

Bir hastaya huzurlu bir ölüm vermek için

bir sistemin ne kadar zor olması gerekir?

The price-tag difference was eye-popping for sure,

but it wasn't our decision to make, this was our mom's call.

Fiyat farkı kesinlikle aydınlatıcıydı.

She said,

Ama bu kararı vermek bize düşmedi.

"That's crazy. Are you kidding me?

I'll take the 400-dollar one, I'm leaving anyway."

Tamamen annemize ait bir karardı.

“Delilik bu,” dedi. “Dalga mı geçiyorsunuz?

(Laughter)

400 dolar olan olsun, nasılsa gidiyorum artık.”

(Gülüşmeler)

The night before her death,

we had a dinner party at her house at her request.

Ölümünden önceki gece

isteği üzerine evinde bir akşam yemeği düzenledik.

We made a beautiful feast

of roast chicken, colorful salad,

Kızarmış tavuk,

strawberry shortcake, sparkling wine.

rengarenk bir salata, çilekli pasta,

We made a playlist of her favorite tunes.

köpüklü içkilerden oluşan güzel bir şölen yaptık.

It was a mix of the Bee Gees, Dusty Springfield and Elvis.

En sevdiği şarkılarla dolu bir çalma listesi yaptık.

Tüm gece Bee Gees, Dusty Springfield ve Elvis’in şarkıları çaldı.

We told stories, we laughed, she gave a toast.

She was so happy, she was glowing the whole night.

Hikâyeler anlattık, güldük, kadeh kaldırdık.

O kadar mutluydu ki sanki bütün gece parlıyordu.

The morning of her last day,

an end-of-life care assistant came to the house

Son gününün sabahı

to help us through the process.

yaşam sonu bakım uzmanı,

süreç boyunca bize yardım etmek için evimize geldi.

As preparations were underway,

I kept stealing glances at her to see how she was doing.

Hazırlıklar devam ederken,

nasıl olduğunu görmek için sürekli anneme bakışlar atıyordum.

Every time I saw her,

her eyes were bright

and her mouth was smiling

Onu her gördüğümde

and she just kept giving me a thumbs up

gözleri parlaktı

ve yüzü gülüyordu.

because she wanted us to feel brave.

Baş parmaklarını yukarıdaydı.

Cesur hissetmemizi istiyordu.

We learned there were three medications in total.

The first was to slow down her heart rate.

Toplamda üç ilaç olduğunu öğrendik.

Birincisi kalp atış hızını yavaşlatacaktı.

The second was for anti-nausea

and the third was her final medication.

İkincisi bulantı önleyiciydi

The assistant,

ve üçüncüsü son ilacıydı.

before he handed her the medication, said

Bakım uzmanı,

that by law, she had to declare out loud

ilacı vermeden önce, yasaya göre,

that it was her intention to go to sleep and to not wake up.

uyumanın ve uyanmamanın kendi niyeti olduğunu

By law, none of us could help her hold the cup or help her drink it,

yüksek sesle beyan etmesi gerektiğini söyledi.

she needed to do it for herself.

Yasaya göre, hiçbirimiz bardağı tutmasına ya da içmesine yardım edemezdik.

And he warned her that it could burn and to take her time.

Bunu kendisi yapması gerekiyordu.

İlacın yakabileceğini ve ağırdan alması gerektiğini söyledi.

My mom took the cup with two hands

and pounded it back like a shot of whiskey.

Annem bardağı iki eliyle aldı

(Laughter)

ve bir kadeh viski gibi kafasına dikti.

She looked at my dad and smiled,

(Gülüşmeler)

Babama baktı ve gülümsedi,

closed her eyes.

And in 45 minutes she was gone.

gözlerini kapattı.

45 dakika sonra gitti.

I know the experience that we had is not common.

For many people,

Yaşadığımız deneyim yaygın değil, evet.

they don't get the chance to say goodbye the way that we did.

Birçok insanın

bizim gibi veda etme şansı olmuyor.

For some, death is full of uncertainty

and can often be a waiting game.

Bazıları için ölüm belirsizliklerle dolu,

uzun bir bekleyiş olabilir.

Watching our mom deteriorate wasn't easy

and neither was caring for her.

Annemizin sağlığının bozulmasını izlemek kolay değildi.

There were many parts of the experience that were not beautiful.

Ona bakmak da öyle.

That involved the expected tubes, needles, bed pans

Deneyimin güzel olmayan birçok yanı vardı.

Hastaneden beklenen tüpler, iğneler, yatak lazımlığı

and fluorescent lights.

ve floresan lambalarla dolu bir deneyim.

Caring for her was possible

because my sister Nancy took on the difficulty

Ona bakmamız,

of moving mom into her house,

kız kardeşim Nancy’nin

and my sister Jenny is a nurse and managed her pain until the very end.

annemi evine taşımayı üstlenmesiyle kolaylaşmıştı.

Kız kardeşim Jenny bir hemşire o yüzden acısını sonuna kadar idare etti.

In an odd way, there was a lot of comfort

because we were figuring out this whole mess together.

Garip bir şekilde huzurluyduk

çünkü tüm bu karışıklığı birlikte çözüyorduk.

I can't imagine what it would have been like

if my mom lived in a state where this was not legal.

Annem bunun yasal olmadığı bir eyalette yaşasaydı

How long and how painful would it have been?

durum nasıl olurdu hayal bile edemiyorum.

Daha ne kadar uzar, ne kadar acı verici olurdu?

This year, 30 US states are considering Death With Dignity.

Bu yıl 30 ABD eyaleti Onurlu Bir Ölüm’ü değerlendiriyor.

And what that means for actual legislation is unknown,

but what is clear

Bu, asıl mevzuat için ne anlama gelir bilmiyorum.

is that there are a lot more people who want to have a say.

Ancak şu çok açık;

bu konuda söz sahibi olmak isteyen çok daha fazla insan var.

All over the world,

there are many cultures and families

Tüm dünyada

who practice their own rituals of death.

kendi ölüm törenlerini uygulayan

These rituals are expressions

birçok kültür ve aile var.

Bu törenler, kendilerine özgü durumlarına ve ortamlarına dayanan

based on their unique situations and environments.

dışavurumlar aslında.

If you could design your own death,

what would the experience be like,

Kendi ölümünüzü tasarlayabilseydiniz

and how would you want it to feel?

bu deneyim nasıl olurdu

ve nasıl hissetmeyi isterdiniz?

I'm not a health care professional and I'm not an inventor of science.

Ben bir sağlık uzmanı değilim. Mucit filan da değilim.

I'm a brand designer

that creates experiences by connecting with human emotion.

İnsani duygularla bağlantı kurarak

deneyimler yaratan bir marka tasarımcısıyım.

What I know from my mom's experience

is that it gave us the tools to talk about death.

Annemin deneyiminden biliyorum ki o,

By sharing her story with friends and strangers,

bize ölüm hakkında konuşmamız için gerekli durumu sağladı.

Hikâyesini arkadaşları ve yabancılarla paylaşarak

I've learned there is a lot of curiosity behind this.

bunun arkasında çok fazla merak olduğunu öğrendim.

By having the conversation,

it helps us to perhaps reframe or even rebrand death

Konuşmak ölümü korkutucu,

from feeling scary or desolate or bleak

ıssız veya kasvetli kılmaktansa

belki de dürüst, asil ve cesur olarak yeniden değerlendirmemize,

to re-imagining it as honest, noble and brave.

fikrimizi değiştirmemize olanak tanır.

My mom was born a fighter

and she became a designer at the end of her life.

Annem bir savaşçı olarak doğdu

ve ömrünün sonunda da bir tasarımcı oldu.

Today, she would have turned 69 years old

and it's her birthday wish that I share her story with you.

Bugün 69 yaşına girecekti

ve hikâyesini sizinle paylaşmam onun doğum günü dileği aslında.

Death is a universal human experience.

Ölüm, evrensel bir insan deneyimidir.

What I've shared with you

is more than a conversation between myself and my family.

Sizinle paylaştığım şey,

ailemle aramızdaki bir konuşmadan daha fazlası.

It's a conversation that belongs to all of us.

Bu hepimize ait bir konuşma.

Patients, doctors, healthcare providers, policy makers, family members,

Hastalar, doktorlar, sağlık uzmanları, politika belirleyiciler, aile üyeleri;

together we all have a say

in creating beautiful experiences from the very beginning,

hep birlikte en başından

ama daha da önemlisi en sonunda,

but more importantly, at the end.

Thank you.

güzel deneyimler yaratmada söz sahibiyiz.

(Applause)

Teşekkür ederim.

(Alkış)