What’s It like to Be a Giant Sequoia Tree? | Ersin Han Ersin | TED

Çeviri: Ozay Ozaydin Gözden geçirme: Selin Tüfekçi

I was a mosquito once,

Bir zamanlar

carried by the breeze in the Grizedale forest

İngiltere’nin kuzeyindeki Grizedale ormanında

in the north of England.

esintiyle taşınan bir sivrisinektim.

As I drifted between the trees,

Ağaçların arasında sürüklenirken,

surrounded by the chatter of the forest,

ormanın cıvıltısıyla çevrelenmişken,

swirling waves of pink and purple engulfed me.

pembe ve morun girdaplı dalgaları beni yuttu.

Plumes of carbon dioxide and oxygen as the forest breathed,

Orman nefes aldıkça karbondioksit ve oksijen bulutları yükseliyor,

mesmerized by the beauty never before glimpsed by human eyes.

insan gözünün daha önce hiç görmediği güzellik karşısında büyüleniyordu.

And I was in awe.

Huşu içindeydim.

Then I was eaten by a dragonfly.

Sonra bir yusufçuk tarafından yenildim.

I became a dragonfly

Bir yusufçuk oldum

and discovered a magical world

ve tüm ormanın ağır çekimde bir film gibi,

in which the entire forest unfurled like a film in slow motion,

ancak iPhone kameranızın yakalayabileceğinden

yet faster than your iPhone camera could capture it.

daha hızlı bir şekilde açıldığı büyülü bir dünya keşfettim.

Through my dragonfly eyes, I took in my surroundings

Yusufçuk gözlerimle, insan benliğimin

with pretty much a full spectrum of light,

algılayabildiğinin aksine, etrafımı

unlike my human self had ever been able to perceive.

neredeyse tam bir ışık spektrumuyla algıladım.

These forays into becoming something other than human

İnsandan başka bir şey olmaya yönelik bu denemeler,

came about as part of our experiential art piece

yaratıcı ortaklarım Barney ve Robin’in yanı sıra

called “In the Eyes of the Animal,”

Marshmallow Laser Feast adlı

which I developed with my creative partners, Barney and Robin,

sanat kolektifimizin üyeleriyle birlikte geliştirdiğimiz “Hayvanın Gözünden”

alongside the members of our art collective, Marshmallow Laser Feast.

adlı deneyimsel sanat çalışmamızın bir parçası olarak ortaya çıktı.

Our aim was to translate the sensory perception of different species --

Amacımız farklı türlerin - bir sivrisinek, bir yusufçuk,

a mosquito, a dragonfly, a frog and an owl --

bir kurbağa ve bir baykuş - duyusal algılarını tercüme etmekti,

so we can more deeply understand how they see, hear and feel.

böylece nasıl gördüklerini, duyduklarını

ve hissettiklerini daha derinden anlayabilecektik.

It was for us a step into umwelt,

Bu bizim için, öncü biyolog Jakob Von Uexküll tarafından

a concept coined by the pioneering biologist Jakob Von Uexküll

bir organizmanın eşsiz duyusal dünyasını tanımlamak için ortaya atılan

to describe the unique sensory world of an organism.

bir kavram olan umwelt’e bir adımdı.

Human notion of reality is just one among millions.

İnsanın gerçeklik kavramı milyonlarcasından sadece bir tanesidir.

Each species has its own extraordinary

Her türün, duyularının çevrelerindeki dünyayı

and unknowable experience of reality

tercüme ettiği benzersiz yollara dayanan

based on the unique ways their senses translate the world around them.

kendine özgü olağanüstü ve bilinemez bir gerçeklik deneyimi vardır.

In essence,

Özünde,

your and my umwelt fundamentally differs

sizin ve benim umwelt’im bir sivrisineğin

from the umwelt of a mosquito or a dragonfly.

ya da bir yusufçuğun umwelt’inden temelde farklıdır.

Marcel Proust once wrote

Marcel Proust bir keresinde şöyle yazmıştı:

"The only true voyage of discovery

“Tek gerçek keşif yolculuğu

is to behold the universe through the eyes of another."

evreni bir başkasının gözünden seyretmektir.”

Our voyage of discovery into animal kingdom

Hayvanlar alemine yaptığımız keşif yolculuğu

bizi bitkiler alemine ve nihayetinde

led us to plant kingdom

and eventually to trees where miracles appear in every level of magnification.

her büyütme seviyesinde mucizelerin ortaya çıktığı ağaçlara götürdü.

All we need to do is to look closely.

Tek yapmamız gereken yakından bakmak.

In 2016,

2016 yılında

we found ourselves standing in front of a giant sequoia tree

kendimizi Kaliforniya’daki Sequoia Ulusal Parkı’nda

in Sequoia National Park in California.

dev bir sekoya ağacının önünde bulduk.

These giant trees are portals

Bu dev ağaçlar, insani benliğinizi geride bıraktığınız

through which you leave your human self-importance behind

ve çok daha büyük, çok daha yabancı,

and embody something much larger, much stranger,

insandan çok daha fazla bir şeyi somutlaştırdığınız portallardır.

much more than human.

All I could think of was,

Tek düşünebildiğim şuydu:

"What is it like to be a tree?"

Ağaç olmak nasıl bir şey?

What is it like to be one of the largest organisms that has ever existed?

Var olmuş en büyük organizmalardan biri olmak nasıl bir şey?

One that has endured more than 2,500 years?

İki bin beş yüz yıldan fazla dayanmış biri?

How does it feel to host a vast web of relationships

Bütün bir ekosistemi ayakta tutan geniş bir ilişkiler ağına

that anchor an entire ecosystem?

ev sahipliği yapmak nasıl bir duygu?

Now step with me into this giant

Şimdi benimle birlikte bu devin içine adım atın,

as we peer through the bark,

kabuğun içinden baktığımızda

the vascular system of the tree reveals itself.

ağacın damar sistemi kendini gösteriyor.

Infinitely complex patterns and relationships,

Sonsuz derecede karmaşık örüntüler ve ilişkiler,

connect all forms of life into a tapestry of interdependence.

tüm yaşam formlarını karşılıklı bağımlılığın bir goblenine bağlar.

Carbon and water,

Karbon ve su,

more than 1,000 liters of water, in fact,

aslında 1.000 litreden fazla su,

flow freely through the phloem and xylem tubes carry it along.

floemden serbestçe akıyor ve ksilem tüpleri onu taşıyor.

We ascend to the canopy. Among the neon green moss

Gölgeliğe doğru yükseliyoruz.

Neon yeşili yosunlar ve

and the lichen-covered branches,

liken kaplı dallar arasında

we shrink in size and sit upon a pine needle.

küçülüp bir çam iğnesinin üzerine oturuyoruz.

A photon of light hits the surface, water turns into oxygen

Bir ışık fotonu yüzeye vuruyor, su oksijene dönüşüyor

and the life we know it materializes in front of us.

ve bildiğimiz yaşam önümüzde cisimleşiyor.

This extraordinary journey of water inspired us to create our multi-sensory,

Suyun bu olağanüstü yolculuğu bize “Tree Hugger” adlı çok duyulu,

mixed-reality installation called “Tree Hugger.”

karma gerçeklik enstalasyonumuzu yaratmamız için ilham verdi.

With a team of scientists,

Bilim insanları,

programmers, engineers, LiDAR scanners and scent makers,

programcılar, mühendisler, LiDAR tarayıcıları

ve koku üreticilerinden oluşan bir ekiple,

we immerse ourselves in the inner workings of a sequoia

insan gözünün göremediği şeyleri görünür kılmak için

to render visible what was otherwise invisible to human eyes.

kendimizi bir sekoyanın iç işleyişine kaptırdık.

Mileece L'Anson, composer and a musician,

Besteci ve müzisyen Mileece L’Anson,

recorded human and plant bioelectrical signals

insan ve bitki biyoelektrik sinyallerini kaydederek

to give us a symphony,

bize bir senfoni,

a soundscape composed in collaboration with the flora.

bitki örtüsüyle işbirliği içinde bestelenmiş bir ses manzarası sundu.

In fact, that's what you've been hearing all along.

Aslında, başından beri duyduğunuz şey buydu.

Participants wore a haptic vest to feel these vibrations

Katılımcılar, bu titreşimleri kendi kalp atışları gibi hissetmek için

as if their own heartbeat,

dokunsal bir yelek giydi

bringing us a step closer, imagining what it is like to be a tree.

ve bizi bir adım daha yaklaştırarak ağaç olmanın nasıl bir şey olduğunu hayal etti.

When we contemplate the relationship between our breathing cells

Nefes alan hücrelerimiz

ile nefes alan gezegen arasındaki ilişkiyi düşündüğümüzde,

and the breathing planet,

we encounter this great question.

bu büyük soruyla karşılaşırız.

Where does my body end and where does the world begin?

Bedenim nerede bitiyor ve dünya nerede başlıyor?

As you ask yourself this question,

Kendinize bu soruyu sorarken,

I'd like you to pay attention to your breath.

nefesinize dikkat etmenizi istiyorum.

Inhale slowly.

Yavaşça nefes alın.

And exhale.

Nefesinizi verin.

Feel your tree-like lungs filling and emptying with a rhythmic flow of air.

Ağaca benzeyen ciğerlerinizin ritmik bir hava akışıyla dolup boşaldığını hissedin.

Oxygenated blood reaches your heart.

Oksijenli kan kalbinize ulaşır.

Your heart pumps like a murmuration of birds,

Kalbiniz bir kuş mırıltısı gibi pompalanır,

feeding rivers from the center outwards to touch every cell in your body.

vücudunuzdaki her hücreye dokunmak için merkezden dışarıya doğru nehirleri besler.

Under your skin, you realize you are much like a forest ecosystem.

Derinizin altında, bir orman ekosistemine çok benzediğinizi fark edersiniz.

In modern industrial societies,

Modern sanayi toplumlarında

we tend to limit our being to our body.

varlığımızı bedenimizle sınırlama eğilimindeyiz.

Shaped by the confines of your skin,

Derinizin sınırları tarafından şekillendirilen bedeniniz sizsinizdir

your body is you and that’s where your you ends.

ve sizliğiniz burada sona erer.

Yet, when we trace our outbreath,

Oysa nefesimizin izini sürdüğümüzde,

the boundary between inside and outside,

iç ve dış,

between self and other, blurs.

ben ve öteki arasındaki sınır bulanıklaşır.

The air we breathe transcends boundaries,

Soluduğumuz hava sınırları aşar,

sustaining life as it flows between all beings.

tüm varlıklar arasında akarken yaşamı sürdürür.

We take anywhere from 17,000 to 30,000 breaths a day.

Günde 17.000 ila 30.000 arasında nefes alırız.

A third of those breaths coming from the forests

Bu nefeslerin üçte biri ormanlardan,

and the rest coming from the oceans.

geri kalanı ise okyanuslardan gelir.

This puts us in an intimate relationship with the trees

Bu da bizi günde binlerce kez ağaçlarla yakın

thousands of times a day.

bir ilişki içine sokar.

You might think you've never met a giant sequoia before, but in fact,

Daha önce dev bir sekoya ağacıyla hiç karşılaşmadığınızı düşünebilirsiniz,

ama aslında yaşadığınız her an

you've been enmeshed and entangled with one

bir sekoya ağacıyla iç içe geçmiş ve sarmaş dolaş olmuşsunuzdur.

every moment you've been alive.

In other words,

Başka bir deyişle,

we are as much trees as trees are us.

ağaçlar biz olduğumuz kadar biz de ağacız.

Our multisensory, mixed-reality installation

“We Live in an Ocean of Air” adlı çok duyulu,

called “We Live in an Ocean of Air”

karma gerçeklik enstalasyonumuz

started with this realization.

bu farkındalıkla başladı.

By translating the umwelt of trees for human understanding,

Ağaçların umwelt’ini insan anlayışına tercüme ederek,

it underscores the bond between humans

solunum yoluyla insanlar

and the wider family of life through respiration.

ve daha geniş yaşam ailesi arasındaki bağın altını çiziyor.

As participants follow their outbreath into a tree, they become one.

Katılımcılar nefeslerini bir ağacın içine doğru takip ettikçe, bir olurlar.

Now notice your outbreath again.

Şimdi nefes verişinize tekrar dikkat edin.

Carbon dioxide that leaves your body

Vücudunuzu terk eden karbondioksit

lands on a leaf.

bir yaprağın üzerine düşer.

Opens its pores to drink it in.

İçine çekmek için gözeneklerini açar.

Carbon travels through the phloem into the branches,

Karbon, floem yoluyla dallara,

down the tree trunk and even all the way down to the soil.

ağaç gövdesine ve hatta toprağa kadar ilerler.

Here,

Burada ağaçlar,

trees are in ancient cooperation with the kingdom of fungi.

mantarlar krallığıyla kadim bir işbirliği içindedir.

These fine threads of mycelium,

Miselyumun bu ince iplikleri,

those intelligent, root-like fungal networks

bütün bir ekosistemi besleyen

that nurture and feed an entire ecosystem.

ve besleyen o akıllı, kök benzeri mantar ağları.

By simply tracing our outbreath,

Sadece nefesimizin izini sürerek,

we realize the reciprocity between all major kingdoms of life

tek bir ahenkli ritimle titreşen yaşamın

tüm büyük krallıkları arasındaki karşılıklılığı fark ederiz.

pulsing with one harmonious rhythm.

This exploration of rich and diverse life

Toprak yüzeyinin altında var olan

that exists beneath the surface of the soil

zengin ve çeşitli yaşamın bu keşfi,

is the next journey we are embarking on.

çıktığımız bir sonraki yolculuktur.

As fungi capture the public imagination through groundbreaking research,

Mantarlar çığır açan araştırmalarla halkın hayal gücünü ele geçirirken,

we are very much inspired by the works of Suzanne Simard,

Suzanne Simard, Merlin Sheldrake ve diğerlerinin çalışmalarından

Merlin Sheldrake and many others.

büyük ilham alıyoruz.

“The Wood Wide Web,” which is the working title,

Çalışma başlığımız olan “The Wood Wide Web” bizi

will bring us into the primordial relationship between trees, plants,

ağaçlar, bitkiler, hayvanlar ve mantarlar arasındaki

animals and fungi,

ilkel ilişkiye götürecek

and aim to dismantle the myth of human separation

ve insanın doğal dünyadan ayrılması mitini

from the natural world.

yıkmayı amaçlayacak.

As an artist collective,

Bir sanatçı kolektifi olarak,

we seek to find emotional resonance in scientific stories,

bilimsel hikayelerde, bizi insandan öte dünyaya bağlayan

stories that connect us to the more-than-human world

ve gelişen teknolojilerle birlikte insandan başka bir şey olmanın

and, coupled with emerging technologies,

ne olduğuna dair anlayışımızı derinleştiren hikayelerde

deepen our understanding of what is it to be something other than human.

duygusal bir yankı bulmaya çalışıyoruz.

Modern science is revealing

Modern bilim, Yerli bilgisinin

something Indigenous knowledge has always held to be true.

her zaman doğru kabul ettiği bir şeyi açığa çıkarıyor.

That what is outside of us

Bizim dışımızda olan şey

is not separate from us.

bizden ayrı değildir.

We need this ancient wisdom more than ever today

Bu kadim bilgeliğe bugün her zamankinden daha fazla ihtiyacımız var

and it compels us to use our technology to both honor

ve bu bilgelik bizi teknolojimizi varlıklar ağıyla olan ilişkimizi

and enhance our relationship with the web of beings.

hem onurlandırmak hem de geliştirmek için kullanmaya zorluyor.

The ability to perceive the world through the eyes and ears of other beings,

Dünyayı diğer varlıkların gözleri ve kulakları aracılığıyla,

ağaçların floem ve ksilemi aracılığıyla algılama yeteneği,

through the phloem and xylem of trees,

even reconnects us, humans, to the fantastic

biz insanları, ortak dünyamızı oluşturan fantastik

and richly diverse network of organisms that make up our shared Earth.

ve zengin çeşitliliğe sahip organizmalar ağına yeniden bağlar.

It gives us a greater appreciation of what is it to be non-human,

Bu da bize insan olmayan varlıkları daha iyi anlamamızı

which in turn lets us more fully grasp what is it to be human, too.

ve dolayısıyla insan olmanın ne demek olduğunu daha iyi kavramamızı sağlıyor.

And it reminds us with awe

Bize, ağaçtan ağaca, sana ve bana kadar

that we are all but extensions of one another,

hepimizin birbirimizin uzantısı olduğumuzu

from tree to tree, to you and me.

huşu içinde hatırlatıyor.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause and cheers)

(Alkışlar ve tezahüratlar)