What’s It like to Be a Giant Sequoia Tree? | Ersin Han Ersin | TED

Translator: Gia Bảo Nguyễn

I was a mosquito once,

Tôi đã từng là một con muỗi,

carried by the breeze in the Grizedale forest

bị gió cuốn đi trong khu rừng Grizedale

in the north of England.

ở miền bắc nước Anh.

As I drifted between the trees,

Khi tôi trôi dạt giữa những hàng cây,

surrounded by the chatter of the forest,

được bao quanh bởi tiếng thì thầm của khu rừng,

swirling waves of pink and purple engulfed me.

những làn sóng cuộn xoáy màu hồng tím đã khiến tôi đắm chìm.

Plumes of carbon dioxide and oxygen as the forest breathed,

Lượng khí co2 và oxy thoát ra trong từng nhịp thở của rừng cây,

mesmerized by the beauty never before glimpsed by human eyes.

khiến tôi như bị mê hoặc bởi vẻ đẹp mà con người khó lòng diễn tả.

And I was in awe.

Và tôi đã rất kinh ngạc.

Then I was eaten by a dragonfly.

Rồi tôi bị một con chuồn chuồn nuốt chửng.

I became a dragonfly

Tôi biến thành con chuồn chuồn

and discovered a magical world

và đi khám phá 1 thế giới diệu kì

in which the entire forest unfurled like a film in slow motion,

nơi mà toàn bộ khu rừng trải dài như một cuốn phim quay chậm,

yet faster than your iPhone camera could capture it.

nhanh hơn cả những gì mà camera Iphone có thể ghi lại được.

Through my dragonfly eyes, I took in my surroundings

Qua đôi mắt chuồn chuồn, tôi đã chụp lại cảnh tượng xung quanh

with pretty much a full spectrum of light,

với mức quang phổ gần như tuyệt đối,

unlike my human self had ever been able to perceive.

nó hoàn toàn vượt xa khỏi tầm nhận thức khi tôi là con người.

These forays into becoming something other than human

Những sự đột phá này dần trở thành thứ gì đó vượt trên cả con người

came about as part of our experiential art piece

khiến nó thành một phần trải nghiệm trong tác phẩm nghệ thuật của chúng tôi

called “In the Eyes of the Animal,”

có tên “Trong đôi mắt của loài vật,”

which I developed with my creative partners, Barney and Robin,

thứ mà tôi đã phát triển cùng với những người đồng sáng tạo, Barney và Robin,

alongside the members of our art collective, Marshmallow Laser Feast.

bên cạnh đó là các thành viên trong nhóm nghệ thuật, Marshmallow Laser Feasr.

Our aim was to translate the sensory perception of different species --

Mục tiêu của chúng tôi là thông dịch nhận thức cảm biến của các loài khác nhau --

a mosquito, a dragonfly, a frog and an owl --

muỗi, chuồn chuồn, ếch và cú --

so we can more deeply understand how they see, hear and feel.

Nhằm giúp chúng tôi hiểu sâu hơn về cách mà chúng nhìn, nghe và cảm nhận.

It was for us a step into umwelt,

Đối với chúng tôi đó chính là một bước tiến vào môi trường,

a concept coined by the pioneering biologist Jakob Von Uexküll

một khái niệm được đặt ra bởi nhà sinh vật học tiên phong Jakob Von Uexküll

to describe the unique sensory world of an organism.

hòng diễn tả sự độc đáo trong thế giới quan của sinh vật.

Human notion of reality is just one among millions.

Khái niệm về thực tế của con người vốn chỉ là 1 trong hàng triệu.

Each species has its own extraordinary

Mỗi loài đều có những đặc điểm riêng

and unknowable experience of reality

và một trải nghiệm thực tế đầy khó hiểu

based on the unique ways their senses translate the world around them.

dựa trên những cách độc đáo mà giác quan của chúng chuyển hóa thế giới xung quanh.

In essence,

Về bản chất,

your and my umwelt fundamentally differs

cái thế giới mà tôi và các bạn đang thấy là hoàn toàn khác

from the umwelt of a mosquito or a dragonfly.

so với cái thế giới mà muỗi hay chuồn chuồn đang thấy.

Marcel Proust once wrote

Marcel Proust từng viết

"The only true voyage of discovery

“Chuyến viễn du thực sự của sự khám phá

is to behold the universe through the eyes of another."

là ngắm nhìn vũ trụ thông qua con mắt của kẻ khác.”

Our voyage of discovery into animal kingdom

Chuyến viễn du của chúng tôi nhằm khám phá thế giới động vật

led us to plant kingdom

đã dẫn cả bọn đến với thế giới thực vật

and eventually to trees where miracles appear in every level of magnification.

và rồi đến với những cái cây, nơi ẩn hiện trong sự tuyệt diệu đến ngỡ ngàng.

All we need to do is to look closely.

Tất cả những gì bọn tôi cần làm đó là nhìn thật kĩ.

In 2016,

Vào năm 2016,

we found ourselves standing in front of a giant sequoia tree

chúng tôi thấy mình đang đứng trước một cây sequoia khổng lồ

in Sequoia National Park in California.

tại công viên quốc gia Sequoia ở California.

These giant trees are portals

Những cây đại thụ này chính là cánh cổng

through which you leave your human self-importance behind

mà thông qua đó bạn có thể bỏ lại thân xác trần tục đằng sau

and embody something much larger, much stranger,

và lột xác thành thứ gì đó lớn lao hơn, kì dị hơn,

much more than human.

vượt xa cả con người.

All I could think of was,

Tất cả những gì tôi có thể nghĩ đó là,

"What is it like to be a tree?"

“Sẽ ra sao khi mình là một cái cây?”

What is it like to be one of the largest organisms that has ever existed?

Sẽ ra sao khi mình chính là sinh vật lớn nhất từng tồn tại?

One that has endured more than 2,500 years?

Một thứ vốn đã trải qua hơn 2,500 năm xương gió?

How does it feel to host a vast web of relationships

Cảm giác sẽ ra sao khi tôi có một mạng lưới quan hệ dày đặc

that anchor an entire ecosystem?

làm nền tảng cho cả hệ sinh thái?

Now step with me into this giant

Giờ hãy cùng tôi đến với gã khổng lồ này

as we peer through the bark,

khi ta nhìn xuyên qua vỏ cây,

the vascular system of the tree reveals itself.

những mạch thực vật của cây dần lộ rõ.

Infinitely complex patterns and relationships,

Những mô hình và liên kết phức tạp đến vô tận,

connect all forms of life into a tapestry of interdependence.

kết nối tất cả dạng sống thành một tấm thảm của sự phụ thuộc.

Carbon and water,

Carbon và nước,

more than 1,000 liters of water, in fact,

hơn 1,000 lít nước, theo thực tế,

flow freely through the phloem and xylem tubes carry it along.

chảy tự do qua mạch rây và luân chuyển qua mạch gỗ.

We ascend to the canopy. Among the neon green moss

Ta trèo lên tán cây. Quanh làn rêu neon xanh

and the lichen-covered branches,

và những cành cây phủ đầy địa y,

we shrink in size and sit upon a pine needle.

ta thu nhỏ lại và ngồi trên lá thông.

A photon of light hits the surface, water turns into oxygen

Photon ánh sáng chiếu vào bề mặt, nước chuyển thành oxy

and the life we know it materializes in front of us.

và cái cuộc sống như ta biết hiện ra trước mắt.

This extraordinary journey of water inspired us to create our multi-sensory,

Hành trình diệu kì ấy của dòng nước chính là cảm hứng

để chúng tôi làm ra bộ cảm biến đa nhiệm,

mixed-reality installation called “Tree Hugger.”

kết hợp với trải nghiệm thời gian thực có tên ”Ôm lấy loài cây.”

With a team of scientists,

Với đội ngũ các nhà khoa học,

programmers, engineers, LiDAR scanners and scent makers,

lập trình viên, kĩ sư, máy quét LIDAR và máy tạo mùi hương,

we immerse ourselves in the inner workings of a sequoia

chúng tôi đã đắm mình vào thế giới nội sinh của cây sequoia

to render visible what was otherwise invisible to human eyes.

để làm hiện hữu những thứ tưởng chừng như vô hình trong đôi mắt con người.

Mileece L'Anson, composer and a musician,

Mileece L’Anson, nhà soạn nhạc và nhạc sĩ,

recorded human and plant bioelectrical signals

chuyên ghi lại các tín hiệu điện sinh học từ người và thực vật

to give us a symphony,

để cho ra những giai điệu,

a soundscape composed in collaboration with the flora.

một thứ âm thanh được tổng hợp từ những loài hoa.

In fact, that's what you've been hearing all along.

Thực tế, đó chính là thứ mà các bạn đã nghe nãy giờ.

Participants wore a haptic vest to feel these vibrations

Người tham gia mặc một chiếc áo đặc thù để cảm nhận các rung động

as if their own heartbeat,

như thể đó là nhịp tim của họ vậy,

bringing us a step closer, imagining what it is like to be a tree.

giúp ta tiến thêm một bước, tới việc hình dung về cuộc sống của một cái cây.

When we contemplate the relationship between our breathing cells

Khi chúng tôi hồi tưởng lại mối liên hệ giữa nhịp thở trong từng tế bào của mình

and the breathing planet,

với nhịp thở của cả hành tinh,

we encounter this great question.

chúng tôi đã bắt gặp câu hỏi tuyệt vời này.

Where does my body end and where does the world begin?

Cơ thể tôi rồi sẽ kết thúc ở nơi nào và thế giới này bắt đầu từ đâu?

As you ask yourself this question,

Khi bạn tự hỏi câu này với bản thân,

I'd like you to pay attention to your breath.

tôi muốn bạn hãy chú ý tới nhịp thở của mình.

Inhale slowly.

Hít vào một cách chậm rãi.

And exhale.

Và thở ra.

Feel your tree-like lungs filling and emptying with a rhythmic flow of air.

Cảm nhận sự tràn đầy trong lá phổi thực vật của bạn

và trút nó ra theo luồng không khí nhịp nhàng.

Oxygenated blood reaches your heart.

Luồng oxy luân chuyển từ máu đến tim.

Your heart pumps like a murmuration of birds,

Tim bạn đập mạnh như tiếng chim ríu rít,

feeding rivers from the center outwards to touch every cell in your body.

nuôi dưỡng các dòng sông từ trong ra ngoài để chạm đến từng tế bào trong cơ thể.

Under your skin, you realize you are much like a forest ecosystem.

Dưới da, bạn nhận ra rằng mình hệt như một hệ sinh thái rừng vậy.

In modern industrial societies,

Trong xã hội công nghiệp hóa hiện đại,

ta thường có xu hướng giới hạn sự tồn tại trong cơ thể

we tend to limit our being to our body.

Shaped by the confines of your skin,

Được định hình bởi giới hạn của làn da,

your body is you and that’s where your you ends.

cơ thể bạn chính là bạn và đó chính là nơi mà bạn kết thúc.

Yet, when we trace our outbreath,

Tuy nhiên, khi ta dõi theo từng nhịp thở ra,

the boundary between inside and outside,

ranh giới giữa bên trong và bên ngoài,

between self and other, blurs.

giữa bản thân ta và thứ khác, mờ đi dần.

The air we breathe transcends boundaries,

Thứ không khí mà ta hít vượt xa khỏi mọi ranh giới,

sustaining life as it flows between all beings.

duy trì dòng chảy sự sống giữa muôn loài.

We take anywhere from 17,000 to 30,000 breaths a day.

Ta thường hít thở từ 17,000 đến 30,000 lần một ngày.

A third of those breaths coming from the forests

Một phần ba những lần hít thở ấy đến từ những khu rừng

and the rest coming from the oceans.

và phần còn lại là từ đại dương.

This puts us in an intimate relationship with the trees

Điều này khiến ta có quan hệ mật thiết với những cái cây

thousands of times a day.

cả ngàn lần một ngày.

You might think you've never met a giant sequoia before, but in fact,

bạn có thể nghĩ rằng mình chưa bao giờ gặp cây đại thụ sequoia nào trước đây,

nhưng thật ra,

you've been enmeshed and entangled with one

bạn vẫn luôn phụ thuộc và dính dáng với nó

every moment you've been alive.

trong mọi thời khắc của cuộc đời.

In other words,

Nói cách khác,

we are as much trees as trees are us.

chúng ta giống thực vật hơn những gì bạn tưởng đấy.

Our multisensory, mixed-reality installation

Bộ cảm biến đa nhiệm của chúng tôi, kết hợp trải nghiệm thực tế ảo

called “We Live in an Ocean of Air”

có tên “Ta sống trong một biển không khí”

started with this realization.

bắt đầu với nhận thức này.

By translating the umwelt of trees for human understanding,

Bằng cách thông dịch thế giới quan của cây tới tầm hiểu biết của con người,

it underscores the bond between humans

nó nhấn mạnh sự gắn kết giữa con người

and the wider family of life through respiration.

và các nhánh sự sống thông qua việc hô hấp.

As participants follow their outbreath into a tree, they become one.

Khi người dùng dõi theo từng nhịp thở của loài cây, họ như biến thành nó.

Now notice your outbreath again.

Giờ hãy thử liên tưởng đến cách bạn thở ra lần nữa.

Carbon dioxide that leaves your body

Khí CO2 thoát ra khỏi cơ thể bạn

lands on a leaf.

tích tụ vào trong lá.

Opens its pores to drink it in.

Ăn sâu vào từng lỗ chân lông.

Carbon travels through the phloem into the branches,

Khí carbon di chuyển qua mạch rây đến các nhánh cây,

down the tree trunk and even all the way down to the soil.

xuống thân cây rồi luồn thẳng vào lòng đất.

Here,

Tại đây,

trees are in ancient cooperation with the kingdom of fungi.

cây như ở trong một thể chế cổ xưa của vương quốc loài nấm.

These fine threads of mycelium,

Những sợi nấm mịn màng ấy,

those intelligent, root-like fungal networks

những mạng lưới nấm chằng chịt như rễ và cực kì thông minh

that nurture and feed an entire ecosystem.

đã nuôi dưỡng và bồi đắp cho toàn bộ hệ sinh thái.

By simply tracing our outbreath,

Chỉ đơn giản là dõi theo những gì mình thở ra,

we realize the reciprocity between all major kingdoms of life

chúng tôi nhận ra sự tương quan giữa sinh giới

pulsing with one harmonious rhythm.

cùng đập theo một giai điệu hài hòa.

This exploration of rich and diverse life

Khám phá về một sự sống giàu có và đa dạng như này

that exists beneath the surface of the soil

tồn tại ngay bên dưới bề mặt trái đất

is the next journey we are embarking on.

chính là cuộc viễn du tiếp theo mà chúng tôi đang khơi mào.

As fungi capture the public imagination through groundbreaking research,

Khi loài nấm thu hút trí tưởng tượng của công chúng nhờ một ý tưởng đột phá,

we are very much inspired by the works of Suzanne Simard,

chúng tôi đã được truyền cảm hứng rất lớn từ tác phẩm của Suzanne Simard,

Merlin Sheldrake and many others.

Merlin Sheldrake và nhiều người khác.

“The Wood Wide Web,” which is the working title,

“The Wood Wide Web,” chính là tựa đề của tác phẩm,

will bring us into the primordial relationship between trees, plants,

sẽ đưa ta vào mối quan hệ sơ khai giữa cây cối, thực vật,

animals and fungi,

động vật và nấm,

and aim to dismantle the myth of human separation

với mục tiêu phá bỏ sự hão huyền về sự phân lí của con người

from the natural world.

với thế giới tự nhiên.

As an artist collective,

Với tư cách là một nhóm nghệ sĩ,

we seek to find emotional resonance in scientific stories,

chúng tôi tìm kiếm sự cộng hưởng cảm xúc từ chính những câu chuyện khoa học,

stories that connect us to the more-than-human world

những câu chuyện đã gắn kết chúng tôi với thế giới vượt xa cả nhân sinh

and, coupled with emerging technologies,

và, song hành cùng sự ra đời của những công nghệ mới,

deepen our understanding of what is it to be something other than human.

làm sâu sắc cách hiểu của chúng tôi với việc trải nghiệm thứ vượt xa cả con người.

Modern science is revealing

Khoa học hiện đại đang dần tiết lộ

something Indigenous knowledge has always held to be true.

điều mà kiến thức bản địa luôn cho là đúng.

That what is outside of us

Rằng những thứ ở bên ngoài chúng ta

is not separate from us.

không hề tách rời khỏi ta.

We need this ancient wisdom more than ever today

Thứ kiến thức cổ xưa này là điều mà ta cần ngày nay

and it compels us to use our technology to both honor

và nó buộc ta phải dùng đến thứ công nghệ này nhằm tôn vinh

and enhance our relationship with the web of beings.

và tăng cường mối quan hệ giữa chúng ta với mạng lưới sự sống.

The ability to perceive the world through the eyes and ears of other beings,

Khả năng nhận thức về thế giới qua đôi mắt và đôi tai của những sinh vật khác,

through the phloem and xylem of trees,

qua mạch rây và mạch gỗ của những cái cây,

even reconnects us, humans, to the fantastic

thậm chí tái kết nối chúng ta, con người, với mạng lưới sinh vật

and richly diverse network of organisms that make up our shared Earth.

đầy kì diệu và giàu tính đa dạng đã hình thành nên Trái Đất của chúng ta.

It gives us a greater appreciation of what is it to be non-human,

Nó cho ta sự trân quý lớn lao về việc hóa thành một thực thể khác,

which in turn lets us more fully grasp what is it to be human, too.

từ đó cũng giúp ta nhìn nhận đầy đủ hơn về vai trò của một con người.

And it reminds us with awe

Và nó gợi nhắc chúng ta trong sự kính sợ

that we are all but extensions of one another,

rằng tất cả chúng ta chẳng qua chỉ là sự mở rộng từ thể này sang thể khác,

from tree to tree, to you and me.

từ cây sang cây, từ bạn sang tôi.

Thank you.

Cám ơn mọi người.

(Applause and cheers)

(Vỗ tay và cổ vũ)