How digital innovation can fight pandemics and strengthen democracy | Audrey Tang

Çeviri: Burcu Uluçay Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

Audrey Tang: Very happy to be joining you,

Audrey Tang: Merhaba, umarım herkes iyidir.

and good local time, everyone.

Sizinle olmak büyük mutluluk.

David Biello: So, tell us about --

David Biello: Bize--

Sorry to --

Böldüğüm için--

Tell us about digital tools and COVID.

Bizlere COVID ve dijital araçlardan bahsetsene.

AT: Sure.

AT: Tabii.

Yeah, I'm really happy to share with you

Tayvan'ın, COVID'le mücadele etmek için dijital demokrasi araçlarını kullanması

how Taiwan successfully countered the COVID

ve bu sayede başarı sağlaması sevindirici bir haber.

using the power of digital democracy tools.

As we know, democracy improves as more people participate.

Demokrasinin daha fazla insanın katılımıyla geliştiğini biliyoruz.

And digital technology remains one of the best ways to improve participation,

Dijital teknoloji de katılımı güçlendirmenin en etkili yollarından biri

ancak bunun için odağımız ortak bir zeminde buluşmak olmalı.

as long as the focus is on finding common ground,

that is to say, prosocial media instead of antisocial media.

Bundan kastım sosyal medya karşıtı değil, sosyal medya yanlısı olmak.

And there's three key ideas that I would like to share today

Sizlere dijital demokrasinin temellendiği üç fikirden bahsedeceğim:

about digital democracy that is fast, fair and fun.

Hızlı, adil ve eğlenceli olması.

First about the fast part.

Hızlılık konusuyla başlayalım.

Whereas many jurisdictions began countering coronavirus only this year,

Pek çok yetki mercii korona virüsle mücadeleye daha bu yıl başladı,

Taiwan started last year.

Tayvan ise geçen yıl başlamıştı.

Last December, when Dr. Li Wenliang, the PRC whistleblower,

ÇHC muhbiri Dr. Li Wenliang,

posted that there are new SARS cases,

geçen Aralık yeni SARS vakaları olduğunu duyurur duyurmaz

he got inquiries and eventually punishments

ÇHC polis teşkilatı tarafından önce sorgulandı,

from PRC police institutions.

en nihayetinde ceza aldı.

But at the same time,

Bunlar yaşandığı sırada,

the Taiwan equivalent of Reddit, the Ptt board,

nomorepipe adlı bir forum kullanıcısı,

Reddit'in Tayvan'daki muadili olan Ptt platformunda

has someone called nomorepipe

reposting Dr. Li Wenliang's whistleblowing.

Dr. Li Wenliang'ın sızdırdığı bilgileri paylaştı.

And our medical officers immediately noticed this post

Sağlık yetkililerimiz bu gönderiyi hemen fark edip talimat yayımladılar.

and issued an order that says

all passengers flying in from Wuhan to Taiwan

Wuhan'dan Tayvan'a gelen yolcular sağlık denetimlerinden geçirilecek,

need to start health inspections the very next day,

buna da hemen ertesi gün yani 1 Ocak'ta başlanacaktı.

which is the first day of January.

And this says to me two things.

Ben bundan iki şey anlıyorum.

First, the civil society trusts the government enough

İlki, sivil toplum hükûmete öyle güveniyor ki

olası yeni SARS vakaları hakkında sosyal forumlarda konuşabiliyor.

to talk about possible new SARS outbreaks in the public forum.

And the government trusts citizens enough

Hükûmet de vatandaşa güveniyor bu yüzden onu ciddiye alıyor

to take it seriously and treat it as if SARS has happened again,

ve SARS yeniden görülmüş gibi tedbire başvuruyor.

something we've always been preparing for, since 2003.

Ki biz bu olasılığa karşı 2003'ten beri hazırlanıyoruz.

And because of this open civil society,

Tayvan, CIVICUS'a göre şeffaf sivil toplumu sayesinde

according to the CIVICUS Monitor after the Sunflower Occupy,

Ayçiçeği Direnişi'nden beri Asya'daki en açık toplum haline geldi.

Taiwan is now the most open society in the whole of Asia.

We enjoy the same freedom of speech, of assembly,

Diğer özgür demokrasiler gibi,

[unclear] as other liberal democracies,

biz de konuşma ve toplanma serbestliği hakkını kullanıyoruz

but with the emphasis on keeping an open mind

ama halktan gelen yeni fikirlere açık olmayı ihmal etmiyoruz.

to novel ideas from the society.

And that is why our schools and businesses still remain open today,

Okul ve iş yerlerimizi kapatmadıysak işte bu yüzden.

there was no lockdown,

Karantina da uygulamadık,

it's been a month with no local confirmed cases.

bir aydan bu yana yerel herhangi bir vaka saptamadık.

So the fast part.

İşte hızlılık.

Every day, our Central Epidemic Command Center, or CECC,

Merkezi Epidemi Talimat Merkezimiz, kısaca CECC,

holds a press conference, which is always livestreamed,

her gün canlı yayımlanan bir basın konferansı yapıyor.

and we work with the journalists,

Gazetecilerle birlikte çalışıyoruz

they answer all the questions from the journalists,

ve merkez yetkilileri onların her sorusunu cevaplıyor.

and whenever there's a new idea coming in from the social sector,

Sosyal sektörden gelen yeni bir fikir mi var,

anyone can pick up their phone and call 1922

o zaman telefonu alıp 1922 hattını aramanız

and tell that idea to the CECC.

ve bu fikri CECC'ye iletmeniz yeter.

For example, there was one day in April

Nisan ayındaki bir olayı anlatayım.

where a young boy has said he doesn't want to go to school

Bir genç okula gitmek istemediğini söyledi

because his school mates may laugh at him

çünkü sadece pembe bir maskesi vardı;

because all he had is a pink medical mask.

arkadaşları onunla dalga geçebilirdi.

The very next day,

Hemen ertesi günü,

everybody in the CECC press conference started wearing pink medical masks,

CECC basın konferansında herkes pembe tıbbi maske takmaya başladı;

making sure that everybody learns about gender mainstreaming.

toplumsal cinsiyet eşitliğini yaygınlaştırmak gerekiyordu.

And so this kind of rapid response system

Bu kadar hızlı yanıt verdiğinizde

builds trust between the government and the civil society.

hükûmet ile sivil toplum arasında güven inşa edebiliyorsunuz.

And the second focus is fairness.

Dijital demokrasi ve adalete gelelim.

Making sure everybody can use their national health insurance card

Ulusal sağlık sigorta kartlarıyla,

herkesin yakınındaki eczanelerden maske alabilmesini sağlamalıydık;

to collect masks from nearby pharmacies,

not only do we publish the stock level of masks of all pharmacies,

bu yüzden eczanelerin maske stok durumlarını

6,000 of them,

her otuz saniyede bir yayımladık.

we publish it every 30 seconds.

Tam altı bin eczaneden bahsediyoruz.

That's why our civic hackers, our civil engineers in the digital space,

Sivil hacker'larımız yani dijitalin sivil mühendisleri,

built more than 100 tools that enable people to view a map,

100'den fazla araç geliştirerek insanların durumu bir haritadan izlemesini sağladı.

or people with blindness who talk to chat bots, voice assistants,

Görme engelli insanlar için ses asistanları tasarlandı;

böylece diğerleriyle aynı derecede kapsamlı bilgiye erişebiliyor

all of them can get the same inclusive access to information

about which pharmacies near them still have masks.

ve maske bulabilecekleri yakın eczaneleri öğrenebiliyorlar.

And because the national health insurance single payer

Sağlık güvencesinin yüzde 99,9'undan fazlasını

is more than 99.9 percent of health coverage,

tek başına ulusal sağlık sigorta sistemi ödediği için,

people who show any symptoms

hastalık belirtisi olan insanlar,

will then be able to take the medical mask,

herhangi bir mali yük altına girmeden

go to a local clinic,

maske alabiliyor, yerel kliniklere gidebiliyor

knowing fully that they will get treated fairly

ve herkesle aynı şartlarda tedavi edileceklerinden kuşku duymuyorlar.

without incurring any financial burden.

And so people designed a dashboard

İnsanların tasarladığı bir kullanıcı panosu sayesinde

that lets everybody see our supply is indeed growing,

herkes kaynaklarımızın gerçekten arttığını görüyor.

and whether there's over- or undersupply,

Kaynak fazlası ya da yetersizliğine göre,

so that we codesign this distribution system

dağıtım sistemini eczaneler ve tüm toplumla birlikte düzenliyoruz.

with the pharmacies, with the whole of society.

So based on this analysis,

Bu analize göre, yüzde yetmişte bir tepe noktası gördük.

we show that there was a peak at 70 percent,

and that remaining 20 percent of people were often young, work very long hours,

Kalan yüzde yirmiyi uzun saatler çalışan gençler oluşturuyordu.

when they go off work, the pharmacies also went off work,

Onlar işten çıktığında eczaneler de kapanmış oluyordu,

and so we work with convenience stores

biz de yerel marketlerle çalışmaya başladık.

so that everybody can collect their mask anytime,

Böylece herkes günün her saati maske alabiliyor.

24 hours a day.

So we ensure fairness of all kinds,

Dijital demokrasinin sağladığı geri bildirimlere güvenerek

based on the digital democracy's feedback.

her açıdan adaleti temin ediyoruz.

And finally, I would like to acknowledge that this is a very stressful time.

Son derece stresli zamanlar yaşadığımızı söylemeden geçemeyeceğim.

People feel anxious, outraged,

İnsanlar endişeli ve öfkeliler,

haliyle panik kaynaklı gereksiz alışverişler oluyor,

there's a lot of panic buying,

a lot of conspiracy theories in all economies.

ekonomiler komplo teorileriyle dolup taşıyor.

And in Taiwan,

Tayvan'ın yanlış bilgiyle mücadele stratejisi son derece basit.

our counter-disinformation strategy is very simple.

It's called "humor over rumor."

Buna "mizah söylentiyi yener" dedik.

So when there was a panic buying of tissue paper, for example,

Diyelim, insanlar bir panikle tuvalet kağıtları almaya koştular.

there was a rumor that says,

Söylentiye göre durum şu:

"Oh, we're ramping up mass production,

"Tuvalet kağıdıyla aynı malzemenin seri üretimini artıyoruz,

it's the same material as tissue papers,

and so we'll run out of tissue paper soon."

demek ki yakında tuvalet kağıdı bulamayacağız."

And our premier showed a very memetic picture

Devlet başkanımız bunun üzerine son derece gülünç bir resim gösterdi.

that I simply have to share with you.

Bakın işte burada.

In very large print,

Kocaman bir görselde,

he shows his bottom,

bize arkasını döner

wiggling it a little bit,

ve kalçasını hafif oynatır.

and then the large print says

Görselde iri harflerle şu yazar:

"Each of us only have one pair of buttocks."

"Hepimizin sadece bir poposu var."

And of course, the serious table shows

Bu aslında ciddi bir tabloydu

that tissue paper came from South American materials,

çünkü tuvalet kağıdı için malzemenin Güney Amerika'dan,

and medical masks come from domestic materials,

tıbbi maskeler içinse ülkemizden geldiğini gösteriyordu.

and there's no way that ramping up production of one

Birinin üretimini artırmanın,

will hurt the production of the other.

diğerinin üretimini kötü etkilemesine imkân yok.

And so that went absolutely viral.

Gerçek, tam anlamıyla yayıldı.

And because of that, the panic buying died down

Haliyle, panik kaynaklı tüketim de bir iki günde sona erdi.

in a day or two.

And finally, we found out the person who spread the rumor in the first place

Sahte haberi ilk yayan kişiyi bulduğumuzda

tuvalet kağıdı aracısı olduğunu gördük.

was the tissue paper reseller.

And this is not just a single shock point in social media.

Sosyal medyadaki tek panik noktası bununla kalmıyor tabii.

Every single day,

Günlük basın konferansları yanında her gün bir sürü şey çevriliyor.

the daily press conference gets translated

by the spokesdog of the Ministry of Health and Welfare,

Çeviriler Sağlık Bakanlığı'nın "sözcü köpeği" tarafından yapılıyor.

that translated a lot of things.

For example, our physical distancing is phrased as saying

Fiziksel mesafeyi nasıl açıkladığımıza bir bakın:

"If you are outdoors, you need to keep two dog-lengths away,

"Dışarıdayken mesafenizi iki köpek boyu koruyun,

if you are indoor, three dog-lengths away," and so on.

içerideyseniz, üç köpek boyu uzakta durun."

And hand sanitation rules, and so on.

El dezenfeksiyonu kuralları da öyle.

So because all this goes viral,

Bunları yaymak daha kolay olunca

we make sure that the factual humor spreads faster than rumor.

gerçekçi mizah da söylentiden daha hızlı davranmış oluyor.

And they serve as a vaccine, as inoculation,

Bir çeşit aşı gibi düşünün; insanları koruyor.

so that when people see the conspiracy theories,

R0 değeri birin altına düşecek tarzı komplo teorileri üretilince

the R0 value of that will be below one,

meaning that those ideas will not spread.

bu fikirlerin yayılmasını önlüyoruz.

And so I only have this five-minute briefing,

Benim vereceğim bilgiler bunlardı,

the rest of it will be driven by your Q and A,

artık sizlerin soru ve cevaplarıyla devam edeceğiz.

but please feel free to read more

Ama korona virüse karşı yürüttüğümüz strateji hakkında daha fazla bilgiyi

about Taiwan's counter-coronavirus strategy,

at taiwancanhelp.us.

taiwancanhelp.us adresinde bulabilirsiniz.

Thank you.

Teşekkür ederim.

DB: That's incredible.

DB: İnanılmaz.

And I love this "humor versus rumor."

"Mizah söylentiyi yener" olayına bayıldım.

The problem here in the US, perhaps,

ABD'de ise,

is that the rumors seem to travel faster than any response,

söylenti mizahi olsa bile diğer karşılıklardan hızlı yayılıyor gibi.

Sorunumuz bu belki de.

whether humorous or not.

How do you defeat that aspect in Taiwan?

Tayvan bu açıdan nasıl başarı sağladı?

AT: Yeah, we found that, of course,

AT: Açıkçası,

humor implicitly means there is a sublimation

mizahın dolaylı olarak öfkeyi ya da kederi

of upsetness, of outrage.

yüceltme eğilimini biz de fark ettik.

And so as you see, for example, in our premier's example,

Devlet başkanımızın örneğini yeniden düşünecek olursanız

he makes fun of himself.

kendisiyle dalga geçtiğini göreceksiniz.

He doesn't make a joke at the expense of other people.

Başkalarını hedef alarak espri ya da şaka yapmıyor.

And this was the key.

Esas önemli olan buydu.

Because people think it hilarious,

İnsanlar eğlenceli bulduğu şeyi paylaşıyorlar

they share it,

but with no malicious or toxic intentions.

ama arkasında art niyet ya da olumsuzluk yok.

People remember the actual payload,

Mesela, maskeleri üretmek için kullanılan malzemelerle ilgili tablo,

that table about materials used to produce masks,

çok daha kolay hatırlanıyor.

much more easily.

If they make a joke that excludes parts of the society,

Toplumun belli bir kısmını dışlayan bir şaka yapacak olursanız

of course, that part of society will feel outraged

o kesim tabii öfkelenir.

and we will end up creating more divisiveness,

Haliyle, toplum yanlısı bir tavrı bırakın bir kutuplaştırmayla karşılaşırsınız.

rather than prosocial behavior.

So the humor at no expense,

Mizah ama kimseyi harcamadan, kimseyi dışlamadan.

not excluding any part of society,

I think that was the key.

Sanırım işin temeli buydu.

DB: It's also incredible

DB: Gerçekten inanılmaz.

because Taiwan has such close ties to the origin point of this.

Çünkü Tayvan'ın bunun başlangıç noktasına çok yakın bağları var.

AT: PRC, yes.

AT: ÇHC, doğru.

DB: The mainland.

DB: Çin toprakları.

So given those close economic ties,

Aradaki ekonomik bağları düşündüğümüzde

how do you survive that kind of disruption?

mevcut mesafe ya da ilişkisizlik sizi zorlamıyor mu?

AT: Yeah, I mean, at this moment,

AT: Söylemiştim,

it's been almost a month now with no local confirmed cases,

yaklaşık bir aydan beri hiçbir yerel vaka saptamadık

so we're doing fine.

yani güzel gidiyoruz.

And what we are doing, essentially,

Temelde yaptığımız şey,

is just to respond faster than pretty much anyone.

diğer herkesten daha hızlı davranmaktan başka bir şey değil.

We started responding last year,

Biz geçen sene önlem almaya başlarken

whereas pretty much everybody else started responding this year.

hemen herkes bu sene eyleme geçti.

We tried to warn the world last year, but, anyway.

Aslında dünyayı geçen sene uyarmayı denemiştik... Neyse.

So in any case,

Her durumda, asıl mesele erken davranmak.

the point here is that if you start early enough,

you get to make sure that the border control

Bu sayede sınır kontrolü,

is the main point where you quarantine all the returning residents and so on,

ülkeye dönen kişilerin karantinaya alındığı ana nokta haline geliyor.

instead of waiting until the community spread stage,

Yani, muhtemelen insan haklarını ciddi olarak çiğneyen yöntemlerin

where even more human-right invading techniques

öyle ya da böyle uygulanmak zorunda kalındığı

would probably have to be deployed one way or the other.

virüsün tüm topluma yayıldığı aşamaya kadar beklemiyorsunuz.

And so in Taiwan, we've not declared an emergency situation.

Tayvan'da şimdiye kadar olağanüstü hâl ilan etmedik.

We're firmly under the constitutional law.

Anayasa hukukuna tam olarak bağlıyız.

Because of that, every measure the administration is taking

Dolayısıyla, yönetimin aldığı her tedbir,

is also applicable in non-coronavirus times.

korona virüsün olmadığı zamanda da geçerli oluyor.

And this forces us to innovate.

Bu da bizi yenilik getirmek durumunda bırakıyor.

Much as the idea of "we are an open liberal democracy"

"Biz açık özgür bir demokrasiyiz," dediğimizde

prevented us from doing takedowns.

bu fikir bizi yasaklamalardan alıkoydu.

And therefore, we have to innovate of humor versus rumor,

Bu nedenle, "mizah sahteyi yener" fikrini geliştirmek zorundaydık.

because the easy path, the takedown of online speech,

Kolay yol, online konuşmanın saf dışı bırakılması olurdu

is not accessible to us.

ama bu bizim için geçerli değil.

Our design criteria, which is no lockdowns,

Kısıtlamaların yer almadığı tasarım kriterlerimiz sayesinde

also prevented us from doing any, you know,

özel hayata fazla müdahaleci olan bir sistem de uygulamamış olduk.

very invasive privacy encroaching response system.

So we have to innovate at the border,

Yani, sınırda değişiklik yapmalıyız.

and make sure that we have a sufficient number of, for example,

Karantina otelleri de yeterli sayıda olmalı.

quarantine hotels or the so-called "digital fences,"

"Dijital çitler" deniyor bunlara;

where your phone is basically connected to the nearby telecoms,

telefonunuz yakındaki telekom hatlarına bağlanıyor

and they make sure that if they go out of the 15-meter or so radius,

ve 15 metre ya da bu alan içinde dışarı çıkacak olursanız

an SMS is sent to the local household managers or police and so on.

konakladığınız yerin yöneticilerine ya da polise SMS gönderiliyor.

But because we focus all these measures at the border,

Ama biz bu tedbirleri sınıra kaydırınca birçok insan hayatına devam ediyor.

the vast majority of people live a normal life.

DB: Let's talk about that a little bit.

DB: Bundan biraz konuşalım.

So walk me through the digital tools

Dijital araçları anlatsana.

and how they were applied to COVID.

COVID'e karşı nasıl kullanılıyorlar?

AT: Yes.

AT: Tamam.

So there's three parts that I just outlined.

Dijitalin üç temeli var, bunları anlattım.

The first one is the collective intelligence system.

Birincisi kolektif zekâ sistemi.

Through online spaces

that we design to be devoid of Reply buttons,

Online alanları Yanıtla butonları olmadan tasarlıyoruz.

because we see that, when there's Reply buttons,

Yanıtla seçeneği olduğunda

people focus on each other's face part, not the book part,

insanların içerikten ziyade görünüşe odaklandığını gördük.

and without "Reply" buttons,

"Yanıtla" butonları olmayınca

you can get collective intelligence

kolektif zekânın nerede fikir birliği yaptığını,

working out their rough consensus of where the direction is going

tedbir stratejileri hakkında hangi tarafa eğilim olduğunu

with the response strategies.

tahminen hesaplıyorsunuz.

So we use a lot of new technologies,

Birçok yeni teknoloji kullanıyoruz;

such as Polis,

Polis var mesela.

which is essentially a forum that lets you upvote and downvote

Bu forumda birbirinizin duygularını oyluyorsunuz,

each other's feelings,

artı ya da eksi yönde olabilir.

but with real-time clustering,

Ama gerçek zamanlı kümeleme uyguluyoruz.

so that if you go to cohack.tw,

cohack.tw'ye girdiğinizi varsayalım.

you see six such conversations,

Altı konuşma birden görüyorsunuz:

talking about how to protect the most vulnerable people,

En savunmasız insanların korunması,

how to make a smooth transition,

yumuşak bir geçişin nasıl olacağı,

how to make a fair distribution of supplies and so on.

kaynak dağıtımının adil bir şekilde nasıl yapılacağı hakkında olabilir.

And people are free to voice their ideas,

İnsanlar fikirlerini söylemekte serbest,

and upvote and downvote each other's ideas.

ayrıca birbirlerinin fikirlerini oyluyorlar.

But the trick is that we show people the main divisive points,

Ama püf nokta insanlara asıl çatışmalı noktaları göstermekte;

and the main consensual points,

tabii uzlaşılan ana noktaları da.

and we respond only to the ideas

Yalnızca farklı fikir gruplarını ikna edebilecek fikirleri yanıtlıyoruz.

that can convince all the different opinion groups.

So people are encouraged to post more eclectic, more nuanced ideas

İnsanları daha kapsayıcı, daha ince fikirler için teşvik ediyoruz;

and they discover, at the end of this consultation,

sonunda görüyorlar ki aslında herkes birçok konuda hemfikir.

that everybody, actually, agrees with most things,

with most of their neighbors on most of the issues.

Herkes çoğu komşusuyla aynı düşünüyor.

And that is what we call the social mandate,

Sosyal vekalet ya da demokratik vekalet

or the democratic mandate,

dediğimiz işte bu.

that then informs our development of the counter-coronavirus strategy

Korona virüsüne karşı stratejimizin nasıl bir aşama kaydettiğini anlıyor,

and helping the world with such tools.

dünyaya dijital araçlarla yardım ediyoruz.

And so this is the first part,

Böylece birinci kısma,

it's called listening at scale for rough consensus.

tahmini fikir birliği için belli ölçekte dinleme diyoruz.

The second part I already covered is the distribute ledger,

İkinci kısım bahsettiğim gibi kaynakların dağıtımı hakkında.

where everybody can go to a nearby pharmacy,

Amaç, herkesin yakınındaki eczaneye gidip

present their NHI card, buy nine masks, or 10 if you're a child,

sağlık kartını göstererek dokuz -çocukların on- maske alması.

and see the stock level of that pharmacy on their phone

Ayrıca, insanlar eczanenin stok düzeyini telefonunda görebilmeli

actually decreasing by nine or 10 in a couple of minutes.

çünkü dakikalar içinde dokuz - on kadar azalıyor.

And if they grow by nine or 10,

Bu düzeyi aşacak olursa,

of course, you call the 1922,

hemen 1922'yi arayıp şüpheli durum olduğunu bildiriyorsunuz.

and report something fishy is going on.

But this is participatory accountability.

Katılımcı sorumluluk meselesi bu tabii.

This is published every 30 seconds.

Veriler her 30 saniyede bir yayımlanıyor.

So everybody holds each other accountable,

Herkes de bir diğerinden sorumlu ve bu da güveni inanılmaz artırıyor.

and that massively increases trust.

And finally, the third one, the humor versus rumor,

"Mizah söylentiyi yener" fikrine geldik.

I think the important thing to see here

Burada bence asıl mesele,

is that wherever there's a trending disinformation or conspiracy theory,

yanlış bir bilgi ya da komplo teorisi yayılmaya başlayınca

you respond to it with a humorous package

bir mizah donanımıyla karşılık vermek.

within two hours.

Ama iki saat içinde.

We have discovered, if we respond within two hours,

İki saat içinde eyleme geçtiysek,

then more people see the vaccination than the conspiracy theory.

insanlar da komplo teorisinden daha çok aşıyı yani mizahı görmüş oluyor.

But if you respond four hours or a day afterwards,

Ama yanıtınız dört saat sonra ya da ertesi gün olduysa,

then that's a lost cause.

kaybedilmiş dava sayın.

You can't really counter that using humor anymore,

Mizahı kullanma şansınız gerçekten kaçmış oluyor.

you have to invite the person who spread those messages

Yalanı yayan kişiyi,

ortak yaratım atölyelerine davet etme zamanı geliyor.

into cocreation workshops.

But we're OK with that, too.

Ama bu da olur, sorun değil.

DB: Your speed is incredible.

DB: İnanılmaz bir hız.

I see Whitney has joined us with some questions.

Whitney de bize katılmış ve soruları var sanırım.

Whitney Pennington Rodgers: That's right,

Whitney Pennington Rodgers: Doğru.

we have a few coming in already from the audience.

İzleyicilerimizden çoktan sorular gelmeye başladı.

Hi there, Audrey.

Merhaba, Audrey.

And we'll start with one from our community member Michael Backes.

Topluluk üyemiz Michael Backes'ın sorusuyla başlayalım.

He asks how long has humor versus rumor been a strategy

"Mizah söylentiyi yener" stratejisini

ne kadar zamandır kullandığınızı öğrenmek istiyor.

that you've implemented.

Excuse me.

İzninizle.

"How long has humor versus rumor strategy been implemented?

"Mizah söylentiyi yener stratejisi ne zamandır kullanılıyor?

Were comedians consulted to make the humor?"

Espri üretirken komedyenlere danışıldı mı?"

AT: Yes, definitely.

AT: Tabii, tabii.

Comedians are our most cherished colleagues.

Komedyenler en değerli ortaklarımız.

And each and every ministry has a team of what we call participation officers

Her bakanlıkta trend konuları takip etmekle görevli bir ekip de var.

in charge of engaging with trending topics.

Katılım sağlayan yetkililer.

And it's a more than 100 people-strong team now.

Yüz kişiyi aşkın kişiyle etkili bir ekip oluşmuş durumda.

We meet every month and also every couple of weeks

Aylık ve haftalık periyotlarda bir araya geliyoruz

on specific topics.

ve özel konuları görüşüyoruz.

It's been like that since late 2016,

2016'dan beri var olan bir uygulama.

but it's not until our previous spokesperson, Kolas Yotaka,

Eski sözcümüz Kolas Yotaka,

bir buçuk yıl kadar önce aramıza katıldığında ise

joined about a year and a half ago,

do the professional comedians get to the team.

komedyenleri de ekipte görmeye başladık.

Previously, this was more about inviting the people who post, you know,

Önceden paylaşımlarına göre davet ettiklerimiz olurdu.

quotes like "Our tax filing system is explosively hostile,"

Biri, "Vergi dosyalama sistemimiz bir düşman bombası," yazmış diyelim;

and gets trending,

paylaşım da trend olmuş.

and previously, the POs just invited those people.

İşte eskiden bu insanları sadece davet ederdik.

Everybody who complains

Vergi dosyalama sisteminden şikayetçi olan herkes

about the finance minister's tax-filing experience

bu sistemi yeniden ve birlikte düzenlemek için davet alırdı.

gets invited to the cocreation of that tax filing experience.

So previously, it was that.

Eskiden durum böyleydi.

But Kolas Yotaka and the premier Su Tseng-chang said,

Sözcü Kolas Yotaka ve devlet başkanı Su Tseng-chang,

wouldn't it be much better and reach more people

daha fazla insana ulaşmak için

if we add some dogs to it or cat's pictures to it?

kedi ve köpek resimleri kullanmayı önerdiler.

And that's been around for a year and a half.

Bir buçuk yıldan beri başvurduğumuz yöntem bu.

WPR: Definitely, I think it makes a lot of difference, just even seeing them

WPR: Ardındaki fikir sürecine katılmasanız bile,

without being part of the thought process behind that.

bence büyük fark yaratıyordur.

And we have another question here from G. Ryan Ansin.

G. Ryan Ansin'den bir soru gelmiş.

He asks, "What would you rank the level of trust

Diyor ki: "Salgından önce

your community had before the pandemic,

halkınız arasındaki güvenin seviyesini,

in order for the government to have a chance

at properly controlling this crisis?"

hükûmetin krizi başarıyla yönetmesi açısından nasıl değerlendirirsiniz?

AT: I would say that a community trusts each other.

AT: Halk arasında güven olmalı.

And that is the main point of digital democracy.

Güven, dijital demokrasinin en önemli unsurudur.

This is not about people trusting the government more.

Bu, insanların hükûmete daha fazla güvenmesi değil,

This is about the government trusting the citizens more,

hükûmetin vatandaşa daha fazla güvenmesiyle ilgili.

making the state transparent to the citizen,

Devleti vatandaş için şeffaf kılmak;

not the citizen transparent to the state,

başka rejimlerdeki gibi

which would be some other regime.

vatandaşı devlete şeffaf kılmak değildir.

So making the state transparent to the citizens

Devleti vatandaş için şeffaf hale getirmek,

doesn't always elicit more trust,

her zaman güven inşa etmez.

because you may see something wrong, something missing,

Çünkü devletin bir yanlışını ya da bir eksiğini görebilir,

something exclusively hostile to its user experience,

onun kötü niyetli davrandığına tanıklık edebilirsiniz.

an so on, of the state.

Böyle düşünün.

So it doesn't necessarily lead to more trust from the government.

Yani, devlet mutlaka daha fazla güven duyacak değil.

Sorry, from the citizen to the government.

Ah, pardon vatandaş demek istedim.

But it always leads to more trust between the social sector stakeholders.

Ama sosyal sektör katılımcıları arasında güveni mutlaka yükseltir.

So I would say the level of trust between the people

İnsanlar arasındaki güven düzeyi açısından baktığımızda,

who are working on, for example,

farklı meslek gruplarından gidecek olursak

medical officers,

örneğin sağlık çalışanları

and people who are working with the pandemic responses,

ve salgın stratejileri geliştiren insanlar

people who manufacture medical masks,

ya da tıbbi maske üretenler

and so on,

-örnekleri çoğaltabiliriz-

all these people,

tüm bu kişiler arasındaki güven düzeyi son derece yüksek.

the trust level between them is very high.

And not necessarily they trust the government.

Ama hükûmete olan güvenleri hakkında kesin konuşamayız.

But we don't need that for a successful response.

Başarılı bir mücadele için buna ihtiyacımız yok.

If you ask a random person on the street,

Sokakta birini çevirip sorun,

they will say Taiwan is performing so well because of the people.

Tayvan'ın başarısının insanlar sayesinde olduğunu söyler.

When the CECC tells us to wear the mask,

CECC bize maske takın dediğinde

we wear the mask.

maskelerimizi takarız.

When the CECC tells us not to wear a mask,

CECC fiziksel mesafenizi koruduğunuzda

like, if you are keeping physical distance,

maske takmayın derse,

we wear a mask anyway.

biz yine de takarız.

And so because of that,

Bence bu yüzden,

I think it's the social sector's trust between those different stakeholders

sosyal sektördeki katılımcılar arasında güven inşası,

that's the key to the response.

mücadele stratejisinin temelidir.

WPR: I will come back shortly with more questions,

WPR: Daha sonra sorularımla aranıza döneceğim

but I'll leave you guys to continue your conversation.

ama şimdi sohbetinize devam etmeniz için gidiyorum.

AT: Awesome.

AT: Teşekkürler.

DB: Well, clearly, part of that trust in government

DB: 2014'teki Ayçiçeği Hareketi'nde

was maybe not there in 2014 during the Sunflower Movement.

hükûmete güven bu kadar yüksek değildi belki de.

So talk to me about that

Bundan bahseder misin?

and how that led to this, kind of, digital transformation.

Bu durum dijital dönüşüme nasıl yol açtı mesela?

AT: Indeed.

AT: Haklısın.

Before March 2014, if you asked a random person on the street in Taiwan,

Mart 2014'ten önce Tayvan'da birini çevirip şöyle söylediniz diyelim:

like, whether it's possible for a minister -- that's me --

Bir devlet bakanı ofisini parka taşıdı,

to have their office in a park, literally a park,

oradan çalışıyor.

anyone can walk in and talk to me for 40 minutes at a time,

İsteyen herkes yanına gidip kırk dakika konuşabilir;

I'm currently in that park, the Social Innovation Lab,

kendisi şimdi parkta, Sosyal Yenilik Laboratuvarı'nda.

they would say that this is crazy, right?

O kişi de size, ne saçma der geçerdi.

No public officials work like that.

Hiçbir devlet görevlisi böyle çalışmaz.

But that was because on March 18, 2014,

Ama 18 Mart 2014 önemli bir dönüm noktası.

hundreds of young activists, most of them college students,

Çünkü çoğu üniversiteli yüzlerce genç aktivist öğrenci,

occupied the legislature

meclisi işgal edip

to express their profound opposition to a trade pact with Beijing

Pekin'le bir ticaret paktı imzalanmasına karşı çıktılar.

under consideration,

O sırada görüşmeler devam ediyordu,

and the secretive manner in which it was pushed through the parliament

Dönemin iktidar partisi Kuomintang'ın

sözleşmeyi meclisten gizlice geçirme çabası protesto edildi.

by Kuomintang, the ruling party at the time.

And so the protesters demanded, very simply,

Protestocuların talebi basitti:

that the pact be scraped,

Sözleşme geri çekilecek;

and the government to institute a more transparent ratification process.

hükûmet daha şeffaf bir onaylama süreci uygulayacaktı.

And that drew widespread public support.

Kamu desteği müthişti.

It ended a little more than three weeks later,

Üç haftadan kısa sürede protesto sona erdi

after the government promised and agreed

ve yasama sürecinin değişimiyle ilgili olan

on the four demands [unclear] of legislative oversight.

dört talep [belirsiz] hükûmetçe kabul edildi.

A poll released after the occupation

Ayaklanmanın ardından yapılan ankete göre,

showed that more than 75 percent remained dissatisfied

halkın yüzde 75'inden fazlası iktidardan memnun değildi.

with the ruling government,

illustrating the crisis of trust that was caused by a trade deal dispute.

Ticaret sözleşmesine karşı duruş güven krizi de ortaya çıkarmış oldu.

And to heal this rift and communicate better

Yönetim, vatandaşla anlaşmazlığı giderip

with everyday citizens,

iletişimi kuvvetlendirmek için

the administration reached out to the people who supported the occupiers,

işgalcileri destekleyen insanlara ulaştı.

for example, the g0v community,

Bunlardan biri de g0v topluluğuydu.

which has been seeking to improve government transparency

Topluluğun amacı, açık kaynak araçları yaratarak

through the creation of open-source tools.

hükûmetin şeffaflığını arttırmaktı.

And so, Jaclyn Tsai, a government minister at the time,

Dönemin hükûmet bakanlarından biri olan Jaclyn Tsai,

attended our hackathon

yazılım yarışmamıza katılıp

and proposed the establishment of novel platforms

online toplulukla politik fikir paylaşımı yapmamız için

with the online community to exchange policy ideas.

yeni platformlar kurulmasını önerdi.

And an experiment was born called vTaiwan,

Sonuçta vTaiwan deneyi ortaya çıktı.

that pioneerly used tools such as Polis,

Polis gibi araçları kullanması açısından öncü oldu.

that allows for "agree" or "disagree" with no Reply button,

''Katılıyorum/Katılmıyorum'' için Yanıtla tuşunu kullanılmıyor,

that gets people's rough consensus on issues such as crowdfunding,

insanların bazı konulardaki fikir birlikleri tahmin ediliyor,

equity-based crowdfunding, to be precise,

mesela öz kaynağa göre kitlesel fonlama

teleworking and many other cyber-related legislation,

ya da uzaktan çalışma ve siberle ilgili kanun.

of which there is no existing unions or associations.

Ki bununla ilgili şu anda sendika ya da birlik bulunmuyor.

And it proved to be very successful.

Deney son derece başarılı oldu.

They solved the Uber problem, for example,

Uber sorununu çözmeleri aklıma gelen bir örnek.

and by now, you can call an Uber --

Artık Uber'i arayarak hizmet alabilirsiniz;

I just called an Uber this week --

daha bu hafta Uber kullandığımı söyleyebilirim.

but in any case, they are operating as taxis.

Her şekilde taksi gibi çalışıyorlar.

They set up a local taxi company called Q Taxi,

Q Taxi adında yerel bir taksi şirketi kurdular.

and that was because on the platform, people cared about insurance,

Çünkü platformdaki insanlar, sigortayı önemsiyorlardı;

they care about registration,

kayıt sistemini de öyle.

they care about all the sort of, protection of the passengers, and so on.

Ayrıca, yolcuların korunması gibi daha pek çok konu var.

So we changed the taxi regulations,

Biz de taksi yönetmeliklerini değiştirdik,

and now Uber is just another taxi company

böylece Uber artık normal bir taksi şirketi

along with the other co-ops.

ve diğer kooperatiflerden farksız.

DB: So you're actually, in a way,

DB: Yani, yasalarla ilgili kitle kaynak çalışması,

crowdsourcing laws that, well, then become laws.

bir yerde sonradan yasalaşıyor diyebiliriz.

AT: Yeah, learn more at crowd.law.

AT: Aynen öyle. crowd.law'da daha fazla bilgi var.

It's a real website.

Burası gerçek bir web site.

DB: So, some might say that this seems easier,

DB: Tayvan bir ada ülkesi.

because Taiwan is an island,

Bu yüzden işinin daha kolay olduğunu söyleyenler çıkabilir.

that maybe helps you control COVID,

Böylece, COVID'i kontrol etmenin ve sosyal istikrarı sağlamanın,

helps promote social cohesion,

daha kolay olabileceğini düşünenler.

maybe it's a smaller country than some.

Tayvan'ın görece daha küçük olması.

Do you think that this could be scaled beyond Taiwan?

Stratejiniz Tayvan'dan daha büyük yerlerde uygulanabilir mi?

AT: Well, first of all,

AT: Öncelikle,

23 million people is still quite some people.

yirmi üç milyon insan az değil.

It's not a city,

Şehir değiliz.

as some usually say, you know, "Taiwan is a city-state."

"Tayvan bir şehir devleti," diyenler var biliyorsunuz.

Well, 23 million people, not quite a city-state.

Yirmi üç milyon insan şehir devletinde yaşamaz.

And what I'm trying to get at,

Şöyle anlatayım:

is that the high population density and a variety of cultures --

Yirmiden fazla ulusal dilimiz var,

bu kültürel çeşitlilik ve yüksek nüfus yoğunluğu,

we have more than 20 national languages --

doesn't necessarily lead to social cohesion, as you said.

söylediğinizin aksine sosyal istikrarı zorlayabilir.

Rather, I think, this is the humbleness of all the ministers

Devlet bakanlarının genelindeki alçak gönüllü tavrın,

in the counter-coronavirus response.

korona virüs ile mücadelede daha önemli olduğunu düşünüyorum.

They all took on an attitude of "So we learned about SARS" --

Hepsi, "SARS'tan gördük, öğrendik," diye düşündüler.

many of them were in charge of the SARS back then,

Bakanların çoğu SARS zamanı görevdeydi.

but that was classical epidemiology.

Tabii salgın bilimi sınıfsaldır.

This is SARS 2.0, it has different characteristics.

Bu SARS 2.0 ve farklı özellikleri var.

And the tools that we use are very different,

Dijital dönüşümden dolayı kullandığımız araçlar da farklı.

because of the digital transformation.

And so we are in it to learn together with the citizens.

Kısacası, bu sefer vatandaşlarla birlikte öğreniyoruz.

Our vice president at the time,

Zamanın başkan vekili olan Dr. Chen Chien-jen akademisyendi

Dr. Chen Chien-jen, an academician,

ve salgın bilimi üzerine ders kitabını o yazmıştı.

literally wrote the textbook on epidemiology.

However, he still says,

Ama hâlâ şöyle söylüyor:

"You know, what I'm going to do is record an online MOOC,

"Salgın bilimi hakkında online kitlesel bir kurs açacağım."

a crash course on epidemiology,

that shares with,

I think, more than 20,00 people enrolled the first day,

Sanırım ilk gün, aralarında ben de olmak üzere,

yirmi binden fazla kişi kaydoldu.

I was among them,

to learn about important ideas,

Kursun amacı,

like the R0 and the basic transmission

R0 ve bulaşma hakkında önemli temel fikirleri edinmek

and how the various different measures work,

ve farklı tedbirlerin nasıl çalıştığını anlamak.

and then they asked people to innovate.

Ardından insanlara yeni önerilerini sordular.

If you think of a new way that the vice president did not think of,

Başkan yardımcısının aklına gelmeyen yeni bir yöntem düşünürseniz,

just call 1922,

1922'yi arıyorsunuz

and your idea will become the next day's press conference.

ve öneriniz ertesi gün basın konferansında konuşuluyor.

And this is this colearning strategy,

Kolektif öğrenme stratejisi.

I think, that more than anything enabled the social cohesion,

Bence bu yöntem sosyal istikrarı her şeyden daha fazla sağlıyor.

as you speak.

But this is more of a robust civil society than the uniformity.

Burada benzerlikten ziyade kuvvetli bir sivil toplum söz konusu.

There's no uniformity at all in Taiwan,

Tayvan'da birbirine benzer olma durumu yok aslında.

everybody is entitled to their ideas,

Herkes fikirlerinden sorumlu.

and all the social innovations,

Sosyal yenilikler çok çeşitli;

ranging from using a traditional rice cooker

geleneksel bir pilav pişirici kullanma tercihi,

to revitalize, to disinfect the mask,

maskenizi nasıl temizlediğiniz

to pink medical mask, and so on,

ya da maskenizin rengi gibi farklı konularda

there's all variety of very interesting ideas

çok ilginç fikirler geliyor

that get amplified by the daily press conference.

ve her gün basın konferansında bunlar masaya yatırılıyor.

DB: That's beautiful.

DB: Etkileyici.

Now -- oh, Whitney is back,

Whitney yeniden aramızda.

so I will let her ask the next question.

Sorusunu sorması için ona söz veriyorum.

WPR: Sure, we're having some more questions come in.

WPR: Teşekkürler. Sorular gelmeye devam ediyor.

One from our community member Aria Bendix.

Topluluk üyemiz Aria Bendix'ten bir sorumuz var.

Aria asked, "How do you ensure that digital campaigns act quickly

"Dijital kampanyaları hızla uygulamaya alırken

aynı zamanda kesinliği nasıl koruyorsunuz?

without sacrificing accuracy?

In the US, there was a fear of inciting panic about COVID-19

Ocak ayında ABD'de COVID-19'un paniğe neden olacağından korkuluyordu.

in early January."

AT: This is a great question.

AT: Çok güzel bir soru.

So most of the scientific ideas about the COVID are evolving, right?

COVID ile ilgili bilimsel fikirler sürekli değişiyor, değil mi?

The efficacy of masks, for example, is a very good example,

Maskelerin ne kadar yararlı olduğu konusu var mesela.

because the different characteristics of previous respiratory diseases

Geçmiş solunum hastalıkları, farklı özellikleri nedeniyle

respond differently to the facial mask.

maskeye de farklı yanıt veriyor.

And so, our digital campaigns

Dijital kampanyalarımız, bunu dikkate alarak

focus on the idea of getting the rough consensus through.

tahmini fikir birliklerini öğrenmeye odaklanıyor.

So basically, it's a reflection of the society,

Buna daha çok toplumdan yansıyanlar diyelim.

through Polis, through Slido, through the joint platform,

Polis ve Slido gibi ortak platformlardan,

the various tools that vTaiwan has prototyped,

yani vTaiwan'ın geliştirdiği çeşitli araçlardan yararlanıp

we know that people are feeling a rough consensus about things

insanların belli noktalarda uzlaştığını görüyoruz;

and we're responding to the society, saying,

sonrasında topluma dönüp diyoruz ki:

"This is what you all feel

"Bakın, siz bunu hissediyorsunuz

and this is what we're doing to respond to your feelings.

ve duygularınıza seslenmek için bizim yaptıklarımız da bunlar."

And the scientific consensus is still developing,

Bilimsel uzlaşılar değişmeye devam ediyor

but we know, for example,

ama bildiğimiz şeyler var.

people feel that wearing a mask mostly protects you,

Bir koruma yolu olarak maske etkili görülüyor

because it reminds you to not touch your face

çünkü bu sayede yüzünüze dokunmamak gerektiğini

and wash your hands properly."

ve ellerinizi düzgünce yıkamayı hatırlıyorsunuz.

And these, regardless of everything else,

Özellikle bu iki husus herkesin uzlaştığı şeyler.

are the two things that everybody agrees with.

So we just capitalize on that and say,

Bundan faydalanmak için diyoruz ki:

"OK, wash your hands properly,

"Ellerinizi iyice yıkayın,

and don't touch your face,

yüzünüze de dokunmayın.

and wearing a mask reminds you of that."

Bunları hatırlamak için de maskenizi takın."

And that lets us cut through

Bu sayede ideolojik güdümlü tartışmalara girmeden

the kind of, very ideologically charged debates

and focus on what people generally resonate with one another.

insanların genelde hemfikir olduğu konulara odaklanabiliyoruz.

And that's how we act quickly without sacrificing scientific accuracy.

Böylece bilimsel doğruluğu riske atmadan hızla yanıt veriyoruz.

WPR: And this next question sort of feels connected to this as well.

WPR: Sıradaki soru da bununla ilişkili gibi duruyor.

It's a question from an anonymous community member.

İsmini vermek istemeyen bir üyemizden gelmiş.

"Pragmatically, do you think any of your policies

"Pragmatik açıdan politikalarınız,

could be applied in the United States under the current Trump administration?"

mevcut Trump yönetimindeyken Birleşik Devletler'de uygulanabilir mi?"

AT: Quite a few, actually.

AT: Pek çoğu uygulanabilir.

We work with many states in the US and abroad

ABD'deki ve yurt dışındaki birçok eyaletle birlikte

on what we call "epicenter to epicenter diplomacy." (Laughs)

"merkez üsleri diplomasisi" dediğimiz bir çalışma yapıyoruz. (Gülüşmeler)

So what we're doing essentially is,

Bir örnek vereyim:

for example, there was a chat bot in Taiwan

Tayvan'daki bir sohbet aracı,

that lets you, but especially people under home quarantine,

özellikle karantina altındaki insanların sorularına açık olsun.

to ask the chat bot anything.

Her türlü soru.

And if there is a scientific adviser

Sık gelen sorulardan birine daha önce bilimsel tavsiye verilmişse,

who already wrote a frequently asked question,

the chat bot just responds with that,

sohbet aracı bu cevabı gösterir.

but otherwise, they will call the science advisory board

Diğer durumda ise, bilim danışma kurulunu ararız,

and write an accessible response to that,

onlar da erişebilir bir yanıt verir

and the spokesdog would translate that into a cute dog meme.

ve çeviri aracı da bu yanıtı köpek figürleriyle çevirir.

And so this feedback cycle

Geri bildirim döngüsü şöyle:

of people very easily accessing, finding, and asking a scientist,

Bilim insanlarına kolaylıkla erişiminiz sağlanıyor,

and an open API that allows for voice assistance

ardından açık bir API sayesinde döngüye dahil olanlar

and other third-party developers to get through it,

ses asistanı ve üçüncü taraf geliştiriciler.

resonates with many US states,

Birçok ABD eyaletiyle uyum bir süreç.

and I think many of them are implementing it.

Sanırım pek çoğu da uyguluyor.

And before the World Health Assembly, I think three days before,

Dünya Sağlık Asamblesi'nden üç gün önceydi sanırım,

we held a 14 countries [unclear] lateral meeting,

on dört ülkeyle karşılıklı bir toplantı yaptık.

kind of, pre-WHA,

DSA'ya hazırlık gibiydi

where we shared many small, like, quick wins like this.

ve bu türden ufak ama etkili kazanımları konuştuk.

And I think many jurisdictions took some of that,

Birçok hükûmetin bundan faydalandığını sanıyorum;

including the humor versus rumor.

sahte mizahı yener fikri de bunların içinde.

Many of them said

that they're going to recruit comedians now.

Pek çok ülkenin temsilcisi komedyenlerle çalışacağını söyledi.

WPR: (Laughs) I love that.

WPR: (Gülerek) Ne güzel.

DB: I hope so.

DB: Öyle olsun umarım.

WPR: I hope so too.

WPR: Ben de öyle umuyorum.

And we have one more question, which is actually a follow-up,

Bir öncekini takiben bir sorumuz daha var,

from Michael Backes, who asked a question earlier.

yine Michael Backens'tan gelmiş.

"Does the Ministry plan to publish their plans in a white paper?"

"Bakanlık, planlarını beyaz bülten şeklinde yayımlamayı düşünüyor mu?"

Sounds like you're already sharing your plans with folks,

Planlarınızı zaten halkla paylaşıyorsunuz gibi duruyor,

but do you have a plan to put it out on paper?

bunları basılı olarak da görebilecek miyiz?

AT: Of course.

AT: Tabii, tabii.

Yeah, and multiple white papers.

Tek bir beyaz bülten de değil.

So if you go to taiwancanhelp.us,

Stratejimizin büyük kısmını yine kitle kaynaklı olan,

that is where most of our strategy is,

taiwancanhelp.us web sitesinde paylaşıyoruz.

and that website is actually crowdsourced as well,

and it shows that more than five million now, I think,

Yanılmıyorsam web sitedeki veriler,

medical masks donated to the humanitarian aid.

insani yardım için yine kitle kaynaklı olan

beş milyondan fazla tıbbi maske bağışlandığını gösteriyor.

It's also crowdsourced.

People who have some masks in their homes,

Evlerinde maske olan

who did not collect the rationed masks,

ya da dağıtılan maskeleri almayanlar,

they can use an app, say,

bir uygulama üzerinden

"I want to dedicate this to international humanitarian aid,"

uluslararası insani yardım için bağışta bulunabiliyorlar.

and half of them choose to publish their names,

Bağışçıların yarısı da isimlerini yayımlıyor,

so you can also see the names of people who participated in this.

siz de buna katılan insanların kim olduklarını görüyorsunuz.

And there's also an "Ask Taiwan Anything" website,

Başka bir sayfamız da "Tayvan'a Her Şeyi Sorun."

(Laughs)

(Güler)

at fightcovid.edu.tw,

fightcovid.edu.tw sitesindeki sayfada,

that outlines, in white paper form, all the response strategies,

tüm müdahale stratejileri beyaz bülten şeklinde yer alıyor.

so check those out.

Bunları da inceleyebilirsiniz.

WPR: Great.

WPR: Harika.

Well, I will disappear and be back later with some other questions.

Şimdi aranızdan ayrılıyorum ama yine sorularım olacak.

DB: A blizzard of white papers, if you will.

DB: Beyaz bülten yağmuru gibi.

I'd like to turn the focus on you a little bit.

Biraz da senden bahsedelim istiyorum.

How does a conservative anarchist become a digital minister?

Muhafazakar bir anarşist nasıl dijital bakanı olur?

AT: Yeah, by occupying the parliament, and through that.

AT: Meclisi işgal ederek tabii.

(Laughs)

(Gülüşmeler)

More interestingly,

Daha ilginci, hükûmetle birlikte çalışarak derim.

I would say that I go working with the government,

but never for the government.

Asla hükûmet için değil.

And I work with the people, not for the people.

Yine, insanlarla çalışırım; onlar için değil.

I'm like this Lagrange point

Şu Lagrange noktası gibi yani;

between the people's movements on one side

bir tarafımda insanların hareketleri

and the government on the other side.

diğer yanımda hükûmet.

Sometimes right in the middle,

Bazen tam merkezde olurum

trying to do some coach or translation work.

ve bir çeşit kılavuzluk ya da çeviri için çalışırım.

Sometimes in a kind of triangle point,

Bazen de üçlü bir nokta olur,

trying to supply both sides with tools for prosocial communication.

toplum yanlısı iletişim için iki tarafı da beslemeye çalışırım.

But always with this idea

Ortak değerleri,

of getting the shared values out of different positions,

farklı konumlardan ve çeşitlilikten almak;

işte değişmeyen tek fikir budur.

out of varied positions.

Because all too often,

Demokrasi çoğu zaman

democracy is built as a showdown between opposing values.

zıt değerler arasındaki bir hesaplaşma üzerine kurulur.

But in the pandemic, in the infodemic,

Ama pandemi ya da bilgi salgını

in climate change,

veya iklim değişikliği gibi daha pek çok yapısal meselede,

in many of those structural issues,

the virus or carbon dioxide doesn't sit down and negotiate with you.

virüs ya da karbon dioksitle karşılıklı oturup müzakere edemezsiniz.

It's a structural issue that requires common values

Burada farklı konumlardan inşa edilebilecek ortak değerlere

built out of different positions.

ihtiyaç duyan yapısal bir durum var.

And so that is why my working principle is radical transparency.

Dolayısıyla, çalışma prensibimi radikal şeffaflık açıklıyor.

Every conversation, including this one,

Şu anda olduğu gibi her konuşmam kayıt altına alınır

is on the record,

including the internal meetings that I hold.

ve yaptığım kurum içi görüşmeler de buna dâhil.

So you can see all the different meeting transcripts

Toplantılarımın deşifre metinlerini,

in my YouTube channel, in the SayIt platform,

YouTube kanalımda, Saylt platformunda yayımlıyorum.

where people can see, after I became digital minister,

Buralara bakarsanız, dijital bakanı olduktan sonra

I held 1,300 meetings with more than 5,000 speakers,

5,000'den fazla konuşmacıyla 1,300 toplantı yaptığımı

with more than 260,000 utterances.

ve 260,000'den fazla kelime kullandığımı göreceksiniz.

And every one of them has a URL

Her birinin de bir URL'si var,

that becomes a social object that people can have a conversation on.

dolayısıyla insanlar bunun hakkında sosyal bir nesne olarak tartışabiliyor.

And because of that,

Neden etkili?

for example, when Uber's David Plouffe visited me to lobby for Uber,

Mesela, Uber'den David Ploufee'nin lobicilik için benimle görüşmesi;

because of radical transparency,

Ploufee radikal şeffaflığın gayet iyi farkındaydı,

he is very much aware of that,

and so he made all the arguments based on public good,

haliyle tüm argümanlarını kamu yararı gibi,

based on sustainability, and things like that,

sürdürülebilirlik gibi konular üzerinden yürüttü.

because he knows that the other sides would see his positions

Çünkü diğer tarafların onun savunduğu konumları

çok net, çok şeffaf olarak göreceğini biliyordu.

very clearly and transparently.

So that encourages people to add on each other's argument,

İnsanlar karşı argümanları zenginleştirme şevkini buluyor

instead of attacking each other's person,

ve bu birbirimizin saygınlığına saldırmaktan çok daha iyi.

you know, credits and things like that.

And so I think that, more than anything,

Ki bana kalırsa bu nokta,

is the main principle of conserving the anarchism of the internet,

internet anarşizmini korumanın en temel ilkesini açıklıyor.

which is about, you know,

İnternet anarşizmi derken kastım;

nobody can force anyone to hook to the internet,

kimse kimseyi internete bağlansın

ya da yeni bir internet protokolünü kullansın diye zorlayamaz.

or to adhere to a new internet protocol.

Everything has to be done using rough consensus and running code.

Her şey tahmini uzlaşılar, kodlar üzerinden yapılmak zorunda.

DB: I wish you had more counterparts all around the world.

DB: Keşke başka yerlerde de benzerleriniz olsaydı.

Maybe you wish you had more counterparts all around the world.

Hem belki siz de dünya genelinde emsallerinizi görmek isterdiniz.

AT: That's why these ideas are worth spreading.

AT: Bu fikirleri yaymaya tam da bu yüzden değer.

DB: There you go.

DB: Kesinlikle öyle.

So one of the challenges that might arise with some of these digital tools

Bu dijital araçların bazılarında erişim sorunu yaşanabilir.

is access.

How do you approach that part of it

Bu konuya karşı yaklaşımınız nedir?

for folks maybe who don't have the best broadband connection

Mesela, geniş bant bağlantısı yeterince iyi olmayanlar

or the latest mobile phone or whatever it might be that's required?

ya da son teknoloji telefon gibi gerekli araçları kullanamayanlar?

AT: Well, anywhere in Taiwan,

AT: Tayvan'ın her yerinde,

even on the top of Taiwan, almost 4,000 meters high,

dört bin metreye kadar çıkan en yüksek yeri olan

the Saviah, or the Jade Mountain,

Saviah ya da Jade Dağı'nda bile

you're guaranteed to have 10 megabits per second

4G, fiber ya da kablo üzerinden saniyede 10 megabit hız garantidir.

over 4G or fiber or cable,

with just 16 US dollars a month, an unlimited plan.

Limitsiz planla ayda sadece 16 ABD doları ödersiniz.

And actually, on the top of the mountain, it's faster,

Aslında dağın tepesindeyken bağlantı da daha hızlıdır

çünkü geniş bandı kullanan insan sayısı fazla değil.

fewer people use that bandwidth.

And if you don't, it's my fault.

Bağlanamıyorsanız, bu benim hatamdır.

It's personally my fault.

Bu benim kişisel hatam.

In Taiwan, we have broadband as a human right.

Geniş bant Tayvan'da bizim için insan haklarından biri.

And so when we're deploying 5G,

5G'yi yerleştirirken önce 4G sinyali en zayıf olan yerlere bakarız

we're looking at places where the 4G has the weakest signal,

and we begin with those places in our 5G deployment.

ve 5G konumlamasında bu yerlere öncelik veririz.

And only by deploying broadband as a human right

Geniş bandı bir insan hakkı olarak uygularsak,

can we say that this is for everybody.

işte ancak o zaman bu herkes içindir diyebiliriz.

That digital democracy actually strengthens democracy.

Dijital demokrasi gerçekten de demokrasiyi güçlendiriyor diyebiliriz.

Otherwise, we would be excluding parts of the society.

Yoksa, toplumun bazı kesimlerini dışarıda bırakmış oluruz.

And this also applies to, for example,

Aynı anlayışın uygulandığı başka durumlar da var.

you can go to a local digital opportunity center

Yerel bir dijital fırsat merkezine gidip

to rent a tablet that's guaranteed

son üç yılda üretildiği garantisiyle bir tablet kiralayabilirsiniz.

to be manufactured in the past three years,

and things like that,

to enable, also, the different digital access

Farklı dijital erişimler için dijital fırsat merkezleri,

by the digital opportunity centers, universities and schools,

üniversite ve okullar var.

and public libraries, very important.

Halk kütüphaneleri de çok önemli.

And if people who prefer to talk in their town hall,

İnsanlar belediyelerinin binasında konuşmayı tercih ederse,

I personally go to that town hall with a 360 recorder,

elimde bir ses kaydediciyle bizzat oraya gider

and livestream that to Taipei and to other municipalities,

ve konuşmaları Taipei'ye, diğer belediyelere canlı yayımlarım.

where the central government's public servants can join

Merkezi hükûmet çalışanları da bağlantısı olan bir odadan katılabilir

in a connected room style,

but listening to the local people who set the agenda.

ama burada gündemi belirleyen halkın konuşmaları dinlenir.

So people still do face-to-face meetings,

Yüz yüze görüşmeler hâlâ yapılıyor

yani bu dönüşümü yaparken yüz yüze görüşmeleri kaldırmıyoruz.

we're not doing this to replace face-to-face meetings.

We're bringing more stakeholders

Belediyelerin merkezi hükûmetlerinden daha fazla kişiye ulaşarak

from central government in the local town halls,

and we're amplifying their voices

onların seslerini duyuruyoruz.

by making sure the transcripts, the mind maps, and things like that

Bunu da transkript, zihin haritaları gibi şeylerin

are spread through the internet in real time,

gerçek zamanlı olarak internette yayılmasıyla sağlıyoruz.

but we don't ever ask the elderly to, say,

Ama yaşça büyüklere gidip

"Oh, you have to learn typing, otherwise you don't do democracy."

"Klavyede yazmayı öğrenmelisiniz, yoksa demokrasi yapamazsınız," demiyoruz.

It's not our style.

Tarzımız bu değil.

But that requires broadband.

Geniş banda ihtiyacımız var

Because if you don't have broadband, but only a very limited bandwidth,

çünkü bant aralığı çok kısıtlıysa metin mesajları kullanmak zorundasınız.

you are forced to use text-based communication.

DB: That's right.

DB: Ne kadar doğru.

Well, with access, of course,

Tabii, bu erişim herkese açık.

comes access for folks who maybe will misuse the platform.

Platformu kötüye kullanacaklar olabilir.

You talked a little bit about disinformation

Sahte bilginin yayılmasından biraz bahsetmiştin.

Mizah söylentiyi yener yöntemini kullanıyorsunuz.

and using humor to beat rumor.

But sometimes, disinformation is more weaponized.

Ama yanlış bilgi bazen ciddi olarak tehlikeli olabiliyor.

How do you combat those kinds of attacks, really?

Böyle saldırılara karşı ne yapıyorsunuz merak ediyorum.

AT: Right, so you mean malinformation, then.

AT: Anladım. Yanlış bilgiyi kastediyorsun.

So essentially, information designed to cause intentional public harm.

Kamuya bile bile zarar vermek için hazırlanan bilgiler.

And that's no laughing matter.

Bunların hafife alınacak bir yanı yok.

So for that, we have an idea called "notice and public notice."

Buna karşı "duyuru ve resmî duyuru" dediğimiz bir fikir geliştirdik.

So this is a Reuters photo,

Reuters'tan bir fotoğraf.

and I will read the original caption.

Orijinal başlığı okuyorum.

The original caption says

Diyor ki:

"A teenage extradition bill protester in Hong Kong

"Bir genç, Hong Kong'daki iade tasarısı protestoları sırasında

is seen during a march to demand democracy and political reform in Hong Kong."

demokrasi ve siyasi reform talebiyle yapılan yürüyüşte görülüyor."

OK, a very neutral title by the Reuters.

Reuters'ın gayet tarafsız bir başlığı.

But there was a spreading of malinformation

Ama geçen Kasım'da tam başkanlık seçimlerimizden önce,

back last November,

bir yanlış haber yayıldı ki

just leading to our presidential election,

that shows something else entirely.

tamamen farklı bir şey söylüyordu.

This is the same photo -- that says

Bakın aynı fotoğraf için ne diyor:

"This 13-year-old thug bought new iPhones,

"13 yaşındaki bu serseri,

yeni iPhone'lar, oyun konsülleri ve pahalı spor ayakkabıları aldı.

game consoles and brand-name sports shoes,

and recruiting his brothers to murder police

Polisi öldürmeleri için erkek kardeşlerini kiraladı

and collect 200,000 dollars."

ve iki yüz bin dolar teklif etti."

And this, of course, is a weapon designed to sow discord,

Bu gördüğümüz elbette ki anlaşmazlık yaratmak için,

and to elicit in Taiwan's voters a kind of distaste for Hong Kong.

Tayvan seçmeninin Hong Kong'dan nefret etmesini sağlamak için yapılmış.

And because they know that this is the main issue.

Temel meselenin bu olduğunu biliyorlar.

And had we resorted to takedowns,

Haberi kaldırma yoluna gitseydik,

that will not work,

elimize daha fazla öfkeden başka bir şey geçmeyecekti.

because that would only evoke more outrage.

So we didn't do a takedown.

Biz bunu yapmadık.

Instead, we worked with the fact checkers

Gerçek denetleyicilerle ve profesyonel gazetecilerle çalıştık;

and professional journalists

to attribute this original message back to the first day that it was posted.

amacımız orijinal içeriği yayımlandığı ilk güne dayandırmaktı.

And it came from Zhongyang Zhengfawei.

Zhongyang Zhengfawei'den geliyordu.

That is the main political and legal unit of the central party,

Merkezi partinin ana siyasi ve yasal birimi.

in the Central Communist Party, in CCP.

Çin Komünist Partisi yani.

And we know that it's their Weibo account that first did this new caption.

Yeni başlığın atıldığı ilk yer partinin Weibo hesabıydı.

So we sent out a public notice

Sosyal medya şirketlerindeki hemen her ortağımızla birlikte

and with the partners in social media companies,

kamuya bir resmi duyuru yaptık.

pretty much all of them,

they just put this very small reminder

O andan sonra içeriği her yayımladıklarında

next to each time that this is shared with the wrong caption,

başlığın yanlış olduğu hakkında not düştüler.

that says "This actually came from the central propaganda unit

"Bu içerik Çin Komünist Partisi'nin merkezi propaganda biriminden geldi."

of the CCP.

İşte böyle yazdılar.

Click here to learn more. To learn about the whole story."

Etkili olduğunu gördük

çünkü insanlar okuduklarının haber malzemesi olmadığını anlıyordu.

And that, we found, that has worked,

because people understand this is then not a news material.

This is rather an appropriation of Reuters' news material

Artık şöyle düşünüyorlar:

Reuters'ın haberinden üretilen bu sahte mesaj telif hakkı ihlali.

and a copyright infringement

and I think that's part of the [unclear].

Bana kalırsa bu [belirsiz] bir parçası.

In any case, the point is that when people understand

İnsanlar okuduklarının kötü niyetli bir içerik olduğunu anladığında

that this is an intentional narrative,

they won't just randomly share it.

mesajı düşünmeksizin paylaşmıyorlar.

They may share it, but with a comment that says

Paylaştıklarında ise yorumlarını ekliyorlar:

"This is what the Zhongyang Zhengfawei is trying to do to our democracy."

"Zhongyang Zhengfawei'nın demokrasimize yapmak istediği işte bu."

DB: Seems like some of the global social media companies

DB: Görünüşe göre küresel sosyal medya şirketleri,

could learn something from notice and public notice.

duyuru ve resmî duyurudan bir şeyler öğrenebilir.

AT: Public notice, that's right.

AT: Resmî duyuru. Doğru.

DB: What advice would you have

DB: İnsanların yaygın kullandığı hesaplara gelirsek;

for the Twitters and Facebooks and LINEs and WhatsApps,

Twitter ve Facebook, LINE ya da WhatsApp gibi,

and you name it, of the world?

bunlar için neler önerirsin?

AT: Yeah.

AT: Evet.

So, just before our election,

Seçimden hemen önce,

we said to all of them

herkesin bir şeyden emin olmasını sağladık:

that we're not making a law to kind of punish them.

Onları cezalandırmak için bir yasa yapmıyorduk.

However, we're sharing this very simple fact

Ama herkesin de ortadaki basit gerçeği anlamasını istedik.

that there is this norm in Taiwan

Devletin "kontrol bölümü" denen bağımsız bir kolu,

that we even have a separate branch of the government,

the control branch,

Tayvan'daki kural gereği,

that published the campaign donation and expense.

kampanya bağışlarını ve masraflarını yayımlar.

And it just so occurred to us

Belediyeler için olan önceki seçimde,

that in the previous election, the mayoral one,

adayların çoğunun sosyal medya reklamlarını

there was a lot of candidates

Control Yuan'a gider olarak göstermediğini fark ettik.

that did not include any social media advertisements

in their expense to the Control Yuan.

And so essentially, that means that there is a separate amount

Bu da bize gösteriyor ki kamunun denetiminden bağımsız,

of political donation and expense that evades public scrutiny.

ayrı bir miktarda siyasi bağış ve gider söz konusu.

And our Control Yuan published their numbers

Control Yuan, bu rakamları ham veriler olarak yayımladı.

in raw data form,

that is to say, they're not statistics,

Yani, istatistikler yerine kişisel bağış kayıtlarını gördük.

but individual records of who donated for what cause,

Bağışı kim, neden yapmış; ne zaman, nereye yapmış.

when, where,

and investigative journalists are very happy,

Araştırmacı gazeteciler çok memnun oldular

because they can then make investigative reports

çünkü adaylar ile fon sağlayıcıları arasındaki bağlantıları gösteren

about the connections between the candidates

araştırma raporları hazırlayabileceklerdi.

and the people who fund them.

But they cannot work with the same material

Ama küresel sosyal medya şirketleri,

from the global social media companies.

onlara aynı çalışma malzemesini sunmuyor.

So I said, "Look, this is very simple.

Onlara buradaki gerçekliğin farklı olduğunu söyledik.

This is the social norm here,

Toplumsal normumuz bu, dedik.

I don't really care about other jurisdictions.

Farklı yasalar bizi ilgilendirmiyordu.

You either adhere to the social norm that is set by the Control Yuan

Control Yuan ve araştırmacı gazetecilerin belirlediği bu norma uymalarını

and the investigative journalists,

ya da olası sosyal yaptırımlara hazır olmalarını söyledik.

or maybe you will face social sanctions.

And this is not the government mandate,

Bu hükûmetin dayatması da değil;

but it's the people fed up with, you know, black box,

kara kutulardan usanan insanlar böyle olsun istiyor.

and that's part of the Sunflower Occupy's demands, also.

Ayrıca, Ayçiçeği Hareketi'nin taleplerinden biri de bu.

And so Facebook actually published in the Ad Library,

Sanırım en hızlı tepki Facebook'tan gelmişti.

I think at that time, one of the fastest response strategies,

Facebook Reklam Kütüphanesi'nde,

where everybody who has basically any dark pattern advertisement

kim muğlak içerikli reklam yayımlarsa reklamı hemen kaldırılıyor.

will get revealed very quickly,

and investigative journalists work with the local civic technologists

Araştırmacı gazeteciler de sivil teknoloji uzmanlarıyla çalışarak

to make sure that if anybody dare to use social media in such a divisive way,

sosyal medyayı bölücü bir niyetle kullanmaya kalkan kişilerle ilgili

within an hour, there will be a report out condemning that.

bir saat içinde bir kınama raporu yayımlıyor.

So nobody tried that during the previous presidential election season.

Dolayısıyla, önceki başkanlık seçimlerinde kimse böyle hareketlere kalkışmadı.

DB: So change is possible.

DB: Değişim mümkün o zaman.

AT: Mhm.

AT: Hı hı.

WPR: Hey there, we have some more questions from the community.

WPR: Yeniden selam. Başka sorularımız da var.

There is an anonymous one

Anonim bir soru geliyor:

that says, "I believe Taiwan is outside WHO entirely

"Yanılmıyorsam, Tayvan tamamen DSÖ kapsamının dışında

and has a 130-part preparation program --

ve yüz otuz bölümden oluşan bir hazırlık programı var.

developed entirely on its own --

Bağımsız olarak gelişen bu programa,

to what extent does it credit its preparation

kendi sistemini oluşturma hazırlığında ne ölçüde itimat ediyor?

to building its own system?"

AT: Well, a little bit, I guess.

AT: Çok az diyebilirim.

We tried to warn the WHO,

DSÖ'yi uyarmayı denedik.

but at that point --

Aslında DSÖ'nün tamamen dışında kalmış değiliz,

we are not totally outside, we have limited scientific access.

ama bilimsel erişimimiz kısıtlı.

But we do not have any ministerial access.

Bakanlık düzeyinde erişimimiz yok.

And this is very different, right?

Oldukça farklı, değil mi?

If you only have limited scientific access,

Bilimsel erişiminiz kısıtlıysa

unless the other side's top epidemiologist happens to be the vice president,

ve karşı tarafın en iyi epidemi uzmanı başkan yardımcısı olmuyorsa

like in Taiwan's case,

-ki Tayvan'da öyle-

they don't always do the storytelling well enough

hikâye anlatıcılığını başkan yardımcımız gibi

to translate that into political action as our vice president did, right?

siyasi eyleme çevirecek kadar iyi yapmayabilirler, değil mi?

So the lack of ministerial access, I think,

Bakanlık düzeyinde erişim olmaması, tüm dünyanın zararına bir durum.

is to the detriment of the global community,

because otherwise, people could have responded as we did

Yoksa diğer insanlar da

Ocak ayının daha ilk günü bizim gibi önlem alabilirlerdi.

in the first day of January,

instead of having to wait for weeks

Ama DSÖ haftalar geçtikten sonra,

before the WHO declared that this is something,

bunun mühim bir şey olduğunu, şüphesiz insandan insana bulaştığını

that there's definitely human to human transmission,

ve Wuhan'dan gelenlerin kontrol edilmesi gerektiğini açıkladı.

that you should inspect people coming in from Wuhan,

which they eventually did,

Kontroller bundan sonra başladı

but that's already two weeks or three weeks after what we did.

ama bu sırada biz kontrollerimizi iki üç haftadan beri yapıyorduk.

WPR: Makes a lot of sense.

WPR: Ne kadar mantıklı.

DB: More scientists and technologists in politics.

DB: Siyasette daha fazla bilim insanı ve teknoloji uzmanı olması;

That sounds like that's the answer.

cevap burada saklı sanırım.

AT: Yeah.

AT: Aynen öyle.

WPR: And then we have another question here from Kamal Srinivasan

WPR: Kamal Srinivasan bir soru sormuş.

about your reopening strategy.

Yeniden açılma stratejinizle ilgili.

"How are you enabling restaurants and retailers to open safely in Taiwan?"

"Tayvan'da restoran ve perakendeciler açılırken güvenliği nasıl sağlıyorsunuz?"

AT: Oh, they never closed, so ... (Laughs)

AT: Yalnız onlar hiç kapanmadı ki... (Güler)

WPR: Oh!

WPR: Yapma!

AT: Yeah, they never closed,

AT: Kapanmadılar.

there was no lockdown, there was no closure.

Karantina olmadı, kapıları kilitlenmedi.

We just said a very simple thing in the CECC press conference,

CECC'nin basın konferansında çok basitçe şunu söyledik:

that there's going to be physical distancing.

Fiziksel mesafeye uyun.

You maintain one and a half meters indoors

İçeride bir buçuk metre mesafeyi koruyun

or wear a mask.

ya da maske takın.

And that's it.

Bu kadardı.

And so there are some restaurants that put up, I guess, red curtains,

Yanılmıyorsam, bazı restoranlar kırmızı perdeler taktı

some put very cute teddy bears and so on, on the chairs,

ve bazıları da sandalye üzerlerine minik oyuncaklar koydu;

to make sure that people spread evenly,

böylece insanların mesafeli oturmasını sağladılar.

some installed see-through glass or plastic walls

Bazıları da sandalyeler arasına şeffaf camlar, plastik duvarlar koydu.

between the seats.

There's various social innovations happening around.

Sosyal açıdan gerçekten yaratıcı çözümler ürettiler.

And I think the only shops that got closed for a while,

Sanırım, yalnızca eskort barlar bir süreliğine kapalı kaldı

because they could not innovate quick enough to respond to these rules,

çünkü yeterince hızlı davranıp

kurallara uygun şekilde düzenlerini değiştiremediler.

was the intimate escort bars.

But eventually, even they invented new ways,

Ama sonunda onlar da yeni yollar keşfetti

by handing out these caps that are plastic shielding,

ve plastik koruması olan başlıklardan dağıttılar.

but still leaves room for drinking behind it.

Tabii korumanın arkasında içebileceğiniz kadar boşluk var.

And so they opened with that social innovation.

Böyle bir sosyal yaratıcılık sayesinde yeniden açıldılar.

DB: That's amazing.

DB: Harika.

WPR: It is, yeah, it's a lot to learn from your strategies there.

WPR: Stratejilerinizden öğrenilecek ne çok şey var gerçekten de.

Thank you, I'll be back towards the end with some final questions.

Şimdilik teşekkürler, bitirmeye yakın son sorularımla burada olacağım.

DB: I'm very happy to hear that the restaurants were not closed down,

DB: Restoranların kapanmadığını duyduğuma mutlu oldum

because I think Taipei has some of the best food in the world

çünkü Taipei'de tattığım yemekler öyle lezizdi ki

of any city that I've visited,

gittiğim diğer dünya şehirleri içinde bu açıdan en iyilerindendi.

so, you know, kudos to you for that.

Tebrik ederim, şanslısınız.

So the big concern when it comes to using digital tools for COVID

Dijital araçları COVID'e karşı kullanma açısından olsun,

or using digital tools for democracy

demokrasi için kullanma açısından olsun,

is always privacy.

en önemli mesele daima gizlilik.

You've talked about that a little bit,

Bundan biraz söz ettin.

but I'm sure the citizens of Taiwan

Ama eminim Tayvanlılar da,

are perhaps equally concerned about their privacy,

gizliliklerinin tehlikeye girmesinden aynı şekilde kaygı duyuyorlardır.

especially given the geopolitical context.

Özellikle jeopolitik bağlamı düşünürsek.

AT: Definitely.

AT: Haklısın.

DB: So how do you cope with those demands?

DB: Taleplere nasıl cevap veriyorsunuz?

AT: Yeah, we design with not only defensive strategy,

AT: Veri toplamanın azaltılması gibi

like minimization of data collection,

yalnızca savunmacı stratejiler geliştirmiyoruz;

but also proactive measures,

aksine ileri dönük tedbirlere de başvuruyoruz.

such as privacy-enhancing technologies.

Gizliliği artırma teknolojileri de bunlara bir örnek.

One of the top teams that emerged out of our cohack,

Yazılım yarışmamızdan çıkan en iyi ekiplerden Polis,

the TW response from the Polis,

TW stratejisiyle temas takibini kolaylaştırma üzerine çalışıyor.

how to make contact tracing easier,

Ama odağını temas izleyiciler ya da sağlık çalılanları değil,

focused not on the contact tracers,

not on the medical officers, but on the person.

bizzat bireyin kendisi oluşturuyor.

So they basically said, "OK, you have a phone,

Fikir şöyleydi:

you can record your temperatures,

Telefonunuza ateşinizi kaydedebilirsiniz,

you can record your whereabouts and things like that,

nerede olduğunuzu ya da buna benzer bilgileri de.

but that is strictly in your phone.

Ama her şey kesinlikle telefonunuzda kalacak.

It doesn't even use Bluetooth.

Sistem Bluetooth bile kullanmıyor.

So there's no transmission.

Aktarım yok.

Technology uses open-source,

Açık kaynak kullanıldığından,

you can check it, you can use it in airplane mode.

sistemi yönetip uçak modunda kullanabilirsiniz.

And when the contact tracer eventually tells you

Temas izleyici yüksek risk grubunda olduğunuzu söylerse

that you are part of a high-risk group,

and they really want your contact history,

ve temas geçmişiniz istenirse,

this tool can then generate a single-use URL

araç tek kullanımlık olan bir URL oluşturur.

that only contains the precise information,

Temas izleyici hangi bilgileri görmek istiyorsa,

anonymized,

bağlantıda yalnızca bunlar -anonim olarak- yer alır.

that the contact tracers want.

But it will not, like in a traditional interview,

Ama sistem normal görüşmelerde olduğundan daha farklı işler.

let you ask --

Yalnızca nerede olduğunuzu öğrenmek amacıyla size bir soru sorar,

they ask a question, they only want to know your whereabouts,

but you answer with such accuracy

siz de öyle bir şekilde yanıt verirsiniz ki

that you end up compromising other people's privacy.

başkalarının gizliliğine müdahale etmemiş olursunuz.

So basically, this is about designing

Buradaki temel amaç,

with an aim to enhance other people's privacy,

başkalarının gizliliğini daha iyi korumak

because personal data is never truly personal.

çünkü kişisel veriler hiçbir zaman tamamen kişisel değildir.

It's always social, it's always intersectional.

Hep toplumsaldır, hep kesişme halindedir.

If I take a selfie at a party,

Bir partide selfie çektim diyelim,

I inadvertently also take pretty much everybody else's

farkında olmadan diğer herkesi fotoğrafa katmış oluyorum;

who are in the picture, the surroundings, the ambiance, and so on,

yüzlerini, çevreyi, ortamı...

and if I upload it to a cloud service,

Fotoğrafı bir bulut hizmetine yüklersem,

then I actually decimate the bargaining power,

o zaman çevremdeki herkesin pazarlık gücünü tehlikeye atıyorum,

the negotiation power of everybody around me,

onların müzakere gücünü azaltıyorum.

because then their data is part of the cloud,

Neden? Çünkü verileri artık bulutta

and the cloud doesn't have to compensate them

ve bulut onların zararını karşılamak ya da rızalarını almak zorunda değil.

or get their agreement for it.

And so only by designing the tools

Yani, araçları tasarlarken

with privacy enhancing as a positive value,

gizliliği pozitif bir değer olarak artırmayı düşünüyoruz;

and not enhancing only the person's own privacy,

amaç yalnızca kişinin kendi gizliliğini korumak değil.

just like a medical mask, it protects you,

Tıbbi maskeleri örnek alın.

Sizi koruyorlar ama daha çok başkalarının güvenliği için.

but mostly it also protects others, right?

So if we design tools using that idea,

Bu fikre bağlı kalıp daima açık kaynaklı

and always open-source and with an open API,

ve açık API kullanarak araçlar geliştirirsek

then we're in a much better shape

merkezi ya da bulut tabanlı denen sistemlerden daha iyi konumda oluruz.

than in centralized or so-called cloud-based services.

DB: Well, you're clearly living in the future,

DB: Gelecekte yaşadığınız çok açık.

and I guess that's quite literal,

Yanılmıyorsam gerçek anlamda da öyle,

in the sense of, it's tomorrow morning there.

orada yarın sabah oldu herhalde.

AT: Twelve hours.

AT: On iki saat ileride.

DB: Yes.

DB: Evet.

Tell me, what do you see in the future?

Gelecekte neler görüyorsun?

What comes next?

Sırada ne var?

AT: Yes, so I see the coronavirus as a great amplifier.

AT: Korona virüsün büyük çaplı etkileri olacak bana kalırsa.

If you start with an authoritarian society,

Otoriter toplumları ele alırsak,

the coronavirus, with all its lockdowns and so on,

tüm bu karantinalar, yasaklar

has the potential of making it even a more totalitarian society.

bu toplumları daha da totaliter yapma potansiyeli taşıyor.

If people place their trust, however,

Aksine insanlar sosyal sektöre inanır,

on the social sector,

sosyal yenilikçilerin dehasına güvenirse

on the ingenuity of social innovators,

then the pandemic, as in Taiwan,

böyle bir salgın Tayvan'daki gibi demokrasimizi kuvvetlendirir.

actually strengthens our democracy,

so that people feel, truly, that everybody can think of something

İnsanlar samimiyetle herkesin bir şeyler yaratabileceğini hisseder;

that improves the welfare of not just Taiwan,

yaratılanlar da yalnızca Tayvan'ın refahı için değil,

but pretty much everybody else in the world.

dünyadaki herkesin iyiliği için olur.

And so, my point here

Özetle diyebilirim ki

is that the great amplifier comes if no matter you want it or not,

siz hazır olun olmayın salgının sonuçlarını engelleyemezsiniz

but the society, what they can do, is do what Taiwan did after SARS.

ama toplum olarak Tayvan'ın SARS'tan sonra yaptığı gibi davranabilirsiniz.

In 2003, when SARS came,

2003'te SARS kapıya dayandığında

we had to shut down an entire hospital,

bir hastaneyi olduğu gibi kapatmak zorunda kaldık,

barricading it with no definite termination date.

barikatları çektik ve ne zaman açılacağı belli değildi.

It was very traumatic,

O kadar sarsıcıydı ki...

everybody above the age of 30 remembers how traumatic it was.

30 yaşın üzerindeki herkes bunun travmasını hatırlar.

The municipalities

Belediyeler ve merkezi hükûmet farklı şeyler söylüyordu;

and the central government were saying very different things,

and that is why after SARS,

bu yüzden anayasa mahkemeleri SARS'tan sonra meclisi görevlendirdi

the constitutional courts charged the legislature

to set up the system as you see today,

ve bugün gördüğümüz sistemi kurmalarını istedi.

and also that is why,

İnsanlar, SARS zamanı yaşadıkları krize yanıt olarak

when people responding to that crisis back in 2003

built this very robust response system that there's early drills.

bu etkili müdahale sistemini kurdular ve ilk örnekleri oluşturdular.

So just as the Sunflower Occupy,

Ayçiçeği Hareketi'yle benzer bir durum.

because of the crisis in trust let us build new tools

Güven krizi yeni araçlar geliştirme fırsatı verdi,

that put trust first,

güvene öncelik vermemizi sağladı.

I think the coronavirus is the chance for everybody who have survived

Korona virüsün ilk dalgasından kurtulmayı başaran herkes,

through the first wave

bunu bir şans olarak görse

to settle on a new set of norms that will reinforce your founding values,

hayatta kalmak adına yabancı değerlere tutunmaktansa

instead of taking on alien values in the name of survival.

kurucu değerlerini kuvvetlendirecek yeni normlar benimseyebilir.

DB: Yeah, let's hope so,

DB: Öyle olmasını umalım.

and let's hope the rest of the world is as prepared as Taiwan

İkinci bir krize karşı bütün dünyanın Tayvan gibi hazır olması lazım.

the next time around.

When it comes to digital democracy, though,

Dijital demokrasi ve dijital vatandaşlık konularında,

and digital citizenship,

where do you see that going,

sence Tayvan olarak belki de dünya genelinde

both in Taiwan and maybe in the rest of the world?

nereye doğru gidiyoruz?

AT: Well, I have my job description here,

AT: Durun, size iş tanımımı okuyayım.

which I will read to you.

It's literally my job description and the answer to that question.

Bu benim mevcut iş tanımım ve sorunuzun cevabı.

And so, here goes.

Okuyorum:

When we see the internet of things,

İnternet nesnelerini gördüğümüzde

let's make it the internet of beings.

onları internet canlıları yapalım.

When we see virtual reality,

Sanal gerçekliği gördüğümüzde

let's make it a shared reality.

onu kolektif bir gerçeklik yapalım.

When we see machine learning,

Makine öğrenimini,

let's make it collaborative learning.

ortaklaşa öğrenmeye dönüştürelim.

When we see user experience,

Kullanıcı deneyimi ifadesini,

let's make it about human experience.

insan deneyimi ifadesinde yaşatalım.

And whenever we hear the singularity is near,

Tekilliğin yaklaştığını her duyduğumuzda

let us always remember

daima şunu hatırlayalım:

the plurality is here.

Çokluk da burada.

Thank you for listening.

Dinlediğiniz için teşekkürler.

DB: Wow.

DB: Vay canına.

I have to give that a little clap,

Bunu alkışlamalıyım,

that was beautiful.

çok güzeldi.

(Laughs)

(Gülüşmeler)

Quite a job description too.

Tam bir iş tanımı.

So, conservative anarchist,

Muhafazakar bir anarşist, dijital bakanı ve bu iş tanımı.

digital minister, and with that job description --

that's pretty impressive.

Gerçekten etkileyici.

AT: A poetician, yes.

AT: Şiir gibi.

DB: (Laughs)

DB: (Güler)

So I struggle to imagine

Bu yöntemleri ABD'de uyguladığımızı hayal etmeye çalışıyorum

an adoption of these techniques in the US,

and that may be my pessimism weighing in.

ama sanırım durum gözüme pek iç açıcı gelmiyor.

But what words of hope do you have for the US, as we cope with COVID?

Senden COVID'le mücadelesinde ABD için umut vadeden sözler duysak?

AT: Well, as I mentioned, during SARS in Taiwan,

AT: Tayvan'da SARS yaşanırken kimse CECC kurabileceğimizi

nobody imagined we could have CECC and a cute spokesdog.

ve tatlı bir "köpek" sözcümüz olacağını hayal bile edemezdi.

Before the Sunflower movement, during a large protest,

Ayçiçeği Hareketi'nden önceki büyük bir protestoda,

there was, I think, half a million people on the street, and many more.

yanılmıyorsam yarım milyon belki daha fazla insan sokaktaydı.

Nobody thought that we could have a collective intelligence system

Kimse kolektif bir iletişim sistemi kurup

that puts open government data

açık hükûmet verilerini yayımlayacağımızı,

as a way to rebuild citizen participation.

böylece yurttaş katılımcılığını yeniden yaratacağımızı düşünemezdi.

And so, never lose hope.

Yani, umudu hiç kaybetmeyin.

As my favorite singer, Leonard Cohen -- a poet, also -- is fond of saying,

Sevdiğim şarkıcılardan Leonard Cohen -ki bir de şairdir- şöyle der:

"Ring the bells that still can ring

"Hâlâ çalabilen çanları çalın,

and forget any perfect offering.

başka mükemmel hediyeleri unutun.

There is a crack in everything and that is how the light gets in."

Her şeyde bir çatlak vardır; oradan sızar ışık içeri.

WPR: Wow.

WPR: Vay canına.

That's so beautiful,

Ne kadar güzel.

and it feels like such a great message to, sort of, leave the audience with,

Dinleyicilerimize de mükemmel bir veda mesajı gibi oldu,

and sharing the sentiment

herkesin ortak duygusunu yansıttı.

that everyone seems to be so grateful for what you've shared, Audrey,

Sanırım herkes, Audrey, paylaştıklarına minnettar kaldı,

and all the great information and insight into Taiwan's strategies.

Tayvan'ın stratejileri hakkındaki tüm o bilgiler ve görüşler eşsizdi.

AT: Thank you.

AT: Teşekkür ederim.

WPR: And David --

WPR: David --

DB: I was just going to say, thank you so much for that,

DB: Bir şey daha ekleyecektim,

thank you for that beautiful job description,

iş tanımın için, o güzel tanım için teşekkürler.

and for all the wisdom you shared in rapid-fire fashion.

Ayrıca, süratle paylaştığın tüm o sağduyulu fikirler için de.

I think it wasn't just one idea that you shared,

Sanırım birçok fikir verdin.

but maybe, I don't know, 20, 30, 40?

Sayısını bilmiyorum; 20, 30, 40?

I lost count at some point.

Bir yerde saymayı bıraktım.

AT: Well, it's called Ideas Worth Spreading,

AT: Paylaşmaya Değer Fikirler yeri değil mi burası?

it's a plural form.

Fikirler. Çoğul.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

DB: Very true.

DB: Doğru.

Well, thank you so much for joining us.

Bizlerle olduğun için çok teşekkürler.

WPR: Thank you, Audrey.

WPR: Teşekkürler, Audrey.

DB: And I wish you luck with everything.

DB: Şans hep sizinle olsun umarım.

AT: Thank you, and have a good local time.

AT: Teşekkürler. Size orada iyi bir gün diliyorum.

Stay safe.

Güvende kalın.