Blindness Isn't a Tragic Binary — It's a Rich Spectrum | Andrew Leland | TED

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

(Audio description) A white man with glasses sits at a marble table

(Sesli açıklama) Gözlüklü beyaz bir adam, dilimlenmiş armut tabağının

next to a plate of sliced pears.

yanındaki mermer bir masada oturuyor.

Hi, I'm Andrew Leland.

Merhaba, ben Andrew Leland.

I'm blind.

Ben körüm.

And this is a TED Talk about blindness,

Ve bu körlükle ilgili bir TED Konuşması,

which is confusing for me and for you

ki bu benim ve sizin için kafa karıştırıcı

because just by watching me right now, you can probably tell I'm not blind.

çünkü şu anda beni izlerken muhtemelen kör olmadığımı söyleyebilirsiniz.

For example, I can tell that on this plate right here,

Örneğin bu tabakta gülen bir yüz şekli oluşturacak şekilde

there are five slices of pear arranged in a smiley face.

yerleştirilmiş beş dilim armut olduğunu söyleyebilirim.

Or that that --

Ya da şu --

(AD) A framed photo hangs on the wall behind him.

(SA) Çerçeveli bir fotoğraf arkasındaki duvarda asılı duruyor.

AL: Is a photograph of a very sad hippo.

AL: Çok üzgün bir su aygırı fotoğrafı.

So you might be wondering, if I can see all that,

Merak ediyor olabilirsiniz, tüm bunları görebiliyorsam,

why am I talking about blindness?

neden körlükten bahsediyorum?

OK, so I'm going blind.

Tamam, kör oluyorum.

I don't know exactly when.

Tam olarak ne zaman bilmiyorum.

As a teenager, I was diagnosed with retinitis pigmentosa, or RP,

Gençken bana dejeneratif bir retina rahatsızlığı olan

which is a degenerative retinal condition.

retinitis pigmentosa (RP) teşhisi kondu.

In my teens and early 20s,

Gençliğimde ve 20′li yaşların başında,

I only noticed it at night.

sadece geceleri fark ettim.

Then in my early 30s, my peripheral vision started to deteriorate.

Sonra 30′lu yaşlarımın başında, periferik görüşüm bozulmaya başladı.

Right now I have central vision,

Şu anda merkezi bir görüşüm var

but I'm seeing the world through a pretty narrow porthole.

ama dünyayı oldukça dar bir çukurdan görüyorum.

So even though I can see these pears and that hippo, I'm legally blind.

Bu armutları ve su aygırını görebiliyor olsam da yasal olarak körüm.

I have severe tunnel vision,

Şiddetli tünel görüşüm var

but it doesn't look like a tunnel

ama tünel gibi görünmüyor

because your brain adapts really quickly to whatever you see.

çünkü beyniniz gördüğünüz her şeye çok hızlı adapte oluyor.

Like if the frame of the movie you're watching

İzlediğiniz filmin çerçevesi çok daha küçük bir boyuta küçülmeye başlasa

starts to shrink to a much smaller size, at first you'll be annoyed.

ilk başta sinirleneceksiniz.

"This sucks," you might say to yourself,

“Bu berbat,” diyebilirsiniz kendinize,

"I don't like watching this movie on this tiny screen."

“Bu filmi bu küçük ekranda izlemeyi sevmiyorum.”

Then your complaints will soften and disappear,

Sonra şikayetleriniz yumuşar, kaybolur

and your brain will adapt to the new normal.

ve beyniniz yeni normale adapte olur.

Like the first time you watch a movie on your cell phone,

Tıpkı cep telefonunuzda ilk film izlediğinizdeki gibi,

it will be annoyingly small at first, and then you just get used to it.

ilk başta can sıkıcı derecede küçük olacak ve sonra buna alışacaksınız.

So every time I lose another chunk of vision,

Bu yüzden ne zaman başka bir görme yığınını kaybetsem

at first I feel super extra blind,

ilk başta süper ekstra kör hissediyor,

sometimes scared or claustrophobic.

bazen de korkuyorum veya klostrofobik oluyorum.

My world is shrinking.

Benim dünyam küçülüyor.

But then a week will go by, I get used to it,

Ama sonra bir hafta geçiyor, alışıyorum,

I don't feel so blind anymore.

artık kendimi kör hissetmiyorum.

This experience of super gradual vision loss has given me time

Bu kademeli görme kaybı deneyimi bana körlüğün ne olduğunu

to think about what blindness is,

düşünmem için zaman verdi,

which might seem like an obvious question.

bu bariz bir soru gibi görünebilir.

Blindness is the absence of sight,

Körlük görme eksikliğinden ibarettir,

but it's actually more complicated than that.

ama aslında bundan daha karmaşıktır.

Trying to define blindness can start to feel paradoxical.

Körlüğü tanımlamaya çalışmak paradoksal hissetmeye başlayabilir.

There's a paradox that's useful in thinking about blindness.

Körlüğü düşünmede yararlı olan bir paradoks var.

It's called the paradox of the heap.

Buna yığının paradoksu denir.

Let's say you have a heap of something, like sand or marbles or goji berries.

Diyelim ki kum, mermerler veya goji meyveleri gibi bir yığın var.

Now imagine I take a single little goji berry off of the heap.

Şimdi yığından küçük bir goji meyvesi aldığımı hayal edin.

Is it still a heap?

Hâlâ bir yığın mı?

OK, what if I remove a second tiny little goji berry from the heap?

Tamam, ya yığından ikinci bir minik goji meyvesini çıkarırsam?

Obviously that is still a heap also.

Açıkçası bu da hala bir yığın.

But, the ancient Greek philosopher wondered,

Ancak, antik Yunan filozofunun merak ettiği gibi,

at what point is it no longer a heap?

hangi noktada artık bu bir yığın değil?

How many goji berries do I have to remove?

Kaç tane goji meyvesi çıkarmam gerekiyor?

Is it still a heap when there's only ten left?

Sadece on tane kaldığında hâlâ bir yığın mı?

Five?

Beş mi?

Vision works this way too.

Görme de bu şekilde çalışır.

How much vision do I need to lose

Kendimi yasal olarak kör olarak adlandırabilmem için

before I can legitimately call myself blind?

görüşümü ne kadar kaybetmem gerekiyor?

I saw this photo online the other day.

Geçen gün bu fotoğrafı internette gördüm.

(AD) In the photo, a Black woman holds a white cane

(SA) Fotoğrafta, siyah bir kadın beyaz bir baston tutuyor

ve bir cep telefonuna bakıyor.

and looks at a cell phone.

AL: The image circulated with a caption,

AL: Resim bir başlık ile dolaşıyor,

"If you can see what's wrong, say 'I see it.'"

“Neyin yanlış olduğunu görebiliyorsanız, 'Görüyorum ' deyin.”

Can you see what's wrong with this photo?

Bu fotoğrafta ne yanlış görebiliyor musunuz?

The answer that the people sharing the photo had

Fotoğrafı paylaşan kişilerin verdiği cevap,

is that the woman can't be blind.

kadının kör olamayacağıdır.

If she is, why is she looking at her phone?

Eğer öyleyse, neden telefonuna bakıyor?

Blind people don't look at things.

Kör insanlar olaylara bakmazlar.

The caption wants you to remember: blind people don’t see.

Başlık hatırlamanızı istiyor: kör insanlar görmez.

And if she can see,

Eğer görebiliyorsa,

what's she doing with that long white cane

dünyaya kör olduğunu gösteren

that signals to the world that she's blind?

o uzun beyaz bastonla ne yapıyor?

Maybe she's trying to get sympathy that she doesn't deserve

Belki de hak etmediği ilgiyi toplamaya çalışıyor

or trying to trick us somehow.

ya da bir şekilde bizi kandırmaya çalışıyor.

So how blind you have to be to be blind?

Kör olmak için ne kadar kör olmalısınız?

How much vision do you have to remove from the heap of sight

Körlüğe dönüşmeden önce

görme yığınından ne kadar görme çıkarmanız gerekiyor?

before it becomes blindness?

People love binaries, especially people on the internet,

İnsanlar ikili dosyaları sever, özellikle internetteki insanlar,

which is a place that's not always very friendly to ambiguity.

belirsizliğe her zaman pek dost olmayan bir yer.

This photo was shared more than 33,000 times,

Bu fotoğraf 33.000'den fazla kez paylaşıldı

and I think it went viral exactly because of its ambiguity.

ve bence tam olarak belirsizliği nedeniyle viral oldu.

It illuminates a weird, paradoxical truth about blindness.

Körlükle ilgili garip, paradoksal bir gerçeği aydınlatıyor.

Blind people can see.

Kör insanlar görebilir.

I don't mean this in the way that people mean it

İnsanlar Daniel Kish hakkında konuşurken

kastettiklerini kastetmiyorum.

when they talk about Daniel Kish.

Kish makes clicking sounds with his mouth

Kish, bir yarasanın sonar kullanarak gezinmek için çıkardığı

that he uses to navigate his environment the way a bat uses sonar.

ağzıyla tıklama seslerini çıkarıyor.

Brain scans show that when Kish navigates his environment this way,

Beyin taramaları, Kish çevresini bu şekilde yönlendirdiğinde,

kendi yaptığı sonarı kullanarak görsel korteksinin yandığını gösteriyor.

using his DIY sonar, his visual cortex lights up.

That's amazing.

Bu inanılmaz.

But the point I'm making is much simpler.

Ama yaptığım nokta çok daha basit.

On the one hand, blindness is a binary.

Bir yandan, körlük bir ikilidir.

You're either blind or you're not.

Ya körsünüz ya da değilsiniz.

But on the other hand, blindness is a spectrum.

Ancak öte yandan, körlük bir spektrumdur.

There are different degrees of blindness and different styles.

Farklı körlük dereceleri ve farklı stiller vardır.

Some people have the inverse of what I've got.

Bazı insanlarda, bende olanın tam tersi var.

They only see through their peripheral vision with nothing in the center.

Merkezde hiçbir şey olmadan sadece çevresel görüşlerini görürler.

Other blind people see the world

Diğer kör insanlar dünyayı

as though their glasses have been smeared with Vaseline

gözlüklerine vazelin bulaşmış

or their head's been wrapped several times in saran wrap

veya kafaları birkaç kez saran sargısı ile sarılmış

or like they're looking through a thick, broken fishbowl.

veya kalın, kırık bir akvaryumdan bakıyormuş gibi görüyorlar.

Only very few blind people see nothing at all, total darkness.

Sadece çok az kör hiçbir şey görmez, zifiri karanlık.

As I lose my sight,

Görüşümü kaybederken

I experienced this degeneration the way you might expect:

bu dejenerasyonu beklediğiniz gibi yaşadım:

as a loss.

bir kayıp olarak.

In the meantime,

Bu arada, Instagram’da gün batımları,

I feel privileged to still be able to see things like sunsets or tree frogs

ağaç kurbağaları veya ünlü kahvaltıları gibi şeyleri

or celebrity breakfasts on Instagram.

hâlâ görebildiğim için ayrıcalıklı hissediyorum.

There's another paradox lurking around here.

Buralarda gizlenen başka bir paradoks var.

If blindness is a spectrum,

Körlük bir spektrum ise,

could it also include somebody who's not actually blind?

aslında kör olmayan birini de içerebilir mi?

The paradox works the other way.

Paradoks diğer şekilde çalışır.

How much sight do you have to add before someone's no longer blind?

Birisi artık kör olmadan önce ne kadar görüş eklemeniz gerekiyor?

At a certain point, we do have to agree that someone's not blind,

Belli bir noktada, çok iyi görmese bile,

even if they don't see very well.

birinin kör olmadığı konusunda hemfikir olmalıyız.

I do think it's important to reserve blindness for people

Görüşlerini düzeltme lüksüne sahip olmayan

who don't have the luxury of correcting their vision,

okumak veya dolaşmak gibi eylemler için

who need assistive technology to do things like read print or walk around.

yardımcı teknolojiye gerek duyan insanlara körlüğü ayırmak öok önemli bir husus.

On the other hand, separating out blindness like this

Öte yandan, körlüğü bu şekilde ayırmak,

can lead people to view the blind as strange or mysterious or off-putting.

körlüğün garip, gizemli veya korkutucu olarak görülmesine neden olabilir.

And that can lead to fear and sometimes damaging misconceptions and stereotypes,

Bu da gerçekten zarar veren yanlış ve basmakalıp bilgilere yol açıyor:

like the idea that blind people are psychic,

mesela kör insanların medyum olduğu,

which some people actually believe,

ki buna inanan insanlar var

or that they have super hearing.

ya da süper işitme yetisi gibi.

(AD) Words appear: Superpowers for the blind.

(AD) Kelimeler: Körler için süper güçler.

The brain rewires itself to boost the remaining senses.

Beyin kalan duyuları güçlendirmek için harekete geçer.

AL: Or more destructively,

AL: Ya da daha yıkıcı olan

that they can't go to a normal school

normal bir okula gidememeleri,

or hold a normal job or travel on their own.

normal bir işleri olmaması veya tek seyahat edememeleri.

So the next time you see a blind person do something

Bir daha normal görüşlü birinin yapabileceği bir şeyi

that you think only a sighted person should do,

kör birinin yaptığını gördüğünüzde

like making eye contact with you or watching a movie,

sizinle göz teması kurmak veya TV izlemek gibi,

or standing at a bus stop checking their phone,

veya bir otobüs durağında telefonunuza bakmak gibi,

remember, it might be possible to see even if you're blind.

Unutmayın ki kör olsanız da görmeniz mümkün olabilir.