Anu Puusa: The case for co-ops, the invisible giant of the economy | TED

Transcriber:

Çeviri: Gökçe Nur Pulat Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

I'm so happy and proud to be here.

Burada olmaktan çok mutlu ve gururluyum.

When I told my husband about this wonderful opportunity,

Bu harika fırsatı kocama söylediğimde

he said, "TED Talk? Wow, I get to do that a lot around here.

bana “TED Talk mı? Vay be, bunu buralarda çok yaparım.

It's finally someone else's turn."

Sonunda başkasının sırası” dedi.

So, yes, I happen to be married to a wonderful man named Ted,

Evet, Ted evlendiğim harika adamın ismi

which is pretty rare in Finland, where I'm from.

ki memleketim Finlandiya’da bu oldukça nadirdir.

It's not a typical Finnish name at all, trust me.

Bana güvenin, bu hiç de tipik bir Fin ismi değil.

Myself, I'm a business professor, and I love teaching.

Ben bir işletme profesörüyüm ve öğretmeyi seviyorum.

But you know what?

Ama biliyor musunuz?

My students are fed up,

Öğrencilerim bıktı,

they're really fed up with the way business is screwing up the environment

onlar işletmenin çevreyi mahvetmesinden,

and making wealth inequality worse,

varlık eşitsizliğinin kötüleşmesinden

and putting money and profits above all else.

ve para ile kârın diğer her şeyden daha üstte olmasından bıktı.

And what really makes them mad

Onları gerçekten kızdıran şey,

is when I tell them about the cooperative movement.

onlara kooperatif hareketinden bahsetmem.

They're angry,

Kızgınlar

because once they understand how cooperatives work,

çünkü bir kere kooperatifin nasıl çalıştığını anladıklarında,

they feel like a secret solution has been kept hidden.

gizli çözümün saklandığını hissediyorlar.

Before I tell you more about why cooperatives are so great,

Kooperatifin neden iyi olduğunu biraz daha anlatmadan önce,

I want to explain what they are.

ne olduklarını açıklamak istiyorum.

A cooperative is an organization that is owned by its members,

Hem müşteri hem karar verici olan

who are also its customer and decision maker.

üyelere sahip olan organizasyonlar kooperatiftir.

And unlike most businesses,

Çoğu işletmecinin aksine,

where certain owners can buy more power and influence,

yani belli sahiplerin nüfuz ve güç satın alabilecekleri yerlerin aksine,

in a cooperative, every member has one vote,

kooperatifte her üyenin bir oy hakkı vardır;

which was a revolutionary idea back when the model was first introduced.

bu model ilk tanıtıldığında zamanında devrimci bir fikirdi.

A regular man, not to mention a woman,

Sıradan bir erkek, bir kadından bahsetmiyorum bile,

with no significant means or a prestigious position in a society,

toplumda önemli bir aracı veya prestijli bir konumu olmayan

as an owner, an equal partner in business?

bir mal sahibi olarak iş hayatında denk bir ortak olabilir mi?

Unheard of.

Hiç duyulmamış.

Perhaps it's still a bit revolutionary.

Belki hala biraz devrimci bir fikir.

Cooperatives exist in a sweet spot

Kooperatifler, kar amaçlı ve kar amacı gütmeyen

between the for-profit and nonprofit worlds.

dünyalar arasında şirin bir noktada bulunur.

Their uniqueness is based on the idea of duality.

Bunun eşsizliği ikililik fikrine dayanır.

They have two distinct but complementary roles.

Bunlar iki farklılığa sahiptir ama tamamlayıcı rolleri vardır.

On one hand, they act like any other business

Bir yandan diğer işler gibi rol oynar

and try to make money.

ve para kazanmaya çalışır.

But on the other hand, cooperatives are and do so much more.

Ama diğer bir yandan, kooperatifler daha fazlasını yapar.

They are people-centered enterprises run by and for their members,

Onlar kendi üyeleri için çalışan insan merkezci kurumlardır

and they try to achieve economical, but also social and cultural goals

ve sen ben gibi sıradan insanlardan oluşan üyelerin faydası için

to benefit those members who are just regular people,

sadece ekonomik değil,

aynı zamanda sosyal ve kültürel hedefler için de çabalarlar.

like you and me.

And what has happened for almost 200 years

Neredeyse 200 yıldır olan şey,

is that cooperatives have proven to make decisions

kooperatiflerin çeyrekten çeyreğe değil de

with a view across generations, instead of quarter-to-quarter,

daha fazla insana fayda sağlamak

to benefit more people

ve yatırım çekmeyecek topluluklara varlık sağlamak için

and to anchor wealth in communities

that might not otherwise attract investment,

yenilikçi ve gelişime açık bir şekilde

while still being competitive and innovative.

nesiller boyu kararlar aldığını kanıtladı.

Sounds pretty good, right?

Kulağa güzel geliyor, değil mi?

I guess that's why, at the end of a class the other day,

Bu sebeple tahminimce geçen gün ders sonunda,

a student, all red and jazzed up, basically shouted at me.

tamamen kırmızı ve hararetli bir öğrenci doğruca bana bağırdı.

"I've always been a straight A student,

“Her zaman düzgün bir öğrenci oldum,

done all the work, read all the books,

bütün görevleri yaptım, bütün kitapları okudum

and now you're telling me that all my life,

ve siz şimdi bana bütün hayatım boyunca

I've missed hearing about a movement with this magnitude?"

bu büyüklükte bir hareketi duymayı atladığımı mı söylüyorsunuz?”

I get this a lot.

Bunu çok gördüm.

The organized cooperative movement started in 1844,

Organize kooperatif hareketi, 1844 yılında

with the [Rochdale Equitable Pioneers’ Society].

Rochdale Adil Öncüler Derneği ile başladı.

This was a group of weavers and artisans

Bu, bir grup dokumacı ve zanaatkarın

who, out of desperation, opened a store together,

çaresizlikten tek başlarına ne alabilecekleri

to sell things that they could neither get nor afford alone.

ne de karşılayabilecekleri şeyleri satmak için birlikte bir dükkan açmasıydı.

The cooperative movement spread from there

Bu kooperatif hareketi buradan yayıldı

and became a global phenomenon.

ve küresel bir olgu oldu.

Many of the modern-day credit unions and farm credit systems

Kuzey Amerika’da gördüğünüz çoğu modern kredi birliği

you see in North America

ve çiftlik kredi sistemleri

are descendants of the famous cooperative Raiffeisen system in Germany.

Almanya’daki ünlü Raiffesien sistemindeki kooperatiflerin torunları.

And here in Finland, a man named Hannes Gebhard

Burada, Finlandiya’da Hannes Gebhard isminde bir adam

is considered to be the father of the Finnish cooperative movement.

Fin kooperatif hareketinin babası olarak kabul edilir.

In the 19th century, he introduced cooperatives

19. yüzyılda insanların borçla, yoksullukla ve işsizlikle

to help people tackle debt, poverty and unemployment.

başa çıkmasına yardımcı olması için kooperatifleri tanıttı.

It turns out this is the foundation

Bu; demokratik değerleri, kaliteli eğitimi

of a country known for its democratic values,

high-quality education

ve vatandaşlarının mutluluğu ile tanınan bir ülkenin temelidir.

and the happiness of its citizens.

And this line of impact of the cooperative movement

Kooperatif hareketinin etki çizgisi dünyanın diğer yerlerinde de görülebilir.

can be found in other places in the world too.

I'm proud to say that in relative terms,

Göreceli zamanda bunu söylemekten gurur duyuyorum,

Finland is one of the most cooperative countries in the world.

Finlandiya dünyada en kooperatife dayalı ülkelerden birisidir.

We have about 5.5 million people

Bakkaldan bankalara kadar

who have over seven million memberships

her şeyi yöneten kooperatiflerde

in cooperatives that run everything from groceries to banks.

yedi milyondan fazla üyeliği olan yaklaşık 5.5 milyon insanımız var.

Each time I shop at our grocery cooperative,

Bakkal kooperatifimizde her alışveriş yaptığımda,

when I fill in my gas tank,

benzin depomu doldurduğumda,

eat at our jointly owned restaurants, stay at a hotel

müşterek restoranlarımızda yemek yediğimde, bir otelde kaldığımda

or buy clothes or hardware stuff,

ya da kıyafet ya da hırdavat eşyası aldığımda

I get bonuses that can be up to five percent.

yüzde beşe varan ikramiyeler alıyorum.

And when I pay with our cooperative's bank card,

Ödememi kooperatifin banka kartıyla yaptığımda,

I get an additional half percent off.

ayrıca yarısı kadar da bonus alıyorum.

And I know that when the cooperative is doing well,

Biliyorum ki bir kooperatif işini iyi yaptığında,

it's not funding a single person's luxury vacation in the Bahamas.

bir kişinin bile lüks Bahama tatilini karşılamıyor.

Every year, a governance body comprised of elected representatives

Her sene, seçilmiş temsilcilerden oluşan bir yönetim organı

decides how any operating surplus will be used.

herhangi bir işletme fazlasının nasıl kullanılacağına karar verir.

Some of the money will go back to the members.

Paranın belli bir kısmı üyelere geri verilir.

For example, this year, our consumer cooperative,

Örneğin, bu yıl tüketici kooperatifimiz

Pohjois-Karjalan Osuuskauppa,

Pojois-Karjalan Osuuskauppa,

or PKO, as we call it --

veya PKO, biz böyle diyoruz,

is part of the S Group,

satın alımlarda %2

which is the biggest cooperative group in Finland --

ve yatırımın %12′lik kısmını üyelere

they had a surplus of two percent on members' purchases,

geri vermek zorunda olan Finlandiya’nın en büyük kooperatifi olan

and 12 percent return on money invested.

S Group’un bir parçası.

When you add up the savings and the return,

Tasarruf ve getiriyi topladığınızda,

my family received more than 2,000 euros back,

ailem 2000 eurodan fazla geri aldı,

which is more than we spend on groceries in one month.

bir ayda bakkalda harcadığımızdan fazla bir miktar.

Not to mention that our groceries are about seven percent cheaper

Bakkalımızın diğer rakiplerinden

yüzde yedi daha ucuz olduğuna değinmiyorum bile.

than its main competitor.

I'm a member-owner in three cooperatives,

Üç kooperatifte yönetici üyeyim

and my husband has four memberships:

ve kocamın dört üyeliği bulunuyor:

a consumer, a bank, an insurance and a water cooperative.

tüketici, banka, sigorta ve su kooperatifi.

We have two beautiful girls who are 10 and 12 years old,

10 ve 12 yaşlarında iki güzel kıza sahibiz

and they are also member-owners of the S Group.

ve onlar da S Group’ta üyeler.

Their memberships cost us one hundred euros each.

Onların üyelikleri her biri için yüz euro maliyette.

We want to pass on the legacy

Onlara bir miras bırakmak

and teach them about the benefits of cooperatives early on.

ve kooperatifin faydalarını erkenden öğretmek istiyoruz.

And of course,

Tabii ki,

they are very happy about the yearly interest

kooperatif sermayesinin yıllık faizinden çok memnunlar.

on cooperative capital.

But it's not just about us getting money back.

Fakat bu sadece paranın geri dönmesinden ibaret değil.

It's about the greater good for our community.

Bu toplumumuzun daha iyi olması için.

I'm not only talking about taxes and employment,

İş ve vergiler hakkında konuşan yalnız ben değilim,

even though our consumer cooperative is the biggest employer in the area.

işçi dünyasının en büyük tüketici kooperatifi olsa bile.

I'm talking about support for young people, sports, arts,

Gençleri spor, sanat, üniversite ve kültürel etkinliklerde

university and cultural events.

desteklemek hakkında da konuşuyorum.

For example,

Örneğin,

as a member of the board of PKO,

PKO yönetim kurulu üyesi olarak

a few years ago, we agreed to build a sports hall for Lieksa,

birkaç yıl önce, Lieksa için spor salonu inşa etmeye karar verdik,

which is a nearby city here, in the eastern part of Finland,

ki buraya yakın bir şehir, Finlandiya’nın doğusunda

belonging to our cooperative's operational area.

ve kooperatifimizin faaliyet alanına ait.

After we built it,

İnşadan sonra,

the city signed a very long-term rental agreement with us,

şehir bizle uzun dönemli bir kira sözleşmesi imzaladı,

so financially, the investment made sense.

yani finansal anlamda mantıklı bir yatırım.

And of course, it was a major gesture to the local people,

Tabii ki artık her türlü sporu yapabilecek

who now have proper facilities to do all kinds of sports.

uygun imkanlara sahip olan yerli halk adına büyük bir jestti.

In another case,

Diğer yandan,

we ended up rejecting the investment proposal

şehir merkezinde üst düzey bir ev inşa etme konusundaki

regarding building a senior house downtown.

yatırım teklifini reddettik.

The idea was a very good one, but we declined,

İyi bir fikirdi ama buna karar kıldık

because it was a big housing complex

çünkü büyük bir konaklama kompleksiydi,

requiring a lot of capital with a low expected investment return

düşük beklenen yatırım getirisi ile çok fazla sermaye gerektiriyordu

that would only serve a small part of the membership,

ki üyelerimizin yalnızca küçük bir kısmına hizmet edebilirdi,

less than one percent of our over 100,000 members,

bu da 100.000 üyemizin yüzde birinden daha azı demek,

and therefore, we decided against it.

yani bu yüzden buna karşı çıktık.

In a cooperative, if we only emphasize profitability,

Bir kooperatifte sadece kar için çalışırsak

the interests of the membership may quickly become secondary.

üyelerin çıkarları hızla ikincil hale gelebilir.

On the other hand,

Diğer yandan,

a situation where too much consideration

üyelerin farklılaşan ve değişen çıkarlarının

is given to the members' differing and changing interests

gereğinden fazla dikkate alındığı bir durum

may jeopardize business performance.

iş performansını tehlikeye atabilir.

So therefore, finding a balance is important.

Bu sebeple dengeyi sağlamak önemli.

One role should not have priority over the other.

Bir rol diğerinden daha önde olmamalı.

Metaphorically speaking,

Metafor yaparsak

cooperatives, by nature, have been given two solid feet,

kooperatifler, doğası gereği iki sağlam ayağa sahiptir

and as you know, it's much easier to stand on two feet than on one foot.

ve bildiğiniz gibi iki ayağın üzerinde durmak tekiyle durmaktan daha kolaydır.

Ensuring that is the board's most important task.

Bundan emin olmak yönetim kurulunun en önemli vazifesidir.

It is a very cool system.

Çok havalı bir sistem.

That balance means that cooperatives can help us

Bu denge, kooperatiflerin iddialı çevresel hedefler koymamızda

meet ambitious environmental goals.

yardım edebilmesi anlamına gelir.

In Finland, for example,

Finlandiya’da, örneğin,

S Group aims at carbon negativity by the year 2025.

S Group, 2025 yılına kadar karbon negatifliğini hedefliyor.

REScoop.eu, a network of 1,900 energy cooperatives

Bir milyonu aşkın üyesiyle 1.900 enerji kooperatifinin

with way over one million members,

iletişim ağı olan REScoop.eu,

is promoting community energy,

karbondan arındırılmış bir ekonominin anahtarı olan

which is key to a decarbonized economy

ve iklim değişikliğiyle mücadelede çok önemli bir adım olan

and a crucial step in tackling climate change.

topluluk enerjisini teşvik ediyor.

This is about more than windmills and solar panels.

Bu daha çok yel değirmenleri ve güneş panelleri ile alakalı.

Community energy can help overcome the urban and rural divide

Topluluk enerjisi; kent ve kırsal ayrımının aşılmasına yardımcı olabilir

and close the gap between north and south,

ve kuzey ile güney, zengin ile fakir arasındaki farkı kapatabilir

between rich and poor,

because it empowers local people.

çünkü yerel insanın idaresindedir.

Community energy leads to energy democracy,

Topluluk enerjisi, Dünya gezegeninin sınırları içinde

holding the promise of an economy and a society

rekabet yerine işbirliğe dayalı bir ekonomi

based on cooperation rather than competition

ve toplum vaadinde bulunarak

within the boundaries of planet Earth.

enerji demokrasisine yol açar.

What is so wonderful about the cooperative system worldwide

Dünya çapında kooperatif sistemi hakkında harika olan şey,

is that while cooperatives may sell different products or services,

kooperatifler farklı ürün veya hizmetler satabilirken

the goal is still the same for all of them,

amaç hala hepsi için aynıdır,

to create sustainable businesses that benefit the people

insanlara ve hizmet ettikleri topluluklara fayda sağlayan

and the communities they serve, lasting for generations.

nesiller boyu süren sürdürülebilir işletmeler yaratmak.

This is also a significant global phenomenon,

Bu aynı zamanda önemli bir küresel fenomen,

an invisible giant of the economy,

ekonominin görünmez bir devi,

resonating so well with the values of regular people,

sıradan insanların değerleriyle çok iyi yankılanıyor,

a form of business that recognizes

biz insanların yalnızca ekonomik olanlardan başka motivasyonları

that we people have other motivations and interests

than purely and only economical ones.

ve çıkarları olduğunu kabul eden bir iş biçimi.

Today, there are more than three million cooperatives around the world,

Bugün, dünyada üç milyondan fazla kooperatif var,

with over a billion members,

bir milyar üyeye sahipler,

employing 280 million people,

280 milyon insan çalışıyor

which is 20 percent more than multinational companies.

ki bu uluslararası şirketlerin yüzde 20′sinden fazlası oluyor.

Cooperatives sell more than two trillion dollars' worth

Kooperatifler iki trilyon dolardan fazla mal ve hizmet satıyor.

of goods and services.

That number is larger than the GDP of Canada.

Bu sayı Kanada’nın GSYİH’den daha fazla.

Doing good business and doing good at the same time

Aynı anda hem iyi iş yapmak hem de iyi şeyler yapmak

really makes an excellent match,

gerçekten mükemmel eşleşmelerdir

and this really works, because it's all about participation.

ve bu gerçekten işe yarar çünkü her şey katılımla alakalıdır.

And while having lots of people involved in any project

Herhangi bir projeye çok sayıda insanın dahil olması

can often make things a little bit more complicated,

işleri biraz daha karmaşık hale getirse de

we can also often get better and fairer outcomes.

genellikle daha iyi ve daha adil sonuçlar da elde edebiliriz.

We can create better businesses, if we truly include the people they serve.

Eğer hizmet ettikleri insanları gerçekten dahil edersek daha iyi işler kurabiliriz.

When we Finns travel abroad,

Biz Finler yurtdışına seyahat ederken

we tend to brag about our sauna, sisu, fresh air,

saunamız, sisumuz, temiz havamız, temiz sularımız

clean waters and endless forests.

ve uçsuz bucaksız ormanlarımızla övünme eğilimindeyiz.

And of course, that the real Santa Claus comes from Finland.

Tabii ki de gerçek Noel Baba Finlandiya’dan geliyor.

But what we really should be bragging about is our cooperatives.

Fakat kooperatiflerimiz hakkında gerçekten övünmeliyiz.

Because unlike capitalism, the cooperative movement is not broken.

Çünkü kapitalizmin aksine, kooperatif hareketi asla kırılmaz.

It just needs better marketing.

Sadece daha iyi pazarlamaya ihtiyacı var.

Thank you.

Teşekkür ederim.