Anu Puusa: The case for co-ops, the invisible giant of the economy | TED

Transcriber:

Translator: Dinh Lieu Vu Reviewer: Ai Van Tran

Tôi rất tự hào và hạnh phúc khi đứng đây.

Khi tôi nói với chồng về điều tuyệt vời này,

anh ấy bảo ” nói chuyện với TED ư? Em ngày nào chả nói chuyện với Ted.

I'm so happy and proud to be here.

Chỉ có điều lần này lại là một TED khác.”

When I told my husband about this wonderful opportunity,

Đúng thế, tôi đã cưới một anh chồng tuyệt vời

he said, "TED Talk? Wow, I get to do that a lot around here.

có tên là Ted,

điều hiếm khi gặp ở Phần Lan, quê hương của tôi.

It's finally someone else's turn."

Ted không phải là cái tên hay gặp ở Phần Lan đâu, thật đấy.

So, yes, I happen to be married to a wonderful man named Ted,

Tôi là một giáo giảng dạy về kinh doanh, và tôi yêu việc dạy học.

which is pretty rare in Finland, where I'm from.

It's not a typical Finnish name at all, trust me.

Nhưng bạn biết không?

Sinh viên của tôi luôn ngán ngẩm

về phương thức kinh doanh phá hoại môi trường

Myself, I'm a business professor, and I love teaching.

và tạo ra sự bất bình đẳng giàu nghèo,

But you know what?

My students are fed up,

luôn đặt đồng tiền và lợi nhuận trên mọi thứ.

they're really fed up with the way business is screwing up the environment

Điều thực sự khiến họ tức tối

and making wealth inequality worse,

đó là khi tôi nói về phong trào hợp tác xã.

and putting money and profits above all else.

Họ bực mình,

vì khi hiểu ra cách vận hành của hợp tác xã,

And what really makes them mad

nó giống như một giải pháp tuyệt mật đã cố tình được che đậy.

is when I tell them about the cooperative movement.

They're angry,

Trước khi nói vì sao hợp tác xã lại tuyệt vời đến thế,

because once they understand how cooperatives work,

they feel like a secret solution has been kept hidden.

tôi muốn giải thích về chúng trước tiên.

Một hợp tác xã là một tổ chức mà được sở hữu bởi chính các thành viên,

Before I tell you more about why cooperatives are so great,

họ đóng vai trò khách hàng và là người đưa ra quyết định.

I want to explain what they are.

Khác với hầu hết các loại hình kinh doanh,

A cooperative is an organization that is owned by its members,

nơi người làm chủ

chiếm nhiều quyền lực và sự ảnh hưởng,

who are also its customer and decision maker.

ở hợp tác xã, mọi thành viên đều có quyền như nhau,

And unlike most businesses,

đó là ý tưởng cách mạng kể từ lần đầu được giới thiệu.

where certain owners can buy more power and influence,

in a cooperative, every member has one vote,

Có khi nào một người bình thường,

which was a revolutionary idea back when the model was first introduced.

không kể giới tính, tài sản hay địa vị uy tín trong xã hội,

A regular man, not to mention a woman,

đều bình đẳng với tư cách là chủ sở hữu và là đối tác kinh doanh?

with no significant means or a prestigious position in a society,

Ít ai nghe tới.

Vì điều này có khi vẫn còn hơi mang tính cách mạng.

as an owner, an equal partner in business?

Các hợp tác xã tồn tại nhờ sự cân bằng hài hòa

Unheard of.

đến từ lợi nhuận và phi lợi nhuận.

Perhaps it's still a bit revolutionary.

Sự độc đáo này dựa trên ý tưởng về tính hai mặt.

Cooperatives exist in a sweet spot

Với hai vai trò khác biệt nhưng bổ trợ cho nhau.

between the for-profit and nonprofit worlds.

Một mặt, giống như nhiều hình thức kinh doanh khác

Their uniqueness is based on the idea of duality.

là cố gắng kiếm tiền.

They have two distinct but complementary roles.

Mặt khác là sự cộng tác và để làm nhiều thứ hơn.

On one hand, they act like any other business

Đó là các doanh nghiệp lấy con người làm trọng tâm

and try to make money.

phục vụ và vận hành bởi chính thành viên của mình,

But on the other hand, cooperatives are and do so much more.

cố gắng đạt được các mục tiêu về kinh tế, văn hóa, xã hội

They are people-centered enterprises run by and for their members,

đem tới lợi ích cho những người bình thường

giống như tôi và mọi người.

and they try to achieve economical, but also social and cultural goals

Với hơn 200 năm kể từ khi xuất hiện

to benefit those members who are just regular people,

các hợp tác xã đã chứng minh để đưa ra các quyết định

với tầm nhìn qua các thế hệ, thay vì các mục tiêu theo từng quý,

like you and me.

And what has happened for almost 200 years

giúp đỡ nhiều người hơn

is that cooperatives have proven to make decisions

và duy trì sự giàu có trong cộng đồng

with a view across generations, instead of quarter-to-quarter,

mà có thể không thu hút các khoản đầu tư,

trong khi vẫn luôn cạnh tranh và đổi mới.

to benefit more people

Nghe khá hay nhỉ?

and to anchor wealth in communities

that might not otherwise attract investment,

Tôi nghĩ đó là vì sao, cuối buổi học của ngày hôm trước,

while still being competitive and innovative.

một học sinh quá khích mặt đỏ bừng, như hét vào mặt tôi.

Sounds pretty good, right?

I guess that's why, at the end of a class the other day,

“Em luôn là sinh viên loại A,

làm hết bài tập, đọc mọi cuốn sách,

a student, all red and jazzed up, basically shouted at me.

và giờ cô lại nói với em rằng trong đời,

em đã bỏ lỡ việc nghe về một phong trào cùng với tầm quan trọng của nó?”

"I've always been a straight A student,

done all the work, read all the books,

Tôi gặp chuyện này khá nhiều.

and now you're telling me that all my life,

Phong trào về hợp tác xã có tổ chức bắt đầu từ năm 1844,

I've missed hearing about a movement with this magnitude?"

cùng với [Hiệp hội những người tiên phong công bằng ở Rochdale].

I get this a lot.

The organized cooperative movement started in 1844,

Đó là một nhóm thợ dệt và thợ thủ công,

họ trong cơn tuyệt vọng đã cùng nhau mở một cửa tiệm,

with the [Rochdale Equitable Pioneers’ Society].

bán mọi thứ mà khó có thể tự mình kiếm được.

This was a group of weavers and artisans

Phong trào lan rộng từ đó

who, out of desperation, opened a store together,

và trở thành một hiện tượng toàn cầu.

to sell things that they could neither get nor afford alone.

Nhiều tổ chức

và hệ thống tín dụng nông nghiệp ngày nay

The cooperative movement spread from there

mà bạn thấy ở Bắc Mỹ

and became a global phenomenon.

đều là hậu duệ của hệ thống hợp tác xã Raiffeisen nổi tiếng tại Đức.

Many of the modern-day credit unions and farm credit systems

Và ở Phần Lan, Hannes Gebhard

you see in North America

are descendants of the famous cooperative Raiffeisen system in Germany.

được xem là cha đẻ của phong trào hợp tác xã.

And here in Finland, a man named Hannes Gebhard

Vào thế kỉ 19, ông đã bắt đầu các hợp tác xã

để giúp mọi người giải quyết nợ nần, sự nghèo túng và tình trạng thất nghiệp.

is considered to be the father of the Finnish cooperative movement.

In the 19th century, he introduced cooperatives

Hóa ra đó là nền tảng

của một quốc gia nổi tiếng về các giá trị dân chủ,

to help people tackle debt, poverty and unemployment.

chất lượng giáo dục tốt,

và sự sung túc của người dân.

It turns out this is the foundation

Và phạm vi tác động này của phong trào hợp tác xã

of a country known for its democratic values,

cũng có thể thấy được ở những nơi khác trên thế giới.

high-quality education

and the happiness of its citizens.

Tôi khá tự hào khi nói rằng,

And this line of impact of the cooperative movement

Phần Lan là một trong những quốc gia hợp tác xã trên thế giới.

can be found in other places in the world too.

Chúng tôi có tới 5.5 triệu người

I'm proud to say that in relative terms,

với hơn 7 triệu thành viên

Finland is one of the most cooperative countries in the world.

trong các hợp tác xã mà vận hành mọi thứ

từ các cửa hàng tạp hóa tới ngân hàng.

We have about 5.5 million people

Mỗi khi mua sắm ở cửa hàng tạp hóa,

who have over seven million memberships

đổ xăng

hay đi ăn ở những cửa hàng hợp tác xã mà tôi đồng sở hữu

in cooperatives that run everything from groceries to banks.

hoặc thuê khách sạn,

Each time I shop at our grocery cooperative,

sắm quần áo hay dụng cụ cơ khí,

tôi nhận về những khoản hoa hồng có khi lên tới 5%.

when I fill in my gas tank,

eat at our jointly owned restaurants, stay at a hotel

Hay khi thanh toán bằng thẻ ngân hàng của hợp tác xã,

or buy clothes or hardware stuff,

tôi được chiết khấu thêm 0.5%.

I get bonuses that can be up to five percent.

Và tôi biết rằng khi hợp tác xã hoạt động hiệu quả,

And when I pay with our cooperative's bank card,

tức là họ sẽ không bỏ ra một kì nghỉ sang trọng

I get an additional half percent off.

ở Bahamas mà chỉ dành riêng cho ai đó.

And I know that when the cooperative is doing well,

Hằng năm, một cơ quan chủ quản gồm các đại diện được bầu

it's not funding a single person's luxury vacation in the Bahamas.

sẽ quyết định việc sử dụng thặng dư hoạt động.

Every year, a governance body comprised of elected representatives

Một khoản tiền sẽ được gửi lại cho các thành viên.

decides how any operating surplus will be used.

Như năm ngoái, hợp tác xã tiêu dùng của chúng tôi,

Pohjois-Karjalan Osuuskauppa,

Some of the money will go back to the members.

hay gọi tắt là PKO,

For example, this year, our consumer cooperative,

là một phần của S Group,

tổ chức hợp tác xã lớn nhất tại Phần Lan --

Pohjois-Karjalan Osuuskauppa,

họ có một khoản thặng dư là 2% từ chi phí mua sắm của thành viên

or PKO, as we call it --

is part of the S Group,

và 12% tỷ suất hoàn vốn.

which is the biggest cooperative group in Finland --

they had a surplus of two percent on members' purchases,

Và khi tính tổng các khoản tiết kiệm và tiền hoàn lại,

gia đình tôi nhận được hơn 2,000 euro,

and 12 percent return on money invested.

số tiền này còn nhiều hơn so với số tiền mua đồ tạp hóa trong một tháng.

When you add up the savings and the return,

my family received more than 2,000 euros back,

Chưa kể là các cửa hàng tạp hóa còn rẻ hơn gần 7%

which is more than we spend on groceries in one month.

so với đối thủ cạnh tranh của họ.

Tôi là một thành viên đồng thời của ba hợp tác xã,

Not to mention that our groceries are about seven percent cheaper

chồng tôi cũng là thành viên

than its main competitor.

của các hợp tác xã về tiêu dùng, ngân hàng, bảo hiểm, và nước dùng.

I'm a member-owner in three cooperatives,

Chúng tôi có hai bé gái, một cháu lên 10 và một cháu 12 tuổi,

and my husband has four memberships:

a consumer, a bank, an insurance and a water cooperative.

bọn trẻ cũng là thành viên của S Group.

Phí thành viên với mỗi người là 100 euro.

We have two beautiful girls who are 10 and 12 years old,

Vợ chồng tôi muốn để lại tài sản

and they are also member-owners of the S Group.

và dạy bọn trẻ về lợi ích của hợp tác xã từ sớm.

Their memberships cost us one hundred euros each.

Và dĩ nhiên,

chúng rất hứng thú về khoản lãi suất hàng năm

We want to pass on the legacy

từ vốn đầu tư vào hợp tác xã.

and teach them about the benefits of cooperatives early on.

Không chỉ dừng ở việc nhận lại tiền.

And of course,

Đó còn là lợi ích to lớn hơn đối với cộng đồng.

they are very happy about the yearly interest

on cooperative capital.

Tôi không chỉ nói về thuế, việc làm,

But it's not just about us getting money back.

mặc dù hợp tác xã tiêu dùng của chúng tôi

là nhà cung cấp việc làm lớn nhất trong khu vực.

It's about the greater good for our community.

Mà tôi muốn nói tới việc hỗ trợ thanh-thiếu niên

I'm not only talking about taxes and employment,

các sự kiện về thể thao, nghệ thuật,

even though our consumer cooperative is the biggest employer in the area.

trường đại học và văn hóa.

Ví như,

với tư cách là thành viên của ban quản trị PKO,

I'm talking about support for young people, sports, arts,

vài năm trước, chúng tôi đã đồng ý xây dựng nhà thi đấu thể thao ở Lieksa,

university and cultural events.

For example,

một thành phố gần đây, ở phía đông Phần Lan,

as a member of the board of PKO,

thuộc về lĩnh vực hoạt động của hợp tác xã của chúng tôi.

a few years ago, we agreed to build a sports hall for Lieksa,

Sau khi xây dựng,

thành phố đã kí kết với chúng tôi một hợp đồng thuê mượn dài hạn,

which is a nearby city here, in the eastern part of Finland,

belonging to our cooperative's operational area.

nên về mặt tài chính, đó là khoản đầu tư có ý nghĩa.

After we built it,

Và dĩ nhiên, đó là biểu tượng lớn đối với cư dân địa phương,

the city signed a very long-term rental agreement with us,

giờ đây họ có cơ sở vật chất phù hợp để tập luyện các môn thể thao.

so financially, the investment made sense.

Ở một trường hợp khác,

And of course, it was a major gesture to the local people,

chúng tôi đã từ chối đầu tư vào việc xây dựng

một trung tâm thương mại nhà ở cao cấp.

who now have proper facilities to do all kinds of sports.

Ý tưởng đó khá tốt, nhưng chúng tôi từ chối,

In another case,

we ended up rejecting the investment proposal

vì đó là một khu phức hợp nhà ở lớn

regarding building a senior house downtown.

cần nhiều vốn đầu tư với việc thu hồi vốn ít như mong đợi

The idea was a very good one, but we declined,

mà chỉ phục vụ một lượng nhỏ thành viên,

because it was a big housing complex

requiring a lot of capital with a low expected investment return

khoảng dưới 1000 người,

và vì thế, chúng tôi đã từ chối dự án đó.

that would only serve a small part of the membership,

Trong một hợp tác xã, nếu chỉ nhấn mạnh vào khả năng sinh lời,

less than one percent of our over 100,000 members,

thì lợi ích của thành viên có thể mau chóng trở thành thứ yếu.

and therefore, we decided against it.

In a cooperative, if we only emphasize profitability,

Mặt khác,

khi có nhiều sự đắn đo

the interests of the membership may quickly become secondary.

đến từ sự bất đồng và thay đổi lợi ích của các thành viên

thì có thể gây nguy hiểm tới hiệu quả kinh doanh.

On the other hand,

a situation where too much consideration

Vì thế mà tìm kiếm sự cân bằng là điều quan trọng.

is given to the members' differing and changing interests

Một vai trò không nên có sự ưu tiên dành cho thứ khác.

may jeopardize business performance.

Nói một cách ẩn dụ,

So therefore, finding a balance is important.

các hợp tác xã, về bản chất, có hai bàn chân,

One role should not have priority over the other.

và như bạn thấy, sẽ khó đứng vững nếu chỉ dùng một chân để đứng

Metaphorically speaking,

còn một chân co lên.

cooperatives, by nature, have been given two solid feet,

Sự đảm bảo là nhiệm vụ quan trọng nhất

and as you know, it's much easier to stand on two feet than on one foot.

của ban quản trị.

Đó là một cơ chế rất tuyệt vời.

Sự cân bằng này có nghĩa là các hợp tác xã có thể giúp chúng ta

Ensuring that is the board's most important task.

đạt được các mục tiêu về môi trường.

It is a very cool system.

Ví như ở Phần Lan,

That balance means that cooperatives can help us

S Group hướng tới việc loại bỏ carbon vào năm 2025.

meet ambitious environmental goals.

In Finland, for example,

REScoop.eu, một mạng lưới với 1900 hợp tác xã về năng lượng

S Group aims at carbon negativity by the year 2025.

với khoảng 1 triệu thành viên,

REScoop.eu, a network of 1,900 energy cooperatives

thúc đẩy năng lượng cộng đồng,

đó là chìa khóa dẫn tới nền kinh tế phi carbon hóa

và là một bước đi chủ yếu trong việc giải quyết biến đổi khí hậu.

with way over one million members,

is promoting community energy,

Điều đó còn quan trọng hơn so với cối xay gió và pin mặt trời.

which is key to a decarbonized economy

Năng lượng cộng đồng có thể

and a crucial step in tackling climate change.

giúp vượt qua ranh giới giữa thành thị và nông thôn,

This is about more than windmills and solar panels.

rút ngắn khoảng cách giữa giàu và nghèo,

Community energy can help overcome the urban and rural divide

giữa nam và bắc,

vì nó trao quyền cho người dân địa phương.

Năng lượng cộng đồng hướng tới dân chủ năng lượng,

and close the gap between north and south,

between rich and poor,

nắm giữ sự hứa hẹn về một nền kinh tế và xã hội

because it empowers local people.

Community energy leads to energy democracy,

dựa trên sự cộng tác hơn là cạnh tranh

dưới những đường ranh giới của hành tinh.

holding the promise of an economy and a society

Điều tuyệt vời về hệ thống hợp tác xã trên toàn thế giới

based on cooperation rather than competition

within the boundaries of planet Earth.

là kể cả khi các hợp tác xã có thể bán các sản phẩm hoặc dịch vụ khác nhau,

What is so wonderful about the cooperative system worldwide

nhưng mục tiêu vẫn giống nhau,

đó là tạo ra các doanh nghiệp bền vững mang lại lợi ích cho người dân

is that while cooperatives may sell different products or services,

và cộng đồng mà họ phục vụ, kéo dài qua nhiều thế hệ.

the goal is still the same for all of them,

to create sustainable businesses that benefit the people

Đây cũng là một hiện tượng có ý nghĩa trên toàn cầu,

một người vô hình khổng lồ của nền kinh tế,

and the communities they serve, lasting for generations.

cộng hưởng với các giá trị của con người,

This is also a significant global phenomenon,

một hình thức kinh doanh mà cho thấy

an invisible giant of the economy,

con người chúng ta có những sự thúc đẩy và lợi ích khác

resonating so well with the values of regular people,

hơn là chỉ có một lợi ích thuần túy về kinh tế.

a form of business that recognizes

Ngày nay, có hơn ba triệu hợp tác xã trên khắp thế giới,

that we people have other motivations and interests

than purely and only economical ones.

với hơn một tỷ thành viên,

sử dụng 280 triệu lao động,

Today, there are more than three million cooperatives around the world,

con số cao hơn 20% so với các công ty đa quốc gia.

with over a billion members,

Các hợp tác xã buôn bán hàng hóa và dịch vụ

employing 280 million people,

which is 20 percent more than multinational companies.

trị giá hơn hai nghìn tỷ USD.

Con số đó còn lớn hơn GDP của Canada.

Cooperatives sell more than two trillion dollars' worth

Vừa làm việc thiện và kinh doanh giỏi

of goods and services.

That number is larger than the GDP of Canada.

kì thực đem lại một sự kết hợp tuyệt vời,

và điều đó thực sự hiệu quả, vì tất cả là do sự đóng góp.

Doing good business and doing good at the same time

Khi nhiều người tham gia dự án

really makes an excellent match,

and this really works, because it's all about participation.

có thể khiến mọi thứ phức tạp hơn,

nhưng cũng có thể đem lại những kết quả tốt và công bằng hơn.

And while having lots of people involved in any project

Doanh nghiệp sẽ tốt hơn nếu có thêm khách hàng cùng vận hành.

can often make things a little bit more complicated,

we can also often get better and fairer outcomes.

Khi người Phần Lan đi du lịch nước ngoài,

We can create better businesses, if we truly include the people they serve.

chúng tôi có xu hướng nói về phòng tắm hơi,

tinh thần sisu, không khí trong lành, nước sạch

và những khu rừng bất tận.

When we Finns travel abroad,

Và dĩ nhiên, ông già Noel đến từ Phần Lan.

we tend to brag about our sauna, sisu, fresh air,

Nhưng điều mà chúng tôi nên nói tới đó là về các hợp tác xã của mình.

clean waters and endless forests.

Vì khác với chủ nghĩa tư bản, phong trào hợp tác xã không hề bị tan vỡ.

And of course, that the real Santa Claus comes from Finland.

But what we really should be bragging about is our cooperatives.

Mà chỉ cần tiếp thị tốt hơn.

Because unlike capitalism, the cooperative movement is not broken.

Cám ơn mọi người.

It just needs better marketing.

Thank you.