How to Build for Human Life on Mars | Melodie Yashar | TED

Çeviri: Elif Erol Gözden geçirme: İlker ÖZBAŞ

Let's imagine together we've gone on an eight-month journey

8 aylık bir yolculuğa çıktığımızı ve

and arrived to the planet Mars.

Mars’a ulaştığımızı hayal edelim.

Yes, Mars.

Evet, Mars’a.

Somehow we'll have to figure out

Aşırı sıcaklık değişikliklerinden,

how to build protective and durable structures

galaktik kozmik ışınlarından ve güneş ışınlarından

to shield us against solar radiation,

bizleri koruyabilecek

galactic cosmic rays and extreme temperatures swings.

dayanıklı binalar inşa etmenin yollarını bulmalıyız.

On a Mars mission, there's only so much that we can bring with us from Earth.

Bir Mars görevinde, Dünya’dan yanımızda götürebileceğimiz şeyler kısıtlı.

And it's prohibitively expensive

Ve tonlarca inşaat malzemesini

to launch tons and tons of construction materials into space.

uzaya fırlatmak oldukça maliyetli.

So to realize a pioneering habitat

Bu nedenle, aşamalı olarak büyüyen, uyum sağlayan ve kalıcı bir karakola

that progressively grows,

dönüşen öncü bir yaşam alanı

adapts and expands into a permanent outpost,

gerçekleştirmek için, nasıl inşa ettiğimiz konusunda

we have to think differently about how we build.

farklı düşünmeliyiz.

These habitats and the robots that build them

Bu yerleşim yerleri ve bunları inşa eden robotlar

will enable humanity to thrive off-world.

insanlığın dünya dışına çıkmasına imkan verecekler.

I am a space architect.

Ben bir uzay mimarıyım.

I design and conceive habitats supporting human exploration in deep space,

Mars’ın yüzeyindeki gibi, insanların uzayın derinliklerindeki keşiflerine

like on the surface of Mars.

yardımcı olan yerleşim

yerleri tasarlıyorum.

Not only do I design spaces for optimal crew health and performance,

En iyi mürettebat sağlığı ve performansı için alanlar tasarlamakla kalmıyor,

but I also investigate what these habitats are

aynı zamanda bu yaşam alanlarının ne olduğunu ve nasıl

and how they're going to be built.

inşa edileceklerini de araştırıyorum.

Now, Mars is so far from us

Mars bizlerden o kadar uzakta ki,

that communications delays can take up to 22 minutes

iletişimdeki aksaklıklar tek yönlü olarak

one way to or from Earth.

22 dakikaya kadar çıkabilir.

And what that means is that we can't rely on real-time telerobotics

Bu demek oluyor ki, Mars’ta inşaat sırasında olanları denetlemek için

controlled by people on Earth

ya da gezegeni keşfederken olan

to supervise what happens in construction on Mars

her hangi bir şeyi denetlemek için

or for that matter, to supervise anything that happens

kontrolü Dünya’dan sağlanan gerçek zamanlı telerobotiklere

when we're exploring the planet.

güvenemeyiz.

But if we leverage autonomous robotics,

Ancak otonom robotlardan yararlanırsak, ekip gelmeden önce

we'll send 3D printers and other construction robots

koruyucu yaşam alanları ve barınaklar

to build protective habitats and shelters

inşa etmeleri için 3D yazıcılar ve diğer

before the crew even arrives.

inşaat robotları göndeririz.

So how exactly would 3D printers build a habitat on Mars?

Peki 3D yazıcılar Mars’ta tam olarak nasıl yaşam alanı oluşturacak?

Well, first we have to figure out what these structures are made out of.

İlk olarak, bu yapıların hangi maddelerden inşa edileceklerini çözmeliyiz.

Just like early civilizations, will use in situ regolith,

Tıpkı erken uygarlıklar gibi oradaki regolith, kir olarak da bilinir,

commonly known as dirt,

ve su da dahil olmak üzere gezegene özgü

and other resources that are local and indigenous to the planet,

diğer kaynakları kullanacak ve

including water,

muhtemelen bunları

and possibly combine them with additives and binders

yüksek performanslı inşaat mühendisliği için

that we bring from Earth

Dünya’dan getirdiğimiz

to engineer high-performance construction materials.

katkı maddeleri ve bağlayıcılarla birleştireceğiz.

Our goal when we're designing these habitats

Bu yerleşim yerlerini

is to introduce an airtight structure

tasarlamaktaki amacımız,

that can withstand internal pressurization,

içerideki baskıya dayanabilecek, hava geçirmez,

which is what will allow people to live

ılıman bir ortama sahip,

in a breathable and temperate environment on the inside.

insanların nefes alabilecekleri yapılar inşa etmek.

The robots that we deploy on Mars

Mars’ta görevlendirdiğimiz robotların,

will need to perceive and interpret the complexity of a construction site

farklı türdeki görevleri sıralamak ve koreografisini yapmak için bir

in order to sequence and choreograph different types of tasks.

inşaat sahasının karmaşıklığını algılaması ve yorumlaması gerekecek.

These tasks will include prospecting Mars and surveying for a site to build,

Bu görevler, Mars’ı araştırmayı ve inşa edilecek bir site için araştırma yapmayı,

collecting raw materials,

ham maddeleri toplamayı,

processing those materials and maneuvering them around.

bu malzemeleri işlemeyi ve etrafta manevra yapmayı içerecektir.

Some of these bots might resemble the character Wall-E,

Bazı robotlar size Wall-E karakterini anımsatabilirler ama

except, you know, not so cute.

tabii o kadar tatlı olmayanını.

Once the site has been excavated and foundations are printed,

Alan kazıldıktan ve temeller atıldıktan sonra,

these structures are manufactured layer by layer by layer.

bu yapılar katman katman üretilir.

And as construction progresses,

Ve inşaat ilerledikçe, Dünya’dan getirilen

prebuilt and preintegrated hardware

hava kilitleri veya yaşam destek ekipmanı gibi

like airlocks or life support equipment brought from Earth

önceden oluşturulmuş ve önceden entegre edilmiş donanımlar,

are inserted into the print

çeşitli bağlantı noktalarında

until finally they're sealed at various connection points.

mühürlenene kadar baskıya eklenir.

To do more than just survive in space,

Uzayda hayatta kalmaya odaklanmaktan çok

we need to create environments that positively contribute to well-being

gelecekte, aylarca ya da yıllarca yaşamamıza pozitif katkı sağlayacak

for months and years into the future.

bir ortam oluşturmamız gerekiyor.

And as more civilian astronauts travel to space,

Ve daha fazla sivil astronot uzaya seyahat ettikçe, çevrenin,

it's important that our environments

bugün uzayda uzun süreli

are more than the tightly packed mechanical interiors

insan yaşamı için en son teknolojiyi temsil eden

of the International Space Station,

Uluslararası Uzay İstasyonunun

which today represents the state of the art

sıkıca paketlenmiş mekanik iç mekanlarından

for long-duration human life in space.

daha fazlası olması önemlidir.

We also want to incorporate practical architectural elements

Ayrıca, pencerelerden ve yeşilliklerden

such as access to natural light through windows and greenery.

doğal ışığa erişim gibi pratik mimari unsurları da dahil etmek istiyoruz.

These were features that were missing aboard the space station

Bunlar, uzay istasyonunda ilk

görevlendirildiğimizde

when it was first commissioned,

eksikliğini hissettiğimiz,

but which we know are critical to positive psychological functioning

ama pozitif psikolojik işleyiş ve esenlik için kritik öneme sahip olduğunu

and well-being.

bildiğimiz özellikler.

For long duration missions in deep space,

Uzaydaki uzun süreli görevlerde,

it's important that crew members feel less like they're living in a machine

mürettebat üyelerinin kendilerini bir makinede değil de

and more like they're living in a home.

bir evde yaşıyormuş gibi hissetmeleri önemlidir.

There are other ways of approaching habitat construction on Mars.

Mars’ta yaşam alanı inşa etmenin başka yolları da var.

Hard-shell or inflatable structures

Sert kabuklu veya şişirilebilir yapılar,

may not provide the radiation protection that we need,

ihtiyacımız olan radyasyon korumasını sağlamayabilir

and living underground in lava tubes

ve yeraltında lav tüplerinde yaşamak,

doesn't quite support direct surface exploration on the planet.

gezegende doğrudan yüzey keşfine pek yardımcı olmaz.

And also, why would you travel for eight months to live underground?

Ayrıca, neden yeraltında yaşamak için 8 aylık bir yolculuk yapalım?

Designing structures in space is all about mitigating risks

Uzayda yapılar tasarlamak tamamen riski azaltmak ile ilgilidir.

and the habitats that we create will need to be the most durable

Ve oluşturduğumuz yaşam alanları,

and the most resilient structures ever conceived.

şu ana dek yapılmış en dayanıklı ve sağlam yapılar olması gerekmektedir.

Future off-world surface habitats

Gelecekteki dünya dışı yüzey habitatları,

will be self-regulating and self-maintained structures

mürettebat üyelerini oradayken desteklemek

to support the crew members while they're there,

ancak orada olmadıklarında da bağımsız bir şekilde çalışmak için

but also to operate autonomously when they are not.

kendi kendini düzenleyen ve kendi kendini idame ettiren yapılar olacaktır.

Before we send anyone to Mars,

Herhangi birini Mars’a göndermeden önce,

we need data to answer some very key questions

insan sağlığı ve güvenliği ile ilgili bazı

about human health, safety,

çok önemli soruları yanıtlamak ve bu inşaat

and to validate each of these construction activities.

faaliyetlerinin her birini doğrulamak için verilere ihtiyacımız var.

Fortunately for us, we have a testbed and a proving ground

Şanslıyız ki Dünya’ya çok çok daha yakın

much, much closer to Earth.

test ve deneme alanımız var.

That's our own Moon.

Bu Ay’ımız.

Today we're working with NASA

Bugün, iniş pistleri,

to demonstrate how we'll 3D-print infrastructure

yollar ve nihayetinde yaşam alanları gibi

like landing pads, roadways and eventually habitats

altyapıyı doğrudan ay yüzeyinde nasıl 3D olarak yazdıracağımızı tanımlamak için

directly on the lunar surface.

NASA ile birlikte çalışıyoruz.

The Moon is a critical pit stop to refuel, resupply

Ay, yakıt ikmali ve stoklama yapmak için uzaya yolculuk eden araçların

and serve as a general platform for vehicles traveling to deep space,

genel bir platform olarak hizmet veren kritik bir durak noktasıdır.

and we'll use the technologies establishing a permanent human presence

Mars’a gidip gelmek ve yüzeyinde operasyon yapmak için

on the Moon to travel to, from and operate on the surface of Mars.

Ay’da kalıcı bir insan varlığı oluşturan teknolojileri kullanacağız.

What else are we doing to advance the viability of 3D printing

Uzayda inşa gerçekleştirmede 3D baskının uygulanabilirliğini ilerletmek için

for building in space?

başka neler yapıyoruz?

Well, for one thing,

Her şeyden önce,

we can demonstrate that 3D-printed structures

3D baskılı yapıların, Dünya’da, görev benzeri

can support people in a mission-like environment

bir ortamda insanları destekleyebileceğini ve bu deneylerden

right here on Earth,

elde edilen verileri

and use data from those experiments to set standards and requirements

gelecekte Mars misyonları için standartlar ve gereksinimler belirlemek için

for future Mars missions.

kullanabileceğini gösterebiliriz.

This is what we did in designing and building Mars Dune Alpha,

Houston’daki Johnson Uzay Merkezi’nde 3D baskılı

a 3D-printed analog habitat at the Johnson Space Center in Houston,

analog yaşam alanı olan ve gerçekten uzun bir isim olan

referred to as the Crew Health and Performance Exploration Analog --

Mürettebat Sağlık ve Performans Keşif Analogu olarak anılan Mars Dune Alpha’yı

that's a really long name, I know --

tasarlarken ve inşa ederken

this structure will house four volunteer crew members

yaptığımız şey buydu. Bu yapı 20 dakikalık bir iletişim gecikmesi de

simulating a one-year mission to Mars,

dahil olmak üzere, Mars’a bir yıllık bir görevi

including a 20-minute communications delay.

simüle eden dört gönüllü mürettebat üyesini barındıracak.

The first mission is kicking off later this year,

İlk görev bu yılın sonlarında başlayacak,

but you could actually apply to be a crew member in this habitat

ancak gelecekte bu habitatta bir mürettebat üyesi olmak için

sometime in the future.

başvurabilirsiniz.

Or if you're not so inclined,

Ya da çok istekli değilseniz,

you can suggest it to someone else in the name of research.

araştırma adına başka birine önerebilirsiniz.

(Laughter)

(Gülüşler)

If you're one of the chosen few,

Eğer seçilirseniz,

you'll be sharing 1700 square feet of living and working areas

1700 metrekarelik yaşam ve çalışma alanını diğer üç kişiyle paylaşacaksınız

with three others, and that includes an aeroponic garden for plant growth,

ve buna bitki yetiştirmek için aeroponik bir bahçe,

a communications area, an exercise room,

bir iletişim alanı, bir egzersiz odası ve ayrıca çok rahat,

as well as individual crew cabins that are very cozy,

sadece altıya on iki adımlık bireysel mürettebat

just six by 12 feet.

kabinleri dahil.

Some of you may be thinking,

Bazılarınız “Uzayda inşa

"Well, building in space,

günlük yaşamımızdan

this is a topic pretty far removed from our day-to-day lives.

uzak bir konu.” diye düşünüyor olabilirsiniz.

How might it impact what we do on Earth today?

Bugün Dünya üzerinde yaptıklarımızı nasıl etkileyebilir?

In my experience, designing for an extreme environment

Deneyimlerime göre,

that is the most restrictive and that presents the most constraints,

en kısıtlayıcı ve en fazla zorluğu sunan ve kelimenin tam anlamıyla

and which literally no human has ever gone before,

daha önce hiçbir insanın gitmediği

is what gives us the best chances of creatively engineering solutions

aşırı bir ortam için tasarım yapmak, bize Dünya’da kavrayışımızın ötesindeki

to problems here on Earth

sorunlara yaratıcı çözümler

that seem completely beyond our grasp today.

tasarlamak için en iyi şansı veren şeydir.

Problems like housing solutions for the chronically homeless

Kronik olarak evsiz veya kasırga ve afet yardımı

or hurricane and disaster relief housing.

konutları için barınma çözümleri gibi sorunlar.

Or rethinking sustainable practices within construction overall,

Veya BM’ye göre dünya çapındaki karbon emisyonlarının yüzde 30′undan

which, according to the UN,

sorumlu olan, genel olarak

is responsible for up to 30 percent of carbon emissions worldwide.

inşaat alanındaki sürdürülebilir uygulamaları yeniden düşünmek.

The autonomous technologies that we develop for building in space

Uzayda inşa etmek için geliştirdiğimiz otonom teknolojiler

redound to us on Earth.

Dünya’da bize geri dönüyor.

They feed back and pay dividends to how we reimagine

Nasıl tasarladığımıza ve kavradığımıza

and reconceive construction happening today.

dair geri bildirim veriyor.

The fact of the matter is that the most habitable planet

Gerçek şu ki, en yaşanabilir gezegen şu anda üzerinde

is the one we live on right now.

yaşadığımız gezegendir.

I don't like treating space like it's a lifeboat for humanity

Uzaya, hasta bir Dünya gezegeninden insanlık için

from an ailing planet Earth.

bir cankurtaran botu gibi davranmayı sevmiyorum.

We can either solve for how to build smarter and more sustainably today,

Bugün nasıl daha akıllı ve daha sürdürü- lebilir bir şekilde inşa edeceğimize karar

or we'll have to think about designing for survival on an Earth more extreme

verebilir ya da herhangi birimizin şimdiye kadar bildiğinden daha aşırı ve farklı

and more foreign than any of us have ever known.

bir Dünya’da hayatta kalmak için tasarım yapmayı düşünmek zorunda kalacağız.

And this to me cannot be the primary reason or driver

Ve bu benim için derin uzayı keşfetmemizin ve içine

why we explore and venture into deep space.

girmemizin birincil nedeni veya itici gücü olamaz.

It's been over 50 years

Herhangi bir insanın Dünya’nın yörüngesinin dışına

since any human has traveled outside of Earth's orbit.

seyahat etmesinden bu yana 50 yıldan fazla zaman geçti.

Things are about to change.

Bir şeyler değişmek üzere.

We will develop a permanent Moon base, and we will build autonomously on Mars.

Kalıcı bir Ay üssü geliştireceğiz ve Mars’ta otonom olarak inşa edeceğiz.

We are on the cusp of seeing radical transformation

Radikal dönüşümü ve Dünya’da nasıl inşa ettiğimizi

and how we build on Earth and how we push past limits

ve uzayda insan keşfinin eski sınırlarını

to a new frontier of human exploration in space.

yeni sınırlara nasıl zorladığımızı görmek üzereyiz.

Thank you so much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)