Shabana Basij-Rasikh: The dream of educating Afghan girls lives on | TED

Tłumaczenie: Marta Wiewiórska Korekta: Martyna Selke

Nine years ago,

Dziewięć lat temu

stałam na scenie podobnej do tej.

I stood on a stage a lot like this one.

It was at the TEDWomen conference in Washington, DC, back in 2012.

Byłam na konferencji TEDWomen w Waszyngtonie w 2012 roku.

I was 22 years old, a woman with a college degree.

Byłam 22-letnią kobietą z dyplomem uczelni wyższej.

That's nothing too exceptional to say here in the United States.

To nic nadzwyczajnego tutaj, w Stanach Zjednoczonych.

In Afghanistan, my homeland,

W Afganistanie, mojej ojczyźnie,

kobiety, takie jak ja, były nadzwyczajne.

women like me were the exception.

It had been a little over a decade since the fall of the Taliban regime.

Minęło trochę ponad 10 lat od upadku reżimu Talibów.

A time when it was quite literally illegal for girls to go to school.

Czasu, gdy edukacja dla dziewcząt była dosłownie nielegalna.

The Afghan people had spent a decade rebuilding our nation and our lives.

Afgańczycy spędzili dekadę, odbudowując nasz kraj i nasze życia.

And when I stood on the TEDWomen stage,

I gdy stałam na scenie TEDWomen,

I challenged the world to dare to educate Afghan girls.

wezwałam świat do edukowania dziewcząt z Afganistanu.

The way I had just started doing at a place in Kabul

Tak jak ja robiłam to w Kabulu,

called the School of Leadership, Afghanistan, or SOLA.

w Szkole Przywództwa w Afganistanie, w skrócie zwanej SOLA.

(Video) [To] me, Afghanistan is a country of hope and boundless possibilities.

(Wideo) [Dla] mnie Afganistan to państwo nadziei i nieograniczonych możliwości.

And every single day,

Każdego dnia

the girls of SOLA remind me of that.

dziewczęta z SOLA mi o tym przypominają.

Like me, they are dreaming big.

Tak jak ja, mają one wielkie marzenia.

That was then.

Tak było kiedyś.

(Applause)

(Brawa)

And this is now.

A to jest teraźniejszość.

And the Taliban are back.

Talibowie wrócili.

But I want you to know I haven't stopped dreaming.

Chcę, żebyście wiedzieli, że nie przestałam marzyć.

Neither have those girls of SOLA.

Podobnie jak dziewczęta z SOLA.

We have taken our dreams and adapted them.

Przystosowałyśmy nasze marzenia.

Agility, adaptation, resilience.

Sprawność, adaptacja, wytrzymałość.

These concepts are core to everything that SOLA is.

To kluczowe koncepty w SOLA.

We have faced the uncertainty of what might be,

Stawiliśmy czoła niepewności tego, co może się zdarzyć

and we have turned it into the certainty of what will be.

i zmieniliśmy ją w pewność tego, co się zdarzy.

I'll explain.

Wytłumaczę.

W 2012 roku

Back in 2012,

we ran a program where girls lived at SOLA

prowadziliśmy program, w którym dziewczęta mieszkały w SOLA,

but primarily studied at high schools in Kabul.

ale początkowo uczyły się w liceach w Kabulu.

And we secured scholarships for these girls

Zapewniliśmy im stypendia,

to pursue their education overseas,

żeby mogły kontynuować edukację za granicą,

including here in America.

na przykład w Ameryce.

It worked.

Zadziałało.

It worked well.

I to bardzo dobrze.

But I realized I was contributing to something I never wanted to see:

Ale zauważyłam, że przyczyniłam się do czegoś, czego nigdy nie chciałam.

a brain drain of Afghanistan’s educated women.

Do drenażu mózgów wyedukowanych Afganek.

So I realized I had to adapt.

Musiałam się przystosować.

I wanted to educate Afghan girls

Chciałam edukować młode Afganki,

who would become educated Afghan women,

które staną się wyedukowanymi afgańskimi kobietami,

who would then educate other girls.

które będą następnie edukować kolejne dziewczynki.

And all of them together over time

I za jakiś czas wszystkie razem

would build a new Afghanistan from the bottom up,

zbudują nowy Afganistan.

and they would be among its leaders.

I to one znajdą się wśród jego przywódców.

I needed a place where these girls would learn to read English and Koran.

Potrzebowałam miejsca, gdzie dziewczęta mogłyby uczyć się angielskiego i Koranu.

I needed a place where the administration and instructors would be women.

Miejsca, gdzie zarządem i instruktorami byłyby kobiety.

A place where the notion of female leadership --

Miejsca, gdzie zjawisko przywództwa kobiet,

Afghan female leadership -- would become known for every student.

kobiet z Afganistanu stałoby się znane każdemu uczniowi.

I needed a place that quite simply did not exist in Afghanistan.

Potrzebowałam miejsca, które tak naprawdę nie istniało w Afganistanie.

So my team and I created it.

Dlatego stworzyliśmy je z moją ekipą.

In 2016, SOLA became a full-fledged boarding school for girls.

W 2016 roku SOLA stała się pełnoprawną szkołą z internatem dla dziewcząt.

The first and only in Afghanistan.

Pierwszą i jedyną w Afganistanie.

(Applause)

(Brawa)

Tego samego roku zrekrutowaliśmy 24 dziewczynki do 6 klasy.

That year, we enrolled 24 girls in sixth grade.

By 2021,

Do 2021 roku

we had enrolled nearly 100 girls in grades six to 11.

zrekrutowaliśmy prawie 100 dziewcząt do klas od 6 do 11.

I'll tell you something I'm very proud of.

Powiem wam coś, z czego jestem bardzo dumna.

In 2016,

W 2016 roku

we drew girls from 14 of Afghanistan's 34 provinces.

wzięliśmy dziewczęta z 14 spośród 34 afgańskich prowincji.

This year, we have girls from 28 provinces.

W tym roku mamy dziewczęta z 28 prowincji.

(Applause)

(Brawa)

Imagine you are a girl from one of these provinces coming to SOLA.

Wyobraź sobie, że jesteś dziewczynką z jednej z prowincji, uczącą się w SOLA.

You've probably never lived away from your family.

Pewnie nigdy nie mieszkałaś z dala od swojej rodziny.

Jak widzicie zasłoniliśmy ich twarze dla bezpieczeństwa.

As you can see, we have obscured their faces for their safety.

Ale gdy pojawisz się na kampusie, starsza siostra będzie się tobą opiekować.

But when you arrive on campus, an older sister will be there for you.

She will be beside you as you pray in the campus mosque;

Będzie przy tobie podczas modlitwy w szkolnym meczecie,

she will eat with you;

będzie z tobą jadła,

she will help you with your schoolwork.

będzie ci pomagała z lekcjami.

You are from different provinces, different ethnicities,

Jesteście z różnych prowincji, różnych grup etnicznych,

but you are united by sisterhood.

ale jesteście połączone, jak siostry,

By your identity as Afghan girls.

poprzez tożsamość afgańskich dziewczynek.

Educating girls, breaking barriers,

Edukowanie dziewcząt, łamanie barier

this is what we do at SOLA.

to to, co robimy w SOLA.

We became known for this nationwide.

To nasza specjalność znana ogólnokrajowo.

Parents came to us from across Afghanistan

Rodzice przychodzili do nas z całego Afganistanu,

asking us to admit their daughters.

prosząc, żeby przyjąć ich córki.

I remember one father in particular,

Pamiętam zwłaszcza jednego ojca

from a rural province,

z wiejskiej prowincji,

and one of his daughters was already a student with us.

którego córka już była naszą uczennicą.

This was back in 2019,

To było w 2019 roku

and I remember him coming to campus and sitting in my office.

i pamiętam, jak przyszedł na kampus, siedział w moim gabinecie.

He was trying to convince me

Starał się przekonać mnie,

to admit another one of his daughters.

żebym przyjęła jego kolejną córkę.

On his way out, he stopped in the doorway,

Gdy wychodził, zatrzymał się w drzwiach,

turned around and looked at me, and completely calmly, he said,

odwrócił do mnie, popatrzył i całkowicie spokojnie powiedział

"When the Taliban come back,

“Gdy Talibowie wrócą,

please promise

obiecaj, proszę,

that you will burn my daughter's records.

że spalisz papiery mojej córki.

If the Taliban know my daughter studies here,

Jeśli Talibowie dowiedzą się, że moja córka się tu uczy,

they will kill my family."

zabiją całą moją rodzinę“.

Remember, this was 2019.

To było w 2019 roku.

Two years ago.

Dwa lata temu.

He didn't say "if the Taliban come back."

On nie powiedział “jeśli Talibowie wrócą“.

He said "when."

On powiedział “gdy”.

I promised him that I would do what he asked.

Obiecałam mu, że spełnię jego prośbę.

And this summer ...

I tego lata...

I did.

Zrobiłam to.

What you're seeing here are the records of my students burning.

To, co tu widzicie, to płonące dokumenty moich uczennic.

We set this fire

Spaliliśmy je,

to protect every girl who's ever studied at SOLA.

żeby chronić każdą dziewczynkę, która kiedykolwiek uczyła się w SOLA.

This was mid-August.

To było w połowie sierpnia.

W momencie, w którym Talibowie wkraczali do Kabulu.

Right as the Taliban were about to enter Kabul.

Less than two weeks later,

Mniej niż dwa tygodnie później

nearly 250 members of the SOLA community,

prawie 250 członków społeczności SOLA,

students, staff and family members,

uczennic, kadry i członków rodzin

were out of Afghanistan and safe in the nation of Rwanda.

znalazło się poza Afganistanem, bezpiecznie, w Rwandzie.

(Applause)

(Brawa)

I will say this again.

Powiem to jeszcze raz.

Gdy stawiasz czoła niepewności tego, co może się zdarzyć,

When you face the uncertainty of what might be,

you can turn it into the certainty of what will be.

możesz zmienić to w pewność tego, co się zdarzy.

SOLA's departure from Afghanistan made headlines.

Ucieczka SOLA z Afganistanu trafiła na pierwsze strony gazet.

And I think it has drawn the attention

I myślę, że to przykuło uwagę

partly because how swiftly the Taliban took over Afghanistan

częściowo dlatego, że Talibowie tak prędko przejęli Afganistan

and how quickly so much of what was beautiful about my country

i tak szybko obrócili wszystko, co było piękne w moim kraju

turned to dust.

w pył.

But what these stories don't usually tell you

Ale to, czego nie mówią wam te historie

is that we had been quietly planning

to to, że po cichu przygotowywaliśmy się

for this day of our departure for most of the year.

do dnia tej ucieczki przez większość roku.

I had that conversation with my student's father in December 2019.

Rozmawiałam z ojcem tamtej uczennicy w grudniu 2019 roku.

The United States signed an agreement with the Taliban in February 2020.

USA podpisało porozumienie z Talibami w lutym 2020 roku.

And the US announced its unconditional withdrawal from Afghanistan

I USA ogłosiło swoje bezwarunkowe wycofanie z Afganistanu

in April 2021.

w kwietniu 2021 roku.

These dates were like signposts on a road I never wanted to be on.

Te daty były jak oznakowanie na drodze, na której nigdy nie chciałam się znaleźć.

I couldn't see far enough down that road to be certain about it's end.

Nie wiedziałam, co znajduje się na końcu tej drogi.

But what I was certain of was that I would not sit passively by

Ale miałam pewność, że nie będę siedzieć bezczynnie,

and let that road lead me.

pozwalając, żeby ta droga sama mną kierowała.

This spring, we started making plans to bring our students overseas

Tej wiosny zaczęliśmy planować, jak przewieźć nasze uczennice za granicę,

for a study abroad program.

żeby uczyły się zagranicznego programu.

This takes time.

Na to potrzeba czasu.

We needed to identify potential host nations;

Musieliśmy znaleźć potencjalne kraje, które zaopiekowałyby się uczennicami,

we needed parents to grant permission;

potrzebowaliśmy zgody od rodziców,

we needed to speak with officials and gather our resources.

musieliśmy rozmawiać z urzędnikami i zgromadzić środki.

It takes time,

Na to potrzeba czasu.

and all the while you're moving down that road, going faster,

I przez cały ten czas, kierując się drogą w dół, coraz szybciej,

gaining momentum toward what lies at the end.

nabierając rozpędu do tego, co znajduje się na końcu.

There is a lot about this that I still cannot talk about.

Jest wiele aspektów tej sprawy, o których wciąż nie mogę mówić.

Some of it is for security reasons.

Częściowo z powodów bezpieczeństwa,

a częściowo z powodów osobistych.

And some of it is for personal reasons.

This is still very raw for me.

To wciąż jest dla mnie bardzo trudne.

I never imagined

Nigdy nie przypuszczałam,

Afghanistan would fall as fast as it did.

że Afganistan rozpadnie się tak szybko, jak to się stało.

Nikt tak nie przypuszczał.

No one imagined it.

But I will tell you this.

Ale powiem wam jedno.

On August 1,

Pierwszego sierpnia

we were bringing our students back to Kabul

nasze uczennice wracały do Kabulu

after their semester break.

po przerwie semestralnej.

On August 15,

Piętnastego sierpnia

the Taliban were in Kabul and in control.

Talibowie byli w Kabulu, sprawując kontrolę.

And on August 30,

A trzydziestego sierpnia

we were holding our second day of classes at our new campus in Rwanda

przeprowadzaliśmy drugi dzień lekcji w nowym kampusie w Rwandzie,

with our entire community together and safe.

z całą społecznością, razem i w bezpieczeństwie.

(Applause)

(Brawa)

That is how fast things can move.

Tak szybko mogą dziać się rzeczy.

I to jest to, co każdy, nie tylko ja,

And that's what anyone, not just me,

but anyone can accomplish when you accept the uncertainty of what might be,

ale każdy może osiągnąć, jeśli zaakceptuje niepewność tego, co może się zdarzyć

and through careful contingency planning,

I dokładnie planując ewentualności,

turn it into the certainty of what will be.

zmieni to w pewność tego, co się zdarzy.

You will find yourself somewhere new.

Znajdziecie się w nowym miejscu.

And different.

W innym miejscu.

Adapting and succeeding.

Przystosowując się i odnosząc sukces.

And sometimes,

I czasami

dowiecie się, że zostawiliście światło, żeby móc znaleźć drogę do domu.

you will know you have left a light on to help you find your way home.

What you're seeing here is something that I very rarely show publicly.

Widzicie coś, co rzadko pokazuję publicznie.

Earlier, I talked about SOLA's campus in Kabul.

Wcześniej mówiłam o kampusie SOLA w Kabulu.

That campus is a series of rented buildings that we have converted

To kilka wynajmowanych budynków, które zamieniliśmy

into classroom and residential space.

w sale lekcyjne i miejsca do mieszkania.

But what you're seeing here is something very different.

Ale to, co widzicie, to coś zupełnie innego.

This is a perimeter wall

To jest ściana

that rings a parcel of land in the heart of Kabul city,

otaczająca teren w centrum Kabulu,

land that SOLA holds legal rights to.

teren, do którego SOLA ma prawa.

This is the land where we're going to build a permanent campus,

To teren, na którym wybudujemy nasz stały kampus,

where Afghan girls will come to live and study in safety.

gdzie młode Afganki będą mieszkać i uczyć się w bezpieczeństwie.

We cleared this land ourselves,

Sami wyczyściliśmy ten teren,

all 18,000 cubic meters of landfill.

całe 18 000 metrów kwadratowych pełnych śmieci i odpadów.

We raised this wall ourselves.

Sami postawiliśmy tę ścianę.

We knew we would face opposition, and we planned for it.

Wiedzieliśmy, że czeka nas sprzeciw i przygotowaliśmy się.

We spoke with our neighbors,

Rozmawialiśmy z sąsiadami

explaining how valuable an educated girl is to her family,

i wyjaśniliśmy, jak cenne jest wykształcenie dziewczynki dla jej rodziny,

explaining how one day their daughters could apply to study at SOLA.

wyjaśniliśmy, że pewnego dnia ich córki mogą aplikować do SOLA.

And our neighbors became some of our strongest allies.

I ci sąsiedzi stali się naszymi największymi sojusznikami.

We spoke with high-level government officials

Rozmawialiśmy z ważnymi urzędnikami,

who complained that this land was too valuable

którzy narzekali, że ten teren jest zbyt cenny,

to be wasted on educating girls.

żeby stracić go na edukację dziewcząt.

And we convinced them otherwise.

I przekonaliśmy ich, że wręcz przeciwnie.

Those officials,

Ci urzędnicy,

oczywiście, nie są już w rządzie.

of course, aren't in government anymore.

Afghanistan has new leaders.

Afganistan ma teraz nowych przywódców.

And while this is a sensitive topic,

I choć jest to delikatny temat,

I can say that it's quite possible

mogę powiedzieć, że bardzo możliwe,

that construction on this new campus might resume relatively soon.

że budowa nowego kampusu wznowi się już niedługo.

Time will tell.

Czas pokaże.

Nine years ago,

Dziewięć lat temu

I stood on a TEDWomen stage,

stałam na scenie TEDWomen

i powiedziałam, że Afganistan to państwo nadziei i nieograniczonych możliwości.

and I said Afghanistan is a country of hope and boundless possibilities.

And every single day,

I każdego dnia

the girls of SOLA remind me of that.

dziewczęta z SOLA przypominają mi o tym.

Like me, they are dreaming big.

Tak jak ja, mają wielkie marzenia.

Earlier this year,

Wcześniej w tym roku

I was on SOLA's campus in Kabul

byłam na kampusie SOLA w Kabulu,

interviewing a girl who was applying for sixth grade.

przeprowadzając wywiad z dziewczynką, która aplikowała do szóstej klasy.

I asked her why she wanted to come to SOLA,

Zapytałam dlaczego chce przyjść do SOLA,

which is a question I ask all our applicants.

co jest rzeczą, o którą pytam wszystkie aplikantki.

Ona powiedziała

She said,

"I have dreamed of this.

“Marzyłam o tym.

I've dreamed of coming to SOLA ever since I was a little girl."

Marzyłam o przyjściu do SOLA odkąd byłam małą dziewczynką“.

In all these years that I have interviewed girls from across Afghanistan,

Przez te wszystkie lata rozmów z Afgankami z całego kraju

this was the first time that a young girl said that to me.

to był pierwszy raz, gdy usłyszałam te słowa.

Why do I keep doing what I do,

Dlaczego dalej robię to, co robię,

despite the risk that comes with it and all the uncertainty?

mimo ryzyka, jakie to niesie i całej tej niepewności?

Because Afghanistan is a country of hope and dreams.

Ponieważ Afganistan to państwo nadziei i marzeń.

It's my home.

To mój dom.

And it always will be.

I zawsze nim będzie.

And now, out there in the most remote corners of Afghanistan, are young girls,

W najdalszych zakątkach Afganistanu są młode dziewczyny,

dreaming to attend SOLA.

które marzą o pójściu do SOLA.

My community,

Moja społeczność,

my students are settling and thriving in Rwanda.

moje uczennice osiadają i rozwijają się w Rwandzie.

And I'm so grateful we're there.

Jestem bardzo wdzięczna, że tam jesteśmy.

Obserwuję teraz Afganistan przez telewizję i relacje

I see Afghanistan now through TV news reports

or on my phone, when friends, still in Afghanistan, call me.

lub przez telefon, gdy dzwonią do mnie przyjaciele z Afganistanu.

But SOLA is there too.

Ale SOLA też tam jest.

We have planted roots that can never be destroyed.

Zapuściliśmy korzenie, których nie można zniszczyć.

Nine years ago,

Dziewięć lat temu

I challenged the world to dare to educate Afghan girls.

wezwałam świat do edukowania dziewcząt z Afganistanu.

Those girls are young women now.

Te dziewczęta to teraz młode kobiety.

And they will do what Afghan women have always done.

I będą one robić to, co Afganki zawsze robiły.

Meet uncertainty head on and rise above it.

Natkną się na niepewności i z determinacją wzniosą się ponad nie.

I know they will do their part.

Wiem, że zrobią swoje.

But they,

Ale one...

we need something from you,

my czegoś od was potrzebujemy,

od wszystkich was, którzy to oglądają.

all of you here and watching this.

So today I issue another challenge to the world.

Dziś wzywam świat do kolejnego działania.

Do not look away.

Nie odwracajcie wzroku.

As the noise dies down,

Gdy ucichnie hałas

and Afghanistan slips from the front pages,

i Afganistan zniknie z pierwszych stron,

do not look away.

nie odwracajcie wzroku.

In nine years, it will be the year 2030.

Za dziewięć lat będzie rok 2030.

It's the year I will celebrate my 40th birthday.

Rok, w którym będę obchodziła moje czterdzieste urodziny.

So here is my dream,

A takie jest moje marzenie,

my birthday wish.

moje urodzinowe życzenie.

In nine years,

Za dziewięć lat

I hope to be speaking with you again

mam nadzieję, że znów będę do was mówić

from SOLA’s campus in Kabul,

z kampusu SOLA w Kabulu

with all of my students there.

ze wszystkimi uczennicami na miejscu.

I will see you then,

Zobaczymy się wtedy,

if you do not look away.

jeśli nie odwrócicie wzroku.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)