Neil Gershenfeld: The beckoning promise of personal fabrication

Tłumaczenie: Sebastian Misiewicz Korekta: Łukasz Wardziński

This meeting has really been about a digital revolution,

To spotkanie tak naprawdę było o cyfrowej rewolucji,

but I'd like to argue that it's done; we won.

która chciałbym stwierdzić, jeszcze trwa. Wygraliśmy.

We've had a digital revolution but we don't need to keep having it.

Mieliśmy ją, ale nie musimy jej wciąż mieć.

And I'd like to look after that,

Chciałbym spojrzeć w przyszłość,

to look what comes after the digital revolution.

na to, co przyjdzie po rewolucji.

So, let me start projecting forward.

Zacznę wybiegać naprzód.

These are some projects I'm involved in today at MIT,

To są niektóre projekty, w których uczestniczę na MIT,

looking what comes after computers.

by sprawdzić, co przyjdzie po komputerach.

This first one, Internet Zero, up here -- this is a web server

Pierwszy, Internet Zero – jest to serwer, który

that has the cost and complexity of an RFID tag --

ma złożoność i koszt jak RFID –

about a dollar -- that can go in every light bulb and doorknob,

około dolara – mógłby się zmieścić do żarówki, czy klamki.

and this is getting commercialized very quickly.

Zostanie skomercjalizowany bardzo szybko.

And what's interesting about it isn't the cost;

Nie koszt jest tutaj interesujący,

it's the way it encodes the Internet.

a sposób w jaki koduje Internet.

It uses a kind of a Morse code for the Internet

Używa jakby kodu Morse'a do Internetu by

so you could send it optically; you can communicate acoustically

przesłać go optycznie. Można komunikować się z nim

through a power line, through RF.

akustycznie, przez kabel elektryczny, czy radio.

It takes the original principle of the Internet,

Uwzględnia początkową zasadę Internetu,

which is inter-networking computers,

czyli komputery będące w sieci wewnętrznej,

and now lets devices inter-network.

pozwalając urządzeniom na wewnętrzną komunikację.

That we can take the whole idea that gave birth to the Internet

Możemy wziąć całą ideę, która zapoczątkowała Internet

and bring it down to the physical world in this Internet Zero,

i sprowadzić ją do fizycznego świata w Internet Zero,

this internet of devices.

do sieci urządzeń.

So this is the next step from there to here,

To jest następny krok stamtąd tu,

and this is getting commercialized today.

a to jest komercjalizowane teraz.

A step after that is a project on fungible computers.

Następny krok to projekt zamiennych komputerów.

Fungible goods in economics can be extended and traded.

Zamienne dobra w ekonomii mogą być rozszerzane i sprzedawane.

So, half as much grain is half as much useful,

Połowa ziarna jest w połowie użyteczna, ale

but half a baby or half a computer is less useful than

połowa dziecka, czy komputera jest mniej

a whole baby or a whole computer,

użyteczna niż dziecko, czy cały komputer.

and we've been trying to make computers that work that way.

Staraliśmy się zrobić tego typu komputery.

So, what you see in the background is a prototype.

Widzicie w tle prototyp z

This was from a thesis of a student, Bill Butow, now at Intel,

pracy dyplomowej studenta: Bill'a Butow'a, teraz w Intelu,

who wondered why, instead of making bigger and bigger chips,

kto by się dziwił, zamiast produkować większe układy

you don't make small chips, put them in a viscous medium,

nie robisz małych, umieszczasz je w lepkim medium,

and pour out computing by the pound or by the square inch.

wylewasz komputer po funtach, czy calach kwadratowych.

And that's what you see here.

To właśnie tutaj jest widoczne.

On the left was postscript being rendered by a conventional computer;

Po lewej postscript renderowany przez konwencjonalny komputer,

on the right is postscript being rendered from the first prototype

po prawej przez pierwszy prototyp, który

we made, but there's no frame buffer, IO processor,

zrobiliśmy, bez bufora ramek, procesora WE/WY,

any of that stuff -- it's just this material.

bez tych rzeczy – to tylko ten materiał.

Unlike this screen where the dots are placed carefully,

W przeciwieństwie do układania punktów, jak na ekranie,

this is a raw material.

to jest surowy materiał.

If you add twice as much of it, you have twice as much display.

Dasz go dwa razy więcej, masz dwa razy więcej wyświetlacza.

If you shoot a gun through the middle, nothing happens.

Jeśli go przestrzelisz nic się nie stanie.

If you need more resource, you just apply more computer.

Jeżeli potrzebujesz więcej zasobów, dodajesz więcej komputera.

So, that's the step after this -- of computing as a raw material.

To jest ten następny krok – komputer jako surowy materiał.

That's still conventional bits, the step after that is --

To nadal konwencjonalne bity, krok potem –

this is an earlier prototype in the lab;

to wcześniejszy prototyp w laboratorium –

this is high-speed video slowed down.

jest to zwolnione wideo.

Now, integrating chemistry in computation, where the bits are bubbles.

Integrowanie chemii do obliczeń, gdzie bity to bąbelki.

This is showing making bits, this is showing --

Tak robi się bity –

once again, slowed down so you can see it,

znów, zwolnione byście to zobaczyli,

bits interacting to do logic and multiplexing and de-multiplexing.

bity wchodzą w interakcje do logiki i multipleksowania i de-multipleksowania.

So, now we can compute that the output arranges material

Teraz możemy obliczyć, że wyjście organizuje materiał

as well as information. And, ultimately, these are some slides

tak jak informację. Oto slajdy

from an early project I did, computing where the bits are stored

z wcześniejszego projektu, obliczeń, w których bity

quantum-mechanically in the nuclei of atoms, so

są zapisywane kwantowo-mechanicznie w jądrach atomów

programs rearrange the nuclear structure of molecules.

tak, że programy reorganizują ich strukturę.

All of these are in the lab pushing further and further and further,

Wszystko to w laboratorium jest pchane dalej,

not as metaphor but literally integrating bits and atoms,

nie w przenośni, a dosłownie, integrując bity i atomy,

and they lead to the following recognition.

co prowadzi do następującego rozpoznania.

We all know we've had a digital revolution, but what is that?

Wiemy, że rewolucja cyfrowa miała miejsce, ale co to jest?

Well, Shannon took us, in the '40s, from here to here:

Shannon, w latach 40, zabrał nas stąd tu,

from a telephone being a speaker wire that degraded with distance

od telefonu będącego przewodem głośnika, który degradował się

to the Internet. And he proved the first threshold theorem, that shows

z odległością do Internetu. Udowodnił pierwsze progowe twierdzenie, że

if you add information and remove it to a signal,

dodając informację i ograniczając ją do sygnału,

you can compute perfectly with an imperfect device.

można obliczać perfekcyjnie na niedoskonałym urządzeniu.

And that's when we got the Internet.

Właśnie wtedy otrzymaliśmy Internet.

Von Neumann, in the '50s, did the same thing for computing;

Von Neumann, w latach 50', zrobił to samo dla obliczeń.

he showed you can have an unreliable computer but restore its state

Pokazał, że mając zawodny komputer można odtworzyć jego stan

to make it perfect. This was the last great analog computer at MIT:

by uczynić go perfekcyjnym. To ostatni analogowy komputer na MIT:

a differential analyzer, and the more you ran it,

do analizy różniczkowej. Im więcej się go używało

the worse the answer got.

tym gorszą odpowiedź się otrzymywało.

After Von Neumann, we have the Pentium, where the billionth transistor

Po Von Neumanie, mieliśmy Pentium, gdzie miliardowy tranzystor

is as reliable as the first one.

jest równie niezawodny, jak pierwszy.

But all our fabrication is down in this lower left corner.

Cała nasza produkcja jest w lewym dolnym rogu.

A state-of-the-art airplane factory rotating metal wax at fixed metal,

Najnowocześniejsza fabryka samolotów, gdzie metaliczny wosk obracany jest wokół nieruchomego metalu

or you maybe melt some plastic. A 10-billion-dollar chip fab

lub jest topiony plastik. Kosztująca 10 miliardów dolarów fabryka czipów

uses a process a village artisan would recognize --

używa procesu znanego wiejskim rzemieślnikom –

you spread stuff around and bake it.

rozprowadzasz materiał dookoła i pieczesz go.

All the intelligence is external to the system;

Cała inteligencja jest poza systemem.

the materials don't have information.

Materiały nie mają informacji.

Yesterday you heard about molecular biology,

Wczoraj słyszeliście o biologii molekularnej,

which fundamentally computes to build.

która zasadniczo oblicza by budować.

It's an information processing system.

To jest system przetwarzania informacji.

We've had digital revolutions in communication and computation,

Mieliśmy cyfrową rewolucję w komunikacji i obliczeniach,

but precisely the same idea, precisely the same math

ale dokładnie ta sama idea, matematyka,

Shannon and Von Neuman did, hasn't yet come out

Shannon'a i Von Neuman'a, nie pojawiła się jeszcze

to the physical world. So, inspired by that,

w fizycznym świecie. Zainspirowani tym

colleagues in this program -- the Center for Bits and Atoms

koledzy z tego programu – Centrum Bitów i Atomów MIT –

at MIT -- which is a group of people, like me,

który jest grupą ludzi, jak ja,

who never understood the boundary between physical science

którzy nigdy nie zrozumieli ograniczeń pomiędzy fizyczną, a

and computer science. I would even go further and say

komputerową nauką. Idąc dalej, twierdzę, że

computer science is one of the worst things that ever happened

informatyka jest najgorszą rzeczą, jaka się przytrafiła

to either computers or to science --

komputerom, czy nauce --

(Laughter)

(Śmiech)

-- because the canon -- computer science --

– ponieważ kanon – informatyka –

many of them are great but the canon of computer science

sporo jest świetnych rzeczy, ale kanon informatyki

prematurely froze a model of computation

przedwcześnie zastygł na modelu obliczeń

based on technology that was available in 1950,

bazującym na technologii, która była dostępna w roku 1950.

and nature's a much more powerful computer than that.

Natura jest znacznie mocniejszym komputerem niż to.

So, you'll hear, tomorrow, from Saul Griffith. He was one of the

Jutro usłyszycie od Saul'a Griffith'a. Był jednym

first students to emerge from this program.

z pierwszych studentów wyłonionych z tego programu.

We started to figure out how you can compute to fabricate.

Zaczęliśmy odkrywać, jak obliczać by produkować.

This was just a proof of principle he did of tiles

To był tylko dowód zasady o płytkach, które

that interact magnetically, where you write a code,

współdziałają magnetycznie, gdzie piszesz kod,

much like protein folding, that specifies their structure.

jak zwijanie białka, które określa ich strukturę.

So, there's no feedback to a tool metrology;

Nie ma opinii na temat metrologii tego narzędzia.

the material itself codes for its structure in just the same ways

Materiał koduje się sam do struktury w taki sam sposób, jak

that protein are fabricated. So, you can, for example, do that.

białko jest tworzone. Na przykład można zrobić to.

You can do other things. That's in 2D. It works in 3D.

Można też robić inne rzeczy. To jest w dwu wymiarach, działa też w trzech.

The video on the upper right -- I won't show for time --

Video w prawym górnym rogu – nie pokażę go teraz –

shows self-replication, templating so something can make something

pokazuje samo-replikację, szablon, by coś robiło coś

that can make something, and we're doing that now over, maybe,

co robi coś, do momentu powiedzmy

nine orders of magnitude. Those ideas have been used to show

dziewięciu rzędów wielkości. Te pomysły były używane do

the best fidelity and direct rate DNA to make an organism,

przedstawienia najlepszej wierności i dokładności oceny DNA by utworzyć organizm,

in functionalizing nanoclusters with peptide tails

w funkcjonujących nano-klastrach z ogonami peptydowymi,

that code for their assembly -- so, much like the magnets,

które kodują by je złożyć – jak magnesy,

but now on nanometer scales.

ale teraz w skali nanometrowej.

Laser micro-machining: essentially 3D printers that digitally fabricate

Laserowa mikroobróbka: drukarki 3D cyfrowo produkują

functional systems, all the way up to building buildings,

funkcjonujące systemy, aż do budowania budynków,

not by having blueprints,

bez planu, za to

but having the parts code for the structure of the building.

z kodem struktury budowli.

So, these are early examples in the lab of emerging technologies

To wczesne przykłady z laboratorium ukazujących się technologii

to digitize fabrication. Computers that don't control tools

do digitalizacji produkcji. Komputery, które nie kontrolują narzędzi,

but computers that are tools, where the output of a program

ale takie, które są nimi, gdzie wynik programu

rearranges atoms as well as bits.

reorganizuje atomy, jak i bity.

Now, to do that -- with your tax dollars, thank you --

Aby tego dokonać – z pomocą waszych podatków, dziękuję –

I bought all these machines. We made a modest proposal

kupiłem te maszyny. Zaproponowaliśmy Narodowej

to the NSF. We wanted to be able to make anything on any length scale,

Fundacji Nauki, że chcemy robić cokolwiek na dowolną skalę

all in one place, because you can't segregate digital fabrication

w jednym miejscu, ponieważ nie można rozdzielać cyfrowej produkcji

by a discipline or a length scale.

na dyscyplinę, czy skalę.

So we put together focused nano beam writers

Złożyliśmy razem nano-promieniowe drukarki

and supersonic water jet cutters and excimer micro-machining systems.

i ponaddźwiękowe wodne wycinarki i excimerowe mikro-maszynowe systemy.

But I had a problem. Once I had all these machines,

Miałem problem. Kiedy miałem te wszystkie maszyny,

I was spending too much time teaching students to use them.

za dużo czasu spędzałem na nauce studentów, jak z nich korzystać.

So I started teaching a class, modestly called,

Zacząłem prowadzić zajęcia, skromnie nazwane,

"How To Make Almost Anything." And that wasn't meant to be provocative;

"Jak robić praktycznie wszystko". Nie miało to prowokować.

it was just for a few research students.

To było tylko dla paru studentów.

But the first day of class looked like this.

Pierwszy dzień wyglądał następująco:

You know, hundreds of people came in begging,

setki ludzi błagało, aby ich przyjąć na zajęcia.

all my life I've been waiting for this class; I'll do anything to do it.

Mówili, że oczekiwali całe życie na coś takiego i zrobią wszystko aby się zapisać.

Then they'd ask, can you teach it at MIT? It seems too useful?

Następnie pytali, czy mogę tego uczyć na MIT? To wydawało się zbyt użyteczne?

And then the next --

Potem –

(Laughter)

(Śmiech)

-- surprising thing was they weren't there to do research.

– co dziwne, nie byli tam by wykonywać badania.

They were there because they wanted to make stuff.

Chcieli coś tworzyć.

They had no conventional technical background.

Nie mieli konwencjonalnego technicznego przygotowania.

At the end of a semester they integrated their skills.

Na koniec semestru zintegrowali swoje umiejętności.

I'll show an old video. Kelly was a sculptor, and this is what she did

Pokaże stare wideo. Kelly była rzeźbiarką i to jest urządzenie, które wykonała

with her semester project.

na swój projekt semestralny.

(Video): Kelly: Hi, I'm Kelly and this is my scream buddy.

(Wideo): Kelly: Cześć, jestem Kelly i to mój kumpel do krzyczenia.

Do you ever find yourself in a situation

Znajdujecie się czasem w sytuacji,

where you really have to scream, but you can't because you're at work,

gdy na prawdę musicie krzyknąć, ale nie możecie, bo jesteście w pracy,

or you're in a classroom, or you're watching your children,

lub w klasie, czy doglądacie swoich dzieci,

or you're in any number of situations where it's just not permitted?

czy w innych sytuacjach, kiedy nie jest to dozwolone?

Well, scream buddy is a portable space for screaming.

Krzykliwy kumpel jest przenośną przestrzenią do krzyczenia.

When a user screams into scream buddy, their scream is silenced.

Kiedy użytkownik krzyczy do niego, krzyk jest wyciszany.

It is also recorded for later release where, when and how

Jest również nagrywany, by go później odtworzyć, w miejscu i czasie

the user chooses.

wybranym przez użytkownika.

(Scream)

(Krzyk)

(Laughter) (Applause)

(Śmiech) (Oklaski)

So, Einstein would like this.

Einstein'owi by się to spodobało.

This student made a web browser for parrots --

Ten student zrobił przeglądarkę internetu dla papug,

lets parrots surf the Net and talk to other parrots.

umożliwiającą papugom serfowanie i rozmowy z innymi papugami.

This student's made an alarm clock you wrestle

Ten student natomiast skonstruował budzik, z którym się zmagasz,

to prove you're awake; this is one that defends --

by udowodnić, że się obudziłeś. To jest system obronny –

a dress that defends your personal space.

strój, który broni twojej przestrzeni prywatnej.

This isn't technology for communication;

Nie jest to technologia komunikacji,

it's technology to prevent it.

a technologia by jej zapobiec.

This is a device that lets you see your music.

To urządzenie pozwala na zobaczenie muzyki.

This is a student who made a machine that makes machines,

Ten student zrobił maszynę, która wytwarza inne maszyny.

and he made it by making Lego bricks that do the computing.

którą zrobił z klocków Lego, które wykonują obliczenia.

Just year after year -- and I finally realized

Mijały kolejne lata – w końcu mnie olśniło, że

the students were showing the killer app of personal fabrication

studenci pokazywali świetne aplikacje do prywatnej produkcji

is products for a market of one person.

przedmiotów dla indywidualnych osób.

You don't need this for what you can get in Wal-Mart;

Nie potrzebujesz tego, by zrobić coś z Wal-Mart'a,

you need this for what makes you unique.

a po to by robić coś wyjątkowego.

Ken Olsen famously said, nobody needs a computer in the home.

Ken Olsen zasłynął powiedzeniem, że nikt nie potrzebuje komputera w domu.

But you don't use it for inventory and payroll;

Nie używa się go do inwentaryzacji, czy płatności.

DEC is now twice bankrupt. You don't need personal fabrication

DEC jest teraz podwójnym bankrutem. Nie potrzebujesz prywatnej fabryki

in the home to buy what you can buy because you can buy it.

w domu, by zrobić coś, co możesz kupić.

You need it for what makes you unique, just like personalization.

Potrzebujesz tego, by zrobić coś wyjątkowego, jak personalizacja.

So, with that, in turn, 20 million dollars today does this;

20 milionów dolarów potrzeba, aby to osiągnąć.

20 years from now we'll make Star Trek replicators that make anything.

Za 20 lat wytworzymy replikatory ze Star Treka, które tworzą wszystko.

The students hijacked all the machines I bought to do personal fabrication.

Studenci porwali maszyny, które kupiłem, do własnej produkcji.

Today, when you spend that much of your money,

Dziś, wydając takie pieniądze,

there's a government requirement to do outreach, which often means

rząd wymaga by sięgać dalej, co często oznacza

classes at a local school, a website -- stuff that's just not that exciting.

lekcje w szkołach, stronę internetową – rzeczy nie aż tak ciekawe.

So, I made a deal with my NSF program managers that

Poszedłem na układ z Narodową Fundacją Nauki, że

instead of talking about it, I'd give people the tools.

zamiast opowiadać o tym, dam ludziom narzędzia.

This wasn't meant to be provocative or important,

To nie miało być prowokujące czy ważne,

but we put together these Fab Labs. It's about 20,000 dollars in equipment

ale stworzyliśmy te fablaby. To jakieś 20000 dolarów w sprzęcie,

that approximate both what the 20 million dollars does and where it's going.

które przybliża zarówno cel dwudziestomilionowego dofinansowania jak i kierunek, w którym to zmierza.

A laser cutter to do press-fit assembly with 3D from 2D,

Wycinarka laserowa do składu przedmiotów trójwymiarowych z elementów dwuwymiarowych,

a sign cutter to plot in copper to do electromagnetics,

ploter w miedzi do elektromagnetyzmu,

a micron scale,

mikronowa waga,

numerically-controlled milling machine for precise structures,

numerycznie-kontrolowana frezarka do precyzyjnych struktur,

programming tools for less than a dollar,

narzędzia programistyczne za mniej niż dolara,

100-nanosecond microcontrollers. It lets you work from microns

100-nanosekunodwych mikrokontrolerów. Pozwala na pracę z precyzją co do mikronów

and microseconds on up, and they exploded around the world.

i mikrosekund w górę, co upowszechnia się szybko na świecie.

This wasn't scheduled, but they went from inner-city Boston

To nie było planowane, zaczęło się od centrum Bostonu

to Pobal in India, to Secondi-Takoradi on Ghana's coast

przez Pobal w Indiach, Secondi-Takoradi na wybrzeżu Ghany

to Soshanguve in a township in South Africa,

przez Soshanguve w miasteczku w Południowej Afryce,

to the far north of Norway, uncovering, or helping uncover,

aż po daleką północ Norwegii, odkrywając, bądź pomagając odkryć,

for all the attention to the digital divide,

wszelkie troski związane z cyfrowymi podziałami.

we would find unused computers in all these places.

Możemy znaleźć nieużywane komputery we wszystkich tych miejscach.

A farmer in a rural village -- a kid needs to measure and modify

Rolnik na wsi – dziecko potrzebuje zmierzyć i zmodyfikować

the world, not just get information about it on a screen.

świat, nie tylko dostać informację o tym na ekranie.

That there's really a fabrication and an instrumentation divide

Jest tam rzeczywiście większy podział produkcji i oprzyrządowania

bigger than the digital divide.

niż cyfrowy podział.

And the way you close it is not IT for the masses but IT development for the masses.

Staje się tak nie przez technologię informacyjną dla mas, ale przez rozwój technologii informacyjnej dla mas.

So, in place after place

Z każdym nowym miejscem dostrzegamy

we saw this same progression: that we'd open one of these Fab Labs,

ten sam postęp: otwieramy fablaby tam, gdzie

where we didn't -- this is too crazy to think of.

ich do tej pory nigdy nie otwieraliśmy – to zbyt szalone aby o tym rozmyślać.

We didn't think this up, that we would get pulled to these places;

Nie przemyśleliśmy tego, że wciągniemy się do tych miejsc.

we'd open it. The first step was just empowerment.

Po prostu je otworzyliśmy. Pierwszy krok to tylko upoważnienie.

You can see it in their face, just this joy of, I can do it.

Widać to na ich twarzach, radość, że mogą to robić.

This is a girl in inner-city Boston who had just done a high-tech

To dziewczyna ze śródmieścia Bostonu, która właśnie stworzyła nowoczesny

on-demand craft sale in the inner city community center.

system wyprzedaży rzeczy na zamówienie w centrum społecznym miasta.

It goes on from there to serious hands-on technical education

Zaczyna się tam, a kończy na poważnej praktycznej edukacji technicznej

informally, out of schools. In Ghana we had set up one of these labs.

nieformalnie, poza szkołą. W Ghanie stworzyliśmy jedno takie laboratorium.

We designed a network sensor, and kids would show up

Zaprojektowaliśmy sieciowy sensor, a dzieci pojawiły się

and refuse to leave the lab.

i nie chciały wyjść z laboratorium.

There was a girl who insisted we stay late at night --

Jedna dziewczyna nalegała by zostać do późna w nocy –

(Video): Kids: I love the Fab Lab.

(Wideo): Dzieci: Kocham fablaba.

-- her first night in the lab because she was going to make the sensor.

– jej pierwsza noc w laboratorium, bo chciała zrobić sensor.

So she insisted on fabbing the board, learning how to stuff it,

Nalegała by produkować płytę, uczyć się jak ją uzupełniać,

learning how to program it. She didn't really know

programować. Nie wiedziała tak naprawdę,

what she was doing or why she was doing it, but she knew

co robiła i dlaczego, ale wiedziała, że

she just had to do it. There was something electric about it.

musiała to zrobić. Było coś pobudzającego w tym.

This is late at, you know, 11 o'clock at night

Jest późno, 23 w nocy

and I think I was the only person surprised when what she built

i myślę, że byłem jedynym zaskoczonym, kiedy to, co zbudowała

worked the first time.

zadziałało za pierwszym razem.

And I've shown this to engineers at big companies, and they say

Pokazałem to inżynierom z dużych firm i powiedzieli, że

they can't do this. Any one thing she's doing, they can do better,

nie mogą tego zrobić. Jakąkolwiek rzecz, którą ona zrobiła, mogą zrobić lepiej,

but it's distributed over many people and many sites

ale oni dystrybuują to do wielu ludzi i miejsc

and they can't do in an afternoon

i nie robią tego popołudniami,

what this little girl in rural Ghana is doing.

co robi ta dziewczyna z Ghany.

(Video): Girl: My name is Valentina Kofi; I am eight years old.

(Wideo): Dziewczyna: Nazywam się Valentina Kofi. Mam 8 lat.

I made a stacking board.

Zrobiłam podkładkę do układania.

And, again, that was just for the joy of it.

To, znów, tylko dla radości.

Then these labs started doing serious problem solving --

Potem laboratoria zaczęły rozwiązywać poważne problemy:

instrumentation for agriculture in India,

narzędzia dla rolnictwa w Indiach,

steam turbines for energy conversion in Ghana,

turbiny parowe dla przemiany energii w Ghanie,

high-gain antennas in thin client computers.

anteny kierunkowe dla małych komputerów.

And then, in turn, businesses started to grow,

I tak biznes zaczął się rozrastać,

like making these antennas.

tak jak wytwarzanie tych anten.

And finally, the lab started doing invention.

W końcu, laboratoria zaczęły tworzyć wynalazki.

We're learning more from them than we're giving them.

Uczymy się od nich więcej niż im dajemy.

I was showing my kids in a Fab Lab how to use it.

Pokazywałem swoim dzieciom, jak się korzysta z fablabu.

They invented a way to do a construction kit out of a cardboard box --

Wynalazły sposób na zrobienie zestawu konstrukcyjnego z kartonu,

which, as you see up there, that's becoming a business --

który staje się biznesem,

but their design was better than Saul's design at MIT,

ale ich projekt był lepszy od projektu Saul'a z MIT,

so there's now three students at MIT doing their theses on

więc teraz 3 studentów z MIT wykonuje prace dyplomowe

scaling the work of eight-year-old children

skalując pracę ośmiolatków,

because they had better designs.

ponieważ one miały lepsze projekty.

Real invention is happening in these labs.

Prawdziwe wynalazki pojawiają się w tych laboratoriach.

And I still kept -- so, in the last year I've been spending time with

W ostatnim roku spędziłem czas razem z

heads of state and generals and tribal chiefs who all want this,

głowami państw, generałami i wodzami plemiennymi, którzy je chcieli mieć, ale

and I keep saying, but this isn't the real thing.

powtarzałem, że to nie jest prawdziwa rzecz.

Wait, like, 20 years and then we'll be done.

Za powiedzmy 20 lat będą gotowe.

And I finally got what's been going on. This is Kernigan and Ritchie

W końcu to dostrzegłem. To Kernigan i Ritchie,

inventing UNIX on a PDP.

którzy projektują Unix'a dla PDP.

PDPs came between mainframes and minicomputers.

PDP'sy przybyły pomiędzy mainframe'ami i minikomputerami.

They were tens of thousands of dollars, hard to use,

Kosztowały dziesiątki tysięcy dolarów, były skomplikowane w użyciu,

but they brought computing down to work groups,

ale sprowadziły obliczenia do grup roboczych, a

and everything we do today happened there.

wszystko co robimy dzisiaj się w nich działo.

These Fab Labs are the cost and complexity of a PDP.

Fablaby charakteryzują się kosztem i złożonością PDP.

The projection of digital fabrication

Projekcja i cyfrowa produkcja

isn't a projection for the future; we are now in the PDP era.

nie jest projekcją w przyszłość. Jesteśmy teraz w erze PDP.

We talked in hushed tones about the great discoveries then.

Rozmawialiśmy wtedy po cichu na temat wielkich odkryć.

It was very chaotic, it wasn't, sort of, clear what was going on.

Było to chaotyczne, nie było jasne, co się działo.

In the same sense we are now, today, in the minicomputer era

W tym samym sensie, jak dzisiaj jesteśmy w erze minikomputerów

of digital fabrication.

cyfrowej produkcji.

The only problem with that is it breaks everybody's boundaries.

Jedyny z tym problem to przełamywanie barier.

In DC, I go to every agency that wants to talk, you know;

W Waszyngtonie idę do każdej agencji, która chce rozmawiać.

in the Bay Area, I go to every organization you can think of --

W rejonie zatoki idę do każdej organizacji, o której mógłbyś pomyśleć,

they all want to talk about it, but it breaks

one wszystkie chcą o tym rozmawiać, ale to przekracza

their organizational boundaries. In fact, it's illegal for them,

ich organizacyjne bariery. Właściwie jest to dla nich nielegalne

in many cases, to equip ordinary people to create

w wielu wypadkach, wyposażenie zwykłych ludzi tak aby raczej tworzyli

rather than consume technology.

niż konsumowali technologię.

And that problem is so severe that the ultimate invention

Problem jest tak poważny, że ostateczny wynalazek,

coming from this community surprised me:

pochodzący z tej społeczności, zadziwił mnie:

it's the social engineering. That the lab in far north of Norway --

to społecznościowa inżynieria. Laboratorium w Norwegii –

this is so far north its satellite dishes look at the ground

to tak daleko na północ, że satelity patrzą na ziemię, a

rather than the sky because that's where the satellites are --

nie w niebo, bo tam są satelity.

the lab outgrew the little barn that it was in.

Laboratorium wyrosło w małej stodole.

It was there because they wanted to find animals in the mountains

Znajdowało się tam ponieważ chciano znaleźć zwierzęta w górach.

but it outgrew it, so they built this extraordinary village for the lab.

Przedsięwzięcie się rozrosło, więc zbudowali oddzielną wioskę dla laboratorium.

This isn't a university; it's not a company. It's essentially

Nie jest to uniwersytet ani firma. To w gruncie rzeczy

a village for invention; it's a village for the outliers in society,

wioska dla wynalazków, ludzi odstających w społeczeństwie

and those have been growing up around these Fab Labs

i ci wyrastali w pobliżu fablabów

all around the world.

na całym świecie.

So this program has split into an NGO foundation,

Ten program podzielił się na fundację NGO,

a Fab Foundation to support the scaling, a micro VC fund.

Fab Fundację by wspierać skalowanie, mikro-fundusz VC.

The person who runs it nicely describes it as

Osoba, która to prowadzi opisuje to precyzyjnie tak:

"machines that make machines need businesses that make businesses:"

"maszyny, które robią maszyny potrzebują biznesów, które robią biznesy".

it's a cross between micro-finance and VC to do fan-out,

To skrzyżowane mikrokredytów i funduszy inwestycyjnych.

and then the research partnerships back at MIT for what's

Partnerzy badawczy z MIT

making it possible.

czynią to możliwym.

So I'd like to leave you with two thoughts.

Chciałbym zostawić was z dwiema myślami.

There's been a sea change in aid, from top-down mega-projects

Zaszła bardzo duża zmiana w pomocy, od wielkich projektów w systemie z góry na dół po

to bottom-up, grassroots, micro-finance investing in the roots,

oddolne inicjatywy, obywatelskiego finansowania inwestycji u podstaw,

so that everybody's got that that's what works.

by każdy dostał to, co działa.

But we still look at technology as top-down mega-projects.

Ciągle patrzymy na technologię z góry, jak na wielkie projekty.

Computing, communication, energy for the rest of the planet

Obliczenia, komunikacja, energia dla reszty planety

are these top-down mega-projects.

są tymi wielkimi projektami w systemie z góry na dół.

If this room full of heroes is just clever enough,

Jeżeli ten pokój pełen bohaterów jest wystarczająco sprytny

you can solve the problems.

możecie rozwiązać problemy.

The message coming from the Fab Labs is that

Przekaz z fablabów jest taki, że

the other five billion people on the planet

pozostałe pięć miliardów ludzi na planecie

aren't just technical sinks; they're sources.

nie jest tylko technicznymi zlewami, są źródłami.

The real opportunity is to harness the inventive power of the world

Realną okazją jest okiełznanie mocy twórczej świata w taki sposób,

to locally design and produce solutions to local problems.

aby lokalnie produkować rozwiązania lokalnych problemów.

I thought that's the projection 20 years hence into the future,

Myślałem, że to projekcja na 20 lat w przód,

but it's where we are today.

ale my teraz już tam jesteśmy.

It breaks every organizational boundary we can think of.

To przełamuję każdą organizacyjną barierę, którą jesteśmy w stanie sobie wyobrazić.

The hardest thing at this point is the social engineering

Najtrudniejszą rzeczą obecnie jest inżynieria społeczna

and the organizational engineering, but it's here today.

i organizacyjna, ale to jest tutaj i dzisiaj.

And, finally, any talk like this on the future of computing

Na koniec, każde przemówienia o przyszłości obliczeń

is required to show Moore's law, but my favorite version --

wymaga przedstawienia prawa Moore'a, w mojej ulubionej wersji –

this is Gordon Moore's original one from his original paper --

to jest oryginalne prawo Gordon'a Moore'a –

and what's happened is, year after year after year,

dzieje się tak, że z każdym rokiem

we've scaled and we've scaled and we've scaled

skalowaliśmy i skalowaliśmy

and we've scaled, and we've scaled and we've scaled,

skalowaliśmy i skalowaliśmy

and we've scaled and we've scaled,

skalowaliśmy i skalowaliśmy

and there's this looming bug of what's going to happen

i zbliża się ten błąd, co nas czeka

at the end of Moore's law; this ultimate bug is coming.

na koniec prawa Moore'a. Ten ostateczny błąd się zbliża.

But we're coming to appreciate, is the transition from 2D to 3D,

Będziemy doceniać przemianę z 2D do 3D,

from programming bits to programming atoms,

od programowanie bitów do programowania atomów,

turns the ends of Moore's law scaling from the ultimate bug

zamiany końców z prawa Moore'a na skalowanie

to the ultimate feature.

od ostatecznego błędu do ostatecznej funkcji.

So, we're just at the edge of this digital revolution in fabrication,

Jesteśmy na granicy cyfrowej rewolucji w produkcji,

where the output of computation programs the physical world.

gdzie wynik obliczeń programuje świat fizyczny.

So, together, these two projects answer questions

Razem te dwa projekty odpowiadają na pytania,

I hadn't asked carefully. The class at MIT shows the killer app

których ostrożnie nie zadałem. Klasa na MIT pokazuje aplikację

for personal fabrication in the developed world

do osobistej produkcji w rozwijającym się świecie,

is technology for a market of one: personal expression in technology

technologii dla pojedynczego odbiorcy: osobista ekspresja w technologii,

that touches a passion unlike anything I've seen in technology

która dotyka pasji, jak nic, co wcześniej widziałem w technologii

for a very long time.

przez długi czas.

And the killer app for the rest of the planet is the instrumentation

Ta aplikacja dla reszty planety jest instrumentem

and the fabrication divide: people locally developing solutions

i podziałem produkcji: ludzie lokalnie tworzący rozwiąznia

to local problems. Thank you.

lokalnych problemów. Dziękuję.