Ilissa Ocko: The fastest way to slow climate change now | TED Countdown

Translator: Zhila Mawlood Reviewer: Daban Q. Jaff

In the time it took me to walk on stage

له‌و كاته‌ی پێویستم بوو بۆ هاتنه‌ سه‌ر سه‌كۆ

نزیكه‌ی 10 چركه‌ بوو،

around 10 seconds,

زیاتر له‌ 10،000 ته‌ن مه‌تری له‌و گازانه‌ی ده‌بنه‌ هۆی گه‌رمبوونی كه‌شوهه‌وا

more than 10,000 metric tons of climate-warming gases

have been pumped into the atmosphere from human actions.

به‌هۆی كرداره‌كانی مرۆڤه‌كانه‌وه‌ له‌ناو به‌رگه‌ هه‌واوه‌ بڵاوبوونه‌ته‌وه‌.

To provide some context on just how much that is,

بۆ خستنه‌ڕووی چوارچێوه‌یه‌ك له‌سه‌ر بڕی ئه‌مه‌،

That is the weight equivalent of 170,000 of me

ئه‌مه‌ یه‌كسانه‌ به‌ 170،000 جار كێشی من

emitted in gas in 10 seconds.

له‌ گازی بڵاوبووه‌وه‌ له‌ ده‌ چركه‌دا.

Ninety-nine percent of this pollution is carbon dioxide, CO2,

نه‌وه‌دو نۆ له‌سه‌دی ئه‌م پیسبوونه‌ دوانه‌ئۆكسیدی كاربۆنه‌، CO2،

and we know we need to reduce it.

ده‌شزانین كه‌ پێویسته‌ كه‌می بكه‌ینه‌وه‌.

The other one percent is almost entirely methane,

یه‌ك له‌ سه‌ده‌كه‌ی تر به‌نزیكه‌یی هه‌مووی گازی میسانه‌،

which mostly comes from producing fossil fuels,

كه‌ به‌زۆری به‌هۆی به‌رهه‌مهێنانی سووته‌مه‌نی به‌ردین،

managing waste and raising livestock.

به‌ڕێوه‌بردنی پاشماوه‌ و به‌خێوكردنی ئاژه‌ڵه‌وه‌یه‌.

But that one percent of methane could cause more warming

به‌ڵام ئه‌م یه‌ك له‌ سه‌دی میسانه‌ ده‌كرێت ببێته‌ هۆی گه‌رمبوونێكی زۆر زیاتر

over the next 10 years than all that CO2.

له‌ ده‌ ساڵی داهاتوودا وه‌ك له‌و CO2 ه‌.

This is because methane absorbs a lot more energy per unit mass

له‌به‌ر ئه‌وه‌ی میسان وزه‌یه‌كی زۆر له‌ هه‌ر یه‌كه‌یه‌كی بارستایی هه‌ڵده‌مژێت

for reasons relating to its molecular structure

به‌هۆی ئه‌و هۆكارانه‌ی په‌یوه‌ندی به‌ پێكهاته‌ی گه‌ردیله‌ییه‌كه‌ی و

and its ability to form other greenhouse gases in the atmosphere.

توانای بۆ پێكهێنانی گازی گوڵخانه‌یی له‌ به‌رگه‌ هه‌وادا هه‌یه‌.

CO2 گرنگه‌ چونكه‌ ده‌توانێت بۆ ماوه‌یه‌كی دوورودرێژ

CO2 is important because it can linger in the atmosphere

long after it is emitted,

له‌ به‌رگه‌هه‌وادا بمێنێته‌وه‌ دوای ده‌ردانی،

which means we must achieve net-zero emissions

به‌و مانایه‌ی پێویسته‌ له‌سه‌رمان ڕێژه‌ی ده‌ردان بگه‌یه‌نینه‌ سفری پوخت

to eventually stabilize our climate.

تا له‌ كۆتاییدا كه‌شوهه‌واكه‌مان جێگیر بكه‌ین.

This is key for protecting generations to come.

ئه‌مه‌ كلیلی پاراستنی نه‌وه‌كانی داهاتووه‌.

But with climate change already devastating so many lives today,

به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌و گۆڕانی كه‌شوهه‌وایه‌ی كه‌ ئێستا چه‌ندین كه‌س له‌ناو ده‌بات،

we can't focus only on the distant future.

ناتوانین ته‌نیا جه‌خت بخه‌ینه‌ سه‌ر داهاتووی دوور.

My work as a scientist aims to identify ways

ئاماجی كاره‌كه‌م وه‌كو زانایه‌ك بریتییه‌ له‌ دیاریكردنی چه‌ند ڕێگه‌یه‌ك

to slow down warming as fast as possible,

بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی گه‌رمبوون به‌ خێراترین ڕێگه‌، تا بتوانین

so that we can lower the risks of worsening damages in the near future.

مه‌ترسیه‌كانی خراپتربوونی وێرانكارییه‌كان كه‌مبكه‌ینه‌وه‌ له‌ داهاتووی نزیكدا.

This is where methane comes in.

گازی میسان لێره‌ دێته‌ ناوه‌وه‌.

That one percent of methane may cause more warming

ئه‌و یه‌ك له‌سه‌ده‌ی میسانه‌ ده‌كرێت ببێته‌ هۆی گه‌رمبوونی زیاتر

than all that CO2 in the next several years,

وه‌ك له‌و CO2 ه‌ له‌ چه‌ندین ساڵی داهاتوودا،

but it only lasts in the atmosphere for around a decade.

به‌ڵام ته‌نیا له‌ به‌رگه‌هه‌وادا بۆماوه‌ی نزیكه‌ی ده‌ ساڵ ده‌مێنێته‌وه‌.

Methane's warming power is therefore not from the gradual buildup over time

له‌به‌رئه‌وه‌ی توانای گه‌رمبوونی میسان به‌هۆی زیادبوونی پله‌ به‌ پله‌ نییه‌

like CO2,

به‌ تێپه‌ڕبوونی كات وه‌كو CO2،

but almost entirely from recent emissions.

به‌ڵكو نزیكه‌ی به‌ ته‌واوی به‌هۆی ده‌ردانه‌كانی به‌م دواییانه‌وه‌یه‌.

This means that every time we reduce methane,

به‌و مانایه‌ی هه‌ر كاتێك میسان كه‌م بكه‌ینه‌وه‌،

we can reduce a lot of warming right away.

ده‌توانین یه‌كسه‌ر گه‌رمبوونێكی زۆر كه‌مبكه‌ینه‌وه‌.

In fact, cutting methane is the single fastest,

له‌ ڕاستیدا، كه‌مكردنه‌وه‌ی میسان به‌ یه‌كێك له‌ خێراترین،

most effective opportunity to immediately slow down the rate of warming.

كاریگه‌رترین ده‌رفه‌ت داده‌نرێت بۆ یه‌كسه‌ر كه‌مكردنه‌وه‌ی ڕێژه‌ی گه‌رمبوون.

(Applause)

(چه‌پڵه‌ڕێزان)

And this is because not only does methane act fast,

ئه‌مه‌ش ته‌نیا له‌به‌رئه‌وه‌ نییه‌ كه‌ میسان زۆر خێرا كارده‌كات،

but because we can act fast

به‌ڵكو له‌به‌رئه‌وه‌ی ئێمه‌ ده‌توانین خێرا كاربكه‌ین

because we have the technologies available right now

له‌به‌رئه‌وه‌ی ئێستا ئێمه‌ ته‌كنه‌لۆژیامان له‌به‌رده‌سته‌

to cut methane emissions from human activities in half.

بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی ده‌ردراوه‌كانی میسان له‌ كرداره‌كانی مرۆڤ بۆ نیوه‌.

And even better, many of these solutions pay for themselves.

باشتر له‌مه‌ش، زۆربه‌ی ئه‌م چاره‌سه‌رانه‌ تێچووه‌كه‌یان له‌خۆیانه‌.

The methane we emit comes from three main sources:

ئه‌و میسانه‌ی ئێمه‌ ده‌ریده‌ده‌ین له‌ سێ سه‌رچاوه‌ی سه‌ره‌كییه‌وه‌ دێت:

energy production,

به‌رهه‌مهێنانی وزه‌،

waste management and agriculture.

به‌ڕێوه‌بردنی پاشماوه‌ و كشتوكاڵ.

The first category, energy production,

یه‌كه‌م جۆر، به‌رهه‌مهێنانی وزه‌،

is the largest and cheapest opportunity we have

گه‌وره‌ترین و هه‌رزانترین ده‌رفه‌ته‌ كه‌ له‌به‌رده‌ستمانه‌

to cut methane today.

بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی میسان له‌ ئێستادا.

Most methane from energy isn't from burning fossil fuels,

زۆرترین میسان كه‌ له‌ وزه‌وه‌یه‌ به‌هۆی سووتاندنی سووته‌مه‌نی به‌ردین نییه‌

it's from producing fossil fuels.

به‌ڵكو به‌هۆی به‌رهه‌مهێنانی سووته‌مه‌نی به‌ردینه‌.

Because natural gas, which is mostly methane,

چونكه‌ گازی سروشتی، كه‌ به‌زۆری میسانه‌،

can easily escape into the atmosphere

ده‌توانێت زۆر به‌ ئاسانی بۆ ناو به‌رگه‌ هه‌وا دزه‌ بكات

when extracting oil, gas and coal,

له‌ كاتی ده‌رهێنانی نه‌وت، گاز و خه‌ڵووز،

or when transporting gas through pipelines.

یاخود له‌كاتی گواستنه‌وه‌ی گاز له‌ڕێی بۆڕی نه‌وته‌وه‌.

In fact, these leaks can completely offset any near-term climate benefits

له‌ڕاستیدا، ده‌كرێت ئه‌م لێچوونانه‌ به‌ ته‌واوی هاوسه‌نگی هه‌ر سوودێكی كه‌شوهه‌وای

of using gas instead of coal.

نزیك مه‌ودای به‌كارهێنانی گاز بكه‌ن له‌بری خه‌ڵووز.

But we have the technologies to cut the majority of these emissions

به‌ڵام ئێمه ته‌كنه‌لۆژیامان له‌به‌رده‌سته‌ بۆ كه‌مكردنه‌ی زۆربه‌ی ئه‌م ده‌ردراوانه‌

with around half for no net cost

بۆ نیوه‌ به‌بێ تێچووی پوخت

because the saved gas can be sold.

چونكه‌ ده‌كرێت گازه‌ هه‌ڵگیراوه‌كه‌ بفرۆشرێت.

For example, oil fields in West Texas are wasting enough gas right now

بۆ نموونه‌، كێڵگه‌كانی نه‌وت له‌ ڕۆژئاوای تێكساس ئێستا گازی پێویست فڕێ ده‌ده‌ن

to heat more than two million homes.

بۆ گه‌رمكردنه‌وه‌ی زیاتر له‌ دوو ملیۆن ماڵ

Fixing the methane problem, though,

له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا، ده‌كرێت چاككردنی كێشه‌ی میسان هێنده‌ی

can be as simple as tightening a valve or placing a gasket or tuning an engine.

تووندكرنه‌وه‌ی ده‌مه‌وانه‌ یاخود دانانی په‌ت یان ڕێكخستنی بزوێنه‌ر ئاسان بێت.

هۆكاری سه‌ره‌كیی جێبه‌جێنه‌كردنی ئه‌م چاككردنه‌ ئاسانانه‌ به‌هۆی تێچوو نییه‌.

A major reason why these easy fixes haven't been implemented isn't the cost.

It's because governments and industry have been data-deprived,

به‌ڵكو به‌هۆی ئه‌وه‌وه‌یه‌ كه‌ حكوومه‌ت و پیشه‌سازی بێبه‌ش كراون له‌ ئاماره‌كان،

lacking information on where and how much is emitted.

زانیارییان نییه‌ له‌سه‌ر شوێن و بڕی ده‌ردراو.به‌ڵام تواناكانمان

But our ability to detect these leaks has rapidly advanced in recent years.

له‌ ئاشكراكردنی ئه‌م دزه‌كردنانه‌ له‌و چه‌ند ساڵانه‌ی دوایی به‌خێرایی پێشكه‌وتوون

Everything from handheld instruments to sensors on aircrafts and drones.

هه‌مو شتێ له‌ ئامێری ده‌ستی بۆ هه‌سته‌وه‌- ره‌كانی سه‌ر فڕۆكه‌ و فڕۆكه‌ی بێ فڕۆكه‌وان

And now there's a growing universe of satellites

ئێستاش دونیایه‌كی گه‌شه‌سه‌ندوو له‌ مانگی ده‌ستكرد هه‌ن

designed to locate and measure methane from space.

كه‌ دیزاین كراون بۆ دیاریكردن و پێوانی میسان له‌ بۆشایی ئاسمانه‌وه‌.

That list includes MethaneSAT,

ئه‌و لیسته‌ پێكدێت له‌ MethaneSAT،

which is expected to be launch-ready next year

كه‌ چاوه‌ڕوانده‌كرێت ساڵی داهاتوو ئاماده‌بێت بۆ هه‌ڵدان

and will be able to detect and quantify methane emissions

و توانای ئاشكراكردن و پێوانه‌كردنی ده‌ردراوه‌كانی میسانی هه‌یه‌

across the globe with unprecedented precision.

له‌ هه‌موو جیهان به‌ وردییه‌كی بێوێنه‌.

If we can find it, we can fix it.

گه‌ر بتوانین بیدۆزینه‌وه‌، ده‌توانین چاكی بكه‌ین.

This part is not rocket science.

ئه‌م به‌شه‌ زانستی موشه‌ك نییه‌.

It's more like plumbing.

زیاتر وه‌كو بۆڕی ئاوه‌.

I can't tell you enough how hopeful that makes me for the future.

تانوانم به‌پێی پێویست پێتان بڵێم تا چه‌ند ئه‌م هیوایه‌ له‌ داهاتوو چیم لێده‌كات.

We can also reduce a lot of emissions

ده‌توانین ده‌ردراوێكی ئێجگار زۆر كه‌مبكه‌ینه‌وه‌

from the second category, waste management,

له‌ دووه‌م جۆردا، به‌ڕێوه‌بردنی پاشماوه‌،

where methane is produced as bacteria decompose,

كه‌ گازی میسان له‌ڕێی شیبوونه‌وه‌ی به‌كتریا،

garbage in landfills and sludge in wastewater.

پاشه‌ڕۆ له‌ زبڵخانه‌كان و قوڕولیته‌ی ئاوی پاشه‌ڕۆكان به‌رهه‌مدێت.

Some of the largest landfills receive enough trash per day

هه‌ندێك زبڵخانه‌ گه‌وره‌كان ڕۆژانه‌ زبڵێكی زۆر وه‌رده‌گرن

كه‌ توانای پڕكردنه‌وه‌ی زیاتر له‌ ده‌ حه‌وزی مه‌له‌ی هه‌یه‌ به‌ قه‌باره‌ی

to fill more than 10 Olympic-sized swimming pools

before it is compacted.

ئۆڵه‌مپی پێش ئه‌وه‌ی هه‌ڵبگوشرێت.

But we can suck up the methane from landfills

به‌ڵام ئێمه‌ ده‌توانین گازی میسان له‌ زبڵخانه‌كانه‌وه‌ هه‌ڵبمژین

by using tubes with vacuums

به‌ به‌كارهێنانی ئه‌و لوولانه‌ی ناویان بۆشه‌

and then use it to generate electricity,

و دواتریش بۆ ده‌ستكه‌وتنی كاره‌با به‌كاری بێنین،

because methane is an energy-packed fuel.

چونكه‌ میسان سووتومه‌نییه‌كی پڕ وزه‌یه‌.

We can also reduce emissions by sending some trash, like food waste,

ده‌شتوانین ده‌ردان كه‌مبكه‌ینه‌وه‌ به‌ ناردنی هه‌ندێك زبڵی وه‌كو پاشه‌ڕۆی ئاو،

away from landfills and instead to composting centers

دوور له‌ زبڵخانه‌كان و له‌بری ئه‌مه‌ بۆ ناوه‌نده‌كانی به‌په‌ینكردن بنێرین

that are designed to prevent the release of methane.

كه‌وا دیزاینكراون بۆ ڕێگرتن له‌ به‌ڕه‌ڵابوونی میسان.

The third category, agriculture,

سێیه‌م جۆر، كشتوكاڵ،

emits the most and remains the hardest to address.

زۆرترین گازی لێ ده‌رده‌درێت و قوڕسترینیشه‌ بۆ چاره‌سه‌ركردن.

But there are exciting new technologies on the horizon.

به‌ڵام ته‌كنه‌لۆژیای نوێی دڵخۆشكه‌ر به‌ڕێوه‌یه‌.

The number one source is livestock.

سه‌رچاوه‌ی ژماره‌ یه‌ك ئاژه‌ڵی ماڵییه‌.

Some farm animals, like the billion-plus cattle worldwide,

هه‌ندێك ئاژه‌ڵی ماڵیی، وه‌كو ملیارێك ئاژه‌ڵ له‌ هه‌موو جیهان،

belch methane that was produced when digesting plants like grass.

ئه‌و میسانه‌ی له‌ كاتی هه‌زمكردنی ڕووه‌كی وه‌كو گژوگیا به‌رهه‌مهاتبوو ده‌یهێننه‌وه‌.

Reducing these emissions is possible with higher-quality feed.

ئه‌م ده‌ردانانه‌ ده‌كرێت كه‌مبكرێنه‌وه‌ به‌ خواردنی جۆری هه‌ره‌باش.

And the scientists are developing and testing new technologies,

و زاناكانیش ته‌كنه‌لۆژیای نوێ گه‌شه‌پێده‌ده‌ن و تاقیده‌كه‌نه‌وه‌،

like feed supplements,

وه‌كو پاشكۆی خواردن،

that can suppress methane production in a cow's gut by at least 30 percent

كه ده‌كرێ به‌رهه‌مهێنانی میسان له‌ هه‌ناوی مانگا لانی كه‌م تا 30 له‌سه‌د هه‌ڵگوشێت

with no negative effects on productivity or quality.

به‌بێ هیچ كاریگه‌رییه‌كی نه‌رێنی له‌ به‌رهه‌مهێنان و جۆرێتییه‌كه‌ی.

Livestock manure can also produce methane when concentrated,

ده‌شتوانرێت له‌ په‌ینی ئاژه‌ڵه‌وه‌ له‌كاتی خه‌ستكردنه‌وه‌ گازی میسان به‌رهه‌م بهێنرێت

but we can cover manure lagoons

ده‌توانین ده‌ریاچه‌ی په‌ینی ئاژه‌ڵیی داپۆشین و

and then pump manure into digesters that can capture the methane,

دواتر په‌ینه‌كه‌ بۆ ئه‌و هه‌رسكه‌رانه‌ی كه‌ گازی میسان وه‌رده‌گرن پاڵی پێوه‌بنێین،

which can then be used for heat and electricity.

كه‌ ده‌كرێت دواتر بۆ كاره‌با و گه‌رمی به‌كاربێت.

Another methane source is rice production.

سه‌رچاوه‌یه‌كی تری میسان به‌رهه‌مهێنانی برنجه‌.

This one crop is a staple for half the world's population,

ئه‌م دانه‌وێڵه‌یه‌ خۆراكێكی سه‌ره‌كیی نیوه‌ی دانیشتوانی جیهانه‌،

but the plants grow in flooded fields

به‌ڵام ڕووه‌كه‌كان له‌ كێڵگه‌ پڕ ئاوه‌كان گه‌شه‌ده‌كه‌ن

that create ideal conditions for microbes to form methane.

كه‌ بارودرخێكی نموونه‌یی بۆ میكڕۆبه‌كان بۆ دروستبوونی میسان ده‌خوڵقێنن.

We can slash emissions from methane

ده‌توانین ده‌رهاویشته‌كانی گازی میسان كه‌مبكه‌ینه‌وه‌

by improving how we manage the required water,

به‌ باشتركردنی چۆنیه‌تی به‌ڕێوه‌بردنی ئه‌و ئاوه‌ی پێویسته،

which can be as simple as maintaining a shallow level of water

كه‌ ده‌كرێت وه‌كو پارێزگاریكردن له‌ ئاستی لیته‌ی ئاو

in the rice fields.

له‌ كێڵگه‌ی برنج ئاسان بێت.

Implementing all of these solutions will take work.

جێبه‌جێكردنی ئه‌م هه‌موو چاره‌سه‌ریانه‌ پێویستی به‌ كاركردنه‌.

به‌ڵام خه‌ڵكی له‌مێژه‌ ده‌ستیان پێكردووه‌.

But people have already started to act.

زۆربه‌ی حكومه‌ت، و سه‌رۆكانی جێبه‌جێكاری نه‌وت و گاز، وه‌گه‌ڕخه‌رانی زبڵخانه‌ و

Many governments, oil and gas CEOs,

landfill operators and farmers are advancing measures to reduce methane.

جوتیاره‌كان كارله‌ به‌ره‌وپێشبردنی هه‌وڵی كه‌مكردنه‌وه‌ی میسان ده‌كه‌ن.

But we need more,

به‌ڵام هێشتا پێویستمان به‌ زیاتره‌،

چونكه‌ گه‌رمبوونێكی ئێجگار زۆر هه‌یه‌ كه‌ پێویسته‌ ڕێی لێ بگرین گه‌ر په‌له‌ بكه‌ین

because there is a lot of warming that we can prevent

if we quickly deploy the full set of affordable and available strategies.

له‌ بڵاوكردنه‌وه‌ی كۆمه‌ڵه‌یه‌كی ته‌واو له‌ به‌رنامه‌ڕێژی به‌رده‌ست و هه‌رزان.

We need standalone methane targets

پێویستمان به‌ ئامانجی سه‌ربه‌خۆ بۆ گازی میسان هه‌یه‌

as part of every company's business model,

وه‌كو به‌شێك له‌ نموونه‌ی كاره‌كانی هه‌موو كۆمپانیایه‌ك،

and every country's nationally determined contribution

و هاوكاری هه‌موو وڵاتێك له‌سه‌ر ئاستی نه‌ته‌وه‌یی

as the Paris Agreement is strengthened.

له‌گه‌ڵ پته‌وكردنی ڕێكه‌وتنی پاریس.

Because if we succeed in a rapid, full-scale effort to cut methane,

چونكه‌ گه‌ر له‌ هه‌وڵی ته‌واو و خێرامان بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی میسان سه‌ركه‌وتوو بین،

we have a chance to actually experience the benefits fast,

ده‌رفه‌تی ئه‌وه‌مان ده‌بێت سووده‌كان به‌ خێرایی تاقیبكه‌ینه‌وه‌ ،

in our lifetimes.

له‌ ژیانماندا.

For example,

بۆ نموونه‌،

من و هاوكاره‌كانم بۆمان ده‌ركه‌وتووه‌ كه‌ ده‌توانین ڕێژه‌ی گه‌رمبوون كه‌مبكه‌ینه‌وه‌

my colleagues and I found that we could slow down the rate of warming

by as much as 30 percent before mid-century.

به‌ ڕێژه‌ی 30 له‌سه‌د پێش نیوه‌ی سه‌ده‌كه‌.

كه‌ یارمه‌تی كۆمه‌ڵگه‌ و سیسته‌مه‌ ژینگه‌ییه‌كان ده‌دات بۆ گونجان له‌گه‌ڵ

This would help communities and ecosystems adapt

to a changing climate

كه‌شه‌هه‌وای گۆڕاو

and hit the brakes on worsening extreme events,

دامركاندنه‌وه‌ی ڕووداوه‌ خراپه‌ كه‌ڵه‌كه‌بووه‌كان،

like wildfires in the Americas and Australia,

وه‌كو سووتانی دارستانه‌كان له‌ هه‌ردوو كیشوه‌ری ئه‌مریكا و له‌ ئوسترالیا،

and flooding in Europe and Asia.

و لافاوه‌كان له‌ ئه‌وروپا و ئاسیا.

It would also help clean up our air, saving lives and crops,

یارمه‌تی پاككردنه‌وه‌ی هه‌وا، پاراستنی گیانی كه‌سه‌كان و دانه‌وێڵه‌ ده‌دات،

because methane contributes to ozone pollution.

چونكه‌ میسان له‌ پیسكردنی چینی ئۆزۆن به‌شداره‌.

And because some of the people

له‌به‌رئه‌وه‌ش كه‌ هه‌ندێك كه‌س

most vulnerable to the impacts of climate change

كه‌ زیاتر مه‌ترسی كاریگه‌رییه‌كانی كه‌شوهه‌وایان له‌سه‌ره‌

are on the front lines of methane emissions.

له‌ ڕیزی پێشه‌وه‌ی ده‌رهاویشته‌كانی گازی میسانن.

These solutions can also help reduce the inequity of climate change,

ئه‌م چاره‌سه‌رانه‌ ده‌كرێت یارمه‌تیده‌ری كه‌مكردنه‌وه‌ی نایه‌كسانی كه‌شوهه‌وا بن.

for example, by job creation.

بۆ نمونه‌، له‌ڕێگه‌ی ڕه‌خساندنی هه‌لی كار.

گه‌ر به‌ خێرایی بۆ ده‌ساڵی داهاتوو هه‌نگاوبنێین، ڕه‌فتاركردن له‌ ئێستادا

If we fast-forward to later decades,

acting now to cut methane can also help protect Arctic sea ice.

بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی میسان ده‌كرێت یارمه‌تی پاراستنی سه‌هۆڵی ده‌ریایی له‌ باكور بدات.

This is because when methane reductions are combined with strong actions

چونكه‌ كاتێك كه‌مكردنه‌وه‌ی میسان له‌گه‌ڵ كرداری به‌هێز بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی

گازی دوانه‌ئۆكسیدی كاربۆن به‌یه‌كه‌وه‌ كۆده‌كرێنه‌وه‌،

to cut CO2,

it becomes unlikely that temperatures would rise to levels

پله‌كانی گه‌رما تا ئاستێك به‌رزده‌بنه‌وه‌ كه‌ ڕه‌نگه‌ ببێته‌ هۆی

that would trigger a total loss in Arctic summer sea ice.

له‌ناوچوونێكی ته‌واوی سه‌هۆڵی ده‌ریایی له‌ هاویندا له‌ جه‌مسه‌ری باكوور.

This is important not just for polar communities and ecosystems,

ئه‌مه‌ ته‌نیا بۆ كۆمه‌ڵگه‌ جه‌مسه‌رییه‌كان و سیسته‌مه‌ ژینگه‌ییه‌كان گرنگ نییه‌،

but actually for the entire world.

به‌ڵكو بۆ ته‌واوی دونیا گرنگه‌.

I've now been talking for almost 10 minutes,

ئیستا من نزیكه‌ی 10 ده‌قه‌یه‌ قسه‌ ده‌كه‌م،

which means that more than 700,000 metric tons of climate-warming gases

به‌و مانایه‌ی زیاتر له‌ 700،000 تۆن مه‌تری له‌ گازه‌كانی گه‌رمبوونی كه‌شوهه‌وا

have been pumped into the atmosphere.

بۆ به‌رگه‌هه‌وا پاڵیان پێوه‌نراوه‌.

Now that equals the weight of 12 million of me.

كه‌ یه‌كسانه‌ به‌ كێشی ده‌ ملیۆن كه‌سی وه‌كو من.

Of all this pollution,

له‌ هه‌موو ئه‌م پیسبوونه‌دا،

it is the methane that could warm the Earth the most

ئه‌وه‌ گازی میسانه‌ كه‌ له‌هه‌موویان زیاتر زه‌وی گه‌رم ده‌كات

over the next 10 years.

له‌ ده‌ ساڵی داهاتوودا.

But we know how to cut these emissions in half right now

به‌ڵام ئێستا ده‌زانین چۆن ئه‌م ده‌ردراوانه‌ بۆ نیوه‌ كه‌مبكه‌ینه‌وه‌

from energy, waste and agriculture.

له‌ وزه‌، پاشه‌ڕۆ و كشتوكاڵ.

This is the methane moment.

ئێستا كاتی میسانه‌.

Because cutting methane is the single fastest,

چونكه‌ كه‌مكردنه‌وه‌ی میسان خێراترین وكاریگه‌رترین ده‌رفه‌ته‌

most effective opportunity to reduce climate change risks in the near term.

بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی مه‌ترسییه‌كانی گۆڕانی كه‌شوهه‌وا له‌ كاتی ئێستادا

And cutting CO2,

كه‌مكردنه‌وه‌ی CO2,،

which will otherwise build up over time,

كه‌ به‌ تێپه‌ڕبوونی كات كه‌ڵه‌كه‌ده‌بێت،

is the key to reducing risks in the long term.

كلیلی كه‌مكردنه‌وه‌ی مه‌ترسییه‌كانه‌ له‌ ماوه‌ی درێژخایه‌ندا.

پێویسته‌ له‌سه‌رمان هه‌ردووكیان ئه‌جام بده‌ین

We need to do both

to plot a safer course for ourselves and our children

بۆ گه‌ڵاڵه‌كردنی ڕێڕه‌وێكی پارێزراوتر بۆ خۆمان و منداڵه‌كانمان

and for generations to come.

و نه‌وه‌كانی داهاتووش.

Thank you so much.

زۆر سوپاستان ده‌كه‌م.

(Applause)

(چه‌پڵه‌ڕێزان)