Ilissa Ocko: The fastest way to slow climate change now | TED Countdown

Translator: thanh pham van Reviewer: Gia Bảo Nguyễn

In the time it took me to walk on stage

Trong khoảng thời gian mà tôi bước lên sân khấu,

around 10 seconds,

khoảng 10 giây,

more than 10,000 metric tons of climate-warming gases

có đến hơn 10,000 tấn khí làm khí hậu nóng lên

have been pumped into the atmosphere from human actions.

đã được đưa vào bầu khí quyển từ những hành động của con người.

To provide some context on just how much that is,

Để có thể hình dung được mức độ nghiêm trọng của nó,

That is the weight equivalent of 170,000 of me

tổng khối lượng của nó tương đương với 170,000 lần bản thể của tôi

emitted in gas in 10 seconds.

toả ra ở dạng khí trong vòng 10 giây.

Ninety-nine percent of this pollution is carbon dioxide, CO2,

Chín mươi lăm phần trăm của khí độc hại này là khí các bon đi-ô-xit, CO2,

and we know we need to reduce it.

và ta đều biết rằng ta cần giảm nó đi.

The other one percent is almost entirely methane,

Một phần trăm còn lại gần như hoàn toàn là khí mê-tan,

which mostly comes from producing fossil fuels,

mà chủ yếu đến từ sản xuất nhiên liệu hoá thạch,

managing waste and raising livestock.

quản lý chất thải và hoạt động chăn nuôi.

But that one percent of methane could cause more warming

Nhưng một phần trăm khí mê-tan đó có thể gây ra việc nóng lên nhiều hơn

over the next 10 years than all that CO2.

trong mười năm tới so với tất cả lượng khí CO2 đó.

This is because methane absorbs a lot more energy per unit mass

Điều này là bởi vì khí mê-tan hấp thụ nhiều năng lượng hơn

for reasons relating to its molecular structure

trên mỗi đơn vị khối lượng vì những lí do liên quan đến cấu trúc phân tử

and its ability to form other greenhouse gases in the atmosphere.

và khả năng của nó để hình thành các khí nhà kính khác trong bầu khí quyển.

CO2 is important because it can linger in the atmosphere

Khí CO2 rất quan trọng vì nó có thể nán lại trong bầu khí quyển

long after it is emitted,

rất lâu sau khi nó được giải phóng,

which means we must achieve net-zero emissions

có nghĩa là chúng ta phải đạt được lượng khí thải ròng bằng 0

to eventually stabilize our climate.

để dần đưa khí hậu trở lại ổn định.

This is key for protecting generations to come.

Đây chính là chìa khoá để bảo vệ các thế hệ sau.

But with climate change already devastating so many lives today,

Nhưng biến đổi khí hậu đã can thiệp rất nhiều vào cuộc sống hàng ngày,

we can't focus only on the distant future.

chúng ta không thể chỉ tập trung vào tương lai xa.

My work as a scientist aims to identify ways

Với tư cách là một nhà khoa học tôi muốn tìm ra nhiều cách

to slow down warming as fast as possible,

để làm chậm quá trình nóng lên nhanh nhất có thể,

so that we can lower the risks of worsening damages in the near future.

từ đó chúng ta có thể giảm các rủi ro về những thiệt hại trong tương lai gần.

This is where methane comes in.

Đây là lúc để nói đến khí mê-tan.

That one percent of methane may cause more warming

Một phần trăm khí mê-tan đó có thể gây ra sự nóng lên nhiều hơn

than all that CO2 in the next several years,

tất cả khí CO2 trong vài năm tới,

but it only lasts in the atmosphere for around a decade.

nhưng nó chỉ tồn tại trong bầu khí quyển trong khoảng một thập kỷ.

Methane's warming power is therefore not from the gradual buildup over time

Do đó, sức nóng lên của khí mê-tan không phải từ việc tích tụ qua thời gian

like CO2,

giống như CO2,

but almost entirely from recent emissions.

mà gần như hoàn toàn đến từ lượng khí thải gần đây.

This means that every time we reduce methane,

Điều đó có nghĩa rằng mọi lúc chúng ta giảm thiểu khí mê-tan,

we can reduce a lot of warming right away.

chúng ta có thể làm giảm rất nhiều sự nóng lên ngay lập tức

In fact, cutting methane is the single fastest,

Trên thực tế, việc cắt giảm khí mê-tan là cách nhanh nhất,

most effective opportunity to immediately slow down the rate of warming.

là cơ hội hiệu quả nhất để ngay lập tức làm chậm tốc độ nóng lên

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

And this is because not only does methane act fast,

Và điều này là do không chỉ khí mê-tan hoạt động nhanh,

but because we can act fast

mà còn là do chúng ta hành động nhanh

because we have the technologies available right now

bởi vì chúng ta có sẵn công nghệ ngay bây giờ

to cut methane emissions from human activities in half.

để cắt giảm khí thải mê-tan từ các hoạt động của con người đi một nửa.

And even better, many of these solutions pay for themselves.

Và thậm chí tốt hơn, nhiều giải pháp trong số này tự giải quyết cho chính nó.

The methane we emit comes from three main sources:

Khí mê-tan mà chúng ta thải ra đến từ 3 nguồn chính:

energy production,

sản xuất năng lượng,

waste management and agriculture.

quản lí chất thải và hoạt động nông nghiệp.

The first category, energy production,

Nguồn thứ nhất, sản xuất năng lượng,

is the largest and cheapest opportunity we have

là cơ hội lớn nhất và ít tốn kém nhất mà chúng ta có

to cut methane today.

để cắt giảm khí mê-tan ngày nay.

Most methane from energy isn't from burning fossil fuels,

Hầu hết khí mê-tan từ năng lượng không phải từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch,

it's from producing fossil fuels.

nó đến từ việc sản xuất nhiên liệu hóa thạch.

Because natural gas, which is mostly methane,

Bới vì khí tự nhiên, phần lớn là khí mê-tan,

can easily escape into the atmosphere

có thể dễ dàng thoát vào bầu khí quyển

when extracting oil, gas and coal,

khi khai thác dầu, khí đốt và than đá,

or when transporting gas through pipelines.

hay khi vận chuyển khí đốt qua các đường ống.

In fact, these leaks can completely offset any near-term climate benefits

Thực tế, các rò rỉ này có thể hoàn toàn bù lại bất kì lợi ích khí hậu ngắn hạn nào

of using gas instead of coal.

của việc sử dụng khí đốt thay vì dầu.

But we have the technologies to cut the majority of these emissions

Nhưng chúng ta có công nghệ để cắt giảm lượng lớn khí thải này

with around half for no net cost

với khoảng một nửa mà không có chi phí ròng

because the saved gas can be sold.

bởi vì lượng khí lưu giữ được có thể đem bán.

For example, oil fields in West Texas are wasting enough gas right now

Ví dụ, các mỏ dầu ở Tây Texas đang lãng phí lượng khí đốt ngay bây giờ

to heat more than two million homes.

đủ để sưởi ấm hơn hai triệu ngôi nhà.

Fixing the methane problem, though,

Mặc dù, việc khắc phục vấn đề khí mê-tan,

can be as simple as tightening a valve or placing a gasket or tuning an engine.

có thể đơn giản như việc vặn chặt van, đặt miếng đệm hay điều chỉnh động cơ.

A major reason why these easy fixes haven't been implemented isn't the cost.

Lý do chính tại sao các sửa chữa dễ dàng này không được thực hiện

không phải là chi phí.

It's because governments and industry have been data-deprived,

Đó là do các chính phủ và ngành công nghiệp bị thiếu dữ liệu,

lacking information on where and how much is emitted.

thiếu thông tin về nơi và lượng được thải ra.

But our ability to detect these leaks has rapidly advanced in recent years.

Nhưng khả năng của chúng ta phát hiện ra các rò rỉ này đã phát triển nhanh chóng

trong những năm gần đây

Everything from handheld instruments to sensors on aircrafts and drones.

Mọi thứ từ các thiết bị cầm tay cho đến các cảm biến trên các phi cơ

And now there's a growing universe of satellites

Và bây giờ có một vũ trụ vệ tinh đang phát triển

designed to locate and measure methane from space.

được thiết kế để định vị và đo lường khí mê-tan từ không gian

That list includes MethaneSAT,

Danh sách đo bao gồm MethaneSAT,

which is expected to be launch-ready next year

được dự kiến sẵn sàng ra mắt vào năm sau

and will be able to detect and quantify methane emissions

và nó sẽ có thể phát hiện và định lượng khí thải mê-tan

across the globe with unprecedented precision.

trên toàn cầu với độ chính xác chưa từng có.

If we can find it, we can fix it.

Nếu chúng ta có thể tìm thấy nó, chúng ta có thể xử lí nó.

This part is not rocket science.

Phần này không phải là khoa học hỏa tiễn.

It's more like plumbing.

Nó giống hệ thống ống nước hơn.

I can't tell you enough how hopeful that makes me for the future.

Tôi không thể nói cho bạn hết rằng điều đó khiến tôi hi vọng

như thế nào cho tương lai

We can also reduce a lot of emissions

Chúng ta cũng có thể giảm đi rất nhiều khí thải

from the second category, waste management,

từ loại thứ hai, quản lí chất thải,

where methane is produced as bacteria decompose,

nơi mà khí mê-tan được sản sinh do các vi khuẩn phân hủy,

garbage in landfills and sludge in wastewater.

rác trong các bãi rác và bùn trong nước thải.

Some of the largest landfills receive enough trash per day

Một số bãi rác lớn nhất nhận lượng rác thải một ngày

to fill more than 10 Olympic-sized swimming pools

đủ để lấp đầy hơn 10 hồ bơi kích cỡ Olympic

before it is compacted.

trước khi nó được nén lại.

But we can suck up the methane from landfills

Nhưng chúng ta có thể hút khí mê-tan lên từ các bãi rác

by using tubes with vacuums

bằng cách sử dụng các ống và máy hút

and then use it to generate electricity,

rồi sau đó sử dụng nó để tạo ra điện,

because methane is an energy-packed fuel.

bởi vì khí mê-tan là một nhiên liệu năng lượng đóng gói.

We can also reduce emissions by sending some trash, like food waste,

Chúng ta cũng có thể giảm khí thải bằng cách đưa một vài loại rác,

như rác thải thực phẩm,

away from landfills and instead to composting centers

khỏi các bãi rác và thay vào đó là đến các trung tâm làm phân bón

that are designed to prevent the release of methane.

được thiết kế để ngăn chặn việc giải phóng của khí mê-tan.

The third category, agriculture,

Loại thứ 3, nông nghiệp,

emits the most and remains the hardest to address.

thải ra nhiều nhất và cũng là khó giải quyết nhất.

But there are exciting new technologies on the horizon.

Nhưng có những công nghệ mới thú vị sắp diễn ra.

The number one source is livestock.

Nguồn số một là chăn nuôi.

Some farm animals, like the billion-plus cattle worldwide,

Một vài động vật ở trang trại, như hàng tỷ con gia súc trên toàn thế giới

belch methane that was produced when digesting plants like grass.

ợ ra khí mê-tan khi tiêu hóa thực vật như cỏ.

Reducing these emissions is possible with higher-quality feed.

Làm giảm lượng khí thải này là có thể với thức ăn chăn nuôi chất lượng cao hơn.

And the scientists are developing and testing new technologies,

Và các nhà khoa học đang phát triển và kiểm nghiệm những công nghệ mới,

like feed supplements,

như chất bổ sung thức ăn chăn nuôi,

that can suppress methane production in a cow's gut by at least 30 percent

có thể ngăn chặn việc sản sinh khí mê-tan trong ruột bò ít nhất 30 phần trăm,

with no negative effects on productivity or quality.

mà không có ảnh hưởng tiêu cực nào đến năng suất và chất lượng.

Livestock manure can also produce methane when concentrated,

Phân gia súc cũng có thể sản sinh ra khí mê-tan khi cô đặc,

but we can cover manure lagoons

nhưng chúng ta có thể phủ các đầm phân

and then pump manure into digesters that can capture the methane,

rồi sau đó bơm phân này vào các máy tiêu hóa để có thể thu giữ khí mê-tan,

which can then be used for heat and electricity.

từ đó có thể được sử dụng cho nhiệt và điện.

Another methane source is rice production.

Một nguồn khí mê-tan khác là từ quá trình sản xuất gạo.

This one crop is a staple for half the world's population,

Loại cây trồng này là lương thực chính cho một nửa dân số thế giới

but the plants grow in flooded fields

nhưng chúng mọc trên các cánh đồng ngập nước

that create ideal conditions for microbes to form methane.

tạo điều kiện lý tưởng cho vi sinh vật hình thành khí mê-tan.

We can slash emissions from methane

Chúng ta có thể giảm khí thải mê-tan

by improving how we manage the required water,

bằng cách cải thiện cách chúng ta quản lý lượng nước cần thiết,

which can be as simple as maintaining a shallow level of water

có thể đơn giản như duy trì mức nước nông

in the rice fields.

trên cánh đồng lúa.

Implementing all of these solutions will take work.

Thực hiện tất cả những giải pháp này sẽ mang lại hiệu quả.

But people have already started to act.

Nhưng mọi người đã bắt đầu hành động.

Many governments, oil and gas CEOs,

Nhiều chính phủ, CEO dầu khí,

landfill operators and farmers are advancing measures to reduce methane.

người điều hành bãi rác và nông dân đang tiến hành các biện pháp

để giảm thiểu khí mê-tan.

But we need more,

Nhưng chúng ta cần nhiều hơn nữa,

because there is a lot of warming that we can prevent

bởi vì có rất nhiều sự nóng lên mà chúng ta có thể ngăn chặn

if we quickly deploy the full set of affordable and available strategies.

nếu chúng ta nhanh chóng triển khai toàn bộ các chiến lược sẵn có

và có thể chi trả được.

We need standalone methane targets

Chúng ta cần các mục tiêu khí mê-tan độc lập

as part of every company's business model,

như là một phần của mô hình kinh doanh của mọi công ty

and every country's nationally determined contribution

và sự đóng góp được xác định trên toàn quốc của mọi quốc gia

as the Paris Agreement is strengthened.

khi Thỏa thuận chung Paris được củng cố.

Because if we succeed in a rapid, full-scale effort to cut methane,

Bởi vì nếu chúng ta thành công trong một nỗ lực nhanh chóng, toàn diện

we have a chance to actually experience the benefits fast,

chúng ta có cơ hội để thực sự trải nghiệm nhanh chóng những lợi ích

in our lifetimes.

trong cuộc đời của chúng ta.

For example,

Ví dụ,

my colleagues and I found that we could slow down the rate of warming

đồng nghiệp và tôi đã nhận thấy rằng chúng ta có thể làm chậm tốc độ nóng lên

by as much as 30 percent before mid-century.

tới 30 phần trăm trước giữa thế kỉ.

This would help communities and ecosystems adapt

Điều này sẽ giúp các cộng động và hệ sinh thái thích ứng

to a changing climate

với biến đổi khí hậu

and hit the brakes on worsening extreme events,

và ngăn chặn các hiện tượng cực đoan ngày càng trầm trọng,

like wildfires in the Americas and Australia,

như cháy rừng ở châu Mỹ và châu Úc,

and flooding in Europe and Asia.

lũ lụt ở châu Âu và châu Á.

It would also help clean up our air, saving lives and crops,

Nó cũng sẽ giúp làm sạch không khí, cứu lấy sự sống và mùa màng,

because methane contributes to ozone pollution.

bởi vì khí mê-tan góp phần gây ô nhiễm tầng ô-zôn.

And because some of the people

Và bởi vì một số người

most vulnerable to the impacts of climate change

dễ bị tổn thương nhất bởi tác động của biến đổi khí hậu

are on the front lines of methane emissions.

đang ở trên tuyến đầu của khí thải mê-tan.

These solutions can also help reduce the inequity of climate change,

Các giải pháp này có thể giúp giảm sự mất cân bằng của biến đổi khí hậu,

for example, by job creation.

chẳng hạn bằng cách tạo ra việc làm.

If we fast-forward to later decades,

Nếu chúng ta tua nhanh đến các thập kỷ sau,

acting now to cut methane can also help protect Arctic sea ice.

hành động ngay bây giờ để cắt giảm khí mê-tan cũng có thể giúp

bảo vệ băng biển ở Bắc Cực.

This is because when methane reductions are combined with strong actions

Đó là bởi vì khi việc giảm khí mê-tan được kết hợp với các hành động quyết liệt

to cut CO2,

để cắt gảm khí CO2,

it becomes unlikely that temperatures would rise to levels

không có khả năng nhiệt độ sẽ tăng lên đến mức

that would trigger a total loss in Arctic summer sea ice.

có thể gây ra sự tổn thất toàn bộ trong băng biển mùa hè ở Bắc Cực.

This is important not just for polar communities and ecosystems,

Điều này không chỉ quan trọng đối với các cộng đồng và hệ sinh thái vùng cực,

but actually for the entire world.

mà còn đối với toàn bộ thế giới.

I've now been talking for almost 10 minutes,

Bây giờ tôi đã trò chuyện được gần 10 phút,

which means that more than 700,000 metric tons of climate-warming gases

có nghĩa rằng hơn 700,000 tấn khí làm khí hậu nóng lên

have been pumped into the atmosphere.

đã được bơm vào bầu khí quyển.

Now that equals the weight of 12 million of me.

Nó tương đương với trọng lượng của 12 triệu bản thể của thôi.

Of all this pollution,

Trong tất cả các sự ô nhiễm này,

it is the methane that could warm the Earth the most

khí mê-tan có thể làm nóng Trái Đất lên nhiều nhất

over the next 10 years.

trong vòng 10 năm kế tiếp.

But we know how to cut these emissions in half right now

Nhưng chúng ta biết cách cắt giảm lượng khí thải này đi một nửa ngay bây giờ

from energy, waste and agriculture.

từ năng lượng, chất thải và nông nghiệp.

This is the methane moment.

Đây chính là thời điểm mê-tan.

Because cutting methane is the single fastest,

Bởi vì cắt giảm khí mê-tan là cách nhanh nhất,

most effective opportunity to reduce climate change risks in the near term.

là cơ hội hiệu quả nhất để giảm thiểu rủi ro biến đổi khí hậu trong ngắn hạn

And cutting CO2,

Và việc cắt giảm CO2,

which will otherwise build up over time,

nếu không sẽ tích tụ theo gian,

is the key to reducing risks in the long term.

là chìa khóa để giảm rủi ro trong dài hạn.

We need to do both

Chúng ta cần phải làm cả hai

to plot a safer course for ourselves and our children

để vạch ra một định hướng an toàn hơn cho chính chúng ta, con cái của chúng ta

and for generations to come.

và cho các thế hệ sau.

Thank you so much.

Cảm ơn rất nhiều.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)