A trip through space to calculate distance - Heather Tunnell

Chuyến hành trình từ vũ trụ đến tính quãng đường - Heather Tunnell

Translator: Ngoc Nguyen Reviewer: Nelson Dinh

Do you have a friend or a sibling

Bạn có một người bạn hoặc anh em mà

that's always competing with you

lúc nào cũng ganh đua với bạn

to see who's the fastest?

để xem ai chạy nhanh nhất?

Our alien friends Bleebop and Mark

Hai người bạn ngoài hành tinh Bleebop and Mark

are having the same debate

cũng đang tranh cãi

with their custom-built rockets,

về tên lửa sản xuất theo yêu cầu

and they've asked us

và họ muốn chúng ta

to be the judge of a space race to their moon.

là trọng tài cho cuộc đua trong vũ trụ để đến mặt trăng

The only problem is that they are starting

Vấn đề cần quan tâm đó là họ xuất phát

from different asteroids.

từ hai tiểu hành tinh khác nhau

Bleebop is on an asteroid 240 miles from the moon,

Bleebop thì đang ở một tiểu hành tinh cách mặt trăng 240 dặm

and Mark is on one 150 miles away.

Mark lại ở tiểu hành tinh khác cách 150 dặm

Don't worry, it's not rocket science.

Đừng lo, đây không phải vấn đề về khoa học vũ trụ đâu

Solving this equation is as simple as DIRT.

giải quyết phương trình này chỉ cần dùng nguyên tắc DIRT

We can decide who the winner is

Chúng ta có thể chỉ ra ai là người chiến thắng

using the D=RT formula, or DIRT.

bằng cách dùng công thức D=RT hoặc DIRT

This stands for distance equals rate times time.

D=TR nghĩa là khoảng cách (D) bằng vận tốc (R) nhân thời gian (T)

In the case of Bleebop and Mark,

Quay lại trường hợp của Bleebop và Mark

we will only know the distance they traveled

Chúng ta mới biết khoảng cách mà họ đã đi

and the time it took for them

và thời gian đi

to get to the finish line.

để đến vạch đích.

It'll be up to us to find the rate

Việc này hoàn toàn phụ thuộc vào chúng ta trong việc tìm vận tốc

and who is faster.

để xem ai nhanh hơn

Let's turn to the race now

Cùng Quay lại cuộc đua nào

and see what information we get.

để xem chúng ta còn có thông tin gì nữa

Three,

3

two,

2

one,

1

blast off!

Phóng tên lửa!

Bleebop and Mark's rockets go zipping

Tên lửa của Bleebop và Mark lao vút đi

across the galaxy towards their moon,

vượt qua dải ngân hà hướng tới mặt trăng

dodging clunky meteorites

vừa đi vừa né những tảng thiên thạch nặng nề

and loopy space buggies.

cũng như các phương tiện vũ trụ kì lạ khác

After a few close calls with a wandering satellite,

Sau một vài chặng nghỉ với vệ tinh theo sát

Mark arrives first in two hours,

Mark cán đích đầu tiên sau 2 giờ

and Bleebop gets there one hour later.

còn Bleebop đến nơi muộn hơn 1 giờ

Looks like Mark has the faster rocket,

Có vẻ như tên lửa của Mark phóng nhanh hơn?

but let's check out the results with our DIRT equation.

Nhưng hãy cùng kiểm tra lại với phương trình DIRT nhé

Begin by setting up a chart.

Bắt đầu bằng việc lập bảng

Make four columns and three rows.

gồm 4 cột và 3 hàng

Use DIRT to remember what to fill in.

Sử dụng DIRT để nhớ phần cần điền

Each rocket will have information

Mỗi tên lửa sẽ có các thông tin

for distance, rate, and time.

về khoảng cách, vận tốc và thời gian

Mark's rocket went 150 miles,

Tên lửa của Mark vượt 150 dặm

we don't know the rate,

nhưng chúng ta chưa biết tốc độ

and he got there in 2 hours.

Mark đến nơi sau 2 giờ

Bleebop's rocket went 240 miles,

Tên lửa của Bleebop thì đi 240 dặm

we don't know the rate,

Chúng ta cũng chưa rõ tốc độ

and the time is 1 hour after Mark,

Nhưng ta biết Bleebop đến sau Mark 1 giờ

or 3 hours.

nói cách khác Bleebop đi hết 3 giờ

Because we don't know Mark or Bleebop's rate,

Vì ta chưa biết vận tốc của Mark hay Bleebop

that number is going to be a variable

nên hai số đó sẽ là ẩn số

in each equation,

ở mỗi phương trình

which we'll represent with x.

mà ta viết là x

We'll solve the equation

Chúng ta sẽ cùng giải phương trình

for the variable to find its value.

để tìm giá trị của ẩn số

Mark finished first,

Mark đến đích sớm hơn

so start with his rocket.

bắt đầu với tên lửa của Mark trước nhé

Remembering DIRT, write down D=RT.

Nhớ lại công thức DIRT viết là D=RT

150 miles equals x times 2 hours.

150 dặm bằng x nhân 2 giờ

Divide both sides by 2 hours.

Chia cả 2 vế cho 2 giờ

This will leave x isolated

Ta rút được x

on the right side of the equation.

ở vế phải của phương trình

150 miles divided by 2 hours

150 dặm chia 2 giờ

is 75 miles over 1 hour.

được 75 dặm trên giờ

Mark's rate is 75 miles per hour.

Vậy vận tốc của Mark là 75 dặm trên giờ

That's what mph means.

mph chính là viết tắt của dặm trên giờ

It's the amount of miles over one hour.

Là khoảng cách (dặm) đi được trong 1 giờ

Still think Mark is faster?

Bạn vẫn nghĩ Mark nhanh hơn?

Let's set up the same equation for Bleebop and see.

Cùng lập phương trình tương tự với Bleebop để xem

D=RT

D=RT

240 miles equals x times 3 hours.

240 dặm = x nhân 3 giờ

Divide both sides by 3 hours.

Chia cả hai vế cho 3 giờ

This will leave x isolated

Ta rút được x riêng

on the right side of the equation.

ở vế phải của phương trình

240 miles divided by 3 hours

240 dặm chia 3 giờ

is 80 miles over 1 hour.

bằng 80 dặm trên giờ

Bleebop's rate is 80 miles per hour.

Vậy vận tốc của Bleebop là 80 mph

Wow, even though Bleebop got there one hour later,

Ồ, vậy là dù đến sau hơn 1 giờ

it turns out he had the faster rocket.

hóa ra Bleebop lại đi nhanh hơn

Mark seems pretty upset,

Mark chắc sẽ buồn lắm đây

but with aliens, you can never really tell.

nhưng với người ngoài hành tinh thì cũng chưa chắc

Thanks to DIRT, you now know how to calculate

Cảm ơn DIRT, giờ bạn đã biết tính

distance,

khoảng cách

rate,

and time.

vận tốc

và thời gian

In what other situations

Vậy có những trường hợp

can you use the distance formula?

bạn có thể sử dụng công thức khoảng cách

You don't even need to be watching a space race.

mà không cần xem cuộc đua vũ trụ nào

As long as you know two pieces of information

Chỉ cần biết 2 trong 3 thông tin

for the formula D=RT,

của công thức D=RT

you can calculate any moving vehicle or object.

bạn có thể tính được bất kì phương tiện di chuyển nào

Now, the next time you're in a car,

Giờ, khi lên xe ô tô

you can let your friends know

bạn có thể nói cho bạn bè

exactly when you'll be arriving,

chính xác khi nào bạn đến nơi

how fast you're going,

tốc độ của bạn là bao nhiêu

or the distance you'll travel.

hay quãng đường mà bạn đi

It's as simple as DIRT.

Dùng DIRT là xong mà