How bees help plants have sex - Fernanda S. Valdovinos

Translator: Thanh Nguyen Reviewer: Pham Thanh Son Le

Bees are very busy little matchmakers.

Loài ong là những người mai mối rất bé nhỏ bận rộn.

Wingmen in every sense of the word.

Những vị thần tình yêu đúng nghĩa.

You see, the bees' side of the whole "birds and the bees" business

Bạn thấy đó, loài ong là một phần trong chuyện "ong bướm"

is to help plants find mates and reproduce.

để giúp cây tìm bạn tình và sinh sản.

In their work as pollinators,

Công việc của chúng như những kẻ thụ phấn,

honeybees are integral to the production

ong mật không thể thiếu cho sự sản xuất

of nearly 1/3 of the food that we eat.

gần 1/3 thực phẩm mà chúng ta ăn.

And these bees,

Và những con ong này,

dutifully helping lonely plants have sex,

nghiêm túc giúp các cây lẻ loi giao hợp,

aren't alone.

thì không một mình.

But rather are part of a very complex network

Nhưng thay vì là một phần của một mạng lưới

of matchmaking creatures,

rất phức tạp của sinh vật mai mối,

critical for the pollination of natural ecosystems and crops.

quan trọng cho sự thụ phấn của các hệ sinh thái tự nhiên và cây trồng.

Plants in many natural ecosystems need help to have sex.

Thực vật trong các hệ sinh thái tự nhiên cần giúp đỡ để giao hợp.

Like many of us, they're too busy to find a relationship.

Như nhiều người chúng ta, chúng quá bận để tự tìm kiếm 1 mối quan hệ.

They have too much photosynthesis to do,

Chúng có quá nhiều quang hợp để làm,

and they can't find the time to evolve feet

và chúng không thể tìm thấy thời gian để phát triển

and walk to a singles bar.

chân để đi bộ đến một quán ba độc thân.

Those places are called meat markets for a reason,

Các nơi đó được gọi là những chợ hẹn hò vì 1 lí do,

because plants can't walk.

bởi vì thực vật không thể đi bộ.

So they need matchmaker pollinators

Vì vậy chúng cần những người mai mối thụ phấn

to transport their pollen grains

để vận chuyển hạt phấn hoa của chúng

to flowers of the same plant species,

tới các bông hoa của thực vật cùng loài,

and they pay these pollinators with food.

và chúng trả cho các loài thụ phấn này thức ăn.

Today, around 170,000 plant species

Ngày nay, khoảng 170000 loài cây

receive pollination services

nhận các dịch vụ thụ phấn

from more than 200,000 pollinator species.

từ hơn 200000 loài thụ phấn.

Pollinators include many species of bees,

Những kẻ thụ phấn bao gồm nhiều loài của ong,

butterflies, moths, flies, wasps, beetles, even birds and bats,

bướm, bướm đêm, ruồi, ong vò vẻ, bọ cánh cứng, thậm chí là chim và dơi,

who together help pollinate many species of trees,

cùng nhau giúp thụ phấn cho nhiều loại cây,

shrubs and other flowering plants.

cây bụi và các loài cây có hoa khác.

In return, flowering plants are an abundant and diverse food source for pollinators.

Đổi lại, cây có hoa là nguồn thức ăn dư thừa và đa dạng cho các sinh vật thụ phấn.

For instance, fossil records suggest

Ví dụ, mẫu hoá thạch dẫn khởi

bees may have evolved from wasps that gave up hunting

ong có lẽ đã tiến hoá từ ong vò vẻ đã từ bỏ đi săn

after they acquired a taste for nectar.

sau khi chúng bắt đầu thích mật hoa.

Plant pollinator networks are everywhere.

Các mạng lưới thụ phấn của thực vật ở khắp nơi.

Ecologists record these networks in the field

Những nhà sinh thái học ghi nhận các mạng lưới này trên cánh đồng

by observing which pollinators visit which plants,

bằng cách quan sát các loài thụ phấn ghé đến các cây,

or by analyzing the identity of pollen loads on their bodies.

hoặc bằng cách phân tích bản sắc của phấn hoa trở trên cơ thể chúng.

Networks, registered in these ways,

Các mạng lưới, được ghi vào sổ theo

contain from 20 to 800 species.

những cách này bao hàm 20 đến 800 loài.

These networks show a repeated structure, or architecture.

Các mạng lưới này cho thấy một cấu trúc lặp lại, hoặc kết cấu.

Pollinators interact with plants in a very heterogenous way.

Các sinh vật thụ phấn tương tác với các cây theo một cách rất không đồng nhất.

Most plants are specialists,

Phần lớn các loài cây là những loài khép kín,

they have only one or a few matchmakers.

chúng chỉ có một hoặc vài kẻ mai mối.

Meanwhile, only a few generalist plants

Trong khi đó, chỉ một vài các cây thì cởi mở hơn

hire a diverse team of matchmakers,

thuê cả một đội nhiều kẻ mai mối,

getting visits from almost all the pollinators of the network.

nhận được sự viếng thăm từ hầu hết các kẻ thụ phấn trong mạng lưới.

The same occurs with pollinators.

Điều tương tự xảy ra với các kẻ thụ phấn.

Most are specialists that feed on only a few plant species,

Phần lớn chúng là những loài khép kín chỉ tiếp nhận một ít loài cây,

while a few pollinators, including the honeybee usually,

trong khi một vài kẻ thụ phấn, bao gồm ong mật thường,

are generalists, busily feeding from and matchmaking for

là những loài cởi mở, bận rộn tiếp nhận và mai mối cho

almost all the plant species in that ecosystem.

hầu hết tất cả các loài cây trong hệ sinh thái.

What's interesting is that specialists and generalists

Điều thú vị là cả kẻ khép kín và cởi mở

across both plants and pollinators,

ở phía thực vật và kẻ thụ phấn,

sort themselves out in a particular pattern.

đều sắp xếp theo một mô hình cụ thể.

Most pollinator networks, for which we have data, are nested.

Phần lớn mạng lưới của những kẻ thụ phấn, mà chúng ta có dữ liệu, đều đan nhau.

In a nested network, specialists tend to interact more

Trong một mạng lưới đan xen nhau, các loài khép kín có khuynh hướng tương tác

with generalists than with other specialists.

với những loài cởi mở nhiều hơn là các loài khép kín.

This is because if you're a specialist plant,

Đây là bởi vì nếu bạn là một cái cây khép kín,

and your only matchmaker also specializes on you

và người chỉ mai mối cho bạn cũng khép kín và dùng bạn

as its only food source,

như nguồn lương thực duy nhất,

you're each more vulnerable to extinction.

cả hai sẽ có nguy cơ bị tuyệt chủng.

So, you're better off specializing on a generalist pollinator

Nên tốt nhất là bạn liên kết với một kẻ thụ phấn cởi mở

that has other sources of food

có nhiều nguồn thức ăn khác

to ensure its persistence in bad years.

để đảm bảo nó vượt qua được những năm mất mùa.

The same goes if you're a specialist pollinator.

Điều tương tự cũng xảy ra nếu bạn là 1 kẻ thụ phấn khép kín.

You're better off in the long run

Tốt hơn hết là bạn

specializing on a generalist plant

liên kết với loại cây cởi mở

that gets pollinated by other species

để nó có thể được thụ phấn bởi các loài

in times when you're not around to help.

khác đúng lúc khi bạn không có mặt để giúp.

Finally, in addition to nestedness,

Cuối cùng, ngoài sự đan nhau,

the networks are usually modular.

các mạng lưới thường là mô-đun.

This means that the species in a network

Điều này có nghĩa là các loài trong một mạng lưới

are compartmentalized into modules of plants and animals

được phân chia thành những mô-đun của thực vật và động vật

that interact more with each other

tương tác lẫn nhau nhiều

than with species in other modules.

hơn là những loài trong các mô- đun khác.

Think of them like social cliques.

Hãy xem chúng như các hội kín.

A plant or pollinator dying off

Một cái cây hoặc kẻ thụ phấn chết đi

will effect the species in its module,

sẽ ảnh hưởng đến các loài trong mô-đun của nó,

but those effects will be less severe on the rest of the network.

nhưng các ảnh hưởng đó sẽ ít trầm trọng hơn ở phần còn lại của mạng lưới.

Why's all that important?

Tại sao những điều đó quan trọng?

Because plant pollinator network structure effects the stability of ecosystems.

Bởi vì cấu trúc mạng lưới thụ phấn cây ảnh hưởng tới sự ổn định của các hệ sinh thái.

Heterogeneous distribution, nestedness and modularity

Sự phân phối đa dạng, sự đan xen và mô đun

enable networks to better prevent and respond to extinctions.

cho phép các mạng lưới ngăn chặn và phản ứng tốt hơn trước sự tuyệt chủng.

That's critical because nature is never static.

Đó là điều then chốt vì tự nhiên luôn luôn biến đổi.

Some species may not show up every year.

Một số loài không phải năm nào cũng xuất hiện.

Plants flower at different times.

Cây ra hoa vào những thời gian khác nhau.

Pollinators mature on varying schedules.

Các kẻ thụ phấn trưởng thành khác thời điểm.

Generalist pollinators have to adapt their preferences

Các kẻ thụ phấn cởi mở phải thích nghi với các lựa chọn

depending on who's flowering when.

phụ thuộc vào cây gì ra hoa vào lúc nào.

So from one flowering season to the next,

Vì vậy từ một mùa ra hoa tới mùa kế,

the participants and patterns of matchmaking

kẻ tham gia và hình thức việc kết đôi

can drastically change.

có thể thay đổi dữ dội.

With all those variables,

Với các sự khác biệt đó,

you can understand the importance of generalist pollinators,

bạn có thể hiểu được tầm quan trọng của các kẻ thụ phấn

like bees, to the stability of not only a crop harvest,

cởi mở, giống như loài ong, để ổn định không chỉ là mùa thu hoạch,

but the entire network of plants and pollinators

mà còn là toàn bộ mạng lưới thụ phấn

we see in nature, and rely on for life.

mà chúng ta thấy trong tự nhiên, và sống còn nhờ đó.

Next time you see a bee fly by,

Lần tới bạn thấy một con ong bay bên cạnh,

remember that it belongs to a complex network of matchmakers

nhớ rằng nó thuộc vào một hệ thống phức tạp của mhững kẻ mai mối

critical to the love lives of plants all around you.

quyết định tình duyên của cây cối xung quanh bạn.