The Factory | Think Like A Coder, Ep 9

Çeviri: Saliha Karatepeli Gözden geçirme: Nihal Aksakal

After a harrowing chase, Ethic, Hedge, and their new ally Lemma

Hararetli bir kovalamacanın ardından Etik, Hedge ve yeni müttefikleri Lemma

find themselves in a cavernous control room.

kendilerini kocaman bir kontrol odasında buldular.

Here the last artifact— the Node of Memory—

Son eser olan Bellek Düğümü

is suspended within a force field and powering a supercomputer.

bir güç kalkanın içinde asılıydı ve bir süper bilgisayara güç sağlıyordu.

Ethic is about to deactivate the force field when Lemma stops her.

Etik tam güç kalkanını devre dışı bırakacakken Lemma onu durdurdu.

She explains, a decade ago, she was assigned a research task:

On sene önce ona verilen bir araştırma görevinden bahsetti:

to use the world machine to create something that would make everyone happy.

dünya makinesini, herkesi mutlu edecek bir şey yapmak için kullanmak.

After many failed attempts, Lemma discovered a compound that, when ingested,

Çokça başarısız teşebbüsten sonra Lemma, sindirildiğinde insanları motive olmuş,

made people motivated, happy, creative, loving… in short, their best selves.

mutlu, yaratıcı, sevgi dolu, özetle en iyi hallerinde hissettiren bir bileşen buldu.

It was rushed into production.

Hemen üretilmeye başlandı.

Soon, the entire nation’s food supply came from Huxenborg,

Kısa sürede tüm ulusun yemek temini, içine bileşen karıştırılmış bir şekilde

with the compound mixed in.

Hexenborg'dan gelmeye başladı.

The first year was paradise.

İlk sene cennet gibiydi.

The second, not so much.

İkinci sene ise pek öyle olmadı.

Side-effects began to emerge: memory-loss, listlessness, and self-absorption.

Yan etkiler ortaya çıkmaya başladı: hafıza kaybı, halsizlik ve bencillik.

In the third year, the government dissolved,

Üçüncü senede hükümet feshedildi

leaving the robots running everything in a self-sustaining loop.

ve her şeyi robotların kendi kendini sürdüren bir döngüde yönetmesine devretti.

By this point things were too far gone for Lemma to reverse.

Bu noktada işler Lemma'nın düzeltebileceği noktayı çoktan geçmişti.

People had become dependent on the compound,

İnsanlar bileşene bağımlı oldu

and the few who refused it formed a resistance to try to fix things.

ve reddedenler işleri yoluna koymak için bir direniş oluşturdular.

It took 10 years for Lemma to find a cure.

İlacı bulmak Lemma'nın 10 senesini aldı.

This factory contains everything she’ll need to make it,

Bu fabrikada yapabilmek için ihtiyacı olan her şey var

but the second they take the Node of Memory,

ama Bellek Düğümü'nü aldıkları anda

the security system will alert the robots, and they’ll have to run.

güvenlik sistemi robotlara haber verecek ve kaçmak zorunda kalacaklar.

If, instead, they first reconfigure the factory to manufacture the cure,

Bunun yerine, ilacı üretmesi için fabrikayı yeniden ayarlayabilirlerse

the people can be saved.

insanlar kurtulabilir.

Lemma has the whole factory redesign planned out.

Lemma, fabrikanın yeni tasarımını çoktan hazırlardı.

The problem is… it’s a little hard to read.

Sorun ise okumasının biraz zor olması.

Her schematic shows all the steps in the manufacturing process

Şeması, ilacı üretmek için

gereken tüm adımları gösteriyor.

needed to make the cure.

An arrow from “add nitric acid” to “shake vigorously”

"Nitrik asit ekle"den "güçlü bir şekilde salla"ya giden ok,

means that the acid addition has to happen before shaking.

nitrik asidin sallamadan önce eklenmesi gerektiği anlamına geliyor.

If a single step is performed out of order,

Eğer tek bir adım sırasını şaşırırsa

the cure won’t work, or worse.

ilaç işe yaramaz ya da daha kötü sonuçlanabilir.

There aren’t any circular references, where step A requires step B

A adımının B adımını ve B adımının nihayetinde A adımını gerektirdiği

and step B eventually requires step A.

döngüsel referanslar yok.

Here’s where Ethic and Hedge come in.

Bu noktada Etik ve Hedge devreye giriyor.

Lemma needs Hedge to translate the tangled diagram

Lemma'nın, karışık diyagramının Hedge tarafından

into a sequence of steps.

adımlar dizisine çevrilmesine ihtiyacı var.

That’ll be the order that things happen in the factory.

Bu, fabrikadaki işlerin gerçekleşme düzeni olacak.

Once input into the central computer,

Girdi ana bilgisayara girildiğinde,

the factory will reassemble itself as instructed.

fabrika kendini talimatlar ile yeniden düzenleyecek.

Hedge’s ability to store information in a table will help here.

Hedge'in tablo yaparak bilgi depolama yeteneği burada yardımcı olacak.

So how does Ethic program Hedge to turn out a correct sequence

Etik, fabrikanın yeniden ayarlanmasını sağlayacak doğru dizilim oluşturması için

that can reconfigure the factory?

Hedge'i nasıl programlayabilir?

Pause now to figure it out yourself.

Kendiniz çözmek için şimdi durdurun.

Rules in 3

Kurallar için 3 saniye

Rules in 2

Kurallar için 2 saniye

Rules in 1

Kurallar için 1 saniye

Hint in 3

İpucu için 3 saniye

Hint in 2

İpucu için 2 saniye

Hint in 1

İpucu için 1 saniye

It may help to first think about this problem as a human,

Öncelikle bu problemi makine yerine

insan olarak düşünmek yardımcı olabilir.

rather than a machine.

Given this diagram, it’s clear to start with getting a bowl,

Diyagramda verilenlere göre, ona yönelen bir ok olmadığı için

since no arrows point to it.

bir kase alarak başlamak açıkça ortadır.

How might you mark up the diagram to figure out what to do next?

Sıradaki işlemin ne olduğunu bulmak için diyagramı nasıl işaretlersin?

Pause now to figure it out yourself.

Kendin çözmek için şimdi durdur.

Solution in 3

Çözüm için 3 saniye

Solution in 2

Çözüm için 2 saniye

Solution in 1

Çözüm için 1 saniye

Diagrams like the one Lemma has drawn are called directed acyclic graphs.

Lemma'nınki gibi diyagramlara yönlendirilmiş asiklik grafik denir.

A graph is a representation of data that shows different elements

Grafik, farklı unsurların ve bu unsurların aralarındaki ilişkilerin

and how they’re related to each other.

veri sunumudur.

Directed means that direction matters— as indicated by the arrows.

Yönlendirme, oklarla gösterildiği gibi, yönlerin önemli olduğu anlamına gelir.

Here A leads to B, but B doesn’t lead to A.

Burada A, B'ye yönlendirir ancak B, A'ya yönlendirmez.

And acyclic means that there aren’t any loops.

Asiklik, herhangi bir döngü olmadığı anlamına gelir.

Which is fortunate, because if there were, this problem wouldn’t be solvable.

Bu da şanslıyız demek çünkü aksi taktirde bu problem çözülebilir olmazdı.

There’s a simple way to navigate the graph as a human:

İnsan olarak grafikte gezinmenin kolay bir yolu var:

start with a step that doesn’t have any arrows pointing to it.

kendisine ok yönelmemiş bir adım ile başla.

Once you do that, cross out that step and all arrows leading from it.

Bunu yaptığında, o adımın ve ondan yönelen okların üstünü çiz.

Choose another step with no arrows pointing to it,

Kendisine ok yönelmemiş başka bir adım bul

and repeat until you’ve hit every step.

ve tüm adımları geçene kadar tekrarla.

There are two things here that are tricky to translate for a robot.

Bir robotun çevirmesi için zor olan iki nokta var.

First, how do you keep track of the information?

Birincisi, bilgi takibini nasıl yaparsın?

And second, what do you do if there are multiple options at the same time?

İkincisi, aynı anda birden fazla seçeneğin varsa ne yaparsın?

For the first challenge,

İlk zorluk için;

a convenient way for machines to store information is in a table.

makinelerin bilgi depolaması için tablo elverişli bir yöntemdir.

In this case, you can have Hedge list every step in the headers

Bu durumda Hedge'in her bir adımı

of both the rows and columns.

sıra ve sütunların başlığına yazmasını sağlayabilirsin.

Then he can go through the rows one at a time.

Sonra sıralarda teker teker ilerleyebilir.

On the schematic, what points to mix?

Şemada hangileri "mix"i işaret ediyor?

Both shake and titrate.

Hem "shake" hem de "titrate".

So Hedge should make a mark in both of their columns.

Yani Hedge ikisinin sütununa da işaret koymalı.

He can do the same for every row, one at a time, to make a table like this.

Böyle bir tablo yapmak için teker teker her sıraya aynısını yapabilir.

Of course the full table will be much bigger.

Tabi ki tam tablo daha büyük olacak.

Like a human, Hedge will also want to start

İnsan gibi Hedge de kendine ok yönelmemiş

from one of the steps that has no arrows pointing to it—

bir adımdan başlamak isteyecek,

which is the same as having no marks in its row.

bu da kendi sırasında işaret olmaması demek.

If there’s more than one,

Eğer birden fazla varsa,

a convenient way to choose is to pick the one that’s alphabetically earliest,

uygun yollardan biri alfabede önce geleni seçmek olacaktır

though other selection methods can work just as well.

ancak diğer seçme yöntemleri de işe yarar.

Next, Hedge can add that step to his running-order list,

Sonra Hedge o adımı yürütülen talimat listesine ekleyebilir,

delete its entire column from the table—

sütunun tamamını tablodan silebilir

thus removing all the times it was a dependency––

böylece ona bağlı olanları da siler

and loop back to the start.

ve başa döner.

Because there are no circular references in the graph,

Grafikte döngüsel referanslar olmadığı için

each time we get here there’ll be at least one step with no remaining dependencies.

oraya geldiğimiz her seferde, en azından bir tane bağlantısız adımımız olacak.

Hedge can add the alphabetically earliest to his running-order list,

Hedge, alfabede önce geleni yürütülen talimat listesine ekleyebilir,

remove it from the table, and loop back to the start again.

tablodan kaldırabilir ve başlangıca dönebilir.

So now we have a working loop,

Böylece çalışan bir döngümüz olur

and it’ll run through all the elements in our table until none are left.

ve geriye hiçbiri kalmayana dek tüm unsurları gözden geçirir.

Hedge drifts back and forth over the schematics,

Hedge şemanın üzerinde gidip gelir

and soon he starts spitting out instructions,

ve kısa süre sonra Etik'in düzen hatlarını

which Ethic uses to configure the assembly lines.

yapılandırmak için kullanacağı talimatlar söylemeye başlar.

With the three working together,

Üçü birlikte çalışınca,

they churn out thousands of doses of the cure in no time.

binlerce doz ilacı çabucak üretirler.

Ethic finally plucks the Node of Memory

Etik sonunda Bellek Düğümünü

from its holding field and trips the alarm.

bulunduğu alandan çıkarır ve alarmı öttürür.

Within seconds bots are everywhere.

Saniyeler içerisinde her yer robotlarla dolar.

As Ethic falls in shock, the Node restores not only her own memories,

Etik şoka girerken, Düğüm sadece onun anılarını yerine getirmekle kalmaz

but reveals the last, missing pieces of the puzzle.

aynı zamanda bulmacanın son kayıp parçasını da gösterir.

Ethic built Hedge with a singular purpose:

Etik, Hedge'i tek bir amaçla yaptı:

to construct a maze that would protect the world machine

dünya makinesini yozlaşmış bir hükümetten koruyacak

from a corrupt government.

bir labirent inşa etmek.

But in her haste, she made a critical mistake.

Ancak telaştan kritik bir hata yaptı.

She forgot to set the condition that would end the loop

Hedge'e labirentin boyutunu söyleyip

which told Hedge how large the maze should be.

döngüyü bitirecek olan koşulu ayarlamayı unuttu.

So Hedge built and built until he could build no longer.

Böylece Hedge, inşa edemeyecek duruma gelene kadar inşa etti de etti.

And then he was conflicted.

Sonra arada kaldı.

He had to build a maze.

Bir labirent inşa etmeliydi.

But he couldn’t build further without hurting people

Ancak yazılımda yasaklanan iki şey olan insanlara zarar vermek

or flying over the Bradbarrier,

ya da Bradbarrier'in üzerinden geçmek

both forbidden by his programming.

seçeneklerini uygulamadan daha fazla inşa edemezdi.

So he wandered the land and searched for a solution,

Etrafta dolanıp bir çözüm aradı,

until he happened upon the Node of Power, the Node of Creation,

ta ki Güç Düğümü, Yaradılış Düğümü

and the Node of Memory.

ve Bellek düğümüne rastlayana kadar.

He recognized their true, collective power

Eksik olanlara öz farkındalık kazandırmak için

to grant self-awareness to those who lack it.

onların gerçek, toplu güçlerinin farkına vardı.

With all three he’d be able to change his programming

Bu üçüyle yazılımını değiştirebildi

and fulfill his drive to transform the entire world into a giant maze.

ve tüm dünyayı koca bir labirente dönüştürme dürtüsünü tamamlayabildi.

It wouldn’t be easy:

Kolay olamazdı:

the Nodes had safeguards to prevent robots from taking and using them.

robotların alıp kullanmasını engellemek için Düğüm'ün korumaları vardı.

But if Hedge could find the right human

Ancak Hedge doğru insanı bulur

and manipulate her with the promise of a heroic quest…

ve kahramanca bir macera ile aklını çelerse...

well that would be a different story.

işte o farklı bir hikaye olurdu.

A very different story.

Çok farklı bir hikaye.