The search for other Earth-like planets - Olivier Guyon

Poszukiwanie planet podobnych do Ziemi - Olivier Guyon

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Tłumaczenie: Daniel Wróblewski Korekta: Capa Girl

So as an astronomer,

Ponieważ jestem astronomem,

when I look at the sky with other people,

kiedy spoglądam z innymi ludźmi w niebo,

they always ask me,

zawsze mnie pytają:

"What is your favorite place in the universe?

"Jakie jest twoje ulubione miejsce we Wszechświecie?

What is your favorite galaxy?

Która to twoja ulubiona galaktyka?

What is your favorite planet?"

Która to twoja ulubiona planeta?".

My answer is

Moja odpowiedź

Earth. That's right.

to Ziemia.

This is a very special place, even for an astronomer.

To specjalne miejsce nawet dla astronoma.

We look at a lot of places,

Przyglądamy się wielu miejscom,

but there's only one that we know of in the whole universe

ale jest tylko jedno w całym Wszechświecie

that we can live on.

na którym możemy żyć.

It's an amazing planet,

To wspaniała planeta.

there is an amazing number of things happening,

Wiele ciekawych rzeczy ma miejsce,

some of them, you are hearing about it today.

o niektórych z nich usłyszycie dziś.

That's the only place in the universe

To jedyne miejsce

where we know that there is life,

na którym wiemy, że istnieje życie,

so that makes it extremely special.

co sprawia, że jest wyjątkowe.

What I'm going to talk to you about

Opowiem dziś o przygodzie,

is this great adventure in astronomy that is happening

która się dzieje w astronomii

where we are actually actively looking

i polega na szukaniu

for other places like this.

miejsc takich jak to.

It's impossible to imagine the number of possibilities,

Ciężko wyobrazić sobie, ile możliwości

what happens on those other planets

niosą ze sobą inne planety,

that can be habitable.

które mogą nadawać się do zamieszkania.

So that's what I'm going to tell you about.

O tym właśnie wam dziś opowiem.

So, the first thing we have to think of

Po pierwsze należy się zastanowić,

is, well, what makes a planet habitable?

co sprawia, że można na planecie zamieszkać?

And, the easiest thing to do

Najprościej przyjrzeć się

is to look at our own solar system.

układowi słonecznemu.

We have multiple examples.

Mamy kilka przykładów.

The first thing we learn is that size matters.

Na początek dowiadujemy się, że rozmiar ma znaczenie.

We can't have a planet that's too small or too big.

Planeta nie może być ani za mała, ani za duża.

If we look at a planet that is too small,

Jeżeli planeta jest za mała

it doesn't have an atmosphere.

nie ma atmosfery.

The moon, technically not a planet,

Księżyc, choć nie jest planetą,

but a good example for this,

jest dobrym przykładem,

is too small,

bo jest zbyt mały

it doesn't hold an atmosphere.

i nie utrzymuje atmosfery.

Jupiter - very, very big -

Jowisz jest ogromny,

and it actually is mostly composed of gas,

a składa się głównie z gazów

it has no surface you can stand on.

i nie byłoby na czym stanąć.

The Earth is just right.

Ziemia jest idealna.

The second thing that we learned

Kolejną rzeczą jest to,

is that the planet has to be

że planeta musi być

at the right distance from its star.

w odpowiedniej odległości od gwiazdy.

If the planet is too close to its star,

Jeżeli jest zbyt blisko swojej gwiazdy,

it's too hot.

będzie za gorąco.

That's the case for Venus.

Tak jest w przypadku Wenus.

Here I have a picture that was taken by a spacecraft

Oto zdjęcie zrobione przez statek kosmiczny,

that landed on Venus,

który wylądował na Wenus.

and the surface, although it's rocky and quite familiar to us

Jej skalna powierzchnia

compared to Earth,

przypomina ziemską,

it's really too hot.

ale jest za gorąco.

At the opposite end, if a planet is too far from the star,

Natomiast, gdy planeta jest za daleko od gwiazdy,

it is too cold.

to jest zbyt zimno.

That's the case for Mars.

Przykładem jest Mars.

So, we need to look for planets

Trzeba zatem szukać planet

that are at the right distance from their star

w odpowiedniej odległości od ich gwiazd

and also of the right size.

i w odpowiednim rozmiarze.

So, one other thing,

Może wydaje się,

you know, you might think, "Oh, this is really hard

że bardzo ciężko taką znaleźć,

because the planet has to be just right.

bo musi być idealna,

It only happened once in our solar system."

a w naszym układzie słonecznym mamy tylko jedną.

But when you look at the sky at night,

Jednak gdy spojrzy się na niebo,

and here's a video that I took actually from Hawaii,

jak na tym filmie nagranym na Hawajach,

a dark place where you can see a lot of stars,

odkryjemy, że to ciemne miejsce ukazuje wiele gwiazd.

the first thing you notice is that there are a lot of stars.

Od razu widać, że jest ich mnóstwo.

So, the odds are in our favor,

Statystyki są po naszej stronie,

even if a small fraction of the stars

nawet jeżeli mały ułamek gwiazd

have habitable planets.

posiada odpowiednie planety.

There are a lot of stars.

Jest ich ogrom.

On a moonless night, in a dark site,

Podczas bezksiężycowej nocy, na ciemnym polu,

if you count the stars in the sky

jeśli chcesz policzyć gwiazdy na niebie

and you count five stars per second,

i liczysz pięć gwiazd na sekundę,

it would take you 15 minutes to count

zajęłoby aż 15 minut, żeby policzyć je wszystkie.

all of the stars in the sky.

zajęłoby aż 15 minut, żeby policzyć je wszystkie.

That is a tiny fraction of the stars in our galaxy.

A to tylko ułamek gwiazd naszej galaktyki.

If you count all the stars in our galaxy,

Jeżeliby policzyć wszystkie gwiazdy naszej galaktyki,

and you also count at five stars per second,

także licząc pięć gwiazd na sekundę,

it would take you more than 1,000 years

to zajęłoby to więcej niż tysiąc lat.

to count all the stars in our galaxy.

to zajęłoby to więcej niż tysiąc lat.

And then, if you manage

Gdyby udało się policzyć

to count the galaxies in the universe,

wszystkie galaktyki Wszechświata,

if you count five galaxies per second,

licząc pięć galaktyk na sekundę,

it would take you also more than 1,000 years

to także zajęłoby to więcej niż tysiąc lat.

to count all of the galaxies in the universe.

to także zajęłoby to więcej niż tysiąc lat.

So the numbers are just astronomical,

Te liczby są astronomiczne,

there's a lot of opportunities for exoplanets.

a bardzo możliwe, że istnieją wiele egzoplanet.

There has to be a large number of exoplanets

Musi być ich bardzo dużo,

along which there are,

także takich, gdzie jest,

on which there could be life.

lub mogłoby być życie.

So this is very exciting.

To ekscytujące!

So let's imagine that maybe only 1 in 100 stars

Wyobraźmy sobie, że jedna gwiazda na sto

has the right kind of planet,

posiada odpowiednią planetę,

and I think this is pessimistic.

choć sądzę, że to pesymistyczny scenariusz.

If you could visit one of those planets per second,

Gdyby móc odwiedzić jedną z tych planet na sekundę,

it'll take you sixty years

60 lat zajęłoby,

to actually visit all of them in our galaxy alone.

odwiedzenie każdej w naszej galaktyce.

That's, I think, one second is not enough to study them.

Sekunda nie wystarczy do zbadania planety.

So, there's a few hundred of us in this room.

Jest nas tutaj kilkaset.

If we divided the task and each of us basically took

Gdybyśmy się podzielili tak, by każdy poświęcił

a couple of minutes to study each planet,

kilka minut na poznanie każdej planety,

it would take us a life time to do this.

zajęłoby nam to całe życie.

Meet back again and tell those amazing stories

Spotkalibyśmy się potem i poopowiadali wspaniałe historie

of what we would have seen

o tym, co widzieliśmy,

in maybe some TED senior event.

podczas konferencji TED dla seniorów.

So, why is it hard?

Dlaczego jest tak ciężko?

Why don't we have pictures of exoplanets with aliens on them?

Dlaczego nie ma zdjęć planet z żyjącymi na nich obcymi?

Well, here's an example.

Oto przykład.

This is a picture that was taken

To zdjęcie zrobił statek kosmiczny Cassini

by the Cassinni spacecraft as it was orbiting Saturn.

podczas wchodzenia na orbitę Saturna.

It's actually behind Saturn,

Właściwie to za Saturnem,

so what you see is the sun

a to, co widzimy, to Słońce

that is blocked by Saturn.

przesłonięte Saturnem.

And if you look very, in detail,

Jeśliby się przyjrzeć szczegółowo

if you have very sharp eyesight,

i jak ktoś ma dobry wzrok,

you will see all of us.

to widać każdego z nas.

We're all on that picture.

Wszyscy jesteśmy na zdjęciu.

Here is where we are.

Jesteśmy tutaj.

Um, so that's what Earth starts to look like

A tak Ziemia wygląda,

when we look at it from far away.

gdy spojrzymy z daleka.

Now, we have to do the same thing around other stars,

Musimy teraz zrobić to samo z innymi gwiazdami,

and the planet is very close to the star.

a planeta jest blisko gwiazdy.

So this is zooming in to us.

Teraz się przybliżamy,

All of us are on that little dot

każdy z nas był na tej małej kropce

at the time the picture was taken.

podczas robienia tego zdjęcia.

So, what I work on is inventing optics, tricks to actually do this,

Pracuję zatem nad optyką i trikami,

to take images of planets around those other stars.

które pozwolą na robienie zdjęć planet dookoła gwiazd.

This is my easiest coronagraph.

To najprostszy koronograf.

We call this optic tricks, "coronagraph".

Nazywamy te optyczne triki "koronografami".

This is the easiest one I ever built.

Ten jest najprostszy ze wszystkich jakie stworzyłem.

I just put my thumb in front of the sun

Wyciągam palec naprzeciw słońcu

and then you can see things around it.

i mogę zobaczyć wszystko dookoła.

That's what we're trying to do,

To właśnie próbujemy zrobić,

but we need to do it much better

lecz trzeba to zrobić dużo lepiej,

than what I did in this picture.

niż na tym zdjęciu.

And, there are two things we need to do:

Musimy zrobić dwie rzeczy:

we need a much better eye,

potrzeba lepszego oka,

call them telescopes,

and we need more fancy, clever ways to do it

zwanego teleskopem

i potrzeba bystrzejszych sposobów zrobienia tego,

than putting a thumb.

niż wyciągnięcie palca.

So as an example, one of the projects I work on

Przykładowo, jeden z projektów

is for the Subaru Telescope,

jest dla teleskopu Subaru,

which you can see here in this picture.

który widać na tym zdjęciu.

It's a very large telescope,

To bardzo duży teleskop,

so I replace my eye by a large telescope.

dlatego zastępuję oko wielkim teleskopem.

And, the other thing that we do

Inną rzeczą, którą robimy,

is the coronagraph is not just a stupid thumb,

to koronograf, i to nie tylko głupi kciuk,

it's this very complicated thing

to bardzo skomplikowana rzecz,

that's shown in that picture

którą widać na tym zdjęciu.

that I would love to have time to tell you about.

Chciałbym o niej powiedzieć.

Just to give you a sense for size,

Aby zrozumieć jego wielkość,

this arrow points to a door on the side of the telescope,

spójrzcie na strzałkę wskazującą drzwi po tej stronie teleskopu.

and if you have very sharp eyes,

Jeżeli posiadacie dobry wzrok,

you can see that there is a railing going around the telescope,

widać, że dookoła teleskopu biegną tory,

so it's a really big eye.

zatem to na prawdę duże oko.

So, I think the most exciting thing for me

Dlatego najbardziej ekscytuje mnie

is actually to look at the night sky,

gdy patrzę w niebo

to see all these stars and wonder,

widząc te wszystkie gwiazdy i myśląc:

"Well, are there people on planets around those stars?"

"Czy na tych planetach wokół gwiazd są ludzie?".

Because there must be amazing things happening

Chociaż jeszcze tego nie wiemy,

around those stars that we don't know yet.

muszą się tam dziać wspaniałe rzeczy.

During your life time, we will start

Za waszego życia na pewno zaczniemy

to actually figure out those things.

dowiadywać się o nich.

And the most exciting thing for me

Lecz najbardziej ekscytuję się,

is to think about, maybe,

gdy pomyślę, że być może

beings on those stars looking back at our star

stworzenia z tych gwiazd patrzą na naszą

and wondering the same thing.

i myślą zupełnie to samo.

So I think the future will be extremely exciting

Przyszłość będzie wyjątkowo ekscytująca,

because we are starting to figure out those things

ponieważ zaczynamy się dowiadywać

and amazing range of possibilities

o niezwykłych możliwościach,

is, I think, even wider than our imagination.

których nie obejmujemy chyba wyobraźnią.

Thank you.

Dziękuję.