What broke the Great Wall of China - Juwen Zhang

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Moon Thit

According to legend, an emperor long ago declared that he would build

a great wall spanning thousands of kilometers

to protect his new empire and ensure his sustained power.

ရှည်လျားတဲ့ တံတိုင်းကြီးကို တည်ဆောက်မယ်လို့ ကြေညာခဲ့တယ်။

He ordered many men across China to leave their homes

and submit to the grueling labor required for its construction.

ဆောက်လုပ်ရေးအတွက် လိုအပ်တဲ့ ပင်ပန်းတဲ့ လုပ်အားကို နာခံဖို့ အမိန့်ပေးခဲ့တယ်။

As years passed and the wall grew, few returned home.

Nestled in the foothills of a remote mountain,

the Mengs and their neighbors, the Jiangs,

Meng နဲ့ အိမ်နီးချင်း Jiang မိသားစုတွေဟာ

hadn’t yet had to worry about being drafted by the emperor’s soldiers.

ဧကရာဇ် စစ်သည်တွေရဲ့ က ရွေးချယ် စေလွှတ်ခံရမှာကို မစိုးရိမ်ရသေးဘူး။

One year, the Mengs grew gourds that flourished along their shared fence.

One particular gourd crossed the fence and extended into the Jiang’s yard,

so they cared for it.

သူတို့ ဂရုစိုက်ခဲ့ကြတယ်။

The gourd grew to be the biggest of all.

At harvest, the Mengs and the Jiangs decided to take equal halves.

ဆွတ်ခူးချိန်မှာ Meng နဲ Jiang တို့က တစ်ဝက်စီ ယူဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြတယ်။ 

But as they went to split the gourd, something remarkable happened.

It cracked open to reveal a beautiful baby curled inside,

အတွင်းဘက်မှာ ကွေးနေတဲ့ ၊ သူတို့ကို ပြုံးပြနေတဲ့ လှပတဲ့ ကလေးငယ်တစ်ယောက်ကို

smiling up at them.

ဖွင့်ပြဖို့ အက်ကွဲသွားတာပါ။

သူတို့က  ဒီကလေးကို အတူ မွေးဖို့ သဘောတူပြီး

They agreed to raise her together

and named their magical, boundary-breaking daughter, Meng Jiang.

မှော်ဆန်တဲ့ နယ်နိမိတ်ဖြတ်တဲ့ သူတို့ရဲ့ သမီးကို Meng Jiang လို့ အမည်ပေးခဲ့တယ်။

She grew into a virtuous, accomplished young woman who infused life with joy.

She cared for her elderly parents and their land with dedication.

သူမဟာ သက်ကြီး မိဘတွေနဲ့ သူတို့ရဲ့ မြေကို အလေးအနက် စောင့်ရှောက်ခဲ့တယ်။

But the surrounding world remained turbulent.

One day, Meng Jiang stumbled upon a young man hiding in the garden.

တစ်နေ့၊ Meng Jiang က ဥယျာဉ်ထဲ ပုန်းနေတဲ့ လူငယ်တစ်ယောက်ကို အမှတ်မထင် တွေ့မိတယ်။

The emperor’s soldiers had come to conscript him into building the wall.

ဧကရာဇ် စစ်သည်တော်တွေက တံတိုင်း ဆောက်ဖို့ သူကို့ စစ်မှုထမ်းခိုင်းဖို့ ရောက်လာတယ်။

But he had an elderly mother to care for

and knew that obeying the soldiers’ orders would mean almost certain death,

so he escaped.

သူ ရှောင်တိမ်းသွားခဲ့တယ်။

Meng Jiang and Fan Xiliang connected instantly,

and soon enough, they married.

သိပ်မကြာခင်မှာ လက်ထပ်လိုက်ကြတယ်။

But their happiness wouldn’t last long.

When the emperor’s soldiers descended the next time,

they captured Fan Xiliang.

Fan Xiliang ကို ဖမ်းဆီးသွားတယ်။

For months, she watched the horizon,

hoping the world would do right and deliver her love back to her safely.

လောကက တရားပြီး သူ့အချစ်ကို ဘေးကင်းစွာ သူ့ဆီ ပြန်ပို့မယ်လို့ မျှော်လင့်ခဲ့တယ်။

But he never came.

And as the air grew frigid, Meng Jiang’s worries only grew,

so she set out to find him herself.

သူမကိုယ်တိုင် သူ့ကို ရှာဖို့ ထွက်လာခဲ့တယ်။

Through bitter snow and howling winds, across rivers and mountains,

she undertook the dangerous journey that many others had been forced to complete.

ပြီးစီးဖို့ အခြားသူတွေကို အတင်းခိုင်းစေ တဲ့ အန္တရာယ်ခရီးကို သူမ ဖြတ်သန်းခဲ့တယ်။

Finally, she reached the construction site,

where thousands of workers toiled, day and night,

to realize the emperor’s vision.

Stealing into the fray, Meng Jiang whispered her husband’s name

to the workers until, eventually, one man’s eyes glimmered with recognition—

တိုးတိုးပြောပြီး နောက်ဆုံး လူတစ်ယောက်ရဲ့ မျက်လုံးတွေက မှုန်ဝါးဝါးလင်းပြတော့မှပဲ 

only for him to reveal the tragic news that Fan Xiliang had recently died.

Fan Xiliang ဟာ မကြာခင်က သေသွားပြီးဆိုတဲ့ ကြေကွဲစရာ သတင်းကို သိလိုက်ရတယ်။

He was rumored to be buried under the wall alongside many others.

Heartbroken beyond words, Meng Jiang could only weep.

ပြောမပြတတ်အောင် အသည်းကွဲပြီး Meng Jiang ဟာ  ငိုရုံပဲတတ်နိင်ခဲ့တယ်။

As her tears filled the construction halls,

seeped into the cracks of the wall, and soaked its stone,

တံတိုင်းရဲ့ အက်ကြောင်းတွေထဲကို  စိမ့်ဝင်ပြီး ကျောက်တုံးကို စိုစွတ်ကာ

whole portions crumbled and washed away in the flood of her grief.

တစ်ခုလုံး ပြိုကျသွားပြီး သူရဲ့ ပူဆွေးမှု ရေစီးကြောင်းထဲ မျောပါသွားတယ်။

Livid, the emperor ordered that the person who’d sabotaged his grand project

be captured and brought to his palace for punishment.

ဖမ်းဆီး ပြစ်ဒဏ်ပေးဖို့ နန်းတော်ကို ခေါ်ဆောင်လာဖို့ အမိန့်ပေးခဲ့တယ်။

But when he beheld the otherworldly beauty and virtue Meng Jiang radiated,

his plan changed.

သူ့အစီအစဉ်က ပြောင်းသွားတယ်။

Leering at the devastated widow,

the emperor instead suggested that she become one of his imperial concubines.

ဧကရာဇ်က သူမကို နန်းတွင်း မောင်းမ တစ်ယောက်ဖြစ်လာဖို့ အကြံပြုခဲ့တယ်။

She had few options, but she realized she could leverage the wretched proposal

to honor Fan Xiliang and humiliate the emperor.

စိတ်ပျက်စရာ အဆိုပြုချက်ကို အသုံးချ နိုင်တာကို သူမ သဘောပေါက်ခဲ့တယ်။

She said she agreed—

but only if the emperor gave her deceased husband a grand funeral

and that the emperor attend dressed in the traditional mourning attire

he would wear had Fan Xiliang been his own father.

ဝတ်စုံ ၀တ်ဆင်ကာ တက်ရောက်မှပါ။

The emperor begrudgingly made the arrangements

and Meng Jiang bid her beloved farewell.

Meng Jiang က သူမရဲ့ ချစ်သူကို  နှုတ်ဆက်ခဲ့တယ်။

Finally, with her wish carried out, she refused to either submit to the emperor,

နောက်ဆုံး၊ ဆန္ဒကို လုပ်ဆောင်တာနဲ့အတူ၊ လက်ရှိ နန်းတော်မှာ စောင့်မျှော်နေတဲ့

who now awaited her in his palace, or to face his punishment.

ဧကရာဇ်ကို နာခံဖို့ ဒါမှမဟုတ် ပြစ်ဒဏ်ကို ရင်ဆိုင်ဖို့ ငြင်းခဲ့တယ်။

Instead, she cast herself into the nearby water,

as all-enveloping as her own tears, never to emerge again.

မျက်ရည်တွေနဲ့ ဖုံးလွှမ်းနေတာကြောင့်၊ ဘယ်တော့မှ ပြန်ပေါ်မလာတော့ဘူး။

She had left an unjust world as mysteriously as she’d entered it.

But her tears flowed on, a reminder of her virtue and defiance.