Max Hawkins: I let algorithms randomize my life for two years | TED

Transcriber:

Translator: Dieu Dang Nguyen Tran Reviewer: 24 Anh

Tôi từng rất thích thức dậy vào đúng bảy giờ sáng.

Khi tôi sống ở San Franciso,

tôi thức dậy vào đúng bảy giờ

I used to love waking up at exactly 7:00am.

và lập tức đến tiệm cà phê yêu thích của tôi.

Đó là tiệm yêu thích của tôi, vì nó là tiệm cà phê ngon nhất.

When I lived in San Francisco,

I would wake up right at 7:00am

Tôi đã tìm hiểu kĩ, nó được đánh giá năm sao, tuyệt vời.

and immediately go to my favorite coffee shop.

Tôi sẽ uống cà phê,

It was my favorite coffee shop, because it was the best coffee shop.

leo lên xe đạp và đạp đến chỗ làm.

Tôi đã tối ưu hóa lịch trình của tôi để nó thật hoàn hảo.

I had done the research, it was five stars, it was great.

And I would drink my coffee

Tôi liên tục cố gắng tiết kiệm một hoặc hai giây,

and get onto my bicycle and ride into work.

làm mọi thứ nhanh hơn một chút

And I had optimized my schedule to be perfect.

để tôi đến chỗ làm nhanh hơn.

Tôi đã từng là kĩ sư phần mềm ở Google,

I was constantly, like, shaving off one or two seconds

và theo nhiều cách mà nói,

making it slightly faster

đó là công việc trong mơ của tôi.

so I could get into work faster.

Cảm giác giống như tôi sẽ dành phần đời còn lại cống hiến cho công việc.

I was working as a software engineer at Google,

Tôi luôn muốn làm việc trong ngành phần mềm

and in a lot of ways,

this was my dream job.

và cuối cùng tôi cũng làm được.

It felt like this was the thing

Và tôi sống ở San Franciso,

một thành phố mà tôi yêu,

that the rest of my life was leading up towards.

được xung quanh tôi là những người giống như tôi.

I'd always wanted to work in software

and I was finally doing it.

Mỗi phần của đời tôi đều được đo ni đóng giày

And I was living in San Francisco,

theo sở thích của tôi, những thứ tôi muốn làm.

which is a city that I love,

surrounded by people who were like me.

Và tôi yêu điều đó.

And every part of my life was perfectly tailored to my interests,

Một hôm tôi đang ở chỗ làm, tôi đọc một bài nghiên cứu,

the things that I wanted to do.

bài nghiên cứu khoa học máy tính về phân tích mang tính dự doán.

And I loved it.

Tóm tắt bài nghiên cứu này như sau

So one day I was at work and I started to read this paper,

nếu bạn lấy lịch sử GPS của ai đó,

a computer science research paper about predictive analytics.

giống như một danh sách tất cả những nơi họ đã đến trong tháng trước,

And the gist of the paper was

that if you take someone's GPS trace,

đưa nó vào một thuật toán máy học,

like the listing of all the places that they've been in the past month or so,

bạn có thể dự đoán với độ chính xác khá cao

nơi họ sẽ đi đến vào ngày mai.

and you feed it into a machine-learning algorithm,

Tôi nghĩ nó khá hay.

Và rồi tôi nghĩ,

vậy nếu tôi cho lịch sử GPS của tôi vào thuật toán đó thì sao?

you can predict with fairly high accuracy

where they're going to be on the following day.

Kết quả sẽ là gì?

And I thought this was kind of cool.

And I was thinking, like,

Thế là tôi nói chuyện với bạn của tôi, Kelly,

what would happen if you put my GPS trace into the algorithm?

chúng tôi định sẽ làm gì đó sau giờ làm hôm đó.

What would come out the other end?

Và tôi lên trang Yelp, tìm thấy một quán bar rất tuyệt

So I was talking with my friend Kelly,

chỉ vừa mới khai trương.

and we were planning something to do after work that day.

Vậy nên tôi định gợi ý chúng tôi đến quán bar này

nhưng tôi dừng lại.

And I got onto Yelp and found this really great bar

Tôi lại nghĩ về thuật toán đó.

that had just opened up.

And I was about to suggest that we go to this bar

Và tôi nghĩ, đợi đã,

when I stopped.

đây chẳng phải là cái quán bar mà thuật toán đã dự đoán

And I started thinking about that algorithm again.

tôi sẽ đi vào tối nay đó sao?

And I started thinking, wait a second,

Hơi kì nha.

isn't this bar exactly where that algorithm would guess

Vì tôi nghĩ...

tôi đã ở đâu trong đó?

that I was going to go this evening?

And that was kind of weird.

Tôi biết mình là người quyết định, đúng không?

Because I thought that I ...

Nhưng làm sao máy tính biết điều đó?

where was I in that?

Nên tôi thấy hơi khó chịu.

I know that I was the one making the choice, right?

Và vì tôi là một kĩ sư, mỗi khi tôi gặp vấn đề như thế này,

But how did the computer know about that?

trực giác bảo tôi phải sửa nó,

So that was a little disturbing.

tạo ra một cái gì đó để giải quyết vấn đề.

And since I'm an engineer, whenever I have a problem like this,

Thế là tôi quyết định tạo ra một ứng dụng

my instinct is to fix it,

giúp tôi chọn một địa điểm để đi vào tối nay.

to make something that solves the problem.

And so I decided to make an app

Cách ứng dụng này hoạt động là

nó sẽ xem qua toàn bộ những địa điểm

that would help me choose where to go on this evening.

có trên Google Maps ở San Francisco,

và chọn một điểm ngẫu nhiên.

And so the way that it works

Sau đó nó tự gọi Uber.

is that the app looks at all the places

Và xe sẽ đến vị trí của bạn

that are on Google maps in the city of San Francisco,

and then chooses one at random.

và chở bạn đến nơi ngẫu nhiên đó.

And then it calls an Uber.

Nó sẽ chỉ cho tài xế Uber vị trí của nơi đó,

And that car shows up at your location

nhưng không nói cho bạn biết.

Và bạn sẽ rất bất ngờ khi bạn đến nơi.

and takes you to that random place.

(Cười)

It tells the Uber driver where the random place is,

Thế là tôi nhắn với Kelly, “Chúng ta nên làm cái này.”

but tells you nothing.

And so it's a big surprise when you arrive.

Chúng tôi gặp nhau và nhấn nút.

(Laughter)

Và đột nhiên, kì diệu thay,

And so I texted Kelly and I said, "We should do this."

có một chiếc Uber trước cửa căn hộ của tôi.

We met up and pressed the button.

Chúng tôi leo lên xe

và nhanh chóng đi đến một khu ở San Francisco

And suddenly, miraculously,

there was an Uber driver at my apartment door.

mà cả hai đều không biết.

Đó là một khu trong thành phố mà chúng tôi chưa từng đến.

So we got in

and very quickly started heading to a part of San Francisco

Và khi tài xế bảo rằng chúng tôi đã đến nơi,

that neither of us really knew.

chúng tôi nghĩ anh ấy đang đùa.

It was a part of town that we just had never been in before.

Chúng tôi đứng trước một tòa nhà bằng gạch tầm thường

And when the driver told us we had reached our destination,

có một cái hàng rào sắt ở phía trước,

we thought it must have been a joke.

và có một cái biển ghi

We showed up in front of this austere brick building

Bệnh viện Đa khoa San Francisco, Trung tâm Cấp cứu Tâm thần.

with a wrought iron fence in front of it,

(Cười)

and a sign that said the words

Có lẽ là một nơi khá phù hợp,

San Francisco General Hospital, Psychiatric Emergency Center.

tôi không biết nữa.

(Cười)

Chúng tôi thấy khá hài hước.

(Laughter)

Và cũng rất phấn khích

Which, maybe that's pretty appropriate,

vì chúng tôi đang ở đây,

I don't know.

ở một nơi mà chúng tôi sẽ chẳng bao giờ đến,

(Laughter)

But we thought it was funny.

làm một điều gì đó mới lạ vào đêm thứ Sáu.

But it was also exhilarating

(Cười)

because here we were,

Và tôi bị thu hút,

in this place that we never would have gone to otherwise,

tôi bắt đầu sử dụng ứng dụng này

doing something really different on a Friday night.

để đến những nơi khác nhau ở San Francisco.

(Laughter)

Tôi ngẫu nhiên đến những viện bảo tàng,

And I was hooked,

tiệm tạp hóa, quán bar, chỗ chơi bowling,

I started using this app

các cửa hàng bán hoa.

to go to all different places in San Francisco.

Và tôi bắt đầu nhận ra

rằng có cả một mặt khác của San Franciso

I went to museums randomly,

random grocery stores, random bars, random bowling alleys,

mà tôi đã ngó lơ chỉ vì những sở thích của tôi.

random florists.

And I started discovering

that there was an entire side to San Francisco

Và tôi lại bắt đầu nghĩ,

that I had been ignoring because of my preference.

làm sao để áp dụng ý tưởng này vào cuộc sống của tôi?

Thế là tôi bắt đầu tạo ra các thí nghiệm liên quan đến sự ngẫu nhiên.

And then I started thinking,

Tôi tạo phần mềm tạo video Youtube ngẫu nhiên, lên lịch trình ngẫu nhiên,

how else can I apply this concept to my life?

một câu lạc bộ ăn kiêng ngẫu nhiên để ngẫu nhiên loại bỏ vài món ăn

And so I started building other experiments that involved randomness.

khỏi chế độ ăn của tôi mỗi tuần.

I made a random YouTube video generator,

(Cười)

a random schedule generator,

Nó có dạng lũy tích. rồi sẽ đến lúc bạn không được ăn gì hết.

a random diet club

that would randomly eliminate a food from my diet each week.

(Cười)

Phần mềm tạo hình xăm ngẫu nhiêu,

(Laughter)

một playlist Spotify ngẫu nhiên,

And it's cumulative, so eventually you just can't eat.

podcast ngẫu nhiên

một cái máy in in ra gợi ý ngẫu nhiên về những thứ bạn nên làm.

(Laughter)

Random tattoo generator,

(Cười)

a random Spotify playlist,

Phần mền tạo sự kiện Facebook ngẫu nhiên.

random podcast,

Cách hoạt động của nó là

a printer that prints out random suggestions of things to do.

ví dụ như ở thành phố Viên,

vào một ngày cụ thể, có hàng trăm sự kiện Facebook,

(Laughter)

A random Facebook event generator.

những sự kiện công khai, đang diễn ra.

And the way that this one works

Nó sẽ chọn một cái ngẫu nhiên và thông báo “kế hoạch tối nay của mày đây”.

is that in a city like Vienna on a given day,

Và thế là tôi tham dự --

there are hundreds of Facebook events --

(Cười)

public Facebook events -- that are going on.

So it would choose one at random and say,

this is your plan for tonight.

Thế là tôi đến những sự kiện như: sinh nhật của Joe,

And so I ended up showing --

(Laughter)

buổi biểu diễn ban nhạc lớp 8, câu lạc bộ cờ vua, trường dạy lái xe tải.

And so I'd show up at events like Joe's birthday,

Và thật sự rất thú vị

vì có những cộng đồng mà tôi không hề biết

the eighth grade band recital, chess club, truck drivers school.

nhưng lại có những sự kiện tuyệt vời,

để nói về những thứ mà họ quan tâm.

And it was really interesting

Và tôi cứ lù lù ở đó.

because these were communities that I knew nothing about

but were having amazing events

Sau một thời gian,

tôi có cơ hội chuyển sang làm việc tự do,

to talk about things that they cared about.

And there I was.

điều này giúp tôi linh hoạt hơn rất nhiều khi chọn nơi sống.

After a while,

Và tôi quyết định,

I had the opportunity to transition my work into freelance,

nếu như tôi để máy tính quyết định tôi sẽ sống ở đâu trên thế giới thì sao?

which gave me a lot more flexibility about where I lived.

Vậy nên tôi đã viết một chương trình để tìm hiểu

And so I decided,

tất cả những thành phố mà tôi có thể sống

you know, what if I could let the computer decide

với mức ngân sách của tôi,

what part of the world I lived in?

và rồi chọn đại một cái.

And so I wrote a program that figured out

Và tôi bắt đầu sống kiểu đó,

nó đưa tôi đi khắp thế giới.

every city that it was possible for me to live in,

Đài Bắc, Đài Loan,

given my budget,

and then chose one at random.

Mumbai, Ấn Độ, Dubai.

And I started living this way

Ngay cả những nơi ít có người Mỹ sinh sống như

and it sent me all over the world.

Essen, Đức và Gortina, Slovenia.

Taipei, Taiwan,

Mumbai, India, Dubai.

Even places that for an American are really off the beaten path,

Và mỗi lần tôi đến một thành phố mới,

tôi đều làm những thứ mà tôi đã làm ở San Francisco,

like Essen, Germany and Gortina, Slovenia.

đến những sự kiện ngẫu nhiên, gặp những con người ngẫu nhiên.

Tôi sống ở đó hai đến ba tháng,

And every time I would go to a new city,

và lại bảo cái máy tính chọn một địa điểm khác.

I would do the same sort of stuff I was doing in San Francisco,

Tôi làm vậy trong hai năm.

go to random events, meet random people.

And I'd live there for two to three months

Nghịch lý là dù tôi giao quyền kiểm soát cho cái máy này

and then ask the computer again for the next location.

I did this for two years.

nhưng tôi cảm thấy tự do hơn so với tự mình quyết định,

Paradoxically, giving up control to this machine

vì tôi nhận ra rằng...

Sở thích của tôi đã làm tôi mù quáng tránh khỏi sự phức tạp

actually made me feel more free than when I was making choices,

và phong phú của thế giới.

because I discovered that ...

Và khi làm theo máy tính,

tôi có dũng khí để sống bên ngoài vùng an toàn của mình,

My preference had blinded me from the complexity

để khám phá những phần trải nghiệm của con người

and the richness of the world.

mà tôi đã ngó lơ vì chúng quá khác lạ

And following the computer gave me the courage

hoặc không phù hợp với tôi.

to live outside of my comfort zone,

to discover parts of the human experience that I ignored

Tôi sống ở Mumbai, Ấn Độ trong thời gian ngắn,

because they were too different

or not for me.

và tôi đã tham gia rất nhiều sự kiện Facebook khi ở đó.

I ended up in Mumbai, India for a while,

Một ngày, máy tính đưa tôi đến một lớp học yoga

and I was going to a lot of Facebook events when I was there.

và tôi rất tệ trong môn yoga,

nhưng tôi vẫn đi:

And one day, the computer sent me to this yoga class

Tôi đang cúi người trong tư thế Downward Dog,

and I'm really bad at yoga,

rồi tôi chợt nhận ra.

but I went anyway.

Bởi vì tôi đang nghĩ là

I found myself descending into a downward dog

việc làm ngẫu nhiên này thật sự đã cắt bỏ gông xiềng,

when I had a revelation.

nó đã đưa tôi ra khỏi vỏ bọc, vùng an toàn của tôi.

Because I was thinking about, you know,

Nhưng thật ra nó ngẫu nhiên đến mức nào?

this random stuff is really freeing,

Vì đây không phải là sự kiện yoga đầu tiên của tôi ở Mumbai.

it's sort of putting me outside of my bubble, my comfort zone.

Thật ra đó là buổi thứ ba trong tuần đó rồi.

But really how random is it?

(Cười)

Because this was not my first yoga event in Mumbai.

Và nếu bạn nghĩ kỹ lại,

sẽ không ngạc nhiên khi bạn thấy những kiểu mẫu như vậy.

In fact, it was my third that week.

(Laughter)

Vì tôi đã chọn ngẫu nhiên

từ một danh sách những thứ không được chọn ngẫu nhiên.

And if you think about it,

it's not surprising that you see patterns like this.

Danh sách các sự kiện Facebook diễn ra trong một thành phố

Because I was choosing randomly

bị ảnh hưởng rất nhiều bởi những thứ đang diễn ra trong thành phố như vậy.

from a list of things that was decidedly not random.

Và nếu bạn nghĩ kỹ lại, mỗi khi bạn đưa ra lựa chọn,

The list of Facebook events that are happening in a city

is very influenced by the things that are going on in a city like that.

bạn không chỉ tự mình đưa ra quyết định.

Bạn chọn từ một danh sách,

And if you think about it, every time you make a choice,

danh mục những lựa chọn

được ai đó hoặc thứ gì đó thiết kế sẵn.

you're not just making it on your own.

Và dù bạn thấy tự do thế nào khi đưa ra lựa chọn,

You're selecting from a list,

a menu of choices

lựa chọn vẫn bị ràng buộc bởi cấu trúc xã hội, truyền thống và lịch sử,

that was designed by someone or something else.

And whatever freedom that you have in that choice

những thứ là tiền đề cho sự lựa chọn đó.

is necessarily constrained by social structures, customs and history

Nên ban đầu, tôi nghĩ đây là cách để thoát khỏi cái kén của tôi,

that provide the context for that selection.

vượt qua chính mình, sở thích của mình.

So initially, I thought of this as a way of getting outside of my bubble.

Nhưng dần dà, tôi bắt đầu nghĩ về nó theo cách khác.

Tôi bắt đầu nghĩ về nó như việc chụp một tấm ảnh.

As, you know, transcending myself, my preference.

Khi tôi ở những nơi như Mumbai,

But eventually I started to think about it differently.

có khả năng cao là tôi sẽ tham dự một buổi tập yoga.

I started to think about it as a way of taking a photograph.

Và nếu tôi ở Viên,

có thể sự kiện âm nhạc sẽ được chọn.

When I was in a place like Mumbai,

it was more likely that I would show up at a yoga event.

Mỗi khi tôi chọn một thành phố ngẫu nhiên,

But if I was in Vienna,

điều mà tôi đang làm là dò hỏi rằng:

maybe a music event would be more likely.

Every time that I was choosing randomly in a city,

“Mumbai, hãy kể tao nghe về mày.”

Và câu trả lời sẽ mách cho tôi vài điều về cấu trúc của thành phố đó,

what I was doing was making an inquiry, asking,

mối liên hệ của tôi với nó,

"Mumbai, tell me what you're about."

mối liên hệ của nó với phần còn lại của thế giới.

And then the answer would tell me something about the structure of that city

Và thế là tôi...

and my relationship to it

Tôi đã chuẩn bị phần kết thúc rất gãy gọn cho buổi hôm nay.

and its relationship with the rest of the world.

Khi tôi tiến lên đây, tôi quyết định “thôi bỏ đi”, vì...

And so I ...

I had, like, a really tidy ending for this previously.

Tôi nghĩ là vấn đề của những buổi TED Talk thường là

And as I was coming up here, I decided to scrap it, because ...

họ kết thúc buổi nói chuyện rất trọn vẹn

và bạn có thể chuồn đi mà không nghĩ nhiều về buổi trò chuyện.

You know, I think that, like, a problem with TED Talks often

is that they wrap up in a tidy bow

Bạn có thể kiểu ---

Cảm giác như vào lúc cuối, mọi thứ đều ổn cả.

and then you can go away without really thinking about it.

Và tôi nghĩ...

Ở trong thế giới mà chúng ta đang sống,

You can sort of just --

It feels like everything is OK at the end.

có rất nhiều vấn đề thực tế.

And I think ...

Tôi nghĩ những câu hỏi về những thuật toán mang tính kiểm soát

In the world that we're living in,

there are a lot of real problems.

đóng vai trò khá lớn.

Chúng ta đang thảo luận về vai trò của

And I think that these questions of algorithmic control

Facebook trong cuộc bầu cử Mỹ.

play a lot into them.

Có rất nhiều câu hỏi về

We're talking right now about the role

cách mà những thuật toán này kiểm soát cuộc sống chúng ta.

that Facebook had in the American election.

Vậy nên, tôi không biết nữa, tôi không biết tôi đang nói gì,

There are a lot of questions

about the ways that these algorithms are controlling our lives.

và tôi cũng không có một kết luận thật rõ ràng.

And so, I don't know,

Nhưng tôi chỉ muốn cổ vũ bạn trải nghiệm nhiều hơn

I don't know what I'm saying

and I don't have, like, a very clear conclusion.

trong việc tương tác với những thuật toán kiểu này.

Vì nếu bạn chỉ làm những việc mặc định,

But I would just encourage you to try to be experimental

when it comes to interacting with these algorithms.

làm theo sở thích,

đi theo hướng mà ai cũng đi,

Because if you just do the defaults,

bạn sẽ rất dễ mắc kẹt ở nơi mà bạn có thể bị kiểm soát.

follow your preference,

go in the direction that everything else is going,

Tôi nghĩ chỉ có vậy thôi.

Cảm ơn các bạn.

(Vỗ tay)

it's really easy to get caught in a place where you can be controlled.

And I think that's it.

Thank you.

(Applause)