How to Disagree with Respect — Not Hate | Spencer J. Cox | TED

Translator: Chu Bá Dương Reviewer: Dang Khoa

In 1967,

Năm 1967, Ronald Reagan đã trở thành thống đốc bang California.

Ronald Reagan became the governor of the State of California.

In his inaugural address,

Trong bài diễn văn nhậm chức của mình,

he talked about the peaceful transfer of power,

ông đã nói về sự chuyển giao quyền lực một cách hòa bình.

something he described as “the simple magic

Với ông, đó là “sự thần kỳ toát ra từ cái thông tục lệ thường ấy,

of the commonplace routine,

which makes it a near miracle to many of the world’s inhabitants.”

tuy lệ thường nhưng cũng rất đỗi đặc biệt với nhiều dân tộc trên thế giới.”

He then went on to utter an iconic phrase that would be repeated by politicians

Ngay sau đó, một câu nói bất hủ đã được khai sinh,

câu nói mà các chính trị gia sau này vẫn thường xuyên nhắc lại.

for decades to come.

"Freedom is a fragile thing," he said,

“Tự do là một thứ mong manh,

"And it's never more than one generation away from extinction."

và một thế hệ bất cẩn cũng đủ khiến tự do trở về với cát bụi.”

Now like countless others, I have used that quote many times,

Giống như bao người khác, tôi cũng đã sử dụng câu trích dẫn đó rất nhiều.

but I have a confession to make.

Nhưng phải công nhận là, tôi chưa bao giờ thực sự tin câu nói ấy.

I never really believed it.

Surely, after 250 years of this stuff,

Sau 250 năm độc lập, biết bao lớp trước già đi lớp sau thay thế,

we no longer have to worry about losing it.

làm sao mà mà mất đi tự do dễ dàng vậy được.

I'm not pleased to report that I actually believe it now.

Tiếc thay, rốt cuộc tôi cũng cảm nhận được sự đúng đắn trong câu nói của Reagan.

The first cracks in my confidence

Khoảnh khắc đầu tiên tôi cảm thấy mình đã sai,

came during one of those commonplace routines of transferring power

là trong lần tôi được chuyển nhượng quyền lực hòa bình

as Lieutenant Governor of the State of Utah.

với tư cách là Phó thống đốc của bang Utah.

It was my duty to certify the votes of the electors

Nhiệm vụ của tôi khi ấy là xác nhận lượng phiếu bầu

for the presidential election.

của các cử tri trong bầu cử tổng thống.

While the meeting to do so was open to the public,

Mặc dù cuộc họp xác nhận phiếu bầu là công khai,

it was so commonplace and routine that no one ever showed up.

nhưng vì nó quá “lệ thường” nên chẳng có ai thèm đến xem cả.

As I walked into the room,

Khi tôi bước chân vào phòng,

I was stunned to see dozens of angry protesters

tôi bị choáng ngợp khi thấy hàng chục người biểu tình

la hét trong giận dữ.

screaming that the election had been stolen

Họ cho rằng chúng tôi đã gian lận bầu cử,

and demanding that we violate state law

thay đổi lá phiếu của cử tri và đã vi phạm luật của tiểu bang.

and change the votes of the electors.

Now I know what you’re all thinking,

Tôi biết bây giờ các bạn đang nghĩ gì, nhưng có lẽ bạn sai rồi.

and you're probably wrong.

This was not 2020.

Đó không phải là tình trạng của năm 2020,

This was 2016,

đó là năm 2016,

and the protesters were Hillary Clinton supporters.

và những người biểu tình ấy là những người ủng hộ bà Hillary Clinton.

Now it got far worse

Sau 4 năm, tình hình bầu cử hiện tại thậm chí còn tồi tệ hơn.

somehow, four years later.

With the election less than two months away,

Khi chưa đầy 2 tháng nữa là cuộc bầu cử sẽ chính thức bắt đầu,

a friend and I were talking and lamenting

tôi đã cùng với một người bạn than thở về tình trạng của đất nước của chúng ta.

about the state of our our country

following a summer of destructive protests

Sau một mùa hè của các cuộc biểu tình chống phá dữ dội

by the extreme left and an extreme right

đến từ những người ủng hộ cực đoan của cả cánh tả và cách hữu,

that was already undermining the validity of an election

cuộc bầu cử bỗng chốc hóa thành sân chơi thiếu công bằng

khi nó còn chưa diễn ra.

that hadn't even happened yet.

"Isn't there something you can do," she asked.

Cô bạn tôi mới hỏi “Liệu chúng ta có thể khắc phục được điều đó không?”

Well, that question haunted me all weekend,

Cuối tuần đó, tôi cứ mãi đau đáu về câu hỏi ấy.

so I picked up the phone and called my opponent.

Vì vậy tôi quyết định trao đổi với đối thủ tranh cử của mình.

By the way, I was running for governor at the same time

Khi ấy tôi đang tranh cử cho vị trí Thống Đốc bang Utah,

that Trump and Biden were battling for the presidency.

cùng lúc với Trump và Biden đang tranh cử cho chức tổng thống.

I called my opponent,

Tôi gọi cho đối thủ của mình,

a Democrat named Chris Peterson, whom I respected,

Chris Peterson của đảng Dân chủ, người mà tôi hết mực tôn trọng,

and I said, "Hey, Chris, this is Spencer Cox.

“Này, Chris, Spencer Cox đây.

I have a crazy idea.

Tôi biết là điều này nghe có vẻ điên rồ,

What if we filmed a campaign ad together?"

anh có muốn cùng quay một video để quảng bá cho chiến dịch bầu cử không?”

I could almost hear the confused look forming on his face.

Tôi tưởng như có thể nghe thấy nét mặt bối rối, hoang mang của anh ấy.

To his credit, he agreed,

Anh ấy rốt cuộc cũng đồng ý, và một tuần sau,

and one week later, we were in a studio together.

chúng tôi đã bắt đầu quay video trong studio.

Let's watch.

Cùng xem thử nhé.

(Video) I'm Chris Peterson.

(Video) Chris Peterson đây.

And I'm Spencer Cox.

Còn tôi là Spencer Cox.

CP: We are currently in the final days of campaigning against each other

CP: Ngày kết thúc chiến dịch tranh cử của chúng tôi

để trở thành Thống đốc tiếp theo đang đến gần.

to be your next governor.

SC: And while I think you should vote for me --

SC: Và tôi nghĩ bạn nên bỏ phiếu cho tôi-

CP: Yeah, but really, you should vote for me.

CP: Không, cho tôi chứ.

SC: Nhưng mà chúng tôi phải công nhận rằng-

SC: There are some things we both agree on.

CP: Chúng tôi có thể tranh luận mà không cần hạ bệ lẫn nhau.

CP: We can debate issues without degrading each other's character.

SC: Dù khác quan điểm, chúng tôi vẫn tôn trọng nhau.

SC: We can disagree without hating each other.

CP: And win or lose, in Utah, we work together.

CP: Dù có ra sao, tại Utah, chúng tôi vẫn làm việc cùng nhau.

SC: So let's show the country that there's a better way.

SC: Chúng tôi làm được, và bạn cũng thế.

CP: My name is Chris Peterson.

CP: Chris Peterson đây.

SC: Và tôi là Spencer Cox.

SC: And I'm Spencer Cox.

(Together) And we approve this message.

(Đồng thanh) Và vừa rồi là thông điệp của chúng tôi.

(Applause)

(Vỗ tay)

Well, the response was instantaneous and overwhelming.

Phản ứng của công chúng khi ấy có thể nói là vô cùng tích cực và mạnh mẽ.

The ad went viral.

Đoạn phim đó thành công vượt ngoài sự mong đợi của chúng tôi,

Neither of us saw it coming.

There were media requests from all over the world,

Chúng tôi nhận được hàng triệu lượt xem và chia sẻ,

millions of views and shares.

cũng như những lời mời tham gia phỏng vấn.

Perhaps there really is an exhausted majority,

Tôi từng nghĩ: “Tranh cử căng thẳng với người dân hẳn cũng đau đầu lắm,

nên cứ đơn giản mà hòa bình như vậy lại tốt hơn.

I remember thinking to myself,

and maybe this is the message they want to hear.

Và có lẽ thông điệp của chúng ta là điều mà họ muốn nghe.”

I could actually feel my faith in the American idea start to rekindle.

Niềm tin của tôi vào cái gọi là lý tưởng Mỹ lại được nhen nhóm.

Tôi một lần nữa tin rằng, mặc dù chính trị có vẻ như phải dùng đến chiêu trò,

The popularity of the ad validated my hope

nhưng chúng ta hoàn toàn có thể “chơi” một cách công bằng và đường hoàng,

that most people really do want their political leaders

to uphold the values that we teach our kids.

giống như cách con trẻ được dạy để “chơi” với nhau.

That we can disagree without hate and contempt,

Bất đồng nhưng không bất hòa,

even that we can find ways to treat each other with respect

bất đồng nhưng vẫn tôn trọng nhau.

even when we disagree.

It seemed like there was a hunger

Dường như dân chúng mong muốn một người có thể kiến thiết đất nước,

for architects instead of arsonists.

chứ không phải một tên lãnh đạo chỉ biết chỉ tay năm ngón.

My hunch was confirmed one year later,

Linh cảm của tôi đã đúng, bởi 1 năm sau đó,

when a professor submitted a version of our ad

một vị giáo sư đã gửi bản sao video của chúng tôi

to the Stanford Polarization and Social Change Lab

đến Phòng thí nghiệm về sự Phân Cực và Biến đổi trong xã hội tại Stanford,

as part of a huge depolarization experiment.

như một phần của thí nghiệm nhằm loại bỏ sự phân biệt đối xử.

It was chosen as one of 25 interventions

Nó được chọn làm một trong 25 biện pháp để thử nghiệm trên hơn 30.000 người.

to be tested on over 30,000 people.

The result?

Kết quả là gì?

Our ad actually had a measurable depolarization effect,

Các nhà nghiên cứu nhận thấy hiệu quả tích cực rõ rệt của video,

including a reduction in urges towards violence.

một trong số đó là việc giảm xu hướng bạo lực

của người tham gia thí nghiệm.

It turns out there really are things that we can do

Hóa ra chúng ta hoàn toàn có khả năng thay đổi “định mệnh an bài” của nước Mỹ.

to alter the trajectory of the United States.

Now look, I get it.

Tôi biết, tôi biết.

It's easy to feel a little hopeless

Những chiến dịch tranh cử nhạt nhòa hay những ứng cử viên không mấy tiềm năng,

as Americans once again barrel towards an election

with unsatisfying candidates and campaigns.

những điều đó dễ khiến ta nản lòng và chán nản.

But there is good news.

Nhưng tin tốt là, trong sáu tháng vừa qua,

Over the past six months,

20 Thống đốc trên khắp cả nước đã quay những video quảng bá tương tự,

20 governors from all across the country

have filmed similar ads,

most of them with a public servant from the opposing party.

hầu hết bọn họ đều quay chung với một công chức đến từ đảng phái đối lập.

And the data continues to show that people really are hungry

Dữ liệu thu thập được thực sự cho thấy

người dân mong muốn một điều khác biệt đến nhường nào.

for something different.

According to polling from More in Common,

Theo cuộc thăm dò ý kiến của More in Common,

70 percent of Americans

có đến 70% người Mỹ ghét sự chia rẽ trong chính trị.

hate the divisiveness in politics.

And it also turns out that ...

Dù nước Mỹ là một nơi giao thoa các văn hóa lớn trên thế giới,

Americans aren't as far apart as we think we are.

người Mỹ không quá khác biệt như chúng ta tưởng.

The problem isn't how far apart the average Republican

Vấn đề không nằm ở việc Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ

and the average Democrat is on the actual issues.

khác nhau về lý tưởng như thế nào.

In fact, we're not much different than other Western democracies.

So với các nền dân chủ phương Tây khác, chúng ta chẳng khác họ là bao.

The problem is how far apart we think we are.

Vấn đề là chúng ta nghĩ chúng ta khác nhau như thế nào.

Due in large part to conflict entrepreneurs

Thành viên của hai đảng phái đều có tư duy cực đoan hóa đối thủ,

in both the media and politics,

nhất là đối với các doanh nhân có hoạt động chính trị và truyền thông.

both sides overestimate the extremism on the other side

Có 30% đảng viên có tư duy cực đoan hóa như vậy ở mỗi đảng.

by about 30 percent.

Now interestingly,

Điều thú vị là, tư duy cực đoan hóa này

this perception gap is actually strongest

thường phổ biến ở những người có tư tưởng tiến bộ bên cánh tả,

amongst progressive activists on the left

and amongst extreme conservatives on the right.

và ở những người có tư tưởng bảo thủ cực đoan bên cánh hữu.

So the people most engaged in the political process

Vì vậy, ngay cả những người hoạt động trong lĩnh vực chính trị

also have the most inaccurate views of the other side.

cũng chưa chắc đã hiểu đúng về đối thủ hay đảng phái đối lập mình.

But perhaps the best news of all

Nhưng chúng ta vẫn còn may mắn,

is that there are very practical things

bởi vẫn có những điều thiết thực chúng ta có thể làm

that every one of us can do every day

to help heal the divides in our nations and our neighborhoods.

để giúp hàn gắn sự chia rẽ trong nội bộ quốc gia

cũng như với các vùng lân cận.

First, we can start by turning off and tuning out

Đầu tiên, chúng ta có thể bắt đầu từ việc

dừng nghe các doanh nhân cố gắng kích động sự bất đồng mà tôi kể trên.

some of those conflict entrepreneurs.

My wife and I,

Vợ tôi và tôi đã ngừng xem tin tức truyền hình cáp 11 năm trước rồi.

we stopped watching cable news 11 years ago

and immediately saw an improvement in our marriage, our family,

Dường như đời sống hôn nhân và gia đình,

cũng như sức khỏa tinh thần của chúng tôi cải thiện một cách đáng kể.

and our mental health.

(Laughter and applause)

(Tiếng cười và vỗ tay)

Now that always elicits a laugh, but we’re not alone.

Tôi luôn thấy điều đó thật hài hước, nhưng nó lại là sự thật với nhiều người.

Studies have found that more time spent on the latest headlines,

Rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng khi dành một lượng lớn thời gian

whether through social media or traditional media outlets,

cho những tin tức nóng hổi trong ngày, qua báo đài hay các trang mạng xã hội,

sức khỏe tinh thần của chúng ta sẽ bị suy giảm đáng kể.

is really bad for our mental health.

Psychologists refer to this phenomenon in different ways,

Các nhà tâm lý học có rất nhiều tên gọi cho hiện tượng này,

like media saturation overload

như “Sự quá tải và bão hòa truyền thông”,

or doomscrolling or headline anxiety.

“lướt mạng trong ngày tận thế“, hay “nỗi sợ với tiêu đề báo”.

Bạn thấy đấy, việc tin tức xuất hiện một cách liên tục và dồn dập

You see, more news, on all the time, isn’t making us smarter,

không khiến ta thông minh hơn, mà chỉ khiến chúng ta căng thẳng hơn.

it's just stressing us out.

Second, we can spend more time, preferably offline,

Thứ hai, chúng ta nên dành nhiều thời gian hơn cho việc

trực tiếp trò chuyện và kết bạn với những người khác biệt với chúng ta.

with real people who are different than us.

In the words of Bryan Stevenson, proximity will empower you.

Theo lời của Bryan Stevenson, gần gũi với ai đó

sẽ giúp bạn phát triển bản thân.

Khi trực tiếp bên cạnh ai đó, thật khó để buông lời ghét bỏ.

You see, it's just harder to hate up close.

"Tell me more about why you feel that way" is a magical request.

Chúng ta có thể hỏi họ: “Tại sao bạn lại có suy nghĩ như vây?”

20 năm về trước, thật khó để gặp mặt và lập thức hỏi ai đó

Twenty years ago,

we rarely identified each other by our political identities first.

về tư tưởng và quan điểm chính trị của họ.

As for me, I'm a father.

Tôi thì là một người cha,

I'm an NBA fan.

một người hâm mộ chân chính của NBA,

I'm a terrible aspiring bassist in a band.

một tay chơi bass dở tệ nhưng đầy tham vọng trong một ban nhạc,

I'm a Utahn.

một công dân Mỹ và là một người Utah.

I'm an American.

How about you?

Còn các bạn thì sao?

You see, if we look beyond our political tribes,

Khi chúng ta không còn quan tâm đến góc nhìn chính trị của nhau,

we can actually find shared identities and friendships

chúng ta sẽ nhận ra nhiều điểm chung của nhau hơn;

that unite instead of divide.

tình bạn nảy sinh, thù hằn tan biến.

Now third, we can serve others.

Thứ ba, chúng ta có thể giúp đỡ, hỗ trợ người khác.

Service and volunteering help build up communities

Tình nguyện không chỉ góp phần xây dựng cộng đồng

and improve our outlook on life and the people around us.

mà còn làm đa dạng quan điểm và cách nhìn nhận cuộc sống

của các cá nhân tham gia.

Some forms of regular volunteering

Tình nguyện còn có tác động tích cực đến thể chất của chúng ta,

have even been associated with lower blood pressure.

ví dụ như làm cho huyết áp trở nên ổn định hơn.

There is nothing better for the soul or society than giving back.

Cho đi là hạnh phúc, cho đi là còn mãi.

Aristotle really was on to something

Có lẽ Aristotle cũng hiểu đạo lý sống ấy khi ông tóm gọn bản chất của cuộc sống:

when he described and summed up the essence of life as:

“Serve others

“Tinh túy của đời người, suy cho cùng vẫn là giúp người và giúp đời”.

and do good.”

Fourth, and finally,

Thứ tư, cũng là điều cuối cùng,

we can work to develop the classical political virtues

chúng ta nên gìn giữ và phát huy những đức tính vốn có của chính trị:

of humility, patience and moderation,

khiêm tốn, kiên nhẫn và tiết độ.

John Adams từng giải thích rằng ”Nếu mất đi những đức tính ấy,

without which, as John Adams explained,

we all become ravenous beasts of prey.

e rằng nhân loại sẽ quay về với bản chất khát máu và tàn bạo

của một kẻ săn mồi”

Now look, I know it’s almost laughable

Tôi biết là, đặt trong bối cảnh chính trị,

to talk about words like humility in political discourse,

“khiếm tốn” hay “tiết độ” nghe thật đỗi nực cười.

but I truly believe that it is the only way for us

Nhưng tôi tin đó là cách duy nhất

để chúng ta có thể bất đồng nhưng không bất hòa,

to remember how to disagree without hate and contempt.

giống như thuở còn thơ bé.

In the words of Judge Learned Hand, who so eloquently stated,

Thẩm phán Learned Hand đã từng hùng hồn phán rằng:

“The true spirit of liberty is the spirit which is not too sure it is right.

“Tâm hồn tự do đích thực là khi không khăng khăng điều gì là đúng

The spirit of liberty is the spirit which seeks to understand

mà phải là khi ta có thể thấu hiểu, cũng như chấp nhận ý kiến của người khác,”

the minds of other men and women.”

And I started with a quote from Ronald Reagan.

Tôi bắt đầu bài nói của mình với một câu trích dẫn của Ronald Reagan.

He went on to say that freedom is not ours by way of inheritance.

“Tự do không phải và không thể có được bằng cách kế thừa,

It must be fought for and defended constantly by each generation,

nó là kết quả của hàng trăm năm đánh đổi bằng mồ hôi xương máu

của biết bao thế hệ, của cả một dân tộc mới có được.

for it comes only once to a people

and those in history who have known freedom

Và những kẻ không biết trân quý tự do.

and then lost it

chúng sẽ không bao giờ có thể nếm mùi tự do đích thực

have never known it again.

là như thế nào.

Ladies and gentlemen,

Thưa quý vị, tự do độc lập là quyền trời cho của mỗi dân tộc.

it is our solemn duty in our generation

Vì thế, nhiệm vụ của bản thân các vị ngồi đây

to once again secure the freedoms

là giữ vựng nền độc lập tự do,

bảo vệ món quà tự do vô giá mà tạo hóa đã ban tặng cho chúng ta.

endowed to all of us from on high.

We cannot wait for politicians or the media to do it.

Không thể trông chờ vào chính trị và truyền thông để bảo vệ tự do.

It will take real work,

Chúng ta phải tích cực, hăng hái, chủ động bảo vệ tự do của con em mình,

hard work by each of us.

But we must remember how to disagree without hate.

giữ vững nguyên tắc “bất đồng nhưng không bất hòa”.

We must rise up

Hãy đáp lại lời kêu gọi của tôi và yêu thương tất cả mọi người xung quanh,

and meet that radical call to love our enemies --

ngay cả người mình ghét,

even, especially,

hay thậm chí là đối thủ tranh cử của mình.

our political opponents.

It's ...

It's not an ...

It's not an easy answer, but it is a simple one.

Tôi biết rằng cách làm ấy không dễ chấp nhận ngay,

nhưng chắc chắn nó là một cách đơn giản mà hiệu quả.

If we really want to change the world,

Nếu thực sự muốn thay đổi thế giới rộng lớn ngoài kia,

we have to start by changing our own hearts.

trước hết hãy thay đổi trái tim hận thù trong bạn,

bằng một trái tim yêu thương.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)