When technology can read minds, how will we protect our privacy? | Nita Farahany

Translator: Hiếu Trần Reviewer: Nhu PHAM

In the months following the 2009 presidential election in Iran,

Sau đợt bầu cử tổng thống năm 2009 ở Iran,

protests erupted across the country.

biểu tình nổ ra khắp nơi trên cả nước.

The Iranian government violently suppressed

Chính quyền Iran đã đàn áp quyết liệt

what came to be known as the Iranian Green Movement,

thứ mà sau này gọi là Phong trào Xanh của Iran,

even blocking mobile signals

hay thậm chí, cắt sóng điện thoại

to cut off communication between the protesters.

để cắt đứt liên lạc giữa những người biểu tình.

My parents, who emigrated to the United States in the late 1960s,

Cha mẹ tôi, di cư tới Hoa Kỳ cuối những năm 60s,

đã dành thời gian đáng kể ở đó,

spend substantial time there,

where all of my large, extended family live.

và đại gia đình của tôi cũng ở đó.

When I would call my family in Tehran

Khi gọi cho gia đình mình ở Tehran,

during some of the most violent crackdowns of the protest,

giữa lúc các cuộc biểu tình bị đàn áp quyết liệt,

none of them dared discuss with me what was happening.

không ai dám bàn luận với tôi chuyện gì đang xảy ra.

They or I knew to quickly steer the conversation to other topics.

Hai bên đều chuyển chủ đề ngay lập tức.

All of us understood what the consequences could be

Tất cả chúng tôi đều hiểu hậu quả sẽ tàn khốc thế nào

of a perceived dissident action.

nếu phản đối chính quyền.

But I still wish I could have known what they were thinking

Nhưng tôi vẫn ước mình có thể biết những gì họ đang nghĩ

or what they were feeling.

hay cảm giác của họ.

What if I could have?

Giả như tôi có thể?

Or more frighteningly,

Hay tệ hơn,

what if the Iranian government could have?

sẽ ra sao nếu chính quyền Iran có thể?

Would they have arrested them based on what their brains revealed?

Liệu họ sẽ bắt gia đình tôi dựa trên tín hiệu não?

That day may be closer than you think.

Ngày đó gần hơn bạn nghĩ.

With our growing capabilities in neuroscience, artificial intelligence

Với sự phát triển của khoa học thần kinh, trí thông minh nhân tạo

và công nghệ Máy học,

and machine learning,

we may soon know a lot more of what's happening in the human brain.

ta sẽ sớm biết nhiều hơn về những gì xảy ra trong bộ não.

As a bioethicist, a lawyer, a philosopher

Là một nhà đạo đức sinh học, luật sư, nhà triết học,

and an Iranian-American,

và một người Mỹ gốc Iran,

I'm deeply concerned about what this means for our freedoms

tôi rất quan ngại về tự do của ta

và cách để bảo vệ tự do đó.

and what kinds of protections we need.

I believe we need a right to cognitive liberty,

Tôi tin rằng chúng ta cần quyền tự do trong nhận thức,

as a human right that needs to be protected.

như là một quyền con người cần được bảo vệ.

If not, our freedom of thought,

Nếu không có tự do tư tưởng,

access and control over our own brains

ai đó sẽ truy cập và điều khiển bộ não của chính chúng ta

and our mental privacy will be threatened.

và rồi sự riêng tư sẽ bị đe dọa.

Consider this:

Hãy cùng xem xét vấn đề:

the average person thinks thousands of thoughts each day.

trung bình một người có cả ngàn suy nghĩ mỗi ngày.

As a thought takes form,

Khi một ý nghĩ hình thành,

like a math calculation or a number, a word,

như việc tính toán, hay một con số, một chữ cái,

neurons are interacting in the brain,

các nơ-ron tương tác với não bộ,

creating a miniscule electrical discharge.

tạo ra một sự phóng điện nhỏ.

When you have a dominant mental state, like relaxation,

Khi bạn đang ở một trạng thái, thư giãn chẳng hạn,

hundreds and thousands of neurons are firing in the brain,

có cả trăm ngàn tế bào thần kinh hoạt động trong não,

creating concurrent electrical discharges in characteristic patterns

tạo ra những phóng điện theo những dạng rất đặc trưng

that can be measured with electroencephalography, or EEG.

có thể được đo bằng điện não đồ - EEG.

Bạn sẽ thấy chúng ngay bây giờ.

In fact, that's what you're seeing right now.

You're seeing my brain activity that was recorded in real time

Đây là hoạt động não bộ của tôi được ghi lại trong thời gian thực

with a simple device that was worn on my head.

với một thiết bị đơn giản đeo lên đầu.

What you're seeing is my brain activity when I was relaxed and curious.

Những gì bạn thấy là hoạt động của não khi tôi thư giãn và tò mò.

Để chia sẻ thông tin này,

To share this information with you,

I wore one of the early consumer-based EEG devices

tôi đã đeo một thiết bị đo điện não đồ người dùng

like this one,

như thế này,

which recorded the electrical activity in my brain in real time.

nó ghi lại xung điện của não trong thời gian thực.

It's not unlike the fitness trackers that some of you may be wearing

Nó cũng không khác gì các thiết bị đeo theo dõi sức khỏe

to measure your heart rate or the steps that you've taken,

để đo nhịp tim hay số bước chân

hay thậm chí là giấc ngủ.

or even your sleep activity.

It's hardly the most sophisticated neuroimaging technique on the market.

Đó không phải thiết bị mô phỏng não tinh vi nhất trên thị trường.

But it's already the most portable

Nhưng là thiết bị di động nhất

and the most likely to impact our everyday lives.

và có lẽ là có ảnh hưởng nhất đến cuộc sống hằng ngày của ta.

This is extraordinary.

Thật phi thường.

Through a simple, wearable device,

Thông qua một thiết bị đeo đơn giản,

we can literally see inside the human brain

ta có thể nhìn thấu bộ não con người

and learn aspects of our mental landscape without ever uttering a word.

và tìm hiểu về các khía cạnh tâm lý mà không cần nói nên lời.

While we can't reliably decode complex thoughts just yet,

Dù chưa thể giải mã chính xác những suy nghĩ phức tạp,

we can already gauge a person's mood,

ta đã có thể phán đoán tâm trạng của một người,

and with the help of artificial intelligence,

và với sự giúp đỡ của trí tuệ nhân tạo,

we can even decode some single-digit numbers

ta thậm chí có thể giải mã một vài chữ số,

or shapes or simple words that a person is thinking

hình dạng hay từ ngữ đơn giản mà một người đang nghĩ đến,

or hearing, or seeing.

nghe thấy hay nhìn thấy.

Despite some inherent limitations in EEG,

Dù EEG vẫn còn những hạn chế,

I think it's safe to say that with our advances in technology,

tôi nghĩ vẫn đủ để dự báo rằng với những bước tiến của công nghệ,

more and more of what's happening in the human brain

ngày càng nhiều những gì xảy ra bên trong bộ não

can and will be decoded over time.

có thể và sẽ được giải mã theo thời gian.

Already, using one of these devices,

Từng dùng một thiết bị như thế,

an epileptic can know they're going to have an epileptic seizure

một bệnh nhân động kinh có thể biết về thời điểm xảy ra cơn đau

before it happens.

trước khi nó diễn ra.

A paraplegic can type on a computer with their thoughts alone.

Một người liệt hai chân có thể gõ máy tính mà chỉ dùng suy nghĩ.

Một công ty có trụ sở ở Mỹ đã phát triển một công nghệ gắn các cảm biến

A US-based company has developed a technology to embed these sensors

into the headrest of automobilies

vào gối dựa đầu trên ghế xe hơi

so they can track driver concentration,

để theo dõi mức độ tập trung,

distraction and cognitive load while driving.

mất tập trung của lái xe và nhận thức trong khi lái.

Nissan, insurance companies and AAA have all taken note.

Nissan, các công ty bảo hiểm và AAA đều đã lưu ý đến công nghệ này.

You could even watch this choose-your-own-adventure movie

Bạn thậm chí có thể xem bộ phim phiêu lưu do chính bạn chọn

"The Moment," which, with an EEG headset,

"The Moment", với tai nghe EEG,

changes the movie based on your brain-based reactions,

và thay đổi bộ phim dựa trên chính những phản ứng từ não,

giving you a different ending every time your attention wanes.

mang đến một kết thúc khác mỗi khi bạn mất hứng thú.

Nghe có vẻ rất tuyệt,

This may all sound great,

and as a bioethicist,

và là một nhà đạo đức sinh học,

I am a huge proponent of empowering people

tôi đề xuất việc trao cho mọi người

to take charge of their own health and well-being

quyền chịu trách nhiệm về sức khỏe và hạnh phúc của chính họ

by giving them access to information about themselves,

bằng cách gửi cho họ thông tin về bản thân,

including this incredible new brain-decoding technology.

bao gồm cả công nghệ giải mã bộ não mới lạ này.

But I worry.

Nhưng tôi lo lắng

I worry that we will voluntarily or involuntarily give up

rằng chúng ta sẽ cố tình hoặc vô tình từ bỏ

our last bastion of freedom, our mental privacy.

bức tường tự do cuối cùng, sự riêng tư tinh thần của chính mình.

That we will trade our brain activity

Tức là ta sẽ đánh đổi hoạt động của bộ não

for rebates or discounts on insurance,

để được giảm giá bảo hiểm,

or free access to social-media accounts ...

hoặc để truy cập miễn phí các tài khoản mạng xã hội ...

or even to keep our jobs.

hoặc thậm chí, để giữ công việc.

In fact, in China,

Sự thật là, ở Trung Quốc,

the train drivers on the Beijing-Shanghai high-speed rail,

những người lái tàu trên trục đường sắt cao tốc Bắc Kinh-Thượng Hải

- những người lái tàu bận rộn nhất trên thế giới -

the busiest of its kind in the world,

are required to wear EEG devices

được yêu cầu đeo thiết bị EEG

to monitor their brain activity while driving.

để theo dõi hoạt động não trong khi làm việc.

According to some news sources,

Theo một vài nguồn tin,

in government-run factories in China,

trong những nhà máy công ở Trung Quốc,

the workers are required to wear EEG sensors to monitor their productivity

công nhân được yêu cầu đeo các cảm biến EEG để theo dõi năng suất

and their emotional state at work.

cũng như trạng thái cảm xúc khi làm việc.

Workers are even sent home

Công nhân thậm chí bị đuổi

if their brains show less-than-stellar concentration on their jobs,

nếu bộ não của họ thể hiện ít sự tập trung hơn yêu cầu,

or emotional agitation.

hoặc cảm xúc bối rối, lo âu.

It's not going to happen tomorrow,

Điều đó sẽ không xảy ra vào ngày mai,

but we're headed to a world of brain transparency.

nhưng chúng ta đang tiến đến một thế giới nhìn thấu suy nghĩ.

And I don't think people understand that that could change everything.

Và tôi không nghĩ mọi người hiểu rằng điều đó có thể thay đổi tất cả.

Everything from our definitions of data privacy to our laws,

Tất cả từ định nghĩa về dữ liệu cá nhân cho tới luật pháp,

to our ideas about freedom.

và quan niệm về tự do.

In fact, in my lab at Duke University,

Thực tế, tại phòng thí nghiệm ở đại học Duke,

we recently conducted a nationwide study in the United States

gần đây, chúng tôi thực hiện một nghiên cứu trên phạm vi toàn quốc

to see if people appreciated

để xem mọi người có đánh giá đúng

the sensitivity of their brain information.

mức độ nhạy cảm của thông tin não hay không.

We asked people to rate their perceived sensitivity

Chúng tôi yêu cầu họ đánh giá mức độ nhạy cảm

of 33 different kinds of information,

với 33 loại thông tin khác nhau,

from their social security numbers

từ số an sinh xã hội

to the content of their phone conversations,

cho tới nội dung các cuộc nói chuyện điện thoại,

their relationship history,

các mối quan hệ trong quá khứ,

their emotions, their anxiety,

những cảm xúc, sự lo âu,

the mental images in their mind

những hình ảnh tưởng tượng

and the thoughts in their mind.

và những suy nghĩ trong tâm trí.

Shockingly, people rated their social security number as far more sensitive

Đáng ngạc nhiên là, người ta đánh giá số an sinh xã hội nhạy cảm hơn

than any other kind of information,

bất kỳ loại thông tin nào khác,

including their brain data.

bao gồm cả dữ liệu từ não.

I think this is because people don't yet understand

Tôi nghĩ lý do là bởi họ chưa hiểu

or believe the implications of this new brain-decoding technology.

hoặc chưa tin vào khả năng của công nghệ giải mã bộ não mới lạ này.

After all, if we can know the inner workings of the human brain,

Xét cho cùng, nếu ta có thể biết hoạt động bên trong của não người,

our social security numbers are the least of our worries.

thì số an sinh xã hội là vấn đề ít phải lo lắng nhất.

(Laughter)

(Cười)

Think about it.

Hãy nghĩ về điều đó.

In a world of total brain transparency,

Trong một thế giới ở đó có thể nhìn thấu mọi suy nghĩ,

who would dare have a politically dissident thought?

ai dám nghĩ đến quan điểm bất đồng chính trị?

Or a creative one?

Hay một ý tưởng sáng tạo?

I worry that people will self-censor

Tôi lo lắng rằng người ta sẽ tự kiểm duyệt suy nghĩ

in fear of being ostracized by society,

vì sợ bị xã hội tẩy chay,

or that people will lose their jobs because of their waning attention

người ta sẽ mất việc chỉ bởi một thoáng mất tập trung,

or emotional instability,

hoặc cảm xúc bất ổn,

or because they're contemplating collective action against their employers.

hoặc bởi họ đang âm mưu chống lại cấp trên.

That coming out will no longer be an option,

Điều đó đang dần lộ ra và chúng ta sẽ không có lựa chọn,

because people's brains will long ago have revealed their sexual orientation,

bởi bộ não của mọi người từ lâu đã tiết lộ xu hướng tình dục,

their political ideology

tư tưởng chính trị

or their religious preferences,

hay quan điểm tôn giáo của một người,

well before they were ready to consciously share that information

trước khi họ sẵn sàng chia sẻ những thông tin đó

with other people.

một cách có ý thức với người khác.

I worry about the ability of our laws to keep up with technological change.

Tôi lo lắng về khả năng pháp luật có theo kịp sự thay đổi của công nghệ.

Take the First Amendment of the US Constitution,

Bản sửa đổi Hiến pháp Hoa Kỳ lần đầu tiên,

which protects freedom of speech.

trong đó bảo về quyền tự do ngôn luận.

Does it also protect freedom of thought?

Liệu nó cũng bảo vệ quyền tự do tư tưởng?

And if so, does that mean that we're free to alter our thoughts however we want?

Và nếu vậy, liệu ta có thể tự do thay đổi suy nghĩ theo ý muốn?

Or can the government or society tell us what we can do with our own brains?

Hay chính phủ và xã hội sẽ áp đặt

việc ta có thể làm với bộ não của chính mình?

Can the NSA spy on our brains using these new mobile devices?

Liệu NSA có thể theo dõi bộ não bằng cách dùng thiết bị di động mới này?

Can the companies that collect the brain data through their applications

Liệu các công ty thu thập dữ liệu não thông qua các ứng dụng

sell this information to third parties?

có thể bán những thông tin này cho bên thứ ba?

Right now, no laws prevent them from doing so.

Hiện giờ, chưa có điều luật nào ngăn họ làm vậy.

It could be even more problematic

Mọi chuyện thậm chí sẽ còn tệ hơn

in countries that don't share the same freedoms

ở các quốc gia không có những quyền tự do

enjoyed by people in the United States.

như người dân Hoa Kỳ.

What would've happened during the Iranian Green Movement

Điều gì sẽ xảy ra trong Phong trào Xanh của Iran

if the government had been monitoring my family's brain activity,

nếu chính phủ theo dõi hoạt động não của gia đình tôi,

and had believed them to be sympathetic to the protesters?

và tin rằng chúng tôi theo phe của người biểu tình?

Còn quá xa vời để tưởng tượng về một xã hội

Is it so far-fetched to imagine a society

in which people are arrested based on their thoughts

nơi người ta bị bắt chỉ vì những suy nghĩ

of committing a crime,

về việc phạm tội,

like in the science-fiction dystopian society in "Minority Report."

giống như trong bộ phim viễn tưởng "Minority Report."

Already, in the United States, in Indiana,

Tại Indiana, Hoa Kỳ,

an 18-year-old was charged with attempting to intimidate his school

một thanh niên 18 tuổi đã bị buộc tội cố ý đe dọa trường học

by posting a video of himself shooting people in the hallways ...

khi đăng tải một video trong đó cậu đang bắn người trên hành lang.

Except the people were zombies

Những người đó là thây ma

and the video was of him playing an augmented-reality video game,

và đoạn video là cậu ta chơi một trò chơi thực tế tăng cường,

all interpreted to be a mental projection of his subjective intent.

tất cả được hiểu như một ý định đã được lên kế hoạch.

This is exactly why our brains need special protection.

Đây chính xác là lý do bộ não chúng ta cần được bảo vệ đặc biệt.

If our brains are just as subject to data tracking and aggregation

Nếu đó chỉ là đối tượng theo dõi và tổng hợp dữ liệu

as our financial records and transactions,

như những hồ sơ và giao dịch tài chính,

if our brains can be hacked and tracked like our online activities,

nếu bộ não có thể bị xâm nhập và theo dõi như các hoạt động trực tuyến,

our mobile phones and applications,

điện thoại di động và các ứng dụng,

then we're on the brink of a dangerous threat to our collective humanity.

thì ta đang đứng trước một mối de dọa đối với toàn thể nhân loại.

Before you panic,

Khoan hãy hoảng sợ,

I believe that there are solutions to these concerns,

tôi tin rằng có giải pháp cho những mối lo ngại này,

but we have to start by focusing on the right things.

nhưng phải bắt đầu bằng cách tập trung vào đúng thứ.

When it comes to privacy protections in general,

Nhắc đến việc bảo vệ quyền riêng tư nói chung,

I think we're fighting a losing battle

tôi nghĩ chúng ta đang đấu tranh vô vọng

by trying to restrict the flow of information.

khi cố giới hạn luồng thông tin.

Instead, we should be focusing on securing rights and remedies

Thay vào đó, nên tập trung bảo vệ các quyền và biện pháp

against the misuse of our information.

chống lại việc lạm dụng thông tin cá nhân.

If people had the right to decide how their information was shared,

Nếu mọi người có quyền quyết định cách mà họ chia sẻ thông tin cá nhân,

and more importantly, have legal redress

và quan trọng hơn, có quyền sửa đổi hợp pháp,

if their information was misused against them,

nếu thông tin của họ bị lạm dụng để chống lại họ,

say to discriminate against them in an employment setting

ví dụ như để phân biệt đối xử trong môi trường làm việc

or in health care or education,

hoặc trong chăm sóc sức khỏe hay giáo dục,

this would go a long way to build trust.

sẽ còn cần một chặng đường dài để tạo lòng tin.

In fact, in some instances,

Thực tế, trong một vài trường hợp,

we want to be sharing more of our personal information.

chúng ta muốn chia sẻ nhiều thông tin cá nhân hơn.

Studying aggregated information can tell us so much

Nghiên cứu về thông tin được tổng hợp có thể cho ta biết rất nhiều

about our health and our well-being,

về sức khỏe cũng như mức độ hạnh phúc,

but to be able to safely share our information,

nhưng để có thể chia sẻ thông tin một cách an toàn,

we need special protections for mental privacy.

chúng ta cần sự bảo vệ đặc biệt dành cho sự riêng tư tinh thần.

This is why we need a right to cognitive liberty.

Đó là lý do ta cần quyền tự do trong nhận thức.

This right would secure for us our freedom of thought and rumination,

Quyền này sẽ bảo đảm cho ta sự tự do trong tư tưởng và suy nghĩ,

our freedom of self-determination,

tự do đưa ra quyết định,

and it would insure that we have the right to consent to or refuse

và đảm bảo rằng chúng ta có quyền đồng ý hoặc từ chối

access and alteration of our brains by others.

việc người khác truy cập và sửa đổi bộ não của mình.

This right could be recognized

Quyền này có thể được công nhận

as part of the Universal Declaration of Human Rights,

là một phần của Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền,

which has established mechanisms

bản tuyên ngôn đã thiết lập các cơ chế

for the enforcement of these kinds of social rights.

để thực thi các loại quyền xã hội như vậy.

During the Iranian Green Movement,

Trong Phong trào Xanh của Iran,

the protesters used the internet and good old-fashioned word of mouth

người biểu tình đã sử dụng internet và truyền miệng

to coordinate their marches.

để kêu gọi tham gia diễu hành.

And some of the most oppressive restrictions in Iran

Và một số rào cản gây căng thẳng ở Iran

were lifted as a result.

đã được gỡ bỏ như một hệ quả.

But what if the Iranian government had used brain surveillance

Nhưng điều gì sẽ xảy ra

nếu chính phủ Iran giám sát bộ não của người dân

to detect and prevent the protest?

để phát hiện và ngăn chặn cuộc biểu tình?

Would the world have ever heard the protesters' cries?

Liệu thế giới có nghe thấy tiếng khóc của họ?

The time has come for us to call for a cognitive liberty revolution.

Đã đến lúc phải kêu gọi một cuộc cách mạng về tự do nhận thức.

To make sure that we responsibly advance technology

Để đảm bảo chúng ta phát triển công nghệ một cách có trách nhiệm,

that could enable us to embrace the future

cho phép chúng ta nắm lấy tương lai,

while fiercely protecting all of us from any person, company or government

đồng thời, bảo vệ tất cả khỏi những cá nhân, công ty hay chính phủ

that attempts to unlawfully access or alter our innermost lives.

cố ý truy cập hoặc thay đổi bất hợp pháp cuộc sống nội tại của chúng ta.

Xin cảm ơn.

Thank you.

(Applause)

(Vỗ tay)