Lessons from Losing My Mind | Andy Dunn | TED

122,713 views ・ 2023-05-17

TED


Vui lòng nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh bên dưới để phát video.

Translator: Nhi Phương Reviewer: Nguyen Minh
00:04
When I was 20, I was the Messiah.
0
4334
3420
Khi tôi 20 tuổi, tôi là một Đấng cứu thế.
00:08
For about a week.
1
8755
1376
Trong khoảng 1 tuần.
00:10
And for those of you who haven't had the privilege of being the Messiah,
2
10840
3421
Và dành cho những người không có đặc quyền được trở thành Đấng cứu thế,
00:14
I have to tell you something.
3
14302
1460
tôi phải nói với bạn điều này.
00:16
It is awesome.
4
16429
2461
Nó rất tuyệt vời.
00:18
(Laughter)
5
18932
1001
(Cười)
00:19
Imagine, you are the person that's going to save the world,
6
19933
4087
Hãy thử tưởng tượng, bạn là người giải cứu thế giới,
00:24
bring peace on Earth,
7
24062
1418
mang hòa bình cho Trái Đất,
00:25
and no one knows it yet but you.
8
25480
2586
và không một ai biết điều này ngoài bản thân bạn.
00:28
I arrived as the second coming my senior year of college.
9
28984
3086
Tôi còn nhớ đó là vào lúc năm 2 đại học.
00:32
New Year's Eve, 1999.
10
32487
2044
đêm giao thừa, năm 1999.
00:34
After a night of partying, I came to a stunning conclusion.
11
34948
3795
Sau đêm tiệc ấy, tôi nảy ra một kết luận vô cùng sáng suốt.
00:39
I was Jesus 2.0.
12
39286
3128
Tôi là chúa Jesus thời đại 2.0.
00:43
For the next 100 hours, I couldn't eat,
13
43415
3003
Trong 100 giờ tới, tôi không thể ăn uống,
00:46
I couldn't sleep,
14
46418
1543
không thể ngủ,
00:48
but I did spend a fair amount of time preaching my gospel
15
48003
3128
mà đã dành khá nhiều thời gian để rao giảng Phúc Âm của tôi
00:51
at the Burger King in Evanston.
16
51172
1836
ở cửa hàng Burger King, Evanston
00:54
Turns out, though -- and this may be a disappointment to my supporters --
17
54509
4463
Nhưng điều này lại là nỗi thất vọng đối với những người ủng hộ tôi
00:59
that I was in fact not the Messiah.
18
59014
1876
vì tôi không phải Đấng cứu thế.
01:01
I was just a 20-year-old Midwestern kid
19
61975
2794
Tôi chỉ là một đứa trẻ miền Trung Tây, 20 tuổi
01:04
having a manic episode
20
64811
1919
từng trải qua giai đoạn hưng cảm
01:06
later diagnosed as a symptom of bipolar disorder type I.
21
66771
3629
sau đó được chẩn đoán có triệu chứng của rối loạn lưỡng cực giai đoạn đầu.
01:11
And it was very much not awesome for my family and my friends.
22
71067
4255
Đây quả thật là một điều không mấy vui vẻ cho gia đình và bạn bè của tôi.
01:16
And so what exactly is a manic episode?
23
76031
2586
Vậy giai đoạn hưng cảm là gì?
01:19
Typical symptoms include a lack of sleep,
24
79117
3253
Các triệu chứng điển hình bao gồm mất ngủ,
01:22
grandiosity, relentless optimism,
25
82412
3545
cảm giác vĩ đại, sự lạc quan vô cùng tận,
01:25
high-risk behaviors,
26
85957
2002
có những hành vi mạo hiểm,
01:27
racing speech
27
87959
1460
huyên thuyên giao tiếp
01:29
and ideas that are seen as delusional.
28
89461
2669
và có những ý tưởng bị xem là ảo ma.
01:33
Does that remind you of anyone?
29
93048
1543
Điều này làm bạn nhớ đến ai?
01:34
(Laughter)
30
94883
1293
(Cười)
01:36
Because it sounds to me like an entrepreneur having a good day.
31
96176
3044
Vì với tôi, nó như một doanh nhân có một ngày tốt lành.
01:39
(Laughter)
32
99220
1961
(Cười)
01:41
And in fact, it is estimated
33
101181
2169
Sự thật thì, theo thống kê
01:43
that three percent of all of us have bipolar.
34
103391
3712
3% trong số chúng ta mắc chứng rối loạn lưỡng cực.
01:47
A staggering number in its own right.
35
107103
2211
Một con số thật đáng kinh ngạc.
01:49
For entrepreneurs, that number is 11 percent.
36
109314
3503
Đối với những doanh nhân, con số này lên đến 11%.
01:52
And at the intersection ...
37
112817
1836
Và ở một khía cạnh nào đó ...
01:54
Hi, mom, that’s me.
38
114694
1502
Chào, đó là con đấy, mẹ ơi.
01:56
The best of both worlds.
39
116196
1668
Thật là vẹn cả đôi đường.
01:58
And it's not just bipolar.
40
118907
1668
Không chỉ là rối loạn lưỡng cực.
02:00
According to a study from the University of California at San Francisco,
41
120575
4004
Theo một nghiên cứu từ Đại học California ở San Francisco,
02:04
entrepreneurs also over-index in ADHD,
42
124621
4087
một con số đáng kinh ngạc những doanh nhân mắc tăng động giảm chú ý,
02:08
in depression and in substance use.
43
128708
2336
trầm cảm và sử dụng chất gây nghiện.
02:12
And maybe this correlation between neurodiversity and innovation
44
132170
3003
Và có lẽ sự liên quan giữa đa dạng hệ thần kinh và sự sáng tạo
02:15
shouldn't surprise us.
45
135215
1710
không khiến chúng ta ngạc nhiên.
02:16
After all, to be an entrepreneur is to conjure things that aren't real yet.
46
136966
4338
Suy cho cùng, để trở thành doanh nhân, phải khai phá những điều không có thật.
02:22
That sort of invention, that sort of vision
47
142514
2878
Sự phát minh, tầm nhìn
02:25
requires more than a little bit of magical thinking.
48
145392
2502
đòi hỏi nhiều hơn cả những suy nghĩ thần kỳ.
02:28
A vision that might seem fantastical to others at first
49
148853
3712
Một tầm nhìn ban đầu có vẻ viển vông đối với người khác
02:32
is later deemed to be obvious,
50
152607
1960
sau lại được coi là hiển nhiên,
02:34
like, say, flying through the air in a huge metallic capsule
51
154609
3879
như thể việc không khí lưu thông qua viên nan kim loại khổng lồ
02:38
at 30,000 feet and 575 miles an hour.
52
158488
2920
ở tốc độ 30,000 feet và 575 dặm một giờ.
02:42
For me, that vision -- get ready for it -- was pants.
53
162033
4213
Đối với tôi, tầm nhìn này... là những chiếc quần.
02:46
(Laughter)
54
166287
1001
(Cười)
02:47
It's always been pants.
55
167330
1794
Nó luôn là một mớ hỗn độn.
02:49
OK, well, not exactly.
56
169582
1210
Cũng không chính xác lắm.
02:50
My vision was one for a world
57
170834
1751
Cách nhìn của tôi như dành cho nơi
02:52
where brands would be built internet-first.
58
172627
2628
mà thương hiệu phải được xây dựng trên mạng trước tiên.
02:55
And so in 2007, I cofounded a menswear e-commerce company called Bonobos.
59
175296
5214
Và 2007, tôi đồng sáng lập công ty thương mại điện tử quần áo nam - Bonobos.
03:01
Now I know what you might be thinking.
60
181344
1877
Bây giờ tôi biết bạn đang nghĩ rằng.
03:03
Selling pants online is not that remarkable of a vision.
61
183263
3545
Bán quần online chẳng phải một việc có tầm nhìn lớn lao.
03:07
But in 2007, it was improbable.
62
187475
2544
Nhưng vào năm 2007. đó là điều phi thường.
03:10
Think about it.
63
190061
1168
Hãy suy nghĩ thêm.
03:11
Amazon was barely focused on fashion,
64
191229
2669
Amazon tập trung chủ yếu vào thời trang,
03:13
Apple had only just launched the iPhone.
65
193940
1919
Apple mới vừa ra mắt IPhone.
03:15
Mobile commerce and the App Store were just a twinkle in the eye.
66
195900
3796
Thương mại di động và App Store nổi lên trong nháy mắt.
03:20
Facebook didn't have an ad platform.
67
200655
1919
Facebook chưa có một nền tảng quảng cáo.
03:22
That's, by the way, where you acquire customers for a digital brand.
68
202615
3212
Có nghĩa là, nơi bạn thu hút khách hàng cho thương hiệu số.
03:25
And essential tools for digital storytelling,
69
205827
3045
Và những công cụ cho việc kể chuyện trong thời đại kỹ thuật số,
03:28
like Instagram and TikTok, didn't even exist.
70
208913
3003
như là Instagram và TikTok, đã không tồn tại.
03:31
Instagram was three years away from being created,
71
211958
2336
Còn 3 năm nữa Instagram mới ra đời,
03:34
and TikTok was nine years away.
72
214335
1836
và còn tận 9 năm cho TikTok.
03:36
Maybe that was a good thing at the time.
73
216212
2127
Đó có lẽ là điều tốt lành lúc ấy.
03:39
Every venture capitalist we pitched said the same thing:
74
219924
4046
Mọi nhà đầu tư mạo hiểm mà chúng tôi nhắm đến đều nói rằng:
03:45
"You guys are crazy."
75
225388
1668
“Thật là điên rồ.”
03:48
Which is an interesting word choice, if you think about it in this context.
76
228099
3587
Thật là một sự chơi chữ khéo léo, nếu bạn đặt nó vào ngữ cảnh này.
03:52
Against these odds, over the next decade
77
232771
2669
Bỏ qua những ý kiến trái chiều, một thập kỷ sau
03:55
we went on to raise 100 million in venture capital,
78
235482
3878
chúng tôi tiếp tục huy động được 100 triệu vốn đầu tư,
03:59
to sell over a million pairs of pants,
79
239402
2336
bán ra hàng trăm chiếc quần,
04:01
to invent an inventory-free retail store and open 60 of those,
80
241738
4379
tạo ra những cửa hàng bán lẻ không có hàng tồn kho, và mở thêm 60 cái như vậy,
04:06
creating ultimately over 500 jobs.
81
246159
2794
cuối cùng tạo ra hơn 500 việc làm.
04:08
The company was acquired a decade after founding
82
248995
2878
Công ty được mua lại sau một thập kỷ thành lập
04:11
by the world's largest retailer by revenues,
83
251915
2669
bởi nhà bán lẻ lớn nhất thế giới, tính theo doanh thu,
04:14
itself in its own process of digital transformation,
84
254626
3086
và dần bắt đầu hành trình chuyển đổi kỹ thuật số,
04:17
for over 300 million.
85
257754
1418
với giá 300 triệu.
04:20
Building any brand now in internet-first is commonplace.
86
260256
4505
Xây dựng thương hiệu trên mạng trước tiên là một điều hết sức bình thường.
04:25
It's table stakes.
87
265261
1252
Đó là điều kiện cần.
04:26
It's obvious.
88
266513
1209
Là điều hiển nhiên.
04:29
Maybe it wasn't so crazy after all.
89
269307
2336
Có lẽ nó không thật sự điên rồ.
04:32
But there was a dark side to this success.
90
272644
3587
Nhưng thành công này cũng tồn tại mặt tối.
04:36
Friends and mentors and other business leaders warned me
91
276272
3254
Bạn bè, cố vấn và các doanh nghiệp khác cảnh báo tôi rằng
04:39
that the entrepreneurial journey was filled with dramatic mood swings,
92
279526
3503
hành trình của người doanh nhân đầy những màn thay đổi cảm xúc kịch tính,
04:43
highs and lows.
93
283071
1209
lên xuống thất thường.
04:44
They even call startups what?
94
284280
2253
Họ thậm chí còn gọi khởi nghiệp là gì nhỉ?
04:46
A roller coaster.
95
286533
1376
Chiếc tàu lượn siêu tốc.
04:48
And so my bipolar disorder was cloaked,
96
288785
3045
Và thế là chứng rối loạn lưỡng cực của tôi đã được che giấu,
04:51
not as symptoms of an illness or a condition,
97
291830
2752
không phải triệu chứng của căn bệnh hay tình trạng,
04:54
but symptoms of a job.
98
294624
2002
mà là dấu hiệu nhận biết một công việc.
04:56
I cycled through a couple of mood states.
99
296668
3170
Tôi đi qua một vài trạng thái tâm trạng.
04:59
Dizzyingly productive periods of hypomania,
100
299879
2753
Thời kỳ hưng cảm nhẹ đến chóng mặt,
05:02
a misunderstood [mood] state that is a diluted form of mania
101
302674
3753
một trạng thái [tâm trạng] bị hiểu lầm là một dạng hưng cảm pha loãng
05:06
without the telltale psychosis that leads to a diagnosis of bipolar I,
102
306427
4588
mà không có rối loạn tâm thần dẫn đến chẩn đoán lưỡng cực loại I,
05:11
but all of the increased energy and creativity
103
311057
2836
nhưng tất cả nguồn năng lượng và sáng tạo ngày càng tăng
05:13
and ideation and joie de vivre
104
313935
2502
ý tưởng và niềm vui cuộc sống
05:16
and burning the candle at both ends.
105
316479
2544
và làm việc đến khi sức cùng lực kiệt.
05:19
You can get a lot done when you’re hypomanic.
106
319023
2628
Bạn có thể xong rất nhiều việc khi đang hưng cảm nhẹ.
05:21
Alternating with devastating periods of depression.
107
321693
4045
Xen kẽ với những giai đoạn trầm cảm tàn khốc.
05:25
For me, both mild and severe,
108
325738
2962
Với tôi, cả nhẹ nhàng lẫn nặng nề,
05:28
often 50 or 100 days at a time,
109
328741
2461
thường là 50 hoặc 100 ngày một lần,
05:31
catatonic, can't get out of bed, disappearing on the team,
110
331244
4338
căng thẳng, không thể ra khỏi giường, biến mất khỏi đội,
05:35
unable to go to work.
111
335582
1584
không thể đi làm được.
05:38
Sometimes undesiraous of living.
112
338418
2127
Thỉnh thoảng còn không tha thiết sống.
05:41
And all of it was amplified by what was happening at work.
113
341921
3337
Và tất cả được phóng đại bởi việc xảy ra ở chỗ làm.
05:45
A gutting co-founder divorce,
114
345258
2294
Một cuộc chia ly của người đồng sáng lập,
05:47
a rotating door of executive turnover,
115
347594
2794
một vòng luân hồi của chuyển đổi điều hành,
05:50
maddening and expensive flights
116
350388
1960
những chuyến bay điên rồ và đắt đỏ
05:52
into shiny new objects and distracting ideas,
117
352390
2878
đến với những chân trời toản sáng và ý tưởng bên lề,
05:55
often driven by hypomania,
118
355268
2628
thường bị thúc đẩy bởi chứng hưng cảm nhẹ,
05:57
and a whopping cash flow burn rate that at times reached five million dollars
119
357937
5589
và tốc độ đốt cháy dòng tiền khổng lồ có lúc lên tới 5 triệu đô la
06:03
a month.
120
363568
1126
một tháng.
06:06
It's hard to do, actually, but but we did it.
121
366029
2252
Thật khó thực hiện nhưng chúng tôi đã làm được.
06:08
(Laughter)
122
368323
1376
(Cười)
06:09
And all of it boiled over in 2016.
123
369741
2752
Và tất cả đã sục sôi vào năm 2016.
06:12
I was leading a team of 400 people
124
372869
2544
Tôi dẫn dắt một nhóm 400 người
06:15
when the mania that I hadn't experienced
125
375455
2377
khi cơn hưng cảm mà tôi chưa từng trải qua
06:17
since I was preaching the gospel at Burger King when I was 20
126
377832
4004
kể từ khi tôi rao giảng phúc âm ở Burger King khi tôi 20 tuổi
06:21
came raging back.
127
381836
1585
hoành hành trở lại.
06:23
In a manic episode at my New York apartment,
128
383880
3295
Trong một giai đoạn hưng cảm tại căn hộ ở New York của tôi,
06:27
I rose from my bed, literally howling at the moon,
129
387216
4422
Tôi đứng dậy khỏi giường, hú lên mặt trăng theo đúng nghĩa đen,
06:31
convinced I was the president
130
391638
2877
tự nhủ mình là chủ tịch
06:34
and Batman,
131
394515
1836
và người dơi,
06:36
which is actually a high-potential combination, if you think about it.
132
396392
3295
rất có khả năng sẽ được kết hợp, nếu bạn suy nghĩ kỹ hơn.
06:39
(Laughter)
133
399729
2085
(Cười)
06:43
And then the darkness really set in.
134
403691
2002
Và điều tồi tệ xảy ra.
06:45
I smashed my fist into a glass window pane.
135
405735
3420
Tôi đập nắm tay vào ô kính cửa sổ.
06:49
And worst of all, I struck my now-wife, Manuela,
136
409155
4087
Và thật tồi tệ, tôi đã đánh vợ mình, Manuela
06:53
and pushed and kicked her mother, Leni,
137
413242
2878
sau đó đẩy và đá mẹ cô ấy, Leni,
06:56
to the ground as they tried to protect me,
138
416162
3670
xuống sàn nhà vì họ cố bảo vệ tôi,
06:59
to prevent me from running naked into the streets of Greenwich Village.
139
419874
4213
ngăn cản tôi không ở trần và chạy ra đường ở khu Green Village.
07:06
When I saw ...
140
426130
1252
Khi tôi gặp ...
07:10
When I saw Leni two weeks later,
141
430176
3837
Khi tôi gặp mẹ Leni hai tuần sau,
07:14
I thought it would be for the last time.
142
434055
2336
Tôi nghĩ đó có thể là lần cuối cùng.
07:17
And instead, she put her hand on my hand
143
437934
2794
Thế nhưng, bà ấy lại nắm lấy tay tôi
07:20
and she said something I’ll never forget,
144
440770
2711
và nói một điều mà tôi không bao giờ quên,
07:23
and something I hope all of you never forget.
145
443481
2794
và cũng là điều tôi mong các bạn sẽ không bao giờ quên.
07:26
She said, "Andy, this is just like any chronic physical illness.
146
446859
4672
Cô ấy nói rằng, “Andy, điều này cũng giống như bất kỳ căn bệnh mãn tính nào.
07:32
All you have to do is see your doctor and take your medication.
147
452115
4921
Điều con cần làm là gặp bác sĩ và uống thuốc.
07:37
And if you do,
148
457662
1960
Và nếu con làm vậy,
07:39
and if Manuela wants to stay with you, then you have my blessing."
149
459622
3921
và nếu Manuela muốn ở lại với con, mẹ sẽ chấp thuận.”
07:45
And I started crying, as you might imagine.
150
465628
2795
Và tôi òa khóc, bạn có thể tượng tượng được.
07:49
And Manuela did stay with me.
151
469590
1919
Và Manuela cuối cùng đã ở lại.
07:52
But her love and commitment came with conditions.
152
472427
3253
Nhưng tình yêu và sự cam kết của cô ấy đi kèm điều kiện.
07:56
It was our rabbi who told us on our wedding day
153
476472
2753
Chính giáo sĩ đã nói với chúng tôi vào ngày cưới
07:59
that the only unconditional love on the planet
154
479267
2878
rằng tình yêu không điều kiện trên hành tinh này
08:02
is that between parent and child,
155
482145
2294
chỉ có tình yêu thương ba mẹ dành cho con cái,
08:04
which was a disappointing thing to hear on my wedding day.
156
484439
2752
là một điều vô cùng thất vọng tôi nghe vào ngày kết hôn.
08:07
(Laughter)
157
487191
1335
(Cười)
08:08
I thought, you know, I was headed for the unconditional love thing.
158
488526
3378
Tôi nghĩ rằng, bạn biết, tôi đang hướng đến một tình yêu vô điều kiện.
08:11
He said all other forms of love are conditioned.
159
491904
3295
Ông ấy nói rẳng mọi yêu thương đều đi kèm điều kiện.
08:15
They are conditioned upon each of us treating each other well,
160
495199
4004
Điều kiện là chúng ta phải đối xử tốt với nhau,
08:19
which requires accountability and boundaries,
161
499203
3254
đòi hỏi trách nhiệm và ranh giới,
08:22
conditioned upon an honest and transparent exchange of information and feelings,
162
502457
4796
dựa trên sự trao đổi thông tin và cảm xúc trung thực và rõ ràng,
08:27
which requires disclosure and feedback,
163
507295
3128
đòi hỏi sự mở lòng và đáp lại,
08:30
and conditioned upon each of us, individually,
164
510465
2502
và điều kiện dựa trên mỗi chúng ta, cá nhân,
08:33
doing all in our power to be well,
165
513009
2419
nỗ lực hết mình để sống tốt,
08:35
which requires initiative and self care.
166
515428
2461
đòi hỏi sự chủ động và tự chăm sóc.
08:38
And this is not just in our personal lives.
167
518431
2753
Và đó không chỉ trong cuộc sống cá nhân.
08:41
It's also at work.
168
521225
1418
Mà còn trong công việc.
08:43
Now, Manuela and I are married with a two-year-old.
169
523352
2837
Giờ đây, Manuela và tôi kết hôn và có một đứa con tuổi.
08:46
(Applause)
170
526189
4296
(Vỗ tay)
08:50
He's not two in that photo.
171
530485
1793
Nó không có trong bức hình này.
08:52
That would be a very small two-year-old.
172
532278
2211
Đó là một đứa con 2 tuổi rất nhỏ.
08:54
(Laughter)
173
534489
1167
(Cười)
08:56
And look, some days that feels like a miracle.
174
536657
2878
Và nhìn này, có những ngày cảm giác như phép màu.
08:59
From where I was to now, it feels like a miracle.
175
539535
4004
Từ lúc tôi sinh ra đến bây giờ, như một phép màu nhiệm.
09:03
And while Manuela's love is a miracle
176
543539
2169
Và nếu tình yêu của Manuela là một phép màu
09:05
and Isaiah’s existence, his very existence, is a miracle,
177
545750
3545
thì sự tồn tại của Isaiah, chính nó, là một điều kỳ diệu,
09:09
my getting well was not a miracle.
178
549337
2502
việc tôi khỏe lại không phải là một phép lạ.
09:12
It was very hard work and it still is.
179
552882
3378
Đó là công việc rất khó khăn, luôn như vậy.
09:16
So I have got, and I'm proud to say,
180
556302
2336
Và tôi thật tự hào khi có được
09:18
an Olympic regimen of mental hygiene and mental fitness.
181
558679
4213
một chế độ Olympic để tái tạo sức khỏe tinh thần và thể chất tinh thần.
09:23
Let me play it to you.
182
563851
1377
Để tôi kể bạn nghe.
09:25
I see a psychiatrist two to three times a week
183
565228
3086
Tôi gặp bác sĩ tâm lý hai đến ba lần mỗi tuần
09:28
for a 45-minute therapy session.
184
568356
2419
cho một buổi trị liệu 45 phút.
09:30
Now, you would think therapy once a week is enough.
185
570817
2419
Bạn nghĩ trị liệu một lần mỗi tuần là đủ.
09:33
But for me, I want my doctor to lay eyes on me every 72 hours
186
573277
3838
Nhưng với tôi, tôi muốn được bác sĩ quan tâm mỗi 72 giờ
09:37
so he can assess my mood.
187
577156
1585
để có thể nắm bắt tâm trạng tôi.
09:38
I've got five different medications that I take.
188
578741
3253
Tôi có 5 loại thuốc khác nhau để uống.
09:42
One every day and the other four we titrate up and down
189
582036
3587
Một lần mỗi ngày và bốn lần khác chuẩn độ lên xuống
09:45
depending on where I am.
190
585665
1460
tùy lúc tôi đang ở đâu.
09:47
And then I've got a relentless focus on sleep,
191
587542
2460
Và sau đó tôi chìm sâu vào giấc ngủ, li bì
09:50
because sleep is for me, certainly, with bipolar,
192
590002
3838
vì rối loạn lưỡng cực cần phải ngủ,
09:53
a leading or a lagging indicator of mood.
193
593881
2795
một chỉ báo tâm trạng đầu tiên hoặc sau đó.
09:56
And by the way, that might be all of us.
194
596717
2086
Nhân tiện thì mỗi người chúng ta nên vậy.
09:59
And so every morning, the first thing I do
195
599178
3128
Mỗi buổi sáng, điều đầu tiên tôi cần làm
10:02
is I send a Fitbit sleep report to a WhatsApp group
196
602348
3670
là gửi báo cáo giấc ngủ Fitbit vào nhóm WhatsApp
10:06
that includes my doctor, my wife
197
606018
1585
trong đó có bác sĩ, vợ tôi
10:07
and the three people who have endured this with me the longest:
198
607645
3045
và ba người kiên trì ở bên tôi lâu nhất:
10:11
My mom, Usha, my dad, Charlie, and my sister Monica.
199
611107
3336
Mẹ tôi, Usha, ba tôi, Charlie và chị tôi, Monica.
10:15
Here it is.
200
615528
1418
Vậy đó.
10:16
Every morning, this is my statement of life.
201
616988
2377
Mỗi buổi sáng, đây là châm ngôn sống của tôi.
10:19
And what is it?
202
619407
1168
Và đó là gì?
10:20
It is a daily reminder to never forget what's possible.
203
620616
3462
Đó là lời nhắc hàng ngày rằng đừng bao giờ quên những gì có thể.
10:24
For all of our strengths have shadows, don't they?
204
624495
2920
Vì sức mạnh của chúng ta có mặt tối, nhỉ?
10:29
It doesn't take a lot of brainpower to bring to mind other entrepreneurs,
205
629584
4421
Thật không khó để nhớ đến những doanh nhân,
10:34
leaders and visionaries
206
634005
2419
lãnh đạo và người có tầm nhìn
10:36
who have caused great harm to themselves and others.
207
636424
3462
đã gây tổn hại cho chính bản thân và người khác.
10:41
Even society at large.
208
641095
2002
Ngay cả xã hội nói chung.
10:43
And so what do we do?
209
643973
1251
Vậy thì chúng ta làm gì?
10:45
We admire their strengths.
210
645266
1627
Ta ngưỡng mộ sức mạnh của họ.
10:46
We even lionize them as individuals.
211
646893
2752
Khi ta tôn sùng họ như một cá nhân.
10:49
But their shadows we ignore.
212
649979
2628
Nhưng những mặt tối của họ, ta phớt lờ.
10:53
And we do so at our individual and collective peril.
213
653983
4213
Như vậy sẽ gây nguy hiểm đến các cá nhân và tập thể.
10:59
I would know
214
659280
1543
Tôi biết rằng
11:00
because for 16 years I ignored mine
215
660865
3045
Vì 16 năm tôi đã phớt lờ căn bệnh
11:03
at great cost to myself and others.
216
663951
3504
đã gây tổn thất to lớn cho bản thân và người xung quanh.
11:08
Why did I do that?
217
668539
1460
Vì sau tôi làm vậy?
11:09
Because I didn’t want to “be bipolar.”
218
669999
2419
Vì tôi không muốn bị gắn mác “hai mặt”.
11:12
That's what we say of people who have bipolar.
219
672877
3128
Là điều mà chúng ta áp đặt lên người bị rối loạn lưỡng cực.
11:16
We don’t say someone “is cancer.”
220
676422
3420
Chúng ta không nói ai đó bị “ung thư“.
11:21
We say they have it.
221
681594
1668
Ta nói rằng họ “được ung thư“.
11:24
That's a first step to helping our friends
222
684513
3170
Điều đầu tiên để giúp đỡ bạn bè
11:27
and our loved ones and our colleagues,
223
687725
2169
những người thân yêu, hay đồng nghiệp
11:29
not by conflating their illness or condition with their identity,
224
689936
4337
không gộp bệnh hay tình trạng của họ với bản sắc,
11:34
but by acknowledging it as just a part of their life story
225
694315
3670
mà hãy nghĩ rằng đó là một phần của cuộc đời họ
11:37
and then helping them confront it.
226
697985
2002
và giúp họ đương đầu với nó.
11:41
At work, I think therapy should be more or less mandatory
227
701072
3795
Khi làm việc, tôi nghĩ việc trị liệu ít nhiều nên mang tính bắt buộc
11:44
for people who lead teams.
228
704909
1752
cho những người đứng đầu.
11:47
Second chances for unethical leaders should require great consideration.
229
707495
4421
Cơ hội thứ hai cho những lãnh đạo vô đạo đức nên đượ xem xét cẩn trọng.
11:52
Assholes should just straight up no longer be accommodated.
230
712708
3337
Những kẻ vô đạo đức phải được phơi bày, không còn che giấu.
11:56
(Applause)
231
716504
5422
(Vỗ tay)
12:01
Boards need to step up.
232
721926
2002
Các hội đồng cần phải hành động.
12:03
And all of us,
233
723928
1293
Và tất cả chúng ta,
12:05
we need to raise our hands when we're not well
234
725263
3044
cần phải lên tiếng khi chúng ta không khỏe
12:08
and then seek and secure the help we need.
235
728349
3754
sau đó tìm kiếm và đảm bảo được sự giúp đỡ ta cần.
12:14
I have been unbelievably lucky.
236
734814
3753
Tôi đã may mắn đến không ngờ.
12:19
My family, old and new, stuck by me.
237
739527
2961
Gia đình, cũ và mới, đều bị tôi cản trở.
12:23
My board stuck by me,
238
743781
1793
Hội đồng bị tôi cản trở,
12:25
my executive team stuck by me.
239
745616
2753
nhóm thực thi cũng bị tôi cản trở.
12:28
And I have access to wildly good health care.
240
748369
3462
Và tôi được tiếp cận với dịch vụ chăm sóc sức khỏe rất tốt.
12:31
I love my psychiatrist.
241
751872
1544
Tôi yêu bác sĩ tâm lý của mình.
12:33
I call him my most expensive friend.
242
753416
2377
Tôi gọi ông ấy là người bạn đắt đỏ nhất.
12:35
(Laughter)
243
755835
1877
(Cười)
12:38
And I have -- and how many people have you heard this from --
244
758212
3337
Và tôi đã -- có thể những người khác cũng thế --
12:41
I have medication that actually works.
245
761590
2461
Tôi có thuốc thật sự hiệu quả.
12:44
Because of all that,
246
764927
2002
Vì tất cả những điều này,
12:46
all that support and all that scaffolding,
247
766929
2544
những sự trợ giúp và những đoạn đầu đài,
12:49
I am able to live and love and work with bipolar I.
248
769473
4380
Tôi có thể sống, yêu thương và làm việc cùng rối loạn lưỡng cực I.
12:55
This shouldn't be a matter of luck.
249
775646
3003
Đây không phải là vấn đề của may mắn.
12:58
(Applause)
250
778983
4421
(Vỗ tay)
13:03
And so I've got one more crazy idea.
251
783404
2711
Và tôi có một ý tưởng điên rồ hơn nữa.
13:06
Maybe my craziest idea of all.
252
786449
2294
Có thể là ý tưởng điên rồ nhất.
13:09
We need to make mental health care fundamentally acceptable.
253
789618
5089
Ta cần khiến cho việc chăm sóc sức khỏe tâm thần về cơ bản được chấp nhận.
13:15
Actually --
254
795916
1293
Thật sự thì --
13:17
(Applause)
255
797251
1502
(Vỗ tay)
13:18
Hang on, this whole thing is going to land great.
256
798794
2586
Đợi đã, mọi chuyện rồi sẽ thành công tốt đẹp thôi.
13:21
Actually affordable and universally accessible.
257
801380
4922
Giá cả phải chăng và có mặt trên toàn cầu.
13:28
Look, I want us to be delusional sometimes.
258
808137
2377
Tôi muốn chúng ta có thể ảo tưởng, lúc nào đó.
13:30
I want to be delusional sometimes.
259
810514
2086
tôi muốn thi thoảng được ảo tưởng.
13:33
I want people whose brains work differently,
260
813225
2753
Tôi muốn những người có bộ não hoạt động khác biệt,
13:36
like mine does and like yours might,
261
816020
2669
như tôi đang và như bạn sẽ,
13:38
to be able to dream crazy dreams,
262
818731
2919
để có thể mơ những giấc mơ điên rồ,
13:41
to share crazy thoughts,
263
821692
1543
chia sẽ những ý tưởng táo bạo,
13:43
and God willing or universe willing,
264
823277
2461
và ý Chúa hoặc ý muốn vũ trụ,
13:45
bring those dreams to life.
265
825780
1710
mang những giấc mơ vào cuộc sống.
13:48
But we have to keep ourselves in check, don't we?
266
828407
3420
Nhưng chúng ta phải giữ bản thân trong mức độ cho phép, nhỉ?
13:54
After all, only messiahs are all-knowing.
267
834080
4170
Sau tất cả, chỉ có Đấng cứu thế mới biết.
13:59
And entrepreneurs are not gods.
268
839794
2836
Và doanh nhân thì không phải chúa.
14:03
Even when we think we are.
269
843297
1585
Thậm chí khi ta nghĩ vậy.
14:06
We will be better humans,
270
846550
3462
Chúng ta sẽ thành những người tốt hơn,
14:10
building a better future together,
271
850054
3420
cùng nhau xây dựng tương lai tốt đẹp,
14:13
when we take stock not just of how we change the world,
272
853474
4504
khi chúng ta xem xét không chỉ cách thay đổi thế giới,
14:17
but how we treated each other and ourselves along the way.
273
857978
4672
mà còn cách ta đối xử với bản thân nữa.
14:23
And the president and Batman both agree.
274
863359
3837
Điều này cả tống thống và người dơi đều đồng ý.
14:27
(Laughter)
275
867196
1210
(Tiếng cười)
14:28
Thank you.
276
868447
1126
Xin cảm ơn.
14:29
(Applause)
277
869615
4588
(Vỗ tay)
Về trang web này

Trang web này sẽ giới thiệu cho bạn những video YouTube hữu ích cho việc học tiếng Anh. Bạn sẽ thấy các bài học tiếng Anh được giảng dạy bởi các giáo viên hàng đầu từ khắp nơi trên thế giới. Nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh hiển thị trên mỗi trang video để phát video từ đó. Phụ đề cuộn đồng bộ với phát lại video. Nếu bạn có bất kỳ nhận xét hoặc yêu cầu nào, vui lòng liên hệ với chúng tôi bằng biểu mẫu liên hệ này.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7